Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp quản lí của Tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh giỏi môn Ngữ văn tại trường THPT Đô Lương 4

Chia sẻ: Ngaynangmoi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:45

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là đề xuất một số giải pháp quản li của tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi cho học sinh vùng khó tại trường THPT Đô Lương 4 trong giai đoạn hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp quản lí của Tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh giỏi môn Ngữ văn tại trường THPT Đô Lương 4

MỤC LỤC MỤC LỤC…………………………………………………………………………1 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT………………………………………………….. 3 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài.......................................................................................4 2. Mục đích nghiên cứu.................................................................................5 3. Nhiệm vụ nghiên cứu................................................................................5 4. Đối tượng nghiên cứu................................................................................5 5. Phương pháp nghiên cứu...........................................................................5 5.1. Nhóm phương pháp lý luận.....................................................................5 5.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn................................................5 5.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ.......................................................................5 PHẦN II: NỘI DUNG I. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÍ Ở CẤP TỔ CHUYÊN MÔN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI Ở TRƯỜNG THPT............................................................................6 1. Cơ sở lý luận...............................................................................................6 1.1. Khái niệm quản lý………………………………………………………6 1.2. Quản lý hoạt động dạy học……………………………………………...7 1.3. Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi…………………………….8 1.4. Chức năng, nhiệm vụ của Tổ chuyên môn trong quản lý các hoạt động dạy học ở bậc THPT………………………………………………………………..9 2. Cơ sở thực tiễn..........................................................................................10 II. THỰC TRẠNG CỦA CÔNG TÁC QUẢN LÝ CẤP TỔ CHUYÊN MÔN TRONG CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TẠI TRƯỜNG THPT ĐÔ LƯƠNG 4........................................................................................................11 1. Khái quát về đặc điểm tình hình của Tổ chuyên môn tại Trường THPT Đô Lương 4..............................................................................................................11 1.1. Những thụân lợi cơ bản……………………………………………….11 1.2.Những khó khăn, vướng mắc…………………………………………..11 2. Một số vấn đề đặt ra trong công tác quản lý Tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THPT Đô Lương 4……………13 III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CỦA TỔ CHUYÊN MÔN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TẠI TRƯỜNG THPT ĐÔ LƯƠNG 4 …………………………………………………………14 1
1. Giải pháp thứ nhất: Nâng cao nhận thức của giáo viên, học sinh và phụ huynh về sự cần thiết phải nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi trong nhà trường………………………………………………………..................................14 2. Giải pháp thứ hai: Phát huy cao độ sức mạnh tập thể của cả Tổ/Nhóm chuyên môn trong việc xây dựng và triển khai kế hoạch, nội dung chương trình bồi dưỡng bài bản, khoa học, chặt chẽ trong từng năm học…………………………..17 3. Giải pháp thứ ba: Tăng cường truyền cảm hứng và kinh nghiệm cho các giáo viên tham gia dạy đội tuyển học sinh giỏi…………………………………...20 4. Giải pháp thứ 4: Tổ chức hướng dẫn phương pháp học tập cho các em trong đội tuyển học sinh giỏi……………………………………………………...24 5. Giải pháp thứ 5: Tham mưu với Ban giám hiệu nhà trường, gắn kết liên thông giữa các cấp học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục THPT trong đó có công tác tìm nguồn và bồi dưỡng học sinh giỏi………………………...................28 6. Giải pháp thứ 6: Tham mưu với Ban giám hiệu nhà trường, tổ chức động viên, tuyên dương khen thưởng kịp thời những giáo viên tham gia bồi dưỡng đội tuyển…………………………………………………………………………..29 IV. MỘT SỐ KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC TRONG CÔNG TÁC QUẢN LÝ TỔ CHUYÊN MÔN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HỌC SINH GIỎI GÓP PHẦN NÂNG CAO VỊ THẾ TRƯỜNG THPT ĐÔ LƯƠNG …………30 PHẦN III: KẾT LUẬN………………………………………………………….34 TÀI LIỆU THAM KHẢO……………………………………………….............35 PHỤ LỤC 1………………………………………………………………………36 PHỤ LỤC 2:……………………………………………………………………...45 2
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Ký hiệu chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ 1 THPT Trung học phổ thông 2 THCS Trung học cơ sở 3 GDPT Giáo dục phổ thông 4 BGH Ban giám hiệu 5 GVBD Giáo viên bồi dưỡng 6 KK Khuyến khích 7 GV Giáo viên 8 HS Học sinh 9 HK Học kỳ 3
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài: Thân Nhân Trung - một tiến sĩ thời trung đại đã từng viết: “Hiền tài là nguyên khí của Quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh, rồi lên cao, nguyên khí suy thì thế nước yếu, rồi xuống thấp”. Để tạo nguồn nhân lực có trình độ cao thì vấn đề phát hiện, bồi dưỡng và sử dụng nhân tài có vai trò hết sức quan trọng. Chính vì vậy, bồi dưỡng nhân tài là một trong ba nhiệm vụ cơ bản của nền giáo dục ở nhiều Quốc gia. Nhận thức được vai trò quan trọng của nhân tài, Đảng và Nhà nước ta đã có những chủ trương, chính sách đầu tư trọng điểm. Nghị quyết Hội nghị lần thứ II - Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII về "định hướng chiến lược phát triển Giáo dục và Đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa" đã nêu rõ: "Cùng với khoa học và công nghệ, giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu, nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Coi trọng cả ba mặt: mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng, phát huy hiệu quả.”. Đại hội XII tiếp tục khẳng định: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu. Phát triển giáo dục và đào tạo nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”. Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học; học đi đôi với hành, lý luận gắn với thực tiễn. Phát triển giáo dục và đào tạo phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng và bảo vệ tổ quốc, với tiến bộ khoa học - công nghệ, yêu cầu phát triển nguồn nhân lực và thị trường lao động”. Đây là quan điểm định hướng đúng đắn cho phát triển giáo dục nước nhà trong những năm tới. Qua hơn 30 năm đổi mới cùng với sự phát triển đi lên của đất nước, ngành Giáo dục và Đào tạo đã có bước tiến đáng kể và đạt được nhiều thành tựu hết sức to lớn. Tuy nhiên, vẫn còn không ít những vấn đề bất cập, yếu kém nhất định. Một trong những vấn đề còn tồn tại nổi cộm đó là công tác quản lí giáo dục đào tạo ở các cấp, các địa phương và các đơn vị trường học. Trong đó, có một vấn đề quan trọng là cách thức quản lí công tác bồi dưỡng học sinh giỏi ở cấp Tổ chuyên môn trong trường học. Đặc biệt, học sinh thuộc trường vùng khó, chất lượng nguồn đội tuyển thấp, tỷ lệ học sinh giỏi khiêm tốn. Đây cũng là nội dung được quan tâm hàng đầu ở trường THPT Đô Lương 4 trong giai đoạn hiện nay. Với vai trò là Tổ trưởng chuyên môn của tổ Văn - Ngoại ngữ, trực tiếp quản lí, chỉ đạo, hỗ trợ nhóm Ngữ văn trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, tôi đã nỗ lực tìm tòi, học hỏi và có nhiều giải pháp áp dụng đạt được hiệu quả đáng khích lệ. Trong 5 năm liền, nhóm Ngữ văn có đội tuyển đậu 100%, có những năm đạt giải cao - góp phần đưa vị thứ nhà trường nâng lên vượt bậc trong xếp hạng toàn tỉnh, tạo sức lan tỏa, niềm tin vững chắc trong lòng phụ huynh, học sinh thuộc vùng hạ huyện. Từ những vấn đề nêu trên, với kinh nghiệm thực tế trong quản lí và giảng dạy của bản thân kết hợp với những kiến thức khoa học quản lí, chuyên môn được trang bị trong các khoá học, các đợt bồi dưỡng, tập huấn, học hỏi kinh nghiệm... tôi mạnh dạn nghiên cứu đề tài: “Một số giải pháp quản lí của Tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng học sinh giỏi môn Ngữ văn tại trường THPT Đô Lương 4” góp một phần nhỏ 4
vào việc nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi cấp THPT nói riêng và chất lượng giáo dục toàn diện ở trường Trung học nói chung. 2.Mục đích nghiên cứu Đề xuất một số giải pháp quản li của tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi cho học sinh vùng khó tại trường THPT Đô Lương 4 trong giai đoạn hiện nay. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Xác định cơ sở lí luận và thực tiễn của việc quản lí tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THPT. 3.2. Phân tích thực trạng quản lí tổ chuyên môn trong quá trình bồi dưỡng học sinh giỏi tại trường THPT Đô Lương 4. 3.3. Đề xuất một số giải pháp quản lý tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi cho học sinh vùng khó tại trường THPT Đô Lương 4 trong giai đoạn hiện nay. 4. Đối tượng nghiên cứu Một số giải pháp quản lý tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi cho học sinh vùng khó tại trường THPT Đô Lương 4. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Nhóm phương pháp lý luận: Các văn bản, chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước, của Bộ Giáo dục và Đào tạo về công tác bồi dưỡng học sinh giỏi. 5.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Quan sát, điều tra, khảo sát, tổng kết kinh nghiệm trong quản lý giáo dục. 5.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ: bảng biểu thống kê, hình ảnh minh họa... 5
PHẦN II: NỘI DUNG I. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÍ Ở CẤP TỔ CHUYÊN MÔN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI Ở TRƯỜNG THPT 1. Cơ sở lý luận 1.1. Khái niệm quản lý Quản lý là hoạt động đặc biệt, là yếu tố không thể thiếu trong đời sống xã hội, gắn liền với quá trình phát triển. Có nhiều cách tiếp cận quản lý khác nhau, ở mỗi cách tiếp cận, có những cách định nghĩa khác nhau. Theo từ điển Bách khoa Việt Nam: “Quản lý là sự tác động liên tục có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý (người quản lý hay tổ chức quản lý) lên khách thể (đối tượng) quản lý về các mặt chính trị, văn hoá, xã hội, kinh tế... bằng một hệ thống các luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp và biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng”. Theo quan điểm của lý thuyết hệ thống: Quản lý là phương thức tác động có chủ định của chủ thể quản lý lên hệ thống bao gồm hệ các quy tắc ràng buộc về hành vi đối với mọi đối tượng ở các cấp trong hệ thống nhằm duy trì tính trội hợp lý của cơ cấu và đưa hệ thống sớm đạt mục tiêu. Quản lý được hiểu ở những góc độ khác nhau, song vẫn được thống nhất: đó là hoạt động có ý thức của chủ thể quản lý nhằm điều khiển tác động lên đối tượng, khách thể quản lý để đạt được mục tiêu quản lý. Bản chất quản lý là sự tác động có mục đích của người quản lý (chủ thể quản lý) đến người bị quản lý (khách thể quản lý) nhằm thực hiện mục tiêu chung. Trong giáo dục, là sự tác động của nhà quản lý giáo dục đến giáo viên, học sinh và các lực lượng khác trong xã hội nhằm thực hiện hệ thống các mục tiêu giáo dục. Toàn bộ quá trình quản lý được thực hiện thông qua các chức năng quản lý đó là: lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá. Các chức năng quản lý có mối quan hệ mật thiết với nhau và diễn ra có tính chu kỳ trong khoảng thời gian, không gian xác định. Hệ thống thông tin có vai trò đặc biệt quan trọng trong quản lý, được coi là mạch máu lưu thông giữa các bộ phận đảm bảo cho toàn bộ hệ thống hoạt động, đảm bảo sự thống nhất trong quản lý. Chức năng quản lý gắn liền với sự xuất hiện và sự tiến bộ của phân công hợp tác lao động trong quá trình phát triển sản xuất xã hội. Chức năng quản lý là một dạng lao động quản lý nhằm thực hiện một mục tiêu nhất định. Chức năng quản lý có hai loại đó là: chức năng chung và chức năng đặc thù. 6
Chức năng chung là chức năng mà bất cứ một chủ thể quản lý nào, bất cứ lĩnh vực nào, cấp quản lý nào cũng phải thực hiện. Chức năng đặc thù là: chức năng chỉ có với mỗi một hệ thống, đơn vị, tổ chức riêng biệt. Tuy có nhiều quan điểm khác nhau, song chúng tôi thấy rằng chức năng chung của quản lý được hội tụ và thống nhất ở bốn điểm sau đây: Chức năng lập kế hoạch: là chức năng hạt nhân quan trọng nhất của quá trình quản lý. Kế hoạch được hiểu là tập hợp những mục tiêu cơ bản được sắp xếp theo một trình tự nhất định, logic với một chương trình hành động cụ thể để đạt được các mục tiêu đã được hoạch định. Kế hoạch đề ra xuất phát từ đặc điểm tình hình cụ thể của tổ chức và những mục tiêu định sẵn mà tổ chức có thể hướng tới và đạt theo mong muốn, dưới sự tác động có định hướng của chủ thể quản lý. Chức năng tổ chức: là sắp xếp, bố trí một cách khoa học và phù hợp những nguồn lực (nhân lực, vật lực và tài lực) của hệ thống thành một hệ toàn vẹn nhằm đảm bảo cho chúng tương tác với nhau để đạt được mục tiêu của hệ thống một cách tối ưu nhất, hiệu quả nhất. Đây là một chức năng quan trọng, đảm bảo tạo thành sức mạnh của tổ chức để thực hiện thành công kế hoạch. Chức năng chỉ đạo: chức năng này có tính chất tác nghiệp, điều chỉnh, điều hành hoạt động của hệ thống nhằm thực hiện đúng kế hoạch đã định phải bám sát các hoạt động, các trạng thái vận hành của hệ thống đúng tiến trình, đúng kế hoạch đã định. Đồng thời phát hiện ra những sai sót để kịp thời sửa chữa, uốn nắn không làm thay đổi mục tiêu, hướng vận hành của hệ thống nhằm giữ vững mục tiêu chiến lược mà kế hoạch đã đề ra. Chức năng kiểm tra đánh giá: thu thập những thông tin ngược từ đối tượng quản lý trong quá trình vận hành của hệ thống để đánh giá xem trạng thái của hệ thống đã đến đâu, xem mục tiêu dự kiến ban đầu và toàn bộ kế hoạch đã đạt đến mức độ nào? Trong quá trình kiểm tra kịp thời phát hiện những sai sót trong quá trình hoạt động để kịp thời điều chỉnh, sửa chữa mục tiêu, đồng thời tìm ra nguyên nhân thành công, thất bại giúp cho chủ thể quản lý rút ra được bài học kinh nghiệm để thực hiện cho quá trình quản lý tiếp theo. Tổng hợp các chức năng quản lý tạo nên nội dung của quá trình quản lý. Nội dung lao động của đội ngũ cán bộ quản lý là cơ sở để phân công lao động quản lý giữa những cán bộ quản lý và là nền tảng hình thành cấu trúc của sự quản lý. Điều đáng chú ý là trong quá trình quản lý người quản lý phải thực hiện một dãy chức năng kế tiếp nhau một cách logic, bắt buộc. Bắt đầu từ việc xác định mục tiêu và nhiệm vụ quản lý cho đến khi kiểm tra kết quả đạt được và tổng kết quá trình quản lý. Mỗi quá trình quản lý xảy ra trong một thời gian cụ thể của một chu trình quản 7
lý nhất định. Trong một chu trình quản lý các chức năng kế tiếp nhau và độc lập với nhau chỉ mang tính tương đối bởi vì một số chức năng có thể diễn ra đồng thời hoặc kết hợp với việc thực hiện các chức năng khác. 1.2. Quản lý hoạt động dạy học Chúng ta đã biết quản lý giáo dục là một hoạt động có ý thức của nhà quản lý nhằm đạt tới mục tiêu quản lý. Nhà quản lý cùng với đội ngũ giáo viên, học sinh và các lực lượng xã hội bằng những hành động của mình biến các mục tiêu đó thành hiện thực. Quản lý hoạt động dạy - học là những tác động của chủ thể quản lý vào quá trình dạy học (được tiến hành bởi giáo viên và học sinh, với sự hỗ trợ đắc lực của các lực lượng xã hội) nhằm góp phần vào sự hình thành và phát triển toàn diện nhân cách học sinh theo mục tiêu đào tạo của nhà trường. Quản lý hoạt động dạy - học là nhiệm vụ trọng tâm của Hiệu trưởng, của Ban giám hiệu và các Tổ chuyên môn. Chất lượng giáo dục của một nhà trường có được là do yếu tố dạy và học quyết định, do vậy quản lý hoạt động dạy và học giữ vai trò trung tâm trong các hoạt động giáo dục của nhà trường, bởi đây là hoạt động tổ chức điều khiển học sinh hình thành các phẩm chất, năng lực, kỹ năng sống, hình thành cơ sở thế giới quan khoa học, những phẩm chất đạo đức nói riêng và sự phát triển nhân cách nói chung. Như vậy, Ban giám hiệu nhà trường mà người đứng đầu là Hiệu trưởng cần phải xây dựng được kế hoạch năm học chỉ đạo các Tổ chuyên môn thực hiện đầy đủ các nội dung chương trình dạy- học đúng tiến độ, đảm bảo chất lượng, đảm bảo tính toàn diện giữa các bộ môn, đảm bảo đúng kiến thức chương trình của các bộ môn,vừa mang tính cơ bản, vừa có tính hiện đại đáp ứng được mục tiêu giáo dục trong giai đoạn đổi mới. Chính vì thể quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi môn học cũng là một trong những nhiệm vụ then chốt của hoạt động quản lý trong trường THPT hiện nay. 1.3. Quản lý hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi Chúng ta đều biết rằng nhân tài không phải tự nhiên là có mà phải trải qua quá trình tôi luyện hết sức công phu, bài bản. Nhân tài chỉ có thể phát triển được trong một môi trường thuận lợi, có sự quan tâm đặc biệt của mọi lực lượng xã hội. Trong lý luận dạy học, khi nói về việc lựa chọn các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học đều nhấn mạnh: dạy học phải phù hợp với từng đối tượng, bên cạnh việc bồi dưỡng học sinh yếu kém phải chú trọng phát hiện bồi dưỡng học sinh giỏi, học sinh có năng khiếu. Những học sinh sớm bộc lộ năng lực các môn học và nhân cách đẹp chính là nguồn nhân tài của đất nước. Nghị quyết 29/NQ-TW cũng đã nêu rõ: “Đối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng 8
lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời”. Không phải ai cũng trở thành nhân tài song hầu hết nhân tài đều được giáo dục từ các trường phổ thông và bộc lộ mầm mống năng khiếu từ những cấp học đầu tiên. Thông thường học sinh giỏi, học sinh năng khiếu nếu được phát hiện, bồi dưỡng thì có thể trở thành nhân tài. Ở nước ta, phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi đã có những bước phát triển lớn với lịch sử hơn 56 năm (từ năm 1965), tuy vậy vẫn chưa có những công trình nghiên cứu chuyên biệt về vấn đề bồi dưỡng học sinh giỏi, nhất là đối với việc tổ chức quản lý công tác bồi dưỡng học sinh giỏi các cấp nói chung, học sinh giỏi bậc THPT nói riêng. Chúng ta muốn nâng cao được chất lượng giáo dục, giữ ổn định vị thế và tăng thương hiệu của nhà trường thì hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi là một trong những yếu tố có vai trò then chốt. Để đáp ứng được những yêu cầu đổi mới hiện nay và thu được kết quả cao thì việc bồi dưỡng học sinh giỏi cấp tổ chuyên môn cần phải phát huy vai trò, tiến hành đồng bộ các giải pháp đó là: phát triển đội ngũ giáo viên bồi dưỡng học sinh giỏi đáp ứng yêu cầu theo hướng đổi mới chương trình giáo dục (xây dựng đội ngũ giáo viên cốt cán của nhà trường, bồi dưỡng về trình độ chuyên môn nghiệp vụ, bồi dưỡng về trình độ công nghệ thông tin, kỹ năng tổ chức các hoạt động trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi vv...). Xây dựng được một khung chương trình chuẩn có sự tham gia chỉ đạo, định hướng của Ban giám hiệu, Tổ trưởng chuyên môn và các giáo viên bồi dưỡng. Có đủ các điều kiện đảm bảo cho hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi được thực hiện theo đúng kế hoạch, nội dung và lộ trình của nó, cuối cùng là chúng ta cần quản lý các nội dung đó một cách chặt chẽ, khoa học. Như vậy, hoạt động bồi dưỡng học sinh giỏi mới có điều kiện để thực hiện được mục tiêu đề ra của nhà trường. Mặt khác, mục tiêu của chương trình GDPT mới 2018 là giúp người học làm chủ kiến thức phổ thông; biết vận dụng hiệu quả kiến thức vào đời sống và tự học suốt đời; có định hướng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp; biết xây dựng và phát triển hài hòa các mối quan hệ xã hội; có cá tính, nhân cách và đời sống tâm hồn phong phú; từ đó giúp học sinh có được cuộc sống có ý nghĩa và đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước và nhân loại. Cụ thể mục tiêu của bậc THPT mới 2018 giúp học sinh tiếp tục phát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết đối với người lao động, ý thức và nhân cách công dân; khả năng tự học và ý thức học tập suốt đời; khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, học nghề hoặc tham gia vào cuộc sống lao động; khả năng thích ứng với những đổi thay trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp mới. 1.4. Chức năng, nhiệm vụ của Tổ chuyên môn trong quản lý các hoạt động dạy học ở bậc THPT Tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành trong trong bộ máy tổ chức, quản lý của nhà trường. Trong trường, các tổ, nhóm chuyên môn có mối quan hệ hợp tác 9
với nhau, phối hợp các các bộ phận nghiệp vụ khác và các tổ chức Đảng, đoàn thể trong nhà trường nhằm thực hiện chiến lược phát triển của nhà trường, chương trình giáo dục, các hoạt động giáo dục và các hoạt động khác hướng tới mục tiêu giáo dục. Tổ chuyên môn được xem là “cánh tay nối dài của Ban giám hiệu”, cụ thể được quy định tại điều 14 của Thông tư 32/2020/TT- BGDDT ngày 15/9/2020 như sau: “Điều 14. Tổ chuyên môn 1. Cán bộ quản lý, giáo viên, viên chức làm công tác thư viện, thiết bị giáo dục, cán bộ làm công tác tư vấn cho học sinh của nhà trường được tổ chức thành các tổ chuyên môn. Tổ chuyên môn có tổ trưởng, nếu có từ 07 thành viên trở lên thì có tổ phó. Tổ trưởng, tổ phó tổ chuyên môn do hiệu trưởng bổ nhiệm, chịu sự quản lý, chỉ đạo của hiệu trưởng. 2. Tổ chuyên môn có những nhiệm vụ sau: a) Chủ động xây dựng kế hoạch dạy học và giáo dục theo chương trình môn học, hoạt động giáo dục thuộc chuyên môn phụ trách theo tuần, tháng, học kỳ, năm học; phối hợp với các tổ chuyên môn khác xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường. b) Đề xuất lựa chọn sách giáo khoa, xuất bản phẩm tham khảo để sử dụng trong nhà trường theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. c) Thực hiện kế hoạch giáo dục của tổ chuyên môn theo kế hoạch giáo dục của nhà trường đã được hội đồng trường phê duyệt. d)Tham gia đánh giá, xếp loại giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. đ)Tham gia bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ theo kế hoạch của tổ chuyên môn và của nhà trường. e)Thực hiện các nhiệm vụ khác do hiệu trưởng phân công. 3.Tổ chuyên môn tổ chức sinh hoạt chuyên môn ít nhất 01 lần trong 02 tuần và có thể họp đột xuất theo yêu cầu công việc hoặc khi hiệu trưởng yêu cầu. Tổ chuyên môn hoạt động theo nguyên tắc dân chủ, tôn trọng, chia sẻ, học tập, giúp đỡ lẫn nhau giữa các thành viên để phát triển năng lực chuyên môn.” 2. Cơ sở thực tiễn Qua thực tiễn giáo dục đào tạo trong nhiều năm qua đã thu được nhiều kết quả to lớn góp phần vào việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, tạo một bước chuyển biến mới cho nền kinh tế - chính trị - xã hội. Song còn một số yếu kém bộc lộ cả về quy mô, mục tiêu, chất lượng. Vẫn còn một số đơn vị trường học chậm đổi mới, không tạo ra các nhân tố điển hình để đáp ứng được nhu cầu đòi hỏi của đất nước. Một số vấn đề bất cập trong việc kiểm tra, đánh giá, thi cử, bồi dưỡng nhân tài..., các yếu tố tiêu cực trong quá trình thi, đánh giá chất lượng vẫn còn xơ cứng chưa phù hợp với yêu cầu thực tiễn của xã hội. Trường THPT Đô Lương 4 trong nhiệm kỳ 2015-2020 và đầu nhiệm kỳ 2020-2025 đã có những bước phát triển mạnh mẽ về chất lượng, quy mô trường lớp, đã ổn định, đạt được nhiều thành tích đáng trân trọng trong công tác dạy và học, trong đó có mảng bồi dưỡng học sinh giỏi là một đột phá. Bên cạnh những kết 10
quả đạt được vẫn còn những bất cập và khó khăn nhất định trong công tác quản lý, nhất là trong công tác quản lý ở cấp Tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, chất lượng nguồn tuyển học sinh giỏi, phương pháp bồi dưỡng, cơ sở vật chất đáp ứng cho công tác mũi nhọn. Do vậy, với vai trò là Tổ trưởng chuyên môn, việc tìm kiếm các giải pháp quản lý nhằm nâng cao công tác bồi dưỡng học sinh giỏi một cách khoa học, hiệu quả giúp giáo viên gặt hái được thắng lợi trong công tác bồi dưỡng, đáp ứng nguyện vọng chính đáng và niềm tin của phụ huynh và học sinh huyện nhà là vấn đề hết sức cấp bách và cần thiết. II. THỰC TRẠNG CỦA CÔNG TÁC QUẢN LÝ CẤP TỔ CHUYÊN MÔN TRONG CÔNG TÁC BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TẠI TRƯỜNG THPT ĐÔ LƯƠNG 4 1. Khái quát về đặc điểm tình hình của Tổ chuyên môn tại Trường THPT Đô Lương 4 1.1. Những thụân lợi cơ bản Trải qua gần 15 năm xây dựng và phát triển, phát huy truyền thống “Dạy tốt - Học tốt”, chất lượng giáo dục toàn diện của trường THPT Đô Lương 4 ngày càng được khẳng định. Cùng với các tổ chức đoàn thể khác, vai trò của các Tổ chuyên môn luôn được Ban giám hiệu xác định là nòng cốt. Trong đó, công tác chăm lo bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo, bồi dưỡng học sinh giỏi, chăm lo học sinh thi đậu vào các trường Đại học - Cao đẳng là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường. Vì vậy những năm gần đây, trường liên tục cải thiện về chất lượng giáo dục toàn diện và chất lượng đội tuyển học sinh giỏi, giáo viên và học sinh đã tạo được sự hứng khởi và niềm vui thực sự. Tổ “Văn - Ngoại ngữ” chúng tôi hiện tại có 13 giáo viên. Tất cả đều đạt chuẩn về trình độ, chuyên ngành. Trong đó, môn Ngữ văn có 1 thạc sỹ, 3 giáo viên giỏi cấp tỉnh. Nội bộ đoàn kết, thống nhất, trên dưới đồng lòng để hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị và chuyên môn của đơn vị. Đội ngũ giáo viên đang còn trẻ nhưng khá đều, có nhiều người nổi trội, nỗ lực vươn lên, tâm huyết với nghề, năng động, sáng tạo, luôn cố gắng học hỏi tự khẳng định chính mình. Nhất quán, trước sau như một chấp hành một cách tự nguyện, có trách nhiệm cao trước các chỉ đạo của Ban Giám hiệu, thực hiện nghiêm túc kế hoạch và phương thức tiến hành đã thống nhất hàng năm. Học sinh của trường cơ bản thuần nông, chăm chỉ, chuyên cần, tu dưỡng tốt, chịu khó học hỏi, biết vâng lời, quyết tâm cao, tràn đầy nhiệt huyết, sáng tạo, cầu thị sự tiến bộ và tỏa sáng. Phụ huynh Học sinh thuộc vùng hạ huyện, điều kiện kinh tế khó khăn, nhiều người đi làm ăn xa nhưng biết quan tâm, chăm lo, tạo mọi điều kiện cho con em học tập, rèn luyện và tu dưỡng về mọi mặt, luôn theo dõi tình hình học tập của con em, thường xuyên liên hệ với nhà trường, giáo viên chủ nhiệm để cập nhật tình hình học tập, nhất là quan tâm đến đạo đức, tư cách của học sinh. Phụ huynh học sinh ngày càng đặt trọn niềm tin vào đội ngũ quản lý, cán bộ, 11
giáo viên, công nhân viên nhà trường, luôn dành cho nhà trường sự trân trọng, quý mến, đặt trọn niềm tin ở các thầy cô giáo. Dư luận xã hội đối với nhà trường rất tích cực, dành cho nhà trường sự ủng hộ, kính trọng và yên tâm trao gửi con em. 1. 2. Những khó khăn, vướng mắc Đa số giáo viên của tổ vừa làm nhiệm vụ bồi dưỡng học sinh giỏi vừa phải đảm bảo chất lượng đại trà, vừa phải giảng dạy tốt các môn thi Đại học, Cao đẳng và các công tác kiêm nhiệm khác nên cường độ làm việc có lúc thực sự quá tải, mệt mỏi. Một số giáo viên còn trẻ, tuổi đời và tuổi nghề chưa nhiều lại đang trong độ tuổi sinh đẻ nên đã ảnh hưởng không ít đến việc thực thực hiện nhiệm vụ chuyên môn. Đặc biệt là công tác bồi dưỡng học sinh giỏi đòi hỏi sự cống hiến rất nhiều về thời gian, trí tuệ. Một số giáo viên không muốn tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi với các lý do: không có tài liệu, sức ép phải có học sinh giỏi luôn đè nặng trên vai và tâm trí của người Thầy khi tham gia bồi dưỡng, sự đầu tư chuyên môn và công sức bỏ ra rất tốn kém về thời gian và trí lực. Mặt khác một số giáo viên đã suy nghĩ thiếu xây dựng, cho rằng việc đầu tư cho bồi dưỡng học sinh giỏi không mang lại lợi ích nhiều cho cá nhân, vất vả nên thiếu tính quyết liệt trong quá trình tổ chức, thực hiện nhiệm vụ. Trong đó có một số giáo viên nhận thức sai lầm rằng: chỉ cần tập trung làm sáng kiến kinh nghiệm là sẽ có danh hiệu chiến sỹ thi đua, từ đó tạo cơ sở để đạt được danh hiệu cao hơn, còn bồi dưỡng học sinh giỏi không mang lại hiệu quả thiết thực. Đây là vấn đề tồn tại của nhiều trường, ăn sâu vào nhận thức của giáo viên. Do đó, họ làm miễn cưỡng, thiếu quyết tâm, nửa vời, dẫn đến kết quả đạt thấp. Chất lượng tuyển sinh vào trường chỉ ở mức trung bình, nguồn học sinh từ trường THCS Lý Nhật Quang rất khan hiếm, hoàn cảnh gia đình gặp nhiều khó khăn, bố mẹ đi làm ăn xa, sống cùng ông bà, tài liệu học tập hạn chế, va chạm, cọ xát ít, do đó chất lượng mũi nhọn của nhà trường cũng còn gặp không ít khó khăn. Học sinh phải học quá nhiều môn, vừa tập trung cho môn khối, vừa phải tham gia bồi dưỡng học sinh giỏi nên các em bị áp lực nhiều về mặt thời gian và sức lực. Riêng với các em học sinh giỏi thuộc bộ môn xã hội thường không khá về các môn tự nhiên nên các em ngại tham gia đội tuyển vì còn lo các môn thi tốt nghiệp cũng như thi Đại học. Tâm lý của các em học sinh giỏi là học để thi đậu vào một trường Đại học danh tiếng nào đó mà các em và gia đình đã lựa chọn hơn đầu tư, ôn luyện một môn chuyên giỏi. Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của nhà trường còn thiếu, chưa đồng bộ nên chưa đáp ứng được yêu cầu của việc dạy và học, nhất là các phòng học bộ môn, thực hành, thí nghiệm. Do thiếu phòng học, đang phải sử dụng chung với phòng họp tổ chuyên môn, các phòng chức năng nhà cấp 4 đã xuống cấp nên rất khó khăn trong bồi dưỡng học sinh giỏi. 12
Hiện nay hầu như trong thư viện trường không có tài liệu dạy chuyên hay tài liệu bồi dưỡng học sinh giỏi. Các giáo viên phải tự tìm tòi, trang bị. Những tài liệu mới chậm cập nhật, gây khó khăn cho giáo viên bồi dưỡng. Kinh phí đầu tư cho công tác bồi dưỡng Học sinh giỏi còn nhiều bất cập, chưa trả đúng công sức của giáo viên dạy, việc hỗ trợ kinh phí mua sắm tài liệu, dụng cụ hoc tập cho học sinh còn hạn chế. Năm học 2016-2017, là năm học đầu tiên tôi được giao nhiệm vụ Tổ trưởng chuyên môn, tiếp nhận công việc, vị thứ kết quả học sinh giỏi của nhà trường xếp thứ 39/64 trường toàn tỉnh, tỷ lệ đậu trên, dưới 50%, số giải cao rất hạn chế. Riêng môn Ngữ văn đạt 2 giải 2/2 giải khuyến khích (năm học 2015-2016 không đạt em nào). Quan niệm giáo viên vùng khó cho rằng: “Năng lực học sinh vùng khó chỉ có thế, kết quả học sinh giỏi chỉ đạt như thế, không thể hơn được”, đội ngũ quản lý thiếu các giải pháp đột phá, thiếu tính quyết liệt, cụ thể. Vấn đề đặt ra cho bản thân, cần phải tìm ra các giải pháp để đẩy mạnh chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi, góp phần tạo tiền đề nâng cao chất lương dạy học đại trà cho học sinh toàn trường thuộc vùng khó khăn này. Đây là mục tiêu để giáo viên khẳng định mình và sống được bằng nghề, là xuất phát điểm cho sự đột phá trong quản lý không những nâng cao chất lượng dạy học mũi nhọn mà cả chất lượng dạy học đại trà, hoàn thành nhiệm vụ giáo dục toàn diện theo hướng phát triển các phẩm chất, năng lực người học. 2. Một số vấn đề đặt ra trong công tác quản lý Tổ chuyên môn nhằm nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THPT Đô Lương 4 Qua phân tích thực trạng về quản lý quá trình dạy học và công tác bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường nói chung và của Tổ chuyên môn nói riêng, tôi mạnh dạn đề xuất một số giải pháp quản lý chỉ đạo đột phá để nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi thuộc vùng khó, xa trung tâm ở trường THPT Đô Lương 4 trong giai đoạn hiện nay như sau: - Nâng cao nhận thức của giáo viên về sự cần thiết phải nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi trong nhà trường. Đi đầu, tiên phong là Tổ trưởng chuyên môn phải tìm ra các giải pháp thật sự đổi mới nếu muốn đột phá, quyết liệt, truyền động lực, thắp lửa cho các giáo viên trong tổ mình, học sinh và phụ huynh. - Phát huy cao độ sức mạnh tập thể của Tổ/nhóm chuyên môn, làm tốt công tác tham mưu với Ban giám hiệu, phối hợp tốt với các tổ chức đoàn thể trong nhà trường để làm tốt công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, phải thật sự quyết liệt, lấy hiệu quả công việc làm thước đo. - Tổ chức hướng dẫn phương pháp học tập cho các em trong đội tuyển học sinh giỏi, thường xuyên kiểm tra, giám sát, sơ kết, đúc rút kinh nghiệm. Thường xuyên nắm bắt tình hình học sinh để uốn nắn, điều chỉnh đội tuyển kịp thời. Sau mỗi đợt khảo sát, tôi thường trò chuyện gần gũi, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng để học sinh bày tỏ thật sự những khó khăn vướng mắc không những về kiến thức mà 13
cả những vấn đề khó nói về thầy cô. Qua đó, nắm bắt được học sinh cần gì, đang thiếu, yếu vấn đề phản ánh Ban giám hiệu giúp đỡ, tạo điều kiện tốt nhất. - Tham mưu với Ban giám hiệu nhà trường thường xuyên có mối quan hệ gắn kết liên thông giữa các cấp, nhất là cấp trung học cơ sở trong vùng tuyển sinh nhằm nâng cao chất lượng giáo dục trong đó có công tác bồi dưỡng học sinh giỏi. - Tham mưu với Ban giám hiệu nhà trường tổ chức gặp mặt, tọa đàm, động viên, kích lệ, nhắc nhở, kiểm tra thường xuyên, tuyên dương khen thưởng kịp thời cho học sinh giỏi cấp trường. Nắm bắt diễn biến tâm lý, ý thức trách nhiệm của học sinh, cập nhật liên tục, có tính so sánh kết quả các lần thi khảo sát để nắm bắt chắc chắn sự tiến bộ, ý thức học tập của học sinh. - Phối kết hợp với phụ huynh học sinh, có các giải pháp để phụ huynh tự nguyện cùng tham gia, quan tâm nhiều hơn đến công tác bồi dưỡng học sinh giỏi. - Tham gia chất lượng Hội nghị bồi dưỡng học sinh giỏi hàng năm do nhà trường tổ chức, nhất là trong giai đoạn hiện nay, thi học sinh giỏi cho khối 12 vào tháng 10 của năm học mới. Do đó, Tổ chuyên môn phải có kế hoạch bồi dưỡng sớm, triển khai quyết liệt bắt đầu từ học kỳ 2 của năm học trước. - Đẩy mạnh tăng cường các chuyên đề ngoại khóa, hoạt động trải nghiệm sáng tạo, giúp học sinh cọ xát, rèn luyện, phát triển toàn diện, trong đó chú trọng phát triển 05 phẩm chất và 10 năng lực của học sinh THPT theo yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới 2018. Đặc biệt, cần phải chú trọng đến việc rèn luyện các kỹ năng về ngôn ngữ, hướng học sinh phát âm chuẩn chính tả và đúng ngôn ngữ phổ thông. III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CỦA TỔ CHUYÊN MÔN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI TẠI TRƯỜNG THPT ĐÔ LƯƠNG 4 1. Giải pháp thứ nhất: Nâng cao nhận thức của giáo viên, học sinh và phụ huynh về sự cần thiết phải nâng cao chất lượng bồi dưỡng học sinh giỏi trong nhà trường Hiện nay, nhiều địa phương trong cả nước đã xem việc phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi trở thành vấn đề cấp thiết trong chiến lược xây dựng và phát triển quê hương. Có học sinh giỏi Quốc tế sẽ làm rạng danh Quốc gia, khẳng định trí tuệ của Dân tộc. Có học sinh giỏi trong nước, trong tỉnh, trong huyện sẽ làm dấy lên phong trào học tập và phấn đấu không biết mệt mỏi để đạt được những thành tích cao trong học tập, nghiên cứu, tạo uy tín, vị thế, thương hiệu nhà trường, làm giàu đẹp cho quê hương, đất nước. Ở Nghệ An chúng ta, phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi từ lâu đã được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, Chính quyền, đặc biệt của các nhà trường và Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An. Bởi đây là một trong những thước đo để kiểm định chất lượng mũi nhọn của một đơn vị, một địa phương. 14
Trường THPT Đô Lương 4 luôn coi việc bồi dưỡng học sinh giỏi là công tác mũi nhọn và trọng tâm. Nó có tác dụng thiết thực và mạnh mẽ để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ thầy cô giáo, nâng cao chất lượng giáo dục góp phần khẳng định thương hiệu của nhà trường, tạo ra khí thế hăng say vươn lên chiếm lĩnh những đỉnh cao về trí tuệ và tu dưỡng đạo đức, nhân cách của học sinh. Hằng năm, nhà trường đều phối hợp các Tổ chuyên môn, các tổ chức đoàn thể trong nhà trường tổ chức Hội nghị bồi dưỡng học sinh giỏi bàn bạc, thống nhất mọi kế hoạch cụ thể, chi tiết rồi mới bắt tay hành động (Báo cáo tổng kết và phương hướng hoạt động minh họa ở phần “Phụ lục 1”). Sau đây là hình ảnh Hội nghị chuẩn bị cho công tác bồi dưỡng học sinh giỏi năm học 2021-2022. Hội nghị bồi dưỡng Học sinh giỏi chuẩn bị cho kỳ thi năm học 2021-2022 Bám sát chỉ đạo của Chi bộ nhà trường: “Tiếp tục đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục” cùng với việc thực hiện có chiều sâu và hiệu quả các cuộc vận động, các phong trào thi đua lớn của ngành, nghị quyết chi bộ, nghị quyết Đại hội công nhân viên chức đầu năm nêu rõ: “Quyết tâm nâng cao chất lượng toàn diện, chất lượng mũi nhọn, chất lượng học sinh giỏi, giành vị trí trong tốp đầu của Tỉnh”. Các bộ môn đăng ký thi đua đều phải có học sinh giỏi đạt giải cao, đây là tiêu chí thi đua “cứng” để xếp loại tổ và cá nhân cuối năm học, nhất là đánh giá năng lực và trách nhiệm của tổ trưởng chuyên môn, là điều kiện cần để xét khen thưởng các danh hiệu thi đua cao ngoài điều kiện bắt buộc phải có sáng kiến kinh nghiệm. 15
Chính vì vậy, ngay từ đầu năm học, trong Đại hội cấp Tổ chuyên môn, Tổ trưởng đã tổ chức học tập, quán triệt, tuyên truyền đầy đủ các văn bản, nghị quyết của Đảng về phát triển Kinh tế -Xã hội trong giai đoạn mới, làm cho các thành viên trong tổ nắm vững và thấm nhuần quan điểm của Đảng, nghị quyết của Chi bộ Đảng, nghị quyết của Hội nghị Công nhân viên chức hàng năm, nắm vững chiến lược phát triển của Trường giai đoạn 2020 -2025, tầm nhìn 2030. Mọi thành viên trong tổ đều phải tự gắn trách nhiệm của mình dù là trực tiếp hay gián tiếp các nhiệm vụ chung của tổ trong đó có mảng bồi dưỡng học sinh giỏi. Tổ trưởng phân tích rõ thực trạng của của tổ mình, khẳng định vai trò quan trọng của công tác bồi dưỡng học sinh giỏi gắn liền với thương hiệu và sứ mệnh của nhà trường, khẳng định vai trò quan trọng của nhà trường đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Trường đóng trên địa bàn vùng đất văn hiến, hiếu học. Khi nhắc đến trường THPT Đô Lương 4 là nhắc đến chất lượng, là nói đến thầy giỏi, trò ngoan. Chính vì vậy, trách nhiệm của người Thầy là phải phát hiện và bồi dưỡng các em ngày càng giỏi hơn, ngoan hơn để sau này các em trở thành những công dân ưu tú cho chính mình, gia đình, cho nhà trường, cho xã hội trong tương lai. Trong những năm trở lại đây, Tổ trưởng luôn quán triệt với các thành viên trong tổ thực hiện nghiêm lệnh của Ban giám hiệu. Giáo viên trực tiếp bồi dưỡng phải chịu trách nhiệm kết nối với phụ huynh, mời phụ huynh tham gia Hội nghị cha, mẹ học sinh có con trong đội tuyển học sinh giỏi do nhà trường tổ chức nhằm tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho phụ huynh về tầm quan trọng của công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, tạo tiền đề cho đội tuyển đạt kết quả tốt nhất. Hình ảnh gặp gỡ của ban giám hiệu, cốt cán với các bậc phụ huynh của đội tuyển 16
2. Giải pháp thứ 2: Phát huy cao độ sức mạnh tập thể của cả Tổ/Nhóm chuyên môn trong việc xây dựng và triển khai kế hoạch, nội dung chương trình bồi dưỡng bài bản, khoa học, chặt chẽ trong từng năm học Thông qua Đại hội tổ chuyên môn đầu năm, Tổ trưởng nắm bắt tình hình thuận lợi, khó khăn, cố vấn, tham mưu với Ban giám hiệu về nhân sự chịu trách nhiệm chính bồi dưỡng đội tuyển trong từng năm học. Phân công giáo viên phụ trách chính, các giáo viên trong nhóm hỗ trợ ; Thời gian và địa điểm bồi dưỡng như thế nào? Bao nhiêu buổi ? Nội dung chương trình được bàn bạc thấu đáo thành một bản “Phân phối chương trình bồi dưỡng học sinh giỏi”… Tất cả đều được bàn bạc, thống nhất, thông suốt rồi bắt tay vào làm. (Phân phối chương trình minh họa ở Phụ lục 2) Hình ảnh Đại hội Tổ chuyên môn đầu năm xây dựng nội dung - chương trình và phân công giáo viên bồi dưỡng, giáo viên hỗ trợ. Chương trình bồi dưỡng được xem là nhiệm vụ chung của nhóm chuyên môn. Các giáo viên giỏi, có kinh nghiệm trong nhóm xây dựng kế hoạch, chương trình, nội dung, hệ thống bài luyện tập cụ thể, đầy đủ, chi tiết, đúc kết kinh nghiệm thành tài liệu chung của nhóm qua các năm và truyền lại cho thế hệ sau. Yêu cầu các thầy cô giáo trẻ tích cực chủ động nghiên cứu, tìm tòi, khám phá, tận dụng công nghệ thông tin để tích luỹ kiến thức nâng cao trình độ. Lấy nỗ lực của bản thân là chính, coi việc học hỏi phương pháp, vốn kiến thức, kinh nghiệm của các thế hệ đi trước là quan trọng trong việc định hướng tìm tòi, xác định trọng tâm kiến thức, kỹ năng, phương pháp để nhanh chóng đảm nhận được nhiệm vụ bồi dưỡng học sinh giỏi với kết quả ngày càng cao trong thời gian ngắn nhất. 17
Giao nhiệm vụ cho các giáo viên trực tiếp bồi dưỡng đội tuyển nghiên cứu, chuẩn bị hết sức chu đáo, đề cao tinh thần, trách nhiệm, lựa chọn đội tuyển cẩn thận, có chất lượng, lên kế hoạch bồi dưỡng sớm, thường xuyên, liên tục, mọi lúc, mọi nơi; tăng cường kiểm tra, đánh giá, thi thử để điều chỉnh, uốn nắn kiến thức kỹ năng kịp thời và hiệu quả. Giao nhiệm vụ, khuyến khích, động viên các giáo viên giỏi tìm kiếm tài liệu, trao đổi kinh nghiệm, tự học tập nâng cao trình độ, vươn tới trình độ bồi dưỡng học sinh giỏi tầm cao như học sinh giỏi Quốc gia, Quốc tế. Phân công giáo viên giỏi có kinh nghiệm kèm cặp, bồi dưỡng từng phần, từng chuyên đề cho các giáo viên trẻ có năng lực, động viên họ tiến tới đảm nhiệm chương trình bồi dưỡng học sinh giỏi toàn khóa, chuẩn bị lực lượng kế cận thay thế. Khuyến khích các giáo viên trong Tổ/Nhóm tăng cường các mối quan hệ trong mạng lưới chuyên môn nhằm giao lưu, học hỏi kinh nghiệm từ khâu ra đề, phương pháp ôn luyện, kiến thức trọng tâm, đánh giá chất lượng đội tuyển… Thực tế, cùng với nhà trường đã tổ chức giao lưu chuyên môn trường THPT Đô Lương 1 trên địa bàn huyện năm 2017-2018 và 2018-2019; trường THPT thuộc vùng khó, xa trung tâm của các huyện khác, nổi bật với trường THPT Nghi Lộc 5 năm 2019-2020. Tổ chức thi khảo chung đội tuyển của 2 trường, trao đổi chuyên môn giữa các giáo viên bồi dưỡng cùng môn, trao đổi kinh nghiệm quản lý từ Ban giám hiệu đến cấp tổ chuyên môn, giáo viên bồi dưỡng. Từ đó, đúc rút kinh nghiệm, điều chỉnh kịp thời, lấy hiệu quả làm trọng. Đây thực sự là một giải pháp hiệu quả cao, tạo động lực, khích lệ tinh thần học sinh các đội tuyển có sự so sánh nhất là khơi dậy được lòng tự trọng, thúc đẩy cao độ sự quyết tâm của cả học sinh và giáo viên bồi dưỡng Ảnh giao lưu chuyên môn với THPT Nghi Lộc 5 18
Đặc biệt, Tổ trưởng, giáo viên giỏi tỉnh trong tổ vừa chỉ đạo, động viên, đôn đốc, kiểm tra giám sát, vừa trực tiếp tham gia bồi dưỡng từ 8-10 buổi để hỗ trợ thêm cho các giáo viên trực tiếp bổi dưỡng. Qua đó, bổ trợ thêm kiến thức cho các em học sinh. Hàng tháng, tham mưu với Ban Giám hiệu tổ chức gặp gỡ học sinh, giáo viên bồi dưỡng, cốt cán chuyên môn để trao đổi, rút kinh nghiệm, động viên khích lệ, giải quyết các vướng mắc cũng như đáp ứng mọi yêu cầu của giáo viên như về tài liệu, về thời gian, cũng như các công việc khác. Một tháng trước ngày thi học sinh giỏi, đề xuất với Ban giám hiệu bố trí giáo viên trong Tổ/Nhóm làm thay công việc kiêm nhiệm để giáo viên bồi dưỡng tập trung sức lực cho việc ôn luyện đội tuyển của mình. Hình ảnh gặp gỡ, động viên, khuyến khích của Ban giám hiệu, cốt cán với giáo viên bồi dưỡng, học sinh đầu năm và một tháng trước khi thi 19
3. Giải pháp thứ ba: Tăng cường truyền cảm hứng và kinh nghiệm cho các giáo viên tham gia dạy đội tuyển học sinh giỏi Về việc thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng học sinh giỏi, Tổ chuyên môn luôn tham mưu với Ban giám hiệu nhà trường cân nhắc kỹ, chọn ra đội ngũ giáo viên ưu tú nhất để tham gia giảng dạy. Đội ngũ dạy đội tuyển vừa mang tính truyền thống, vừa có tính kế thừa. Đối với công tác giảng dạy và bồi dưỡng học sinh giỏi, nhiệm vụ tối quan trọng của người Thầy là phải dạy cho các em tiếp cận kiến thức một cách tự nhiên, chủ động và sáng tạo, cụ thể là dạy cho các em cách tìm đến kiến thức và nghiên cứu nó, cách làm bài tập, cách đọc sách và tìm tài liệu, cách mở rộng và khai thác kiến thức, cách cụ thể hóa và tổng quát hóa một bài tập, cách ôn tập cho một kỳ thi,… Người Thầy phải luôn thắp sáng ngọn lửa đam mê môn học mà học sinh đang theo đuổi, phải dạy cho các em biến ước mơ thành hiện thực, biết chấp nhận khó khăn để cố gắng vượt qua, biết rút kinh nghiệm sau những thất bại hay thành công trong từng giai đoạn mà mình phấn đấu. Muốn làm được điều đó người Thầy phải chứng tỏ năng lực thực sự của mình trong mọi mặt, nhất là về chuyên môn và phẩm chất đạo đức. Người Thầy phải là tấm gương soi bằng một quá trình miệt mài phấn đấu học hỏi, tìm tòi, sáng tạo, say mê, hy sinh bền bỉ, bằng uy tín của mình trước học sinh, phụ huynh và đồng nghiệp. Hơn nữa, lòng nhiệt tình, sự say mê sáng tạo của người thầy sẽ đem lại thành công có khi nhiều hơn cả mong đợi. Phải nói rằng nếu làm công tác bồi dưỡng học sinh giỏi mà không say mê thì hiệu quả sẽ không cao. Không những thế mà người Thầy cần truyền sự say mê đó cho học sinh của mình. Điều đó bắt buộc người thầy phải luôn luôn tìm tòi, khám phá để tìm ra cái mới, có thế giờ dạy mới hấp dẫn được. Trên hết, thầy giáo cần phải gần gũi với các em, biết cách động viên kích thích lòng say mê, sáng tạo của học sinh. Kiến thức để bồi dưỡng học sinh giỏi có tính chuyên sâu, độ khó cao, tính bao quát rộng, rất tốn kém thời gian nên mỗi môn học có thể bố trí nhiều giáo viên tham gia và mỗi giáo viên sẽ phụ trách từng mảng chuyên đề để dễ nghiên cứu và giảng dạy có chất lượng. Tổ chuyên môn yêu cầu các giáo viên dạy học sinh giỏi phải tham khảo nhiều tài liệu một cách thường xuyên để cập nhật, bổ sung và phát triển chuyên đề mà mình phụ trách, phải chủ động đi trước học sinh một bước, hướng dẫn và cùng tham gia giải bài tập với học sinh kể cả bài đã có lời giải lẫn bài chưa có lời giải. Trong công tác giảng dạy và bồi dưỡng học sinh giỏi, nhiệm vụ quan trọng của người Thầy là phải dạy cho các em tiếp cận kiến thức một cách tự nhiên, chủ động và sáng tạo, cụ thể là dạy cho các em cách tìm đến kiến thức và nghiên cứu nó, cách làm bài tập, cách đọc sách và tìm tài liệu, cách mở rộng và khai thác kiến thức, cách cụ thể hóa và tổng quát hóa một bài tập, cách ôn tập cho một kỳ thi,…có một nhà giáo dạy giỏi, giàu kinh nghiệm đã tâm sự: “Dạy học sinh giỏi là phải thật 20