Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp quản lý nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm khi thực hiện chương trình phổ thông 2018 ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:44

Thêm vào BST

Báo xấu

6
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến nhằm nghiên cứu thực trạng quản lý dạy hoạt động học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An. Đề xuất các giải pháp quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp quản lý nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm khi thực hiện chương trình phổ thông 2018 ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 3 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Đề tài: MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THỰC HÀNH, THÍ NGHIỆM KHI THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH PHỔ THÔNG 2018 Ở TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 3, TỈNH NGHỆ AN TÁC GIẢ: 1. TRƯƠNG VĂN CHIẾN - GIÁO VIÊN 2. LÊ THỊ XUÂN HƯƠNG - PHT 3. TRẦN ĐỨC MẠNH - PHT ĐƠN VỊ: TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 3 NĂM HỌC 2022 -2023 1
MỤC LỤC Trang PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 3 1. Lý do chọn đề tài 3 2. Mục tiêu, ý nghĩa, tính mới của đề tài 4 3. Đối tượng, phạm vi và thời gian nghiên cứu 5 4. Phương pháp nghiên cứu 5 PHẦN II. NỘI DUNG ĐỀ TÀI 6 CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THỰC 6 HÀNH, THÍ NGHIỆM Ở TRƯỜNG THPT 1. Cơ sở lý luận 6 2. Cơ sở pháp lý 6 3. Một số khái niệm cơ bản 7 4. Một số vấn đề về đổi mới hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở 8 trường THPT 5. Quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường THPT 11 CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THỰC HÀNH, 14 THÍ NGHIỆM Ở TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 3, TỈNH NGHỆ AN 1. Thực trạng dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường THPT diễn Châu 14 3, tỉnh Nghệ An 2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường 17 THPT diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An 3. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học thực 18 hành, thí nghiệm ở trường THPT Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An 4. Đánh giá chung về thực trạng 19 CHƯƠNG III. GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NÂNG CAO HIỆU QUẢN HOẠT ĐỘNG 21 DẠY HỌC THỰC HÀNH, THÍ NGHIỆM Ở TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 3, TỈNH NGHỆ AN 1. Nguyên tắc của giải pháp 21 2. Một số giải pháp quản lý nhắm nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học 21 thực hành, thí nghiệm ở trường THPT Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An 2.1. Nâng cao nhận thức, thái độ, trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ quản lý, 21 giáo viên, học sinh về dạy học thực hành, thí nghiệm 2.2. Phát huy vai trò của tổ chuyên môn trong việc quản lý hoạt động dạy 22 học thực hành, thí nghiệm 2.3. Tăng cường công tác bồi dưỡng và tự bồi dưỡng nhằm nâng cao năng 23 lực vận dụng dạy học thực hành thí nghiệm cho đội ngũ cán bộ, giáo viên 2.4. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học cho thực hành, thí 24 nghiệm 2.5. Tăng cương ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý hoạt động dạy 28 học thực hành, thí nghiệm 2.6. Tăng cường hoạt động trãi nghiệm gắn liền lý thuyết với thực tiễn 30 2.7. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra và đánh giá kết quả dạy học 31 thực hành, thí nghiệm 2.8. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm quản lý việc bản quản thiết bị dạy 32 học thực hành, thí nghiệm 3. Kết quả khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất 33 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 36 1 Kết luận 36 2 Kiến nghị 36 TÀI LIỆU THAM KHẢO 38 2
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài - Xuất phát từ quan điểm chỉ đạo của Đảng, Quốc hội và văn bản pháp luật của nhà nước về định hướng đổi mới phương pháp dạy học Thực hiện các Nghị quyết của Đảng (NQ 29/NQ-TW), Quốc hội (NQ 88/2014/QH13) và Quyết định của Thủ tướng Chính phủ (Quyết định số 404/QĐ- TTg), chương trình giáo dục phổ thông 2018 được xây dựng theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh; tạo môi trường học tập và rèn luyện giúp học sinh phát triển hài hoà về thể chất và tinh thần, trở thành người học tích cực, tự tin, biết vận dụng các phương pháp học tập tích cực để hoàn chỉnh các tri thức và kĩ năng nền tảng. Kết hợp tốt học đi đôi với hành, học tập gắn liền với lao động sản xuất, thực nghiệm và nghiên cứu khoa học, gắn nhà trường với xã hội. Áp dụng phương pháp dạy học hiện đại để bồi dưỡng cho học sinh năng lực tư duy, sáng tạo... Điều này cho thấy để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện thì giáo dục đào tạo phải đổi mới về nội dung, phương pháp, phương tiện và thiết bị dạy học. - Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn đổi mới phương pháp dạy học phát triển phẩm chất, năng lực của chương trình giáo dục phổ thông 2018 Việc thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 đòi hỏi phải đổi mới đồng bộ từ mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện dạy học đến cách thức đánh giá kết quả dạy học, trong đó khâu đột phá là đổi mới phương pháp dạy học. Phương pháp dạy học cần hướng vào việc tổ chức cho người học học tập trong hoạt động và bằng hoạt động tự giác, tích cực, chủ động và sáng tạo. Trong quá trình thực hiện chương trình luôn nhấn mạnh đến các hoạt động thực tế, thực hành là một trong các phương pháp cơ bản để phát triển năng lực, phẩm chất học sinh, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. - Xuất phát từ Thông tư số 14/2020/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 5 năm 2020 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về phòng học bộ môn Thông tư quy định đã có nhưng việc triển khai và áp dụng ở các đơn vị giáo dục chưa đồng bộ, nhất là trong bối cảnh thay đổi chương trình dạy học nên việc quản lý phòng học bộ môn phát sinh nhiều vấn đề cần phải xây dựng và hoàn thiện phù hợp với yêu cầu của thông tư. - Xuất phát từ thực trạng quản lý dạy học thực hành tại thực tế trường trung học phổ thông Diễn Châu 3 Thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm hiện nay vẫn còn một số hạn chế và đôi lúc chưa thực sự đem lại hiệu quả trong dạy học. Trang 3
thiết bị không đảm bảo chất lượng cùng với nhận thức chưa đúng của giáo viên khi thực hiện chương trình mới khiến cho việc quản lý, sử dụng thí nghiệm trong dạy học không được diễn ra thường xuyên... Thực trạng đó đặt ra yêu cầu cần phải nhanh chóng đổi mới công tác quản lý dạy học thực hành, thí nghiệm, tìm ra các giải pháp hữu hiệu để khắc phục tồn tại, yếu kém trong công tác quản lý dạy học thực hành, thí nghiệm, từ đó góp phần thực hiện thành công các mục tiêu phát triển giáo dục đặt ra khi thực hiện chương trình phổ thông 2018. 1.1. Khảo sát số lượng giáo viên, phòng thực hành thực tế có ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3 Môn học Vật lý Hóa học Sinh học – Công Tin Tiếng CNNN nghệ CN Anh Số lượng phòng 1 1 1 0 3 1 bộ môn Số giáo viên dạy 8 8 6 2 6 9 1.2. Kết quả khảo sát mức độ sử dụng thí nghiệm trong dạy học thực hành, thí nghiệm năm học 2021 - 2022 Thường xuyên Không thường xuyên Không sử dụng SL được hỏi Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ % Số lượng Tỷ lệ % 39 20 51,3 19 48,7 0 0.00 1.3. Khảo sát tình hình dạy thực hành tại trường trung học phổ thông Diễn Châu 3 năm học 2021- 2022 Môn học Vật lý Hóa học Sinh học – Công Tin Tiếng CNNN nghệ CN Anh Số tiết TH 192 120 150 69 160 175 Số tiết dạy 131 73 112 0 150 120 tại PBM Số tiết dạy 61 47 38 69 10 55 tại lớp Nguyên - Do trùng lặp giữa các giáo viên không bố trí đổi kịp ; nhân dạy tại - Môn CN công nghiệp chưa có phòng học bộ môn; lớp - Môn Hóa học có mùi hóa chất, giáo viên ngại thực hành 4
Qua khảo sát cho thấy thực trạng hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm hiện nay vẫn còn hạn chế như phòng bộ môn còn ít, số lớp học đông, số giáo viên dạy nhiều nên chồng chéo giữa các tiết dạy thực hành trong mỗi môn; quản lý các phòng bộ môn chưa thực sự khoa học, hồ sơ quản lý còn chưa đầy đủ; các bộ môn trong quá trình dạy học do kỹ năng thực hành còn hạn chế, thiết bị dạy học cũ, thiếu hoặc hỏng không thực hiện được nên nhiều tiết chuyển sang sử dụng thí nghiệm ảo… Từ những vấn đề nêu trên, là người làm công tác giảng dạy và quản lý nhà trường, chúng tôi chọn đề tài “ Một số giải pháp quản lý nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm khi thực hiện chương trình phổ thông 2018 ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An” 2. Mục tiêu, ý nghĩa, tính mới của đề tài a. Mục tiêu đề tài Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông. Nghiên cứu thực trạng quản lý dạy hoạt động học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An. Đề xuất các giải pháp quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An. b. Ý nghĩa của đề tài Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông, các văn bản quy định, các thông tư liên quan và thực trạng quản lý hoạt động học thực hành ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3. Đề xuất các giải pháp quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm để nâng cao chất lượng hoạt động quản lý hoạt động dạy học thực hành, thiết bị khi thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018. c. Tính mới của đề tài Đánh giá thực trạng, đề xuất một số giải pháp quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm nhằm đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An. Cung cấp một số giải pháp cơ bản trong công tác quản lý để nâng cao chất lượng hoạt động dạy học thực hành ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3 giúp các trường khác có thể tham khảo và áp dụng vào theo thực tế của đơn vị khi thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018. 5
3. Đối tượng, phạm vi và thời gian nghiên cứu Thực hiện đề tài này, chúng tôi tập trung nghiên cứu quản lý hoạt động dạy học học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An năm học 2021 – 2022 và năm học 2022 -2023 4. Phương pháp nghiên cứu a. Các phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng các phương pháp phân tích - tổng hợp, phân loại - hệ thống hóa và cụ thể hóa các vấn đề lý luận có liên quan nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu. b. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát: dự giờ, quan sát các hoạt động chuẩn bị giờ lên lớp của giáo viên. - Phương pháp điều tra, khảo sát: điều tra bằng phiếu thu thập thông tin về thực trạng quản lý hoạt động hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm, phỏng vấn. c. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng thống kê toán học để phân tích kết quả thực nghiệm sư phạm từ đó khẳng định hiệu quả của việc áp dụng đề tài. Sử dụng phần mềm google.com/forms để khảo sát và bảng tính Excel để phân tích số liệu thu thập 6
PHẦN II. NỘI DUNG ĐỀ TÀI CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THỰC HÀNH, THÍ NGHIỆM Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1. Cơ sở lý luận Lịch sử nghiên cứu về sử dụng thí nghiệm trong hoạt động dạy học thực nghiệm ra đời từ thế kỉ XVII, ông tổ này là Galile – một nhà vật lí học người Italia. Ông cho rằng “Muốn hiểu biết thiên nhiên phải trực tiếp quan sát thiên nhiên, phải làm thí nghiệm, phải hỏi thiên nhiên chứ không phải hỏi Aristotle hoặc kinh thánh…”. Ở Việt Nam, đã có rất nhiều nhà lí luận dạy học nghiên cứu về sử dụng thí nghiệm, nhằm cải tiến phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động nhận thức như sử dụng thí nghiệm trong dạy học để phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh đã thu hút một số tác giả nghiên cứu như: Trần Sinh Thành, Đặng Quang Khoa (2003) với đề tài “Hình thành kĩ năng phán đoán cho sinh viên sư phạm kĩ thuật, thông qua dạy học thực hành”. Cao Cự Giác (2004) – Trường Đại học Sư phạm Vinh có bài viết “Phát triển khả năng tư duy và thực hành thí nghiệm qua các bài tập hóa học thực nghiệm”. Theo tác giả, việc sử dụng bài tập thực nghiệm không chỉ cung cấp kiến thức, củng cố kiến thức mà còn rèn luyện được các kĩ năng tư duy thực nghiệm và thao tác thực hành. Như vậy, việc tìm hiểu về năng lực và sử dụng thí nghiệm trong dạy học đã được nghiên cứu và chú ý từ rất sớm cả trong nước và trên thế giới. Tuy nhiên, theo tôi việc sử dụng thí nghiệm để phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh theo chương trình phổng thông 2018 còn một số hạn chế ở các trường phổ thông. 2. Cơ sở pháp lý Căn cứ Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 8, khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; Thông tư số 14/2020/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 5 năm 2020 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về phòng học bộ môn tại các điều 15 và điều 16 quy định về việc quản lý, sự dụng phòng học bộ môn Công văn số 3333/BGDĐT-GDTrH ngày 07/7/2016 đối với môn ngoại ngữ; thi thực hành đối với các môn Vật lí, Hóa học, Sinh học trong kỳ thi học sinh giỏi tỉnh (lớp 10,11,12), quốc gia lớp 12. 7
Các văn bản chỉ đạo chuyên môn của sở GD&ĐT Nghệ An nhấn mạnh đến các hoạt động quản lý, sử dụng thiết bị dạy học hàng năm, đặc biệt là khi thực hiện chương trình phổ thông 2018. Trong thực tiễn quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông đã có những cải tiến trong việc dạy học thực hành thí nghiệm, song trong chỉ đạo chưa cụ thể, chưa giúp giáo viên có được điều kiện thuận lợi để thực hiện một cách thường xuyên, hiệu quả hơn. Với mong muốn góp phần của mình vào việc quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông, chúng tôi mạnh dạn nghiên cứu và đề xuất các giải pháp quản lý nhằm thực hiện có hiệu quả dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An. 3. Một số khái niệm cơ bản 3.1. Dạy học Dạy học là một quá trình gồm toàn bộ các thao tác có tổ chức, có định hướng giúp người học từng bước có năng lực tư duy và năng lực hành động với mục đích chiếm lĩnh các giá trị tinh thần, các hiểu biết, các kỹ năng, các giá trị văn hóa mà nhân loại đã đạt được để trên cơ sở đó có khả năng giải quyết được các bài toán thực tế đặt ra trong toàn bộ cuộc sống của mỗi người học. 3.2. Hoạt động Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về hoạt động: Về phương diện triết học, tâm lý học người ta quan niệm hoạt động là phương thức tồn tại của con người trong thế giới. Họat động là quá trình con người thực hiện các quan hệ giữa mình với thế giới bên ngoài- thế giới tự nhiên và xã hội giữ mình với người khác, giữa mình với bản thân. Trong quá trình quan hệ đó có hai quá trình diễn ra đồng thời và bổ sung cho nhau, thống nhất với nhau Như vậy là trong quá trình hoạt động, con người vừa tạo ra sản phẩm về phía thế giới, vừa tạo ra tâm lý của mình, hay nói cách khác đi tâm lý nhân cách được bộc lộ và hình thành trong hoạt động. 3.3. Quản lý Quản lý là một quá trình tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý bằng việc vận dụng các chức năng quản lý, nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng và cơ hội của tổ chức để đạt được mục tiêu đề ra. 8
3.4. Thí nghiệm Thí nghiệm được xem là một trong những phương tiện trực quan quan trọng hàng đầu trong dạy học. Thí nghiệm giúp học sinh trực tiếp quan sát các hiện tượng, quá trình, tính chất của các đối tượng nghiên cứu. Thí nghiệm được hiểu là gây ra một hiện tượng, một sự biến đổi nào đó trong điều kiện nhất định để tìm hiểu, nghiên cứu, kiểm tra hay chứng minh. 3.5. Thí nghiệm thực hành Trước hết ta cần hiểu “thực hành” là học sinh tự mình trực tiếp tiến hành quan sát, tiến hành thí nghiệm, tập triển khai các quy trình kỹ thuật thực hành. “Thí nghiệm thực hành” được hiểu là tiến hành các thí nghiệm trong các Bài thực hành, được học sinh thực hiện để hiểu rõ mục đích thí nghiệm, điều kiện thí nghiệm. Qua tiến hành và quan sát thí nghiệm tại phòng thực hành, học sinh xác định được bản chất của hiện tượng, quá trình. 3.6. Vị trí, vai trò và ý nghĩa của thiết bị dạy học Thiết bị dạy học là một bộ phận cấu thành về phương diện tổ chức của giáo dục. Là thành tố cơ bản không thể thiếu được của quá trình giáo dục, góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. Thiết bị dạy học là phương tiện quan trọng góp phần nâng cao khả năng sư phạm trong quá trình dạy học 4. Một số vấn đề về đổi mới hoạt động dạy học thực, hành thí nghiệm ở trường trung học phổ thông 4.1. Sự cần thiết phải đổi mới dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông 4.1.1. Xu thế toàn cầu hóa Toàn cầu hóa là quá trình tăng lên mạnh mẽ những mối liên hệ, những ảnh hưởng tác động lẫn nhau, phụ thuộc lẫn nhau của tất cả các khu vực, các quốc gia, các dân tộc trên thế giới. Đối với giáo dục, toàn cầu hóa cũng đã đặt ra nhiều cơ hội và thách thức lớn đòi hỏi phải có sự thay đổi trong giáo dục và đào tạo để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về nguồn nhân lực của nền kinh tế tri thức. 9
4.1.2. Những yêu cầu về nhân lực của nền kinh tế tri thức Khoa học - công nghệ phát triển đòi hỏi một nguồn nhân lực chất lượng cao, có khả năng thích nghi với sự thay đổi đang diễn ra từng ngày, với khối lượng thông tin vô tận tăng lên từng giờ từng phút thì những phương pháp dạy học truyền thống không thể hoàn thành sứ mệnh của mình, điều này đòi hỏi giáo dục cũng phải thay đổi. Các phương pháp dạy học ngày nay phải chú trọng đến việc dạy cho người học các cách nghiên cứu, cách chiếm lĩnh kho tri thức của nhân loại để phục vụ cho yêu cầu công việc của mình. 4.1.3. Những thành tựu của Tâm lý học, Giáo dục học Những thành tựu về Tâm lý học trong thế kỷ trước làm cơ sở cho Giáo dục học phát triển đã thúc đẩy các nhà Giáo dục học đề xuất ra các mô hình, các phương pháp dạy học mới nhằm tăng cường tính tích cực trong học tập của người học. 4.2. Các định hướng đổi với dạy học ở trường trung học phổ thông theo chương trình phổ thông 2018 Các môn học và hoạt động giáo dục trong nhà trường áp dụng các phương pháp tích cực hoá hoạt động của học sinh, trong đó giáo viên đóng vai trò tổ chức, hướng dẫn hoạt động cho học sinh, tạo môi trường học tập thân thiện và những tình huống có vấn đề để khuyến khích học sinh tích cực tham gia vào các hoạt động học tập, tự phát hiện năng lực, nguyện vọng của bản thân, rèn luyện thói quen và khả năng tự học, phát huy tiềm năng và những kiến thức, kĩ năng đã tích luỹ được để phát triển. Các hoạt động học tập của học sinh bao gồm hoạt động khám phá vấn đề, hoạt động luyện tập và hoạt động thực hành (ứng dụng những điều đã học để phát hiện và giải quyết những vấn đề có thực trong đời sống), được thực hiện với sự hỗ trợ của thiết bị dạy học, đặc biệt là công cụ tin học và các hệ thống tự động hoá của kĩ thuật số. Các hoạt động học tập nói trên được tổ chức trong và ngoài khuôn viên nhà trường thông qua một số hình thức chủ yếu sau: học lí thuyết; thực hiện bài tập, thí nghiệm, trò chơi, đóng vai, dự án nghiên cứu; tham gia xêmina, tham quan, cắm trại, đọc sách; sinh hoạt tập thể, hoạt động phục vụ cộng đồng. Tuỳ theo mục tiêu, tính chất của hoạt động, học sinh được tổ chức làm việc độc lập, làm việc theo nhóm hoặc làm việc chung cả lớp nhưng phải bảo đảm mỗi học sinh được tạo điều kiện để tự mình thực hiện nhiệm vụ học tập và trải nghiệm thực tế 10
Các hoạt động dạy học phải tác động vào tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Một bài học hay là bài học đạt được mục đích về kiến thức, về kỹ năng và đem lại những ấn tượng sâu sắc, những cảm xúc mạnh mẽ trong học sinh; Chính những cảm xúc này là chất xúc tác để biến nhận thức thành thái độ và niềm tin khoa học. 5. Quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông 5.1. Sự cần thiết phải quản lý Chúng ta đang sống trong một thế giới đầy hiểm hoạ với sự đua tranh quyết liệt giữa các quốc gia trên mặt trận kinh tế trong thời đại phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ. Chính sự bùng nổ của khoa học và công nghệ đã gây ra cuộc khủng hoảng về giáo dục trên toàn cầu, buộc tất cả các quốc gia phải xem xét lại chương trình và cách thức đào tạo. Vì vậy đã đến lúc phải đổi mới căn bản nền giáo dục của nước nhà, đổi mới căn bản công tác quản lý giáo dục, công tác quản lý dạy học. 5.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông được quy định theo Thông tư số 14/2020/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 5 năm 2020 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Điều 15. Quản lý phòng học bộ môn “1. Hiệu trưởng cơ sở giáo dục phổ thông chịu trách nhiệm: a) Ban hành các văn bản quy định về quản lý, khai thác, sử dụng, bảo quản, kế hoạch hoạt động của phòng học bộ môn và thiết bị dạy học; b) Quy định về hệ thống hồ sơ, sổ sách và nội quy của phòng học bộ môn; c) Xếp thời khóa biểu cho từng nội dung dạy học của từng môn học có sử dụng phòng học bộ môn hoặc có sử dụng thiết bị dạy học trong các giờ dạy trên lớp, bố trí đủ giáo viên bộ môn, nhân viên thiết bị, thí nghiệm phù hợp với thời khóa biểu đã xây dựng; d) Định kỳ kiểm tra, thanh tra các hoạt động của phòng học bộ môn. 2. Tổ trưởng chuyên môn chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động và thời khóa biểu của phòng học bộ môn theo tuần, tháng, học kì, năm học; giám sát hoạt động của phòng học bộ môn theo quy định của cơ sở giáo dục phổ thông. 11
3. Nhân viên thiết bị, thí nghiệm chịu trách nhiệm về hoạt động của phòng học bộ môn theo phân công và các quy định tại Điều 17 của văn bản này. 4. Giáo viên bộ môn có trách nhiệm xây dựng nội dung các tiết học có thí nghiệm, thực hành hoặc có sử dụng thiết bị dạy học trên lớp theo yêu cầu của chương trình môn học; 5. Phối họp với nhân viên thiết bị, thí nghiệm tổ chức thực hiện các thí nghiệm, thực hành trong phòng học bộ môn hoặc mượn thiết bị để tổ chức dạy học trên lớp” 5.3. Quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm - Tổ chuyên môn: Tổ chuyên môn có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng kế hoạch hoạt động, xây dựng chương trình giảng dạy bộ môn, quản lý giáo viên trong tổ một cách cụ thể, đi sát các lớp, cập nhật tình hình chất lượng học sinh cũng như trình độ, năng lực của giáo viên trong công tác giảng dạy và giáo dục ở nhà trường. Vì vậy thông qua sinh hoạt chuyên môn để thảo luận, đánh giá, thống nhất định hướng nội dung dạy học các bài, có thể góp ý các tiết dạy dự giờ thao giảng đồng nghiệp để học hỏi lẫn nhau, rút kinh nghiệm để nâng cao trình độ chuyên môn, tay nghề và nâng cao sự quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm. - Quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm của giáo viên: Quản lý hoạt động của giáo viên cần bắt đầu từ việc đổi mới việc thiết kế và chuẩn bị bài dạy học. Trong việc thiết kế bài dạy học cần xác định các mục tiêu về kiến thức, kỹ năng một cách rõ ràng, có thể đạt được và có thể kiểm tra, đánh giá được. Từ đó các hoạt động dạy học, thực hành thí nghiệm được lên kế hoạch cụ thể, công tác chuẩn bị được hoàn thiện hơn qua đó nâng cao chất lượng giờ dạy thực hành, thí nghiệm. - Quản lý hoạt học tập của học sinh bao gồm: Quản lý động cơ, thái độ học tập, quản lý phương pháp học tập ở trường cũng như ở nhà. Quản lý hoạt động học tập của học sinh trong học thực hành, thí nghiệm cần tạo điều kiện để hình thành phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng thực hành, thí nghiệm, bồi dưỡng thói quen, ý chí tự học của học sinh thông qua cách tổ chức hoạt động trong giờ học, từ đó rèn luyện cho học sinh phương pháp tự nghiên cứu,... khơi dậy lòng say mê học tập, làm bộc lộ và phát triển năng lực tiềm tàng trong mỗi học sinh. 12
Như vậy, để quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm đòi hỏi người quản lý phải hiểu và biết kết hợp hài hòa các nội dung nêu trên. Đồng thời phải biết vận dụng sức mạnh của các tổ chức, đoàn thể, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên và các lực lượng khác trong và ngoài nhà trường thì mới thành công được. 5.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông 5.4.1. Các nhân tố chủ quan. a. Trình độ, năng lực, phẩm chất của hiệu trưởng Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm về chất lượng và hiệu quả mọi hoạt động của trường mình. Sự đổi mới dạy học thực hành, thí nghiệm có thành hiện thực hay không, đầu tiên phụ thuộc rất nhiều vào hiệu trưởng. Hiệu trưởng phải là người có trình độ tổ chức và năng lực triển khai ứng dụng những vấn để lý luận dạy học mới vào thực tiễn nhà trường, biết tổ chức học tập và tổng kết kinh nghiệm để nhân ra diện rộng. b. Trình độ, năng lực, phẩm chất của giáo viên. Trình độ, năng lực chuyên môn, kỹ năng sư phạm, phẩm chất của người giáo viên có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy học. Các năng lực sư phạm cơ bản của giáo viên như sau: - Năng lực chẩn đoán nhu cầu và đặc điểm đối tượng dạy học, giáo dục; - Năng lực thiết kế kế hoạch dạy học, giáo dục; - Năng lực tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học, giáo dục; - Năng lực giám sát, đánh giá kết quả hoạt động dạy học, giáo dục; - Năng lực giải quyết những vấn đề nảy sinh trong thực tiễn dạy học, giáo dục. Đây là năm loại năng lực cơ bản của người giáo viên, nhưng cần nhấn mạnh rằng: Năng lực chuẩn bị kế hoạch bài dạy, lên lớp, giảng bài, tổ chức hoạt động trên lớp và kiểm tra đánh giá là những năng lực quan trọng nhất. c. Phẩm chất và năng lực của học sinh Phẩm chất và năng lực học sinh có ảnh hưởng quan trọng đến việc dạy học thực hành, thí nghiệm. Nếu học sinh chăm, ngoan, có động cơ và ý chí học tập tốt, lại thông 13
minh, sắc sảo và được lựa chọn cẩn thận về trình độ học vấn như các trường chuyên, lớp chọn thì cách tổ chức, quản lý dạy học thực hành, thí nghiệm của cán bộ quản lý phải khác hẳn các trường bình thường. Giáo viên có kinh nghiệm thường tiến hành điều tra khảo sát khá cẩn thận để nắm vững đối tượng các lớp đầu cấp học, đầu năm học, nhằm xây dựng kế hoạch dạy học được sát đúng. 5.4.2. Các nhân tố khách quan a. Chính sách, chủ trương về dạy học thực hành, thí nghiệm Nghị quyết của các đại hội Đảng toàn quốc đã định hướng trong dạy học; Các văn bản, Chỉ thị của ngành giáo dục và đào tạo đã được các cấp quản lý cụ thể hoá và hướng dẫn thực hiện. Đó là môi trường pháp lý thuận lợi cho việc dạy học ở các trường phổ thông hiện nay. b. Điều kiện dạy học thực tế của nhà trường Đổi mới dạy học thực hành, thí nghiệm gắn liền với những yêu cầu về thiết bị dạy học, về các phương tiện kỹ thuật hiện đại, về cơ sở vật chất. Vì vậy, hiệu trưởng cần có kế hoạch xây dựng và có giải pháp huy động lực lượng hỗ trợ kinh phí để trang bị đồng bộ, từng bước chuẩn hoá, hiện đại hoá hệ thống cơ sở vật chất, thiết bị dạy học theo hướng đổi mới phương pháp dạy học. 14
CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THỰC HÀNH, THÍ NGHIỆM Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG DIỄN CHÂU 3, TỈNH NGHỆ AN 1. Thực trạng dạy học dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An 1.1. Thực trạng nhận thức, thái độ, trách nhiệm về dạy học thực hành, thí nghiệm Bảng 1.1: Thực trạng nhận thức, thái độ, trách nhiệm Chưa cần Rất cần thiết Cần thiết Không cần thiết thiết SL được hỏi Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ Số Tỷ lệ lượng % lượng % lượng % lượng % 39 26 66,7 13 33,3 0 0 0 0 Qua khảo sát, trao đổi trực tiếp, cho thấy cán bộ quản lý và giáo viên trung học phổ thông đều đánh giá cao vai trò, tầm quan trọng và sự cần thiết cần phải đổi mới quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông. Tuy nhiên tinh thần quyết tâm và thực hiện lại còn chưa cao. Qua số liệu khảo sát chúng tôi nhận thấy có đến 100% số người trả lời: việc dạy học thực hành, thí nghiệm hiện nay là cần thiết và rất cần thiết, trong đó tỷ lệ trả lời rất cần thiết chiếm mức cao 66,7%, ở mức cần thiết chỉ chiếm 33,3%. Như vậy, qua thực trạng nhận thức về dạy học thực hành, thí nghiệm hiện nay có thể kết luận rằng việc dạy học thực hành, thí nghiệm là một yêu cầu cấp thiết, phù hợp với tình hình dạy-học hiện nay của các trường trung học phổ thông Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An. 1.2. Thực trạng về mức độ sử dụng thí nghiệm của giáo viên phổ thông trong quá trình dạy học Đánh giá mức độ sử dụng thí nghiệm của giáo viên trong trường trung học phổ thông Diễn Châu 3 hiện nay, chúng tôi dựa trên cơ sở tự đánh giá của giáo viên và kết quả kiểm tra được trình bày trong bảng. Bảng 1.2: Kết quả khảo sát mức độ thí nghiệm trong dạy học thực hành, thí nghiệm tai tổ Khoa học tự nhiên trường trung học phổ thông Diễn Châu 3 Không thường Thường xuyên Không sử dụng xuyên SL được hỏi Số Số Số Tỷ lệ % Tỷ lệ % Tỷ lệ % lượng lượng lượng 39 30 76,9 9 23,1 0 0.0 Từ kết quả thu được chúng tôi đi đến nhận định sau: Ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3 hiện nay, 100% số giáo viên đã sử dụng thí nghiệm, thực hành 15
trong quá trình dạy học, nhưng mức độ sử dụng là không thường xuyên (23,1%), giáo viên và 0.0% giáo viên không sử dụng. Kết quả này phản ánh thực trạng là mặc dù giáo viên đã nhận thức đúng đắn về sự cần thiết của thực hành, thí nghiệm trong quá trình dạy học, nhưng việc sử dụng thực trong thực tế còn chưa tương xứng với yêu cầu. Điều này tạo nên mâu thuẫn giữa nhận thức và mức độ sử dụng thí nghiệm của giáo viên trong quá trình dạy học ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3 hiện nay. 1.3. Quá trình sử dụng thực hành, thí nghiệm của giáo viên trong tiến trình dạy học ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3 hiện nay Kết quả điều tra về quá trình sử dụng thí nghiệm của giáo viên trong tiến trình dạy học ở các trường trung học phổ thông Diễn Châu 3 hiện nay. Bảng 1.3: Kết quả điều tra thực trạng sử dụng học thực hành, thí nghiệm trong dạy học Tỉ lệ Tiêu chí Nội dung Số phiếu (%) Các khâu - Khâu nghiên cứu tài liệu mới 1 2,6 sử dụng thí - Khâu ôn tập cũng cố kiến thức 2 5,1 nghiệm - Khâu kiểm tra đánh giá 0 0,0 - Thông báo kiến thức mới 2 5,1 - Minh họa kiến thức lý thuyết 6 15,4 Mục đích - Cũng cố mở rộng kiến thức 0 0,0 sử dụng - Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của 1 2,6 học sinh Sử dụng các tiết dạy thực hành 27 69,2 Tổng số giáo viên điều tra 39 100 Kết quả trên cho thấy: Giáo viên đã quan tâm sử dụng dạy học thực hành thí nghiệm (100%). Song chủ yếu sử dụng ở các tiết dạy thí nghiệm (69,2%), thực hành còn các khâu khác trong quá trình dạy học giáo viên rất ít đưa thí nghiệm vào. 1.4. Thực trạng về cải tiến của giáo viên trong quá trình dạy học ở các trường trung học phổ thông Diễn Châu 3 hiện nay Việc cải thiện các tiết thực hành, thí nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng của nó trong quá trình dạy học cũng đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy học. Để biết được vấn đề này, chúng tôi dựa trên cơ sở đánh giá của giáo viên, kết quả thể hiện qua bảng sau: Bảng 1.4: Kết quả kiểm tra mức độ cải tiến thực hành thí nghiệm trong dạy học Tiêu chí Nội dung Số phiếu Tỉ lệ (%) - Thường xuyên 2 5,1 Mức độ cải tiến - Thỉnh thoảng 8 20,5 - Không bao giờ 29 74,4 - Cách làm thí nghiệm, thực hành 5 50,0 Nội dung cải tiến - Cách sử dụng thí nghiệm 5 50,0 16
Kết quả cho thấy về mức độ cải tiến thí nghiệm của giáo viên thì có 31 giáo viên (74,4%) không bao giờ cải tiến thí nghiệm, chỉ có 10 giáo viên (5,1% + 20,5% = 25,6%) thường xuyên hoặc thỉnh thoảng mới cải tiến thí nghiệm. Trong 10 giáo viên cải tiến thí nghiệm thì nội dung cải tiến giáo viên được tiến hành trên cả hai lĩnh vực cách làm và cách sử dụng thí nghiệm tương đương nhau. 1.5. Thái độ và kết quả học tập của học sinh trong các giờ thực hành, thí nghiệm. Về thái độ của học sinh trong các tiết thực hành, chúng tôi đã điều tra ngẫu nhiên 4 lớp thực hiện chương trình 2018 ( học sinh lớp các lớp có thực hành Lý – Hóa – Sinh - Tin là: 10A1, 10A2; các lớp thực hành: Tin – Tiếng Anh – Công Nghệ là: 10D1 và 10D2) và kết quả được thể hiện cụ thể như sau: Lý do thích học thực hành, thí nghiệm Số phiếu Tỉ lệ (%) - Thầy cô dạy dễ hiểu, hấp dẫn 56 25,5 - Được quan sát, được làm thí nghiệm 126 57,3 - Thầy cô vui tính, học sinh được vui chơi 20 9,0 - Lý do khác 18 8,2 Tổng 220 100 Qua bảng số liệu cho thấy, lí do hàng đầu khiến học sinh thích học môn học là phương pháp giảng dạy của giáo viên và được quan sát, được làm thí nghiệm. Điều này một lần nữa khẳng định vai trò quan trọng của dạy học thực hành, thí nghiệm trong dạy học. 2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học thực hành thí nghiệm ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An hiện nay 2.1. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm của tổ chuyên môn Tổ chuyên môn là tế bào cơ bản giữ vị trí quan trọng nhất trong việc triển khai công tác quản lý dạy học thực hành, thí nghiệm, là đầu mối để thực hiện các quyết định, các chủ trương của hiệu trưởng; Là nơi tổ chức học tập, ứng dụng, thể nghiệm những lý luận về dạy thực hành, thí nghiệm mới thông qua việc học tập các chuyên đề các tiết thực hành. Vì vậy, quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở tổ chuyên môn là nội dung đầu tiên, quan trọng nhất của quản lý. Qua khảo sát, tìm hiểu cho thấy các tổ chuyên môn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chưa phát huy được nội lực của các thành viên trong tổ, còn thụ động theo kế hoạch định sẵn của nhà trường. Nhìn chung mới dừng lại ở tính hình thức nặng về đối phó, chưa tổ chức có hiệu quả các chuyên đề về dạy học thực hành, thí nghiệm. 17
2.2. Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học thực hành, thí nghiệm cho giáo viên Hiện nay đã được sở giáo dục và đào tạo tổ chức tập huấn cho lãnh đạo nhà trường, giáo viên các môn: Vật lí, hóa học, Sinh học tại trường Đại học Vinh về các chuyên đề rất cụ thể, thiết thực. Từ đó các nhà trường đã về triển khai trong tổ đồng thời xây dựng kế hoạch dạy học thực hành trong năm học. Công tác tổ chức thi, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập về thực hành thí nghiệm được tiến hành nghiêm túc, đồng thời sở giáo dục và đào tạo chỉ đạo đưa vào kỳ thi học sinh giỏi tỉnh tỉnh hằng năm. Từ đó nhằm tạo sự công bằng, kích thích sự nỗ lực, lòng say mê học tập và tạo niềm tin về sự công bằng trong phụ huynh và học sinh. 2.3. Thực trạng quản lý dạy học thực hành, thí nghiệm của giáo viên Hiện nay nhà trường đã quy định và hướng dẫn thực hiện nề nếp, kỷ cương trong dạy học thực hành, thí nghiệm, thực hiện chương trình, kế hoạch dạy học, giờ dạy trên lớp, kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh. Song việc đưa ra các tiêu chí cụ thể về dạy học thực hành, thí nghiệm vào quy định chuyên môn thì còn hạn chế, ít định lượng. Việc quản lý hoạt động dạy học của giáo viên đã có sự chuyển biến theo hướng tích cực. Tuy nhiên, việc kiểm tra đánh giá, rút kinh nghiệm so sánh từng giai đoạn trong học kỳ, năm học chưa hiệu quả chưa cao; nội dung quản lý về dạy học thực hành, thí nghiệm chưa được quy định rõ ràng. 2.4. Thực trạng quản lý sở vật chất, thiết bị dạy học phục vụ dạy học thực hành, thí nghiệm. Công tác quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy học ở nhà trường trong những năm lại đây luôn nhận được sự quan tâm của sở giáo dục và đào tạo tỉnh Nghệ An và lãnh đạo nhà trường. Vì vậy đến nay cơ bản có khuôn viên, cảnh quan khang trang, xanh, sạch, đẹp; tỷ lệ phòng học kiên cố đạt 100%; nhà trường có phòng thư viện, các phòng thực hành cơ bản đáp ứng yêu cầu. Tuy nhiên, việc đầu tư trang thiết bị, các điều kiện đảm bảo cho dạy học thực hành, thí nghiệm chưa đáp ứng được yêu cầu chương trình phổ thông 2018, một số trang thiết bị dạy học còn thiếu, nhiều thiết bị cũ và không đáp ứng yêu cầu. Việc sử dụng các trang thiết bị, đồ dùng dạy học chưa nhiều, chưa phát huy tác dụng, hiệu quả còn thấp. 3. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3, tỉnh Nghệ An 3.1. Thực trạng về trình độ, năng lực, phẩm chất của cán bộ quản lý, giáo viên - Tính chuyên nghiệp chưa cao, đặc biệt trong việc thực thi công vụ, khả năng tham mưu, đề xuất, chỉ đạo và tổ chức thực hiện các lĩnh vực còn hạn chế. - Trình độ năng lực, kỹ năng thực hành của giáo viên còn hạn chế. Cán bộ thiết bị chỉ có 1 giáo viên nhưng phải phụ trách nhiều môn học. 18
- Việc kiểm tra trong nhà trường đôi lúc chưa được chú trọng đúng mức. Việc rà soát trang thiết bị dạy học đôi khi chưa kịp thời. 3.2. Thực trạng về phẩm chất và năng lực của học sinh Qua khảo sát cho thấy đa số học sinh chăm, ngoan, có động cơ và ý chí học tập tốt, tinh thần học tập nhóm cao. Tuy vậy một số học sinh ý thức học tập chưa cao, sự tự giác chưa nhiều, khả năng tự học và sáng tạo còn thấp. Vì vậy phần nào ảnh hưởng đến quản lý dạy học thực hành, thí nghiệm của nhà trường. 3.3. Thực trạng về điều kiện cơ sở vật chất trang thiết bị phục vụ dạy học thực hành, thí nghiệm Trong những năm qua, được sự quan tâm và tạo điều kiện của Ủy ban Nhân dân tỉnh, sở giáo dục và đào tạo và địa phương về việc xây dựng hệ thống cơ sở vật chất, mua sắm thiết bị dạy học theo tiêu chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, nhà trường đã được xây dựng cơ sở vật chất khang trang, trường đạt chuẩn quốc gia. Các phòng học bộ môn, thiết bị dạy học tương đối đầy đủ để thực hiện dạy học thực hành, thí nghiệm và thi học sinh giỏi trong điều kiện hiện nay. Ban giám hiệu nhà trường nhận rõ vai trò trọng trách công tác quản lý, khai thác và sử dụng hiệu quả thiết bị dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục theo yêu cầu của xã hội ngày nay. Tuy vậy, cơ sở vật chất và thiết bị dạy học chưa đầy đủ theo yêu cầu dạy học hiện nay như: trang thiết bị phục vụ cho dạy và học thực hành chưa đủ, nhiều thiết bị dạy học đã hư hỏng và xuống cấp. Công tác quản lý, sử dụng cơ sở vật chất và thiết bị dạy học chưa phát huy được hết tiềm năng của nó trong quá trình nâng cao chất lượng dạy và học cho học sinh; một bộ phận giáo viên chưa thật nhiệt tình trong việc khai thác và sử dụng thiết bị dạy học, chưa khai thác hết chức năng một số thiết bị; công tác chỉ đạo, quản lý, sử dụng, bảo quản cơ sở vật chất và thiết bị dạy học còn hạn chế nên việc sử dụng thiết bị chưa đem lại hiệu quả cao. 4. Đánh giá chung về thực trạng Trong những năm gần đây giáo dục, ở trường trung học phổ thông Diễn Châu 3 đã có nhiều chuyển biến tích cực đạt nhiều thành tựu. Tuy nhiên nhìn chung vẫn còn bộc lộ một số hạn chế trong công tác quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm nên cần khắc phục. 4.1. Ưu điểm Đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học phổ thông Diễn Châu 3 là những thầy cô giáo có năng lực sư phạm và phẩm chất chính trị tốt, có uy tín trong tập thể sư phạm, có nhận thức đúng đắn về sự cần thiết phải dạy học thực hành, thí nghiệm. Công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ sư phạm cho đội ngũ đã được các trường quan tâm; việc ứng dụng thành tựu của công nghệ thông tin vào các hoạt động nhà trường, công tác quản lý nói chung, phục vụ dạy học thực hành, thí nghiệm nói riêng đã được chú trọng tạo được cơ sở, nền tảng mang tính tiền đề quan trọng cho những đổi mới tiếp theo. 19
4.2. Hạn chế Đa số cán bộ quản lý và giáo viên đều nhận thức đúng về yêu cầu dạy học thực hành, thí nghiệm. Thế nhưng một bộ phận quản lý tổ chuyên môn và giáo viên còn lúng túng, không biết phải bắt đầu từ đâu, trong chỉ đạo chưa thật sự đi vào chiều sâu, chưa tìm ra biện pháp quản lý cụ thể để cải tạo hiện thực. Công tác quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên còn hạn chế, việc tổ chức bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên chưa nhiều, chưa chuyên sâu vào thí nghiệm thực hành Cơ sở vật chất, thiết bị dạy học tuy đã có sự bổ sung hàng năm song vẫn chưa đáp ứng yêu cầu dạy học thực hành, thí nghiệm, các trang thiết bị phòng chức năng, phòng thí nghiệm, phòng thực hành còn thiếu so với yêu cầu. 4.3. Nguyên nhân 4.3.1. Nguyên nhân khách quan Trường chỉ có 1 cán bộ phụ trách nhiều phòng thí nghiệm, một số môn đang còn là kiêm nhiệm nên không chủ động được về các tiết dạy thực hành. Nguồn lực phục vụ cho quá dạy học thực hành, thí nghiệm, kiểm tra đánh giá trong nhà trường thì đầy đủ về phong học bộ môn nhưng thiết bị dạy học còn thiếu, chưa đồng bộ làm hạn chế việc áp dụng dạy học thực hành, thí nghiệm theo yêu cầu hiện nay. 4.3.2. Nguyên nhân chủ quan Vấn đề cốt lõi dẫn đến hiệu quả sử dụng các thí nghiệm chưa cao là do khả năng và mức độ sử dụng của giáo viên. Thực tế cho thấy, quá trình sử dụng thực hành, thí nghiệm của giáo viên còn gặp nhiều khó khăn. Hơn nữa, mặc dù nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của thí nghiệm nhưng mức độ sử dụng thí nghiệm trong dạy học là không thường xuyên, giáo viên chưa tự giác trong việc khai thác, sử dụng. Do đó hiệu quả sử dụng thí nghiệm trong quá trình giảng dạy là chưa cao. Việc quản lý, chỉ đạo dạy học thực hành, thí nghiệm, kiểm tra, đánh giá đôi lúc còn hạn chế, chưa đồng bộ, chưa phát huy được vai trò thúc đẩy của đổi mới kiểm tra, đánh giá. Cơ chế, chính sách quản lý hoạt động dạy học thực hành, thí nghiệm, kiểm tra, đánh giá chưa khuyến khích được sự tích cực của giáo viên. Học sinh đa số chưa xác định được động cơ, thái độ học tập đúng đắn, lười học, học đối phó, học để thi, thi gì học nấy. .. trong thi cử thì thiếu trung thực tạo ra kết quả giả tạo, ảnh hưởng xấu đến phong trào học tập của học sinh nói chung. 20