Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm định hướng nghề nghiệp cho học sinh lớp 10 theo chương trình giáo dục phổ thông 2018

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:78

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến nhằm tìm hiểu cơ sở lí luận và thực tiễn về định hướng nghề và lựa chọn nghề nghiệp trong thời đại 4.0; Đưa ra các giải pháp định hướng nghề cho HS lớp chủ nhiệm; Tìm hiểu thị trường lao động, phương thức xét tuyển của các trường đại học giúp HS định hướng nghề phù hợp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm định hướng nghề nghiệp cho học sinh lớp 10 theo chương trình giáo dục phổ thông 2018

SỞ GD & ĐT NGHỆ AN ---------------  -------------- SÁNG KIẾN ĐỀ TÀI: “MỘT SỐ GIẢI PHÁP TRONG CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM NHẰM ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ NGHIỆP CHO HỌC SINH LỚP 10 THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018” LĨNH VỰC: CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM 1
SỞ GD & ĐT NGHỆ AN TRƯỜNG THPT HÀ HUY TẬP ---------------  -------------- SÁNG KIẾN ĐỀ TÀI: “MỘT SỐ GIẢI PHÁP TRONG CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM NHẰM ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ NGHIỆP CHO HỌC SINH LỚP 10 THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018” LĨNH VỰC: CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM Nhóm tác giả : Hoàng Thị Hồng Thanh Hoàng Thị Hồng Nhung Nguyễn Thị Hằng Số điện thoại : 0819.88.05.88 Năm học 2022 – 2023 2
MỤC LỤC PHẦN I: MỞ ĐẦU ................................................................................................. 1 I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ....................................................................................... 1 II. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ............................................................................. 2 III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..................................................................... 2 IV. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ................................................................................ 2 V. NHỮNG LUẬN ĐIỂM CẦN BẢO VỆ CỦA ĐỀ TÀI ..................................... 2 VI. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI ...................................................................... 2 VII. CẤU TRÚC ĐỀ TÀI ....................................................................................... 3 PHẦN II: NỘI DUNG............................................................................................. 4 I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN .................................................................. 4 1. Cơ sở lí luận ........................................................................................................ 4 1.1. Quan niệm về giáo dục hướng nghiệp ............................................................. 4 1.2. Đặc điểm tâm – sinh lý của học sinh THPT ảnh hưởng đến sự lựa chọn nghề ................................................................................................................................. 4 1.3. Quá trình GDHN ở THPT ............................................................................... 5 1.4. Vị trí, vai trò của GVCN lớp trong ĐHNN. ..................................................... 6 2. Cơ sở thực tiễn .................................................................................................... 7 2.1. Khảo sát thực trạng ĐHNN của GVCN lớp 10 ở trường THPT theo chương trình GDPT 2018. .................................................................................................... 7 2.2. Khảo sát thực trạng lựa chọn nghề nghiệp của HS lớp 10 ............................... 8 II. MỘT SỐ GIẢI PHÁP TRONG CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM NHẰM ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ NGHIỆP CHO HỌC SINH LỚP 10 THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 9 1. ĐHNN thông qua Hội nghị cha mẹ học sinh ...................................................... 9 2. ĐHNN thông qua hoạt động chào cờ .................................................................. 11 3. ĐHNN thông qua tiết sinh hoạt lớp thứ bảy và trải nghiệm thực tế: ................. 15 4. ĐHNN thông qua môn học ................................................................................ 32 III. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ............................................................................ 40 3
1. Mục đích thực nghiệm......................................................................................... 40 2. Tiến hành thực nghiệm........................................................................................ 40 2.1. Đối tượng thực nghiệm………………………………………………………40 2.2. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập……………………………………………40 2.3. Xử lý kết quả…………………………………………………………………41 3. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất .......................... 43 3.1. Mục đích khảo sát ............................................................................................ 43 3.2. Nội dung và phương pháp khảo sát ................................................................. 43 3.3. Đối tượng khảo sát ........................................................................................... 44 3.4 . Kết quả khảo sát .............................................................................................. 44 4. Nhận xét, kết quả đạt được.................................................................................. 45 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................... 46 I. KẾT LUẬN .......................................................................................................... 46 II. KIẾN NGHỊ ........................................................................................................ 46 1. Đối với nhà trường và giáo viên ........................................................................ 46 2. Đối với học sinh ................................................................................................. 47 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 48 4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN Nội dung Viết tắt Giáo dục phổ thông GDPT Trung học phổ thông THPT Học sinh HS Giáo viên GV Giáo viên chủ nhiệm GVCN Phòng chống cháy, nổ PCCN Cứu nạn cứu hộ CNCH Giáo dục hướng nghiệp GDHN Định hướng nghề nghiệp ĐHNN 5
PHẦN I: MỞ ĐẦU I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Nghề nghiệp là một vấn đề quan trọng đối với cuộc đời của mỗi con người. Có nghề nghiệp sẽ giúp chúng ta ổn định cuộc sống và đem lại giá trị tích cực cho xã hội. Lựa chọn được một nghề nghiệp phù hợp với bản thân luôn là vấn đề khó, đặc biệt với những học sinh trung học phổ thông (THPT), khi mà các em sắp bước vào cánh cửa cuộc đời. Trong quyết định số 552/QĐ-TT của Thủ tướng Chính phủ về đề án “Giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng học sinh (HS) trong giáo dục phổ thông (GDPT) giai đoạn 2018 – 2025” ghi rõ: “Tạo bước đột phá về chất lượng giáo dục hướng nghiệp trong GDPT, góp phần chuyển biến mạnh mẽ công tác phân luồng học sinh sau trung học cơ sở và trung học phổ thông vào học các trình độ giáo dục hướng nghiệp phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và địa phương, đáp ứng nhu cầu nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực quốc gia, hội nhập khu vực và quốc tế. Mục tiêu chung đến năm 2025 phấn đấu 100% trường trung học cơ sở và trung học phổ thông có chương trình giáo dục hướng nghiệp gắn với sản xuất, kinh doanh, dịch vụ của địa phương”. Trong Chương trình GDPT 2018, nội dung giáo dục hướng nghiệp được lồng ghép, tích hợp vào các môn học, hoạt động giáo dục; phản ánh được xu hướng dịch chuyển ngành nghề trước những tác động của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư thông qua thúc đẩy giáo dục Khoa học, Công nghệ, Kĩ thuật, Toán học và định hướng nghề nghiệp thuộc các lĩnh vực đó cho HS. Giáo viên chủ nhiệm (GVCN) là thành viên của tập thể sư phạm, là người thay mặt hiệu trưởng, hội đồng nhà trường và cha mẹ HS quản lí và chịu trách nhiệm về chất lượng giáo dục toàn diện HS lớp mình phụ trách. GVCN là nhân vật trung tâm để hình thành, phát triển nhân cách HS; là cầu nối giữa gia đình, nhà trường và xã hội. Là người tiếp xúc với các em hàng ngày, biết được khá rõ lực học, tính cách, hoàn cảnh gia đình của mỗi em, GVCN có vai trò rất quan trọng trong việc định hướng nghề nghiệp (ĐHNN) cho HS. GVCN có thể ĐHNN cho HS thông qua các môn văn hóa, với các kiến thức gắn liền với thực tiễn cuộc sống. Điều này không chỉ làm tăng hứng thú của HS với các môn học mà còn góp phần mang lại những hiểu biết cơ bản về các ngành nghề. Ngoài ra, thông qua tiết chào cờ, các em có buổi toạ đàm về ngành nghề của các diễn giả và các anh chị thành đạt của trường. Các buổi tọa đàm đem đến cho các em những thông tin bổ ích về ngành – nghề, những góc nhìn đa chiều và chân thực của người đi trước, những lời khuyên trực tiếp tác động tới quyết định của các em. Bên cạnh đó trong các tiết sinh hoạt lớp, sinh hoạt chủ đề, các hoạt động trải nghiệm ĐHNN các em sẽ tìm hiểu về các ngành nghề đáp ứng thời đại 4.0. 1
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Một số giải pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm định hướng nghề nghiệp cho học sinh lớp 10 theo chương trình giáo dục phổ thông 2018”. II. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU - Tìm hiểu cơ sở lí luận và thực tiễn về định hướng nghề và lựa chọn nghề nghiệp trong thời đại 4.0. - Đưa ra các giải pháp định hướng nghề cho HS lớp chủ nhiệm. - Tìm hiểu thị trường lao động, phương thức xét tuyển của các trường đại học giúp HS định hướng nghề phù hợp. III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Để thực hiện và hoàn thành đề tài, chúng tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu (cơ bản) sau: - Phương pháp nghiên cứu lí luận - Phương pháp điều tra - Phương pháp khảo sát - Phương pháp phân tích số liệu - Phương pháp thực nghiệm sư phạm IV. PHẠM VI NGHIÊN CỨU - Phương pháp điều tra: dùng các phiếu điều tra. - Phương pháp thực nghiệm sư phạm: GV thực hiện thí điểm với HS lớp 10T2 và 10T4 trường THPT Hà Huy Tập năm học 2022 – 2023. V. NHỮNG LUẬN ĐIỂM CẦN BẢO VỆ CỦA ĐỀ TÀI - Khai thác có hiệu quả các giải pháp ĐHNN, góp phần làm phong phú thêm lí luận và các phương pháp tổ chức giáo dục hướng nghiệp. - Góp phần phát huy và phát triển các năng lực của HS khối 10 THPT. - Đề tài có tính ứng dụng cao ở tất cả trường THPT. VI. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI - Cung cấp các thông tin về thị trường lao động, kĩ năng học tập trong thời đại 4.0. Hệ thống hóa nghề nghiệp và ĐHNN cho học sinh THPT. - Tổ chức thực hiện giải pháp hướng nghiệp kết hợp GVCN và phụ huynh thông qua Hội nghị cha mẹ HS. - Lồng ghép các hoạt động hướng nghiệp thông qua sinh hoạt chào cờ, sinh hoạt theo chủ đề và sinh hoạt lớp. 2
- Tổ chức các hoạt động trải nghiệm, STEM, liên hệ thực tiễn trong các tiết học thuộc lĩnh vực chuyên môn. - Kết quả nghiên cứu đề tài, cung cấp thêm nguồn tư liệu giúp GVCN định hướng đúng đắn nghề nghiệp cho HS, góp phần nâng cao hiệu quả quá trình công tác chủ nhiệm. VII. CẤU TRÚC ĐỀ TÀI Ngoài phần Mở đầu và phần Kết luận, trong phần Nội dung được triển khai như sau: - Cơ sở lí luận - Cơ sở thực tiễn - Một số giải pháp - Kết quả đạt được. 3
PHẦN II: NỘI DUNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1. Cơ sở lí luận 1.1. Quan niệm về giáo dục hướng nghiệp Giáo dục hướng nghiệp (GDHN) theo quan niệm của Australia: Trong nhà trường phổ thông, hướng nghiệp là công việc của tập thể sư phạm nhằm giáo dục HS lựa chọn nghề một cách tốt nhất. Nghĩa là trong sự lựa chọn đó có sự phù hợp giữa nguyện vọng nghề nghiệp của cá nhân với yêu cầu phát triển kinh tế xã hội và có sự phù hợp giữa năng lực của cá nhân với đòi hỏi của nghề. Theo chương trình GDPT mới của Việt Nam: “GDHN bao gồm toàn bộ các hoạt động của nhà trường phối hợp với gia đình và xã hội nhằm trang bị kiến thức, hình thành năng lực ĐHNN cho HS, từ đó giúp HS lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực, tính cách, sở thích, quan niệm về giá trị của bản thân, phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh của gia đình và phù hợp với nhu cầu của xã hội”. 1.2. Đặc điểm tâm – sinh lý của học sinh THPT ảnh hưởng đến sự lựa chọn nghề Sự phát triển ý thức: Lứa tuổi HS THPT có sự phát triển mạnh mẽ về ý thức, về những phẩm chất. Đây là một điều thuận lợi khi HS lựa chọn ngành nghề. Vấn đề quan trọng là làm cho HS hiểu được nhu cầu của xã hội và các đặc điểm, yêu cầu của nghề nghiệp để HS theo đuổi ngành nghề đúng đắn và phù hợp. Lí tưởng sống của thanh niên: Lí tưởng sống của thanh niên là lí tưởng nghề và lí tưởng đạo đức cao cả. Lí tưởng này được thể hiện qua sự say mê học tập, nghiên cứu và lao động nghề. Tính tích cực xã hội của thanh niên: Thể hiện ở việc HS quan tâm hơn đến xã hội như tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa,… bên cạnh đó các em đã có quá trình tích lũy một hệ thống các tri thức và kĩ năng về khoa học tự nhiên, khoa học xã hội nên các em có thể có cách nhận định, đánh giá riêng về bản thân và thế giới. Tuy nhiên, thế giới quan này của HS chưa được sâu sắc và bền vững. Hoạt động học tập của HS THPT: Ở lứa tuổi này, hoạt động chủ đạo là học tập – hướng nghiệp, vì vậy ý thức về nghề nghiệp trong tương lai là một nhu cầu tất yếu. Việc học tập của HS cũng có định hướng rõ ràng, các em tập trung học nhiều hơn những môn học sở trường, liên quan đến nghề. Động cơ học tập của HS cũng thiết thực hơn, gắn liền với nhu cầu và xu hướng nghề nghiệp. Định hướng giá trị nghề nghiệp của HS THPT: Trong độ tuổi này, HS đã có thể nhận thức được ngành nghề nào phù hợp với năng lực của bản thân. Các em bắt đầu khám phá những nguồn tài nguyên có ích trong việc quyết định chọn nghề. Mọi kinh nghiệm HS tích lũy được trong nhà trường, ngoài xã hội hay những sở thích cá nhân đều là hành trang cho nghề nghiệp và cuộc sống tương lai của các em sau này. 4
Như vậy, việc lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai rất quan trọng nhưng cũng vô cùng khó khăn đối với HS. Xét về tính chủ quan, là do sự hiểu biết về ngành nghề của các em còn nhiều hạn chế. Nhiều HS chưa thực sự hiểu rõ về đặc thù, yêu cầu của nghề dẫn đến việc lựa chọn sai nghề. Xét về tính khách quan, HS chưa thấy được sự gắn kết giữa kiến thức, kĩ năng trong nhà trường với đặc điểm nghề nghiệp trong thực tế. Bên cạnh đó, trong nền kinh tế hiện đại, hệ thống nghề nghiệp đa dạng và biến động khiến việc lựa chọn nghề nghiệp của HS trở nên khó khăn. Vì vậy, việc GDHN cho HS cần được chú trọng ở trường THPT. 1.3. Quá trình GDHN ở THPT Theo quy định về GDHN ở THPT của Bộ GD & ĐT ban hành, GDHN được coi như là một quá trình giáo dục ở THPT và bao gồm các thành tố sau: ➢ Mục tiêu của GDHN ở THPT: - Về kiến thức: + Hiểu được ý nghĩa và tầm quan trọng của việc lựa chọn nghề nghiệp tương lai. + Biết cách tìm hiểu bản thân và xây dựng kế hoạch nghề nghiệp cho bản thân. + Biết được thông tin cơ bản về định hướng phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đất nước và khu vực. - Về kĩ năng: + Tự đánh giá được sở thích, năng lực của bản thân và điều kiện gia đình trong việc ĐHNN tương lai. + Tìm kiếm được những thông tin về nghề và thông tin cơ sở đào tạo cần thiết cho bản thân trong việc chọn nghề. + Định hướng và xây dựng được kế hoạch nghề nghiệp cho bản thân trong tương lai. - Về thái độ: + Tích cực tham gia các hoạt động để tự khám phá bản thân và tăng nhận thức nghề. + Chủ động và tự tin trong việc chọn nghề phù hợp. ➢ Nhiệm vụ của GDHN ở THPT theo sách “Giáo dục hướng nghiệp ở Việt Nam” của tác giả Đặng Danh Ánh thì GDHN ở THPT có 5 nhiệm vụ sau đây: - Tổ chức cho HS làm quen với các ngành nghề của nền kinh tế, đặc biệt với các nghề phổ biến. - Tổ chức các hoạt động giáo dục nghề nghiệp cho HS nhằm giúp các em có ý thức chọn nghề. - Tiến hành tư vấn chọn nghề cho HS. - Giúp HS tìm hiểu nhân cách của mình để các em chọn nghề phù hợp. 5
- Giáo dục HS có thái độ lao động đúng với mọi ngành nghề. ➢ Các con đường GDHN hiện nay ở THPT được thực hiện qua bốn con đường chủ yếu sau đây: - Thông qua dạy học các môn khoa học cơ bản: Nhằm kết nối kiến thức môn học trên lớp với các ngành nghề thông qua việc tích hợp, lồng ghép những kiến thức nghề nghiệp vào nội dung bài học. Quá trình dạy học các môn khoa học cơ bản cũng có thể giúp giáo viên phát hiện và bồi dưỡng những năng khiếu của HS. Trên cơ sở đó, GV định hướng chọn nghề cho HS phù hợp với năng khiếu đó. - Thông qua hoạt động ngoại khóa: Nhằm thúc đẩy sự phân hóa năng lực, sự phát triển năng khiếu của HS đồng thời nhằm giới thiệu kiến thức về nghề cho HS. - Thông qua hoạt động dạy và học môn công nghệ: Nhằm cung cấp cho HS những nguyên lí cơ bản về kĩ thuật, quy trình sản xuất, công nghệ khoa học giúp HS có những kiến thức cơ bản về ngành nghề. Bên cạnh đó, HS có điều kiện thực hành một vài bước căn bản của nghề nghiệp, nhờ đó các em đánh giá đúng hơn năng lực kĩ thuật của bản thân. - Thông qua các buổi sinh hoạt hướng nghiệp: Tổ chức các buổi tọa đàm về nghề nghiệp tương lai hay giao lưu với người thành đạt trong nghề,... tất cả đều nhằm mục đích giáo dục thái độ yêu lao động cũng như cung cấp cho HS một cái nhìn toàn cảnh về các ngành nghề trong xã hội, hình thành cho các em ý thức trong việc lựa chọn nghề của bản thân. 1.4. Vị trí, vai trò của GVCN lớp trong ĐHNN. GVCN lớp là người chịu trách nhiệm thực hiện mọi quyết định quản lý của hiệu trưởng đối với lớp và các thành viên trong lớp. GVCN là người vạch kế hoạch, tổ chức cho lớp mình thực hiện các chủ đề theo kế hoạch. Qua đó GVCN theo dõi, đánh giá việc thực hiện của các HS, giúp HS: - Hình thành những kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tham gia các hoạt động tập thể, kĩ năng tổ chức các hoạt động,…; nâng cao ý thức tự chủ, tự tin, chủ động và mạnh dạn,… để từ đó các em tham gia vào các hoạt động học tập một cách có hiệu quả. Qua đó, phát triển năng lực tự học, giao tiếp cho mọi HS. - Góp phần củng cố kiến thức đã học ở trên lớp đồng thời mở rộng các kiến thức về tự nhiên, xã hội, con người,… mà bài học trên lớp chưa có điều kiện và thời gian mở rộng. Giúp các em có định hướng rõ ràng về công việc trong tương lai phù hợp với năng lực bản thân đồng thời đáp ứng nhu cầu xã hội, góp phần phát triển kinh tế đất nước. GVCN giữ vai trò chủ động trong việc phối hợp với các lực lượng giáo dục: nhà trường, gia đình và xã hội. Trong đó, nhà trường là lực lượng giáo dục có tính chuyên nghiệp. GVCN là người đứng ra điều phối và kết hợp cùng với các lực lượng giáo dục để tổ chức các hoạt động giáo dục một cách có hiệu quả nhất. 6
2. Cơ sở thực tiễn 2.1. Khảo sát thực trạng ĐHNN của GVCN lớp 10 ở trường THPT theo chương trình GDPT 2018. Để tìm hiểu về thực trạng ĐHNN của GVCN lớp 10 trường THPT theo chương trình GDPT 2018, chúng tôi tiến hành khảo sát 15 GVCN lớp 10 trên Google Form. Nội dung khảo sát được trình bày ở phụ lục 1, kết quả thu được như sau: 1. Trong công tác chủ nhiệm, thầy/cô có 2. Theo thầy/cô, ĐHNN cho HS bắt cần thiết ĐHNN cho HS không? đầu theo thời gian nào hợp lí? 3. Quá trình làm chủ nhiệm, thầy/cô ĐHNN cho HS qua các hoạt động nào? (thầy/cô có thể lựa chọn nhiều đáp án) 4. Qua các hoạt động ĐHNN, thầy/cô có gặp khó khăn nào? (thầy/cô có thể lựa chọn nhiều phương án) 7
Qua kết quả khảo sát cho thấy tỉ lệ GVCN xác định ĐHNN cho HS là việc cần thiết, thực hiện ngay khi HS mới vào trường để các em có sự định hướng rõ ràng, tập trung phát triển năng lực cần thiết. Tư vấn kịp thời cho các em chọn ngành, nghề phù hợp, tránh việc các em đăng ký ngành, nghề theo cảm tính. ĐHNN thông qua nhiều hoạt động khác nhau qua các tiết chào cờ, lồng ghép bài dạy hướng nghiệp trong tiết sinh hoạt lớp, giờ học bộ môn, tổ chức cho HS tìm hiểu ngành nghề tại địa phương. Tuy nhiên, qua các hoạt động hướng nghiệp GVCN còn gặp một số khó khăn. Điều đó cần phải xây dựng các hoạt động một cách nhuần nhuyễn, có hệ thống giúp công tác hướng nghiệp đạt hiệu quả cao. 2.2. Khảo sát thực trạng lựa chọn nghề nghiệp của HS lớp 10 Để tìm hiểu về thực trạng lựa chọn nghề nghiệp của HS, chúng tôi tiến hành khảo sát 338 HS lớp 10 trường THPT Hà Huy Tập trên Google Form. Nội dung khảo sát được trình bày ở phụ lục 2, kết quả thu được như sau: 1. Nghề nghiệp mà bạn mong muốn 2. Bạn lựa chọn nghề dựa vào? 3. Mức độ hiểu biết nghề mà bạn chọn? 4. Bạn muốn được hỗ trợ ĐHNN từ 5. Theo bạn, ĐHNN xác định thời gian nào? 6. Sau khi tốt nghiệp THPT, bạn dự định 8
Kết quả khảo sát cho thấy nhiều HS mong muốn được ĐHNN trong thời gian sớm từ lớp 10 vì mức độ hiểu biết về ngành nghề còn mơ hồ, cảm tính, chưa định hình cụ thể. Xu hướng HS lựa chọn học đại học chiếm tỉ lệ cao, số ít lựa chọn học nghề, du học, xuất khẩu lao động hoặc đi làm. Hầu hết HS đều muốn được hỗ trợ ĐHNN từ GVCN, các anh chị thành công khóa trước, tư vấn trực tiếp các chuyên gia, một phần nhỏ theo định hướng của gia đình. Qua đó thấy được vai trò của GV tư vấn, định hướng để HS hiểu rằng khi chọn cho mình một hướng đi trong tương lai, phải phù hợp với năng lực, sở thích bản thân, khả năng tài chính của gia đình và nhu cầu xã hội. II. MỘT SỐ GIẢI PHÁP TRONG CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM NHẰM ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ NGHIỆP CHO HỌC SINH LỚP 10 THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG 2018 Chúng tôi thực hiện 4 giải pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm ĐHNN cho HS lớp 10 theo chương trình GDPT 2018 Giải pháp 1: ĐHNN thông qua Hội nghị cha mẹ học sinh. Giải pháp 2: ĐHNN thông qua hoạt động chào cờ. Giải pháp 3: ĐHNN thông qua tiết sinh hoạt lớp thứ bảy và trải nghiệm thực tế. Giải pháp 4: ĐHNN thông qua môn học. 1. ĐHNN thông qua Hội nghị cha mẹ học sinh Trong mỗi năm học trường THPT Hà Huy Tập – thành phố Vinh – tỉnh Nghệ An tổ chức Hội nghị cha mẹ học sinh, ĐHNN được lồng ghép thảo luận với cha mẹ HS trong các hội nghị lần 1, lần 2. 1.1. Hội nghị lần 1 (tổ chức vào cuối tháng 9 của năm học) Thực hiện các bước sau: - Trình diễn slides trên máy tính về các ngành nghề xu hướng hiện nay, những ngành giảm nhu cầu trong tương lai, kĩ năng cần thiết để đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp cũng như số phần trăm HS chọn các ngành hiện nay (kết hợp phát phiếu in slides cho bố mẹ). 9
- GVCN thông báo một số kết quả học tập trên cơ sở điểm số thi tuyển vào lớp 10 giúp phụ huynh nắm bắt được thiên hướng học tập các môn tự nhiên, xã hội góp phần ĐHNN cho các con. - GVCN hướng dẫn phụ huynh thảo luận trên cơ sở tham khảo các slides về nghề nghiệp và kĩ năng nghề nghiệp. Mục đích, bước đầu giúp phụ huynh hiểu tổng quan về các nghề và kĩ năng nghề. - Cuối cùng, GVCN gửi đến cha mẹ học sinh phiếu “Hướng nghiệp cho con” nhằm ĐHNN cho HS trong quá trình học tập. Phần trả lời câu hỏi sẽ thu hoạch vào Hội nghị cha mẹ HS lần 2. 10
1.2. Hội nghị lần 2 (cuối HKI) - GVCN thông báo kết quả học cả học kì vừa qua và kết luận bước đầu về thiên hướng nghề nghiệp của HS trên cơ sở kết quả học tập các môn tự nhiên, xã hội và thăm dò của GVCN. - Thu phiếu “Hướng nghiệp cho con” tổng hợp ý kiến cha mẹ (tỷ lệ đinh hướng nghề 34%, chưa định hướng 67%). GVCN hướng dẫn cha mẹ HS thảo luận nhóm và có ý kiến bằng văn bản. - Hội nghị thống nhất đưa ra các giải pháp tiếp tục ĐHNN cho HS như sau: + Để con có những tiếp cận nghề nghiệp đúng, cha mẹ cùng con tham gia vào Ngày hội việc làm, Ngày hội tuyển sinh…; cùng con xem lại quyết định nghề nghiệp đã phù hợp năng lực, triển vọng nghề nghiệp, hoàn cảnh gia đình. + Để tránh sai lầm và giúp con ĐHNN tốt cha mẹ cần hướng dẫn con đặt mục tiêu hợp lí trong công việc; quản lí thời gian hiệu quả; ưu tiên môn học định hướng; khuyến khích con tham gia hoạt động tập thể để rèn luyện kĩ năng, ứng xử. Thông qua Hội nghị cha mẹ HS, ít nhiều phụ huynh cũng hiểu được ĐHNN, việc thực hiện ĐHNN giúp con bước đầu có sự lựa chọn nghề nghiệp phù hợp, tập trung học tập, tu dưỡng để thực hiện ước mơ đó. 2. ĐHNN thông qua hoạt động chào cờ Kết hợp giờ chào cờ đầu tuần để tổ chức ĐHNN cho HS 2 tiết ở 2 tuần tháng 3 (tháng Thanh niên). Tuần 1: Mời HS thành đạt về trường tham gia diễn đàn “Chuẩn bị hành trang vì ngày mai lập nghiệp” – Trao học bổng 11
Tuần 2: Chủ đề “Chọn nghề phù hợp với tương lai”. Phần một: Mục tiêu và chuẩn bị 1.1. Mục tiêu chung - Giới thiệu các ngành nghề phù hợp với thời đại 4.0 như công nghệ thông tin, tài chính ngân hàng, quản trị kinh doanh, y dược,…. - Đưa ra các biện pháp thực hiện ĐHNN: Thế mạnh của bản thân, tìm hiểu các ngành nghề, tự trải nghiệm liên quan nghề sẽ chọn,… - Thông qua diễn đàn rèn luyện HS kĩ năng hoạt động nhóm, kĩ năng giao tiếp và ứng xử, kĩ năng tổ chức sự kiện, hợp tác và chia sẻ,…. 1.2. Chuẩn bị 1.2.1. Đối với Bí thư Đoàn trường, BGH và GV - Tuần 1: Mời bà Nguyễn Thị Kim Oanh - cựu học sinh khóa 1989 -1992 về trường tham dự diễn đàn “ Chuẩn bị hành trang vì ngày mai lập nghiệp” (bà Nguyễn Thị Kim Oanh là Thạc sĩ Tài chính, từng giữ chức vụ Phó Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank). Hiện nay bà là thành viên HĐQT Napas nhiệm kỳ 2020-2025). - Tuần 2: Đoàn trường phân công lớp 10T2 và 10T4 chuẩn bị phần thuyết trình chủ đề “Chọn nghề phù hợp với tương lai” đồng thời phân công các lớp chuẩn bị các tiết mục văn nghệ. 1.2.2. Đối với học sinh Tuần 1: Một tuần trước khi tổ chức ĐHNN qua giờ chào cờ, Đoàn trường và GVCN thông báo cho HS và cựu HS chuẩn bị các câu hỏi giao lưu để tham dự diễn đàn “ Chuẩn bị hành trang vì ngày mai lập nghiệp”. Mỗi khối cử một HS chuẩn bị phần câu hỏi để giao lưu. HS trả lời được các câu hỏi sau: Hs hỏi khách mời các câu hỏi sau: 12
Tuần 2: Một tuần trước khi tổ chức ĐHNN qua giờ chào cờ, Đoàn trường và GVCN thông báo cho HS các lớp về tìm hiểu chủ đề “Chọn nghề phù hợp với tương lai” qua thực tế, các phương tiện thông tin đại chúng và tự đánh giá khả năng của bản thân về chọn nghề, nhóm nghề mình yêu thích. Chuẩn bị câu hỏi giao lưu: Phần hai: Triển khai thực hiện giờ chào cờ Tuần 1: Cựu học sinh tham gia diễn đàn “Chuẩn bị hành trang vì ngày mai lập nghiệp” – Trao học bổng - Ban giám hiệu nhận xét hoạt động tuần vừa qua và triển khai kế hoạch tuần tới. - Bí thư Đoàn trường giới thiệu thành tích cựu HS: + Trường đạt được nhiều thành tích trong giảng dạy, nhiều HS học tập tốt có ĐHNN đúng đắn, thành đạt trong cuộc sống, có nhiều đóng góp cho xã hội. + Bà Nguyễn Thị Kim Oanh là Thạc sĩ Tài chính, từng giữ chức vụ Phó Tổng giám đốc Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank). Hiện nay bà là thành viên HĐQT Napas nhiệm kỳ 2020-2025. - Cựu học sinh tham gia diễn đàn: + Nhắc lại một số thành tích của nhà trường thời mình đang học tập, nói chuyện về sự phát triển của kinh tế, xã hội hiện nay và yêu cầu kĩ năng nghề nghiệp thời đại 4.0. + Giao lưu với HS: Nói về quá trình lựa chọn nghề, ước mơ của bản thân, thành tích đạt được trong ngành tài chính ngân hàng và đưa ra một số giải pháp về ĐHNN. - HS tham gia giao lưu: Chia sẻ dự định bản thân sau thi tốt nghiệp THPT sẽ học đại học hay học nghề, ĐHNN trong quá trình học và những thành tích, giải pháp chọn nghề cho bản thân. - Cựu HS trao học bổng cho HS học giỏi, HS có hoàn cảnh khó khăn + Đây là hoạt động thường niên của nhà trường mỗi năm ít nhất 2 lần nhằm động viên, khuyến khích HS, nhất là HS có hoàn cảnh khó khăn vươn lên học giỏi. + Hoạt động đã truyền cảm hứng để HS phấn đấu học tập, rèn luyện thực hiện nguyện vọng đã lựa chọn, trở thành người công dân tốt, có nhiều đóng góp cho xã hội. 13
Từ những câu chuyện chân thực của chính mình, cựu HS đã giúp các bạn trẻ có động lực để định hướng về con đường tiếp theo trên hành trình sự nghiệp của mình. Họ cũng mang tới góc nhìn chuyên sâu nhất trong ngành, cung cấp những thông tin cần thiết về cơ hội nghề nghiệp trong và ngoài nước. Tuần 2: Chủ đề “Chọn nghề phù hợp với tương lai” - Ban giám hiệu nhận xét hoạt động tuần vừa qua và triển khai kế hoạch tuần tới. - Bí thư Đoàn trường giới thiệu hoạt động hướng nghiệp do 2 lớp 10T2 và 10T4 thực hiện với chủ đề “Chọn nghề phù hợp với tương lai”. Giới thiệu hai bạn dẫn diễn đàn (MC) là Trần Đình Hợp (10T4) và Trần Hoàng Thảo Đan (10T2). - Tiến trình tổ chức chủ đề: + Mở đầu chủ đề, tiết mục văn nghệ Lê Anh Quân (HS lớp 10T2) hát “Bài ca xây dựng” – Nhạc sĩ Hoàng Vân. + Hai bạn MC dẫn dắt thực hiện trò chơi : “Tên tôi - Tên nghề”. MC giới thiệu thể lệ tổ chức trò chơi: “Mỗi cá nhân chúng ta đều có tên riêng, chúng ta sẽ mời 4 người chơi với các tên khác nhau. Nhiệm vụ của người chơi là lần lượt đưa ra các nghề nghiệp có chữ cái bắt đầu bằng chữ cái đầu tiên của tên mình. Ví dụ mình tên Hợp thì sẽ đưa ra tên nghề là Huấn luyện viên bóng đá. Lưu ý, câu trả lời không được lặp lại, nếu không trả lời được sẽ bị loại vòng chơi và đứng lò cò chân. Trò chơi kết thúc khi chỉ còn lại một người chơi”. MC mời 4 HS lên sân khấu trả lời câu hỏi. Các HS tham gia trò chơi đã liệt kê đa dạng các ngành nghề, có những nghề quen thuộc, có những nghề mới trong thời đại 14
4.0 như: khoa học máy tính, tự động hóa, trí tuệ nhân tạo, các ngành công nghiệp văn hóa, du lịch,…. MC dẫn dắt HS toàn trường giao lưu về nghề mà bản thân theo đuổi sau này, những mục tiêu và hành động đề theo đuổi nghề, bạn thay đổi định hướng nghề như thế nào khi lựa chọn ban đầu chưa phù hợp. MC giới thiệu Thầy Cao Thanh Bảo - Hiệu trưởng nhà trường chia sẻ một số phương thức tuyển sinh các trường đại học giúp các em trang bị những kiến thức mới nhất để định hướng học tập và lựa chọn nghề nghiệp. Chủ đề “Chọn nghề phù hợp với tương lai” là một trong những hoạt động ĐHNN góp phần giúp HS có định hướng sớm và chuẩn bị tốt các kĩ năng lựa chọn nghề nghiệp trong tương lai. Một số hình ảnh trong sinh hoạt chào cờ 3. ĐHNN thông qua tiết sinh hoạt lớp thứ bảy và trải nghiệm thực tế. Thực hiện với chủ đề “Tìm hiểu nghề nghiệp” trong 3 tiết sinh hoạt thứ 7 vào 3 tuần đầu của tháng 3 và thực hiện trải nghiệm các nhóm nghề ở các cơ sở. Tiết 1: Tìm hiểu hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ ở địa phương. Tiết 2: Lập và thực hiện kế hoạch trải nghiệm nghề ở địa phương. Tiết 3: Chia sẻ cảm nhận, những điều học hỏi qua các hoạt động trải nghiệm ở địa phương. Phần một: Mục đích, yêu cầu chung 1. Mục tiêu Sau khi tham gia hoạt động này HS có khả năng - Xác định được những hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ của địa phương và nêu được thông tin, yêu cầu cơ bản về các nhóm nghề này. 15