Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp xây dựng giờ học hạnh phúc ở tiết sinh hoạt lớp – Trường THPT Yên Thành 3

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:41

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến nhằm nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt cuối tuần, vừa đánh giá được việc học tập, rèn luyện của học sinh, vừa tạp tâm lý hứng khởi, thích thú đối với tiết học. Từ đó, tạo động lực cho các em học tập và tích cực rèn luyện, tu dưỡng đạo đức. Nâng cao kiến thức, hiểu biết, rèn luyện khả năng tư duy và giải quyết tình huống cho học sinh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp xây dựng giờ học hạnh phúc ở tiết sinh hoạt lớp – Trường THPT Yên Thành 3

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH 3 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: “MỘT SỐ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG GIỜ HỌC HẠNH PHÚC Ở TIẾT SINH HOẠT LỚP - TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH 3” LĨNH VỰC: CHỦ NHIỆM Yên Thành, tháng 4 năm 2023
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI “MỘT SỐ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG GIỜ HỌC HẠNH PHÚC Ở TIẾT SINH HOẠT LỚP - TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH 3” LĨNH VỰC: CHỦ NHIỆM Tháng 4 năm 2023
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH 3 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI “MỘT SỐ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG GIỜ HỌC HẠNH PHÚC Ở TIẾT SINH HOẠT LỚP - TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH 3” LĨNH VỰC: CHỦ NHIỆM Nhóm tác giả: 1. Nguyễn Thị Miến - ĐT: 0985 697 181 2. Nguyễn Thị Thùy Dung - ĐT: 0395 537 345 Năm thực hiện: 2021 - 2023 Yên Thành, tháng 4 năm 2023
MỤC LỤC I ĐẶT VẤN ĐỀ…...……………………………………………..…...….1 1 LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI….……………………………………..………..1 2 MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU…………………………………..………..2 3 ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU………………………………….……...2 4 NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU………………………………………..…..3 5 TÍNH MỚI VÀ ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI……………………….…..2 II NỘI DUNG…………………………………………………………..…3 1 CƠ SỞ KHOA HỌC………………………………………………..….3 1.1 Cơ sở lý luận………………………………………………………..…..3 1.1.1 Khái niệm “hạnh phúc” và “giờ học hạnh phúc”………………….…...3 1.1.2 Vai trò của “giờ học hạnh phúc” đối với học sinh……………….…….4 1.2 Cơ sở thực tiễn…………………………………………………..……...5 1.2.1 Giáo viên chủ nhiệm…………………………………………..………..5 1.2.2 Học sinh………………………………………………………...……….5 1.3 Nguyên nhân của vấn đề…………………………………………..……7 2 MỘT SỐ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG “GIỜ HỌC HẠNH PHÚC” Ở TIẾT SINH HOẠT LỚP …………………………………….….……….…….8 2.1 Đổi mới nội dung ………………………………….…………….……..8 2.2 Đổi mới phương pháp…….……………………………………….…….8 2.2.1 Phương pháp thảo luận nhóm……………………………………….…..8 2.2.2 Phương pháp đóng vai………………………………………………….10 2.2.3 Phương pháp giải quyết vấn đề ………………………………………..10 2.2.4 Phương pháp tình huống………………………………………………..11 2.2.5 Phương pháp giao nhiệm vụ…………………………………...….……11 2.2.6 Phương pháp trò chơi…………………………………………...……...12 2.2.7 Phương pháp tổ chức hoạt động giao lưu………………………………13 2.2.8 Phương pháp diễn đàn…………………………………….….……...…13 2.3 Xây dựng kế hoạch, các bước tiến hành cho giờ sinh hoạt lớp
theo mô hình “ Tiết học hạnh phúc”…………………………………………..13 2.3.1 Quá trình tiến hành sinh hoạt lớp………………………………...…….13 2.3.2 Thiết kế giáo án…………………………………………………………21 3 ỨNG DỤNG THỰC TIỄN VÀ KIỂM CHỨNG ĐỀ TÀI………...…...28 4.1 Cơ sở kiểm nghiệm……………………………………………………..28 4.2 Kết quả kiểm nghiệm…………………………………………………...29 4 KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT………………………………………………...……..30 4.1 Mục đích khảo sát ……………………………………………………...30 4.2 Nội dung và phương pháp khảo sát………………………………...…..30 4.2.1 Nội dung khảo sát…………………………………………………........30 4.2.2 Phương pháp khảo sát và thang đánh giá………………………...…….30 4.3 Kết quả khảo sát………………………………………………………...31 III KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ……………………………………….….33 1 Kết luận………………………………………………………………….33 2 Kiến nghị và đề xuất…………………………………………..……......33 PHỤ LỤC………………………………………...…………...……….34 TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………..........35
1 PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI William Arthur Ward từng nói một câu rất nổi tiếng: "Dạy học bao gồm nhiều việc hơn là sự trao đi tri thức, nó đòi hỏi truyền cảm hứng cho sự thay đổi ". Đúng vậy, thầy cô thay đổi để học sinh được hạnh phúc và học sinh hạnh phúc là thầy cô hạnh phúc. Sẽ chẳng có gì hạnh phúc bằng đối với các em học sinh khi “mỗi ngày đến trường là một ngày vui”, các em vừa được trau dồi trí thức, vừa được yêu thương và vừa được cho đi sự yêu thương. Để có một “ Trường học hạnh phúc” thì cần phải có những “ lớp học hạnh phúc”, “Tiết học hạnh phúc”. Đối với một giáo viên, ngoài công tác giảng dạy, thì công tác chủ nhiệm cũng quan trọng không kém. Chúng tôi thiết nghĩ chính việc là giáo viên chủ nhiệm sẽ có cơ hội nhiều hơn để góp phần vào việc xây dựng một trường học hạnh phúc. Bởi lẽ, giáo viên chủ nhiệm có điều kiện để gần gũi học sinh, đặc biệt là những tiêt sinh hoạt cuối tuần khi không bị gò bó vào việc sẽ hoàn thành bao nhiêu phân trăm kiến thức giáo viên có thể linh hoạt sáng tạo để tạo ra những tiết học vui tươi, thoải mái và ý nghĩa. Thế nhưng trên thực tế, hiệu quả của tiết sinh hoạt cuối tuần đem lại không phải như vậy. Phần lớn các em học sinh được hỏi cảm thấy không hứng thú với các tiết sinh hoạt vì nó đơn điệu, nhàm chán và nặng nề. Thông thường, giáo viên dùng tiết sinh hoạt đề lặp đi lặp lại một việc: Nhận xét tình hình lớp, phê bình học sinh mắc khuyết điểm, đưa ra hình thức xử phạt, phổ biết kế hoạch tuần tiếp theo,….. Và như vậy, nhiều học sinh nhất là học sinh yếu, học sinh hay mắc khuyết điểm còn sợ tiết sinh hoạt. Khổng Từ đã từng nói: “ Biết mà học không bằng thích mà học, thích mà học không bằng vui say mà học”. Vậy tại sao thầy cô giáo chủ nhiệm không tạo ra những tiết học sôi nổi với sự đa dạng của chủ đề, những hình thức tổ chức phong phú để tạo nên sự hứng khởi cho học sinh., để tiết sinh hoạt trở thành những liều thuốc bổ bồi dưỡng tinh thần, tiếp thêm sực mạnh cho các em vui say học tập và tích cực rèn luyện đạo đức. Trường THPT Yên Thành 3 đóng ở vùng núi, điều kiện kinh tế, đi lại còn khó khăn, cơ sở vật chất nhà trường còn nhiều hạn chế. Thế nhưng trong những năm qua, thầy và trò trường luôn tự hào về những thành tích mình đã đạt được, có được thành quả như vậy là có sự chỉ đạo đúng đắn của Ban giám hiệu, sự nỗ lực của giáo viên và học sinh. Chúng tôi luôn tâm niệm và thực hiện theo lời kêu gọi: “ Mỗi thầy cô là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”, “ Chất lượng là danh dự của nhà trường”. Là một giáo viên chủ nhiệm, chúng tôi luôn luôn chú trọng đến việc giáo dục đạo đức, nhân cách cho học sinh qua những tiết sinh hoạt cuối tuần. Đó là sự lồng ghép, đổi mới, đa dạng hóa các hình thức sinh hoạt, quan tâm sâu sắc đến học sinh để các em có tiết sinh hoạt cuối tuần vui
2 tươi, bổ ích. Chính vì vậy tôi chọn đề tài “Một số giải pháp xây dựng giờ học hạnh phúc ở tiết sinh hoạt lớp – Trường THPT Yên Thành 3” làm sáng kiến kinh nghiệm của chúng tôi trong năm học 2022-2023. 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU - Nâng cao hiệu quả tiết sinh hoạt cuối tuần, vừa đánh giá được việc học tập, rèn luyện của học sinh, vừa tạp tâm lý hứng khởi, thích thú đối với tiết học. Từ đó, tạo động lực cho các em học tập và tích cực rèn luyện, tu dưỡng đạo đức. - Làm cho tiết sinh hoạt sôi nổi, thú vị và ý nghĩa. - Nâng cao kiến thức, hiểu biết, rèn luyện khả năng tư duy và giải quyết tình huống cho học sinh. - Là cơ hội để học sinh được thể hiện tài năng, năng khiếu, tâm tư tình cảm. - Siết chặt, tạo mối quan hệ gắn bó, đồng cảm, thấu hiểu và chia sẽ giữa giáo viên chủ nhiệm với học sinh, học sinh với học sinh. 3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Đề tài này nghiên cứu việc tổ chức các hoạt động trong tiết sinh hoạt lớp và các giải pháp đổi mới tiết sinh hoạt lớp theo mô hình “Tiết học hạnh phúc” ở lớp 10A7 (năm học 2021-2022) và 11A7 (2022-2023) - Trường THPT Yên Thành 3 4. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU - Phương pháp nghiên cứu cơ sở lí luận - Phương pháp quan sát - Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế, thu nhập thông tin - Phương pháp thực nghiệm - Phương pháp thống kê và xử lý số liệu 5. TÍNH MỚI VÀ ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI - Đề tài “Một số giải pháp xây dựng giờ học hạnh phúc ở tiết sinh hoạt lớp” cho học sinh đã từng được một số tác giả nghiên cứu. Tuy nhiên, để phát triển đề tài này cho một đối tượng cụ thể với nhiều đặc điểm riêng biệt như học sinh trường THPT Yên Thành 3 thì chưa có một công trình khoa học nào. - Các giải pháp được đề xuất trong đề tài phù hợp với đặc điểm đối tượng giáo viên, học sinh và môi trường sinh hoạt, học tập ở Trường THPT Yên Thành 3. - Việc đưa ra một số giải pháp mới không chỉ giúp hình thành và phát triển các kỹ năng cho học sinh trường THPT Yên Thành 3 mà còn đưa ra định hướng cụ thể để phát triển văn hóa ứng xử cho một số trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An.
3 PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 1. CƠ SỞ KHOA HỌC 1.1. Cơ sở lí luận 1.1.1.Khái niệm * Hạnh phúc là gì? Theo Từ điển Bách khoa định nghĩa về hạnh phúc: “Hạnh phúc là một trạng thái cảm xúc của con người khi được thỏa mãn một nhu cầu nào đó mang tính trừu tượng. Hạnh phúc là một cảm xúc bậc cao, được cho rằng chỉ có ở loài người, nó mang tính nhân bản sâu sắc và thường chịu tác động của lí trí”. Ở độ tuổi này, hạnh phúc mà các em học sinh Trung học rất đơn giản và có thể thực hiện được như: - Được sống và học tập trong một môi trường thân thiện, gia đình, người thân tạo điều kiện vật chất, tinh thần trong khả năng hiện có phục vụ cho học tập và rèn luyện. - Luôn đạt kết quả tốt trong học tập theo khả năng của bản thân. - Được thầy cô và bạn bè yêu mến, được tiếp thu kiến thức tiên tiến của nhân loại và vận dụng nó vào đời sống, làm hành trang cho bản thân. - Được chia sẻ với mọi người những điều mà mình biết. - Được sự động viên, khen ngợi của mọi người về thành tích học tập cũng như hành động, cư xử của mình. * Giờ học hạnh phúc là gì? “Giờ học hạnh phúc” là giờ học khiến cả cô và trò đều có cảm giác hứng thú, có niềm vui, sự mong chờ và những rung cảm. Khác với tiết học truyền thống, tiết học hạnh phúc không áp đặt phát triển theo khuôn mẫu mà đóng vai trò định hướng để học sinh được làm những gì mình yêu thích và say mê. Ở đó, học sinh không học theo kiểu nhồi nhét mà được học những gì có ý nghĩa với các em, được khơi gợi niềm yêu thích để tiếp tục tự tìm hiểu. Các giờ học được biến hóa thành bài học thú vị qua những trò chơi, trải nghiệm. Khi mọi người cùng tìm được niềm vui, niềm hạnh phúc thì họ sẽ thấy được chân lý và tự điều chỉnh với nhau. Kết quả khảo sát của trường THPT Yên Thành 3 - 119 học sinh (3 lớp khối 11), 5 điều học sinh mong muốn ở giáo viên để giờ sinh hoạt lớp học được hạnh phúc hơn đã cho kết quả thật bất ngờ. Kết quả thống kê như sau:
4 Mong muốn của học sinh Kết quả 1 Mong cô giáo cười nhiều hơn ở giờ sinh hoạt 94,1% 2 Mong được học tập xen lẫn vui chơi. 91,6% 3 Mong cô nhẹ nhàng hơn khi học sinh làm sai. 84% 4 Mong được khen thưởng nhiều hơn trách móc. 92,4% 5 Mong cô không phê bình trước mặt bạn bè. 81,5% 1.1.2. Vai trò của “giờ học hạnh phúc” đối với học sinh Ông cha ta có câu: “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” thể hiện môi trường có vai trò rất lớn đến tính cách mỗi người. Môi trường học tập cũng vậy. Môi trường học tập tốt là rất quan trọng và cần thiết đối với sự phát triển bình thường và toàn diện với học sinh. Gần đây, Đảng, Nhà nước và Bộ giáo dục cũng rất quan tâm đến vấn đề này khi ra sức khuyến khích xây dựng các trường học hạnh phúc, lớp học hạnh phúc và giờ học hạnh phúc. Theo TS Nguyễn Tùng Lâm (Chủ tịch hội tâm lý học giáo dục Hà Nội): “Lâu nay chúng ta áp dụng cách giáo dục áp đặt nên đã gây những trở ngại trong học tập cho học sinh. Vì vậy, đã đến lúc chúng ta phải thay đổi, tạo nên những cởi mở, hòa đồng, chia sẻ trong mối quan hệ giữa thầy và trò”. Và ông cũng cho rằng: “Chúng ta cần xây dựng những giờ học hạnh phúc để giáo viên và học sinh cảm thấy thoải mái, vui vẻ, hứng thú trong dạy và học”. Tiết sinh hoạt cuối tuần theo Điều lệ trường phổ thông cũng là một tiết học chính khóa do giáo viên chủ nhiệm phụ trách. Tiết sinh hoạt lớp có vai trò hết sức quan trọng với học sinh. Tiết sinh hoạt lớp có quan hệ gắn bó hữu cơ với các hoạt động dạy và học trên lớp, các hoạt động lao động và rèn luyện của học sinh, các hoạt động giáo dục theo chủ điểm hàng tháng của nhà trường, các hoạt động ngoài giờ lên lớp nói chung…Tiết sinh hoạt lớp góp phần bổ sung, tiếp nối, củng cố, nâng cao, mở rộng chất lượng và hiệu quả giáo dục của các hoạt động đó. Thông qua tiết sinh hoạt lớp, khơi dậy ở học sinh tính tích cực chủ động, sáng tạo, tinh thần trách nhiệm đối với bản thân, đối với tập thể và cộng đồng; phải hình thành, củng cố và phát triển ở học sinh kỹ năng hoạt động độc lập, kỹ năng giao tiếp, ứng xử trong các mối quan hệ tập thể lớp và ngoài xã hội. Thông qua tiết sinh hoạt lớp, giáo dục cho học sinh ý thức chính trị, xã hội, đạo đức, lối sống, định hướng lập thân, lập nghiệp; giáo dục các giá trị văn hóa thẩm mỹ lành mạnh, đậm đà bản sắc dân tộc, góp phần cùng các hoạt động giáo
5 dục khác làm phong phú đời sống tâm hồn và nhân cách học sinh. Thông qua tiết sinh hoạt lớp, tổ chức xây dựng lớp thành một tập thể tự quản, có nền nếp, kỷ luật, đoàn kết gắn bó cùng nhau, sống có trách nhiệm với nhau, phát huy được vai trò nòng cốt, tính tiên phong của tổ chức Đoàn trong các hoạt động tập thể lớp. 1.2. Cơ sở thực tiễn Qua quá trình làm chủ nhiệm lớp trong những năm công tác tại trường THPT Yên Thành 3, qua dự giờ thăm lớp tại các lớp trong trường tôi nhận thấy thực trạng diễn ra trong các tiết sinh hoạt lớp chủ nhiệm như sau: 1.2.1. Giáo viên chủ nhiệm Làm nhiệm vụ “truyền thống” không thể thiếu được trong một giờ sinh hoạt lớp từ trước đến nay. Cụ thể: - Đánh giá những việc đã làm được và những tồn tại cần khắc phục trong tuần vừa qua. - Tuyên dương, động viên, khích lệ những học sinh có những việc làm tốt, có kết quả học tập cao, thực hiện tốt kỉ cương, nề nếp của lớp của trường. - Phê bình, nhắc nhở một cách nghiêm khắc những học sinh còn vi phạm lỗi như: đi học muộn, mất trật tự trong giờ, không học bài cũ, trốn tiết....thậm chí tiến hành kỷ luật một số học sinh vi phạm các lỗi nghiêm trọng. - Triển khai các nội dung, kế hoạch hoạt động cho tuần tiếp theo. - Còn thời gian có thể cho học sinh chơi các trò chơi, văn hóa, văn nghệ (Tuy nhiên những hoạt động này mang tính tự phát, chưa có sự chuẩn bị chương trình trước) 1.2.2. Học sinh - Cán bộ lớp sơ kết tuần: nêu các lỗi còn tồn tại, nêu tên những học sinh vi phạm. - Học sinh vi phạm lỗi: trình bày lý do vi phạm lỗi, kiểm điểm, chịu các hình thức xử phạt của giáo viên chủ nhiệm. - Các học sinh khác ngồi lắng nghe và tự rút kinh nghiệm. - Một số học sinh có năng khiếu văn nghệ, mạnh dạn, tự tin tham gia các hoạt động vui chơi do cô giáo điều khiển. Tóm lại, phần lớn giáo viên chủ nhiệm sử dụng tiết sinh hoạt lớp chủ yếu làm các việc như nhận xét, kiểm điểm, nhắc nhở những sai phạm của học sinh trong tuần và phổ biến công việc, kế hoạch tuần tới hoặc giáo viên chủ nhiệm giao cho học sinh điều khiển một phần tiết sinh hoạt lớp, sau đó giáo viên chủ
6 nhiệm phát biểu ý kiến, nhắc lại hoặc giảng dạy thêm một số bài học cuộc sống để học sinh tự đúc rút kinh nghiệm. Bên cạnh đó học sinh còn thụ động nên chưa tích cực chủ động tham gia các hoạt động vui chơi, văn nghệ … ngại thể hiện quan điểm trước tập thể. Nhiều học sinh muốn thể hiện mình nhưng còn e ngại, không tự tin vào bản thân, chưa nhận được sự động viên, cổ vũ của thầy cô cũng như bạn bè trong lớp. Kết quả là tiết sinh hoạt lớp thường tẻ nhạt, nhàm chán, khô khan đối với cả học sinh và giáo viên. Học sinh thường có cảm giác rất nặng nề, cảm giác đến tiết sinh hoạt như một cực hình và thường có thái độ thờ ơ, quay lưng lại với giờ sinh hoạt lớp, chỉ ngồi chờ đợi cho hết tiết để về. Vì thế tiết sinh hoạt nhiều lúc bị coi thường, hiệu quả thấp. Thâm nhập vào diễn đàn của tuổi teen, tôi nhận thấy những tâm sự của các em. Có em cho rằng: Với mình và hội bạn ở lớp thì tiết sinh hoạt nhẹ nhõm lắm vì không phải học môn gì cả, tha hồ xả hơi. Cô giáo vừa hiền vừa ít nói chả mấy khi tham gia tiết sinh hoạt, giao hết cho cán bộ lớp. Có em lại tâm sự: Tất nhiên chúng mình chẳng bao giờ đoán được nội dung tiết sinh hoạt. Cô giáo chủ nhiệm với mấy cán bộ lớp sẽ tổng kết lại những gì ghi trong sổ Nam Tào (Sổ ghi đầu bài) rồi phê bình, kiểm điểm trước lớp. Cái mới duy nhất là nín thở chờ xem tuần này anh nào nhà ta bị lên thớt và vận xui tới đâu với mấy hình phạt… Năm học 2021-2022, lớp 10A7 – Trường THPT Yên Thành 3, lớp tôi chủ nhiệm có 42 em học sinh, trong đó 19 học sinh nam và 23 học sinh nữ. Về cơ bản các em ngoan, ít có biểu hiện tiêu cực. Không có học sinh cá biệt nên mỗi tiết sinh hoạt cuối tuần đều diễn ra một cách bình lặng, suôn sẻ nhưng tôi nhận thấy học sinh của mình không vui, không thoải mái và không hào hứng đối với mỗi tiết sinh hoạt lớp. Tôi đã tiến hành khảo sát bằng phiếu và kết quả thu được như sau: Bảng 1 PHIẾU KHẢO SÁT ( LỚP 10A7- NĂM HỌC 2021-2022 – TRƯỜNG THPT YÊN THÀNH 3) Câu hỏi 1: Cảm nhận của em về tiết sinh hoạt lớp? Rất thích Thích Không thích Câu hỏi 2: Em có muốn thay đổi cách thức sinh hoạt lớp cuối tuần hay không? Có Không
7 Bảng 2 Lớp Sĩ số Cảm nhận về tiết sinh hoạt lớp cuối tuần ở lớp 10A7 Rất thích Thích Không thích 10A7 42 Số % Số % Số lượng % lượng lượng 0 0 11 26,2 31 73,8 Bảng 3 Lớp Sĩ số Em có muốn thay đổi cách thức sinh hoạt lớp cuối tuần hay không? Có Không 10A7 42 Số lượng % Số lượng % 42 100 0 0 Bảng 4 Bảng xếp loại hạnh kiểm lớp 10A7 năm học 2021-2022 Lớp Sĩ số Hạnh kiểm Tốt % Khá % TB % Yếu % 10A7 42 34 81 06 14,3 2 4.7 0 0 Bước vào năm học 2022 - 2023, các em lên lớp 11, tôi nhận thấy việc thay đổi nội dung, hình thức tổ chức tiết sinh hoạt lớp là rất cần thiết và cấp bách. 1.3. Nguyên nhân của vấn đề Từ thực trạng tiết sinh hoạt, qua những tâm sự với học sinh: trực tiếp, gọi điện, nhắn tin qua zalo, facebook, tôi nhận thấy một số lí do khiến tiết sinh hoạt lớp nhàm chán, không phát huy được hiệu quả là: - Nội dung sinh hoạt lớp khô cứng, lặp đi lặp lại, không thực sự gắn với nhu cầu của học sinh. - Hình thức tổ chức giờ sinh hoạt lớp đơn điệu, nhàm chán, không hứng thú với học sinh bởi các em không được cùng nhau tổ chức, tham gia vào giờ sinh hoạt lớp. - Giáo viên quá nghiêm khắc, không gần gũi, thân thiện, không đặt mình vào vị
8 trí của học sinh để hiểu các em. - Giáo viên thường phê bình học sinh hơn là khen ngợi (60 – 70%), lẽ ra phải là ngược lại. - Cả giáo viên và học sinh chưa thực sự coi trọng tiết sinh hoạt lớp, chưa có sự đầu tư kĩ lưỡng, tâm huyết cho tiết sinh hoạt. 2. NGHIÊN CỨU MỘT SỐ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG “GIỜ HỌC HẠNH PHÚC” Ở TIẾT SINH HOẠT LỚP 2.1. Đổi mới nội dung - Cần lựa chọn nội dung sinh hoạt một cách linh hoạt, hiệu quả. Vừa bám sát vào nhiệm vụ dạy - học của nhà trường vừa vận dụng tình hình của địa phương, vừa căn cứ vào nhiệm vụ và đặc điểm của lớp để lựa chọn nội dung. - Các nội dung chủ yếu: + Sơ kết, tổng kết công tác ( Nhận xét, đánh giá, bình chọn, kiểm điểm,..) + Phổ biến công tác, thảo luận, bàn bạc về kế hoạch và biện pháp thực hiện nhiệm vụ. + Vui chơi, giải trí ( trò chơi, văn nghệ, thể thao,..) + Lao động ( Vệ sinh trường lớp, tôn tạo, bảo quản cơ sở vật chất) + Bổ sung, củng cố kiến thức, kĩ năng (kiến thức học đường, kiến thức xã hội, kỹ năng học tập, kỹ năng sống) 2.2. Đổi mới phương pháp 2.2.1. Phương pháp thảo luận nhóm Thảo luận là một dạng hoạt động mà trong đó các thành viên đều giải quyết một vấn đề cùng quan tâm nhằm đạt tới một sự hiểu biết chung. Thảo luận giúp học sinh kiểm chứng ý kiến của mình, có cơ hội để làm quen với nhau, để hiểu nhau hơn. Khác với dạy học, thảo luận trong trường hợp này là dựa vào trao đổi ý kiến giữa các em học sinh với nhau về một chủ đề, một tình huống nảy sinh trong hoạt động hay một nhiệm vụ được giao. Tuỳ từng hoạt động cụ thể, có thể tổ chức cho học sinh thực hiện thảo luận theo nhóm lớn (cả lớp) hoặc nhóm nhỏ (tổ hoặc nhỏ hơn). Một số cách báo cáo kết quả thảo luận nhóm nhỏ : - Một nhóm báo cáo, các nhóm khác bổ sung : Yêu cầu một nhóm báo cáo lại toàn bộ kết quả thảo luận của nhóm mình. Những nhóm còn lại bổ sung những điểm khác biệt của nhóm mình với nhóm vừa báo cáo. - Tất cả các nhóm cùng báo cáo :Từng nhóm một cử người báo cáo lại kết quả làm việc của nhóm mình. Sau đó người điều khiển tổng kết lại ý kiến chung của
9 các nhóm hoặc điều hành để học sinh tổng kết. - Họp chợ : Các nhóm dán kết quả làm việc của nhóm mình lên tường và cử một người đứng ở đó để thuyết minh khi cần. Những người còn lại đi vòng quanh và đọc kết quả của mỗi nhóm, đưa ra câu hỏi nếu có vấn đề cần làm rõ. - Quả bóng : Các nhóm thảo luận và ghi kết quả vào giấy rồi luân chuyển kết quả đó để các nhóm khác thảo luận và bổ sung. Ví dụ : Lớp được chia thành 4 nhóm thảo luận 4 vấn đề. Sau 10 phút : kết quả của nhóm 1 được chuyển cho nhóm 2; kết quả của nhóm 2 được chuyển cho nhóm 3; kết quả của nhóm 3 được chuyển cho nhóm 4; kết quả của nhóm 4 được chuyển cho nhóm 1. Các nhóm đọc kết quả của nhóm kia và bổ sung thêm ý kiến của nhóm mình. Sau 5 phút lại tiếp tục chuyển như vậy cho đến khi mỗi nhóm đều đã đọc đủ cả bốn kết quả. - Báo cáo tóm tắt : Yêu cầu mỗi nhóm thảo luận xong ghi tóm tắt lại kết quả của mình (ví dụ trong 3 đến 5 câu) và cử người lên trình bày kết quả tóm tắt đó. - Biểu diễn kết quả : Yêu cầu các nhóm biểu diễn lại kết quả của nhóm mình bằng hình tượng, vở kịch, tranh vẽ hay bằng một cách nào đó. - Thi hùng biện : Các nhóm tham gia một cuộc thi hùng biện bảo vệ quan điểm của nhóm mình và giao lưu chất vấn các nhóm khác
10 Các hoạt động của lớp 11A7 trong giờ sinh hoạt 2.2.2. Phương pháp đóng vai Phương pháp đóng vai được sử dụng nhiều để đạt mục tiêu thay đổi thái độ của học sinh đối với một vấn đề hay đối tượng nào đó . Phương pháp đóng vai cũng rất có tác dụng trong việc rèn luyện về kỹ năng giao tiếp ứng xử của học sinh. Đóng vai là phương pháp giúp học sinh thực hành những cách ứng xử, bày tỏ thái độ trong những tình huống giả định hoặc trên cơ sở óc tưởng tượng và ý nghĩ sáng tạo của các em. Đóng vai thường không có kịch bản cho trước, mà học sinh tự xây dựng trong quá trình hoạt động. Khi sử dụng phương pháp đóng vai cần chú ý : - Ấn định thời gian (chuẩn bị, sắm vai, trao đổi sau khi đóng vai...) - Lựa chọn tình huống đóng vai (phù hợp với chủ đề hoạt động; phải là tình huống mở; phù hợp với trình độ học sinh). - Hướng dẫn thảo luận sau khi đóng vai, phỏng vấn người đóng vai (tìm hiểu cảm xúc, động cơ ...). 2.2.3. Phương pháp giải quyết vấn đề Phương pháp giải quyết vấn đề là con đường quan trọng để phát huy tính tích cực của học sinh. Cấu trúc quá trình giải quyết vấn đề gồm các bước cơ bản sau đây : Bước 1 : Nhận biết vấn đề Bước 2 : Tìm các phương án giải quyết Bước 3 : Quyết định phương án giải quyết
11 Giải quyết vấn đề giúp học sinh có cách nhìn toàn diện hơn trước các hiện tượng, sự việc nảy sinh trong hoạt động, trong cuộc sống hàng ngày. Như vậy, để phương pháp này thành công thì vấn đề đưa ra phải sát với mục tiêu của hoạt động, kích thích học sinh tích cực tìm tòi cách giải quyết. Đối với tập thể lớp, khi giải quyết vấn đề phải coi trọng nguyên tắc tôn trọng và bình đẳng, tránh gây ra căng thẳng không có lợi cho việc giáo dục học sinh. 2.2.4. Phương pháp tình huống - Tình huống là một hoàn cảnh thực tế, trong đó chứa đựng những mâu thuẫn. Người ta phải đưa ra một quyết định trên cơ sở cân nhắc các phương án khác nhau. - Tình huống là một hoàn cảnh gắn với câu chuyện có cốt truyện, nhân vật, có chứa đựng mâu thuẫn, có tính phức hợp. - Trong việc giải quyết các tình huống thực tiễn, không phải bao giờ cũng có giải pháp duy nhất đúng. - Tình huống trong giáo dục là những tình huống thực hoặc mô phỏng theo tình huống thực, được cấu trúc hoá nhằm mục đích giáo dục. Có thể nói phương pháp xử lý tình huống là phương pháp điển hình của phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp sắm vai và ngay cả phương pháp trò chơi. Ở đây, học sinh được đặt mình vào trong các tình huống có vấn đề gắn với thực tiễn, đòi hỏi phải có những hành động cụ thể đưa ra phương án giải quyết. Vận dụng phương pháp xử lý tình huống trong các tiết sinh hoạt là rất cần thiết và quan trọng làm phong phú thêm tính hấp dẫn của các hoạt động và mang lại hiệu quả cao cho các hoạt động. 2.2.5. Phương pháp giao nhiệm vụ Đây là phương pháp thường được dùng trong nhóm các phương pháp giáo dục. Giao nhiệm vụ là đặt học sinh vào vị trí nhất định buộc các em phải thực hiện trách nhiệm cá nhân. Giao nhiệm vụ cũng là tạo cơ hội để học sinh thể hiện khả năng của mình là dịp để các em được rèn luyện nhằm tích luỹ kinh nghiệm cho bản thân. Trong việc tổ chức sinh hoạt, giao nhiệm vụ cho đội ngũ cán bộ lớp sẽ tạo nên thế chủ động cho các em khi điều hành hoạt động. Điều đó sẽ giúp phát triển tính chủ động, sáng tạo, khả năng ứng đáp trong mọi tình huống của học sinh. Cán bộ lớp sẽ chủ động hơn trong việc phân công nhiệm vụ cho từng tổ, nhóm, cá nhân với phương châm “lôi cuốn tất cả mọi thành viên trong lớp” vào việc tổ chức thực hiện hoạt động. Vì thế, muốn giao nhiệm vụ có kết quả, giáo viên cần hình dung được
12 những việc phải làm, gợi ý cho học sinh và yêu cầu các em phải hoàn thành tốt. Khi giao nhiệm vụ, cố gắng đảm bảo phù hợp với đặc điểm lứa tuổi, với khả năng của các em. Không yêu cầu quá mức gây lo lắng, hoang mang trong học sinh. 2.2.6. Phương pháp trò chơi Hoạt động vui chơi có nhiều hình thức rất đa dạng, nhưng cốt lõi của nó là các dạng trò chơi. Hoạt động trò chơi có nguồn gốc từ xã hội. Nó phản ánh các loại hình hoạt động lao động khác nhau của xã hội và làm thay đổi mục đích của chúng. Phương pháp trò chơi có thể sử dụng trong nhiều tình huống khác nhau như làm quen, cung cấp và tiếp nhận tri thức, đánh giá kết quả, rèn luyện các kỹ năng và củng cố những tri thức đã được tiếp nhận. Phương pháp trò chơi có những thuận lợi như : phát huy tính sáng tạo; hấp dẫn và gây hứng thú cho học sinh; giúp cho học sinh dễ tiếp thu kiến thức mới; giúp chuyển tải nhiều tri thức của nhiều lĩnh vực khác nhau; tạo được bầu không khí thân thiện; tạo cho học sinh tác phong nhanh nhẹn... Vì vậy, tổ chức cho học sinh vui chơi là một loại hình phổ biến và có ý nghĩa tích cực. Ngay từ khi ra đời, trò chơi đã thực hiện rất nhiều chức năng xã hội: chức năng giáo dục, chức năng văn hóa, chức năng giải trí, chức năng giao tiếp... * Những điều cần chú ý khi sử dụng phương pháp trò chơi : - Lựa chọn các trò chơi cho phù hợp với lứa tuổi và nội dung hoạt động. - Cần chú ý tới yếu tố thời gian. - Chú ý tới điều kiện cơ sở vật chất, hoàn cảnh cụ thể. - Người chủ trò phải có khả năng lôi cuốn được những người khác (tự tin, mạnh dạn, linh hoạt ...). - Trò chơi phải đa dạng, phong phú, dễ chơi, hấp dẫn, mang tính giáo dục. - Là trò chơi tập thể. * Những điều cần chú ý khi sử dụng phương pháp trò chơi : - Lựa chọn các trò chơi cho phù hợp với lứa tuổi và nội dung hoạt động. - Cần chú ý tới yếu tố thời gian. - Chú ý tới điều kiện cơ sở vật chất, hoàn cảnh cụ thể. - Người chủ trò phải có khả năng lôi cuốn được những người khác (tự tin, mạnh dạn, linh hoạt ...). - Trò chơi phải đa dạng, phong phú, dễ chơi, hấp dẫn, mang tính giáo dục.
13 - Là trò chơi tập thể. 2.2.7. Phương pháp tổ chức hoạt động giao lưu Giao lưu là một hình thức tổ chức giáo dục nhằm tạo ra các điều kiện cần thiết để cho học sinh được tiếp xúc, trò chuyện và trao đổi thông tin với những nhân vật điển hình trong các lĩnh vực hoạt động nào đó. Qua đó, giúp cho các em có được những nhận thức, tình cảm và thái độ phù hợp, có được những lời khuyên đúng đắn để vươn lên trong học tập, rèn luyện và hoàn thiện nhân cách. 2.2.8. Phương pháp diễn đàn Diễn đàn là một trong những phương pháp tổ chức mang lại hiệu quả giáo dục thiết thực. Thông qua diễn đàn, học sinh có cơ hội bày tỏ suy nghĩ, quan niệm của mình về một vấn đề nào đó có liên quan đến nhu cầu, hứng thú, nguyện vọng của các em; đồng thời đây cũng là dịp để các em học lắng nghe ý kiến, học tập lẫn nhau. Vì vậy, diễn đàn như một sân chơi tạo điều kiện để học sinh được biểu đạt ý kiến của mình một cách trực tiếp với đông đảo bạn bè và những người khác. 2.3. Xây dựng kế hoạch, các bước tiến hành cho tiết tiết sinh hoạt lớp theo mô hình “ Tiết học hạnh phúc” Đây là khẩu hết sức quan trọng được tiến hành ngay từ đầu năm học 2022-2023 của lớp 11A7 là xây dựng tiết sinh hoạt cuối tuần bằng mô hình “Tiết học hạnh phúc”. Tôi nói rõ cho học sinh về mục đích xây dựng tiết học đó, các em cũng rất hào hứng và tôi cũng lấy ý kiến từ chính tâm tư, tình cảm, nguyện vọng và sự sáng tạo của các em về xây dựng mô hình “Tiết học hạnh phúc”. Trên cơ sở ý kiến của học sinh, tâm huyết của bản thân, tôi xây dựng kế hoạch về một “Tiết học hạnh phúc”, biến một tiết học từ quan niệm lâu nay là mô típ, nhàm chán, đơn điệu trở thành 1 tiết học vui vẻ, sôi nổi và ý nghĩa Tôi lên kế hoạch (chủ đề, nội dung, các bước, cách thức sinh hoạt) cho từng tuần, từng tháng, cả kỳ và năm học trên cơ sở nhiệm vụ năm học, các hoạt động chủ điểm của các tổ chức nhà trường, mục tiêu, kế hoạch của lớp chủ nhiệm. Tôi thiết kế giáo án cụ thể, chi tiết. Để giờ sinh hoạt đạt hiệu quả cao, tôi giao nội dung chuẩn bị cho tổ, các cá nhân liên quan trước một tháng và duyệt trước khi các em thực hiện ít nhất hai ngày. Lớp trưởng sẽ là người chủ trì các tiết sinh hoạt lớp 2.3.1. Quá trình tiến hành một tiết sinh hoạt lớp theo mô hình “Tiết học hạnh phúc” * Hoạt động 1: Khởi động (5 phút) Để tạo không khí sôi nổi trước giờ sinh hoạt, cả lớp sẽ cùng nhau hát chung một bài về quê hương, đất nước, thầy cô, mái trường
14 * Hoạt động 2: Tổng kết, đánh giá hoạt động trong tuần (10 phút) - Bước 1: Các tổ trưởng báo cáo tình hình của tổ mình trong tuần qua: ưu điểm, hạn chế, cá nhân tốt điển hình, các nhân chưa tốt, biện pháp của tổ đã hỗ trợ, giúp đỡ bạn còn vi phạm, sự chuyển biến của các bạn đó trong tổ. - Bước 2: Các lớp phó có liên quan báo cáo hoạt động mình quản lý trong tuần (Ví dụ: Lớp phó học tập báo cáo tình hình học tập, bạn nào được nhiều điểm tốt, thành tích nổi bật, bạn nào chưa học bài,…). - Bước 3: Học sinh phát biểu. Bạn được điểm 9, 10 có thể phát biểu bí quyết được điểm cao đó, môn đó. Bạn vi phạm nói lên biện pháp khắc phục, sửa chữa lỗi. - Bước 4: Lớp trưởng tổng kết trên cơ sở các tổ, các lớp phó báo cáo và nhận xét của bản thân. Lớp trưởng chủ trì bầu ra tổ xuất sắc, cá nhân xuất sắc để nhận phần thưởng vào cuối tháng, cuối kì và cuối năm. * Hoạt động 3: Xây dựng kế hoạch hoạt động cho tuần tiếp theo (5 phút) - Trên cơ sở kế hoạch của nhà trường, các đoàn thể, lớp trưởng xây dựng đưa ra kế hoạch, mục tiêu của lớp trong tuần tiếp theo: thi đua của lớp, số điểm tốt,… - Bí thư đoàn triển khai kế hoạch hoạt động đoàn (nếu có). Ví dụ các hoạt động trọng điểm của đoàn kỉ niệm ngày lễ lớn: 20/11, 26/3: thi văn nghệ, thể dục thể thao, nấu ăn, cắm hoa,…bí thư sẽ là người triển khai và xây dựng kế hoạch cụ thể. - Lớp phó học tập thông báo (nếu có điều chỉnh) thời khóa biểu chính khóa và học thêm. * Hoạt động 4: Giáo viên chủ nhiệm nhận xét, đánh giá và triển khai kế hoạch của nhà trường (5 phút) Trong một tiết sinh hoạt lớp, phần nhận xét, đánh giá của giáo viên chủ nhiệm cũng là khâu mà các em chờ đợi. Thế nhưng không phải các em chờ đợi để được cô thuyết giảng đạo đức, để bị chê hay là phạt. Nắm được thực tế tâm lý học sinh cũng như nhận xét của một số cán bộ giáo dục: “Trong các buổi sinh hoạt lớp hiện nay, các thầy cô thường chê học trò nhiều hơn là khen ngợi, phung phí lời chê” Và đương nhiên chẳng ai thích mìn bị chê bai đặc biệt là các em trong độ tuổi mới lớn. Tuy nhiên cũng không thể khích lệ, tán dương mà phải biết kết hợp một cách linh hoạt để các em khen cảm thấy vui thích và có ý chí phấn đấu thêm, các em bị chê cũng không cảm thấy xấu hổ, sợ hãi mà rút kinh nghiệm để khắc phục, sửa chữa. Bởi vậy, trong quá trình nhận xét, đánh giá trong tuần của học sinh, tôi tập trung hai điểm sau: Thứ nhất là khen chê đúng mực. Tôi chỉ ra các mặt mà các em đã làm được, biểu dương những học sinh tiêu biểu về học tập, ý thức. Những bạn tuyên