Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp xây dựng văn hóa học đường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tại trường THPT Lê Lợi, tỉnh Nghệ An

Chia sẻ: Ngaynangmoi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:50

Thêm vào BST

Báo xấu

38
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là nghiên cứu cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn của việc xây dựng văn hóa học đường. Đánh giá thực trạng của việc xây dựng văn hóa học đường. Trên cơ sở đó chỉ ra một số giải pháp xây dựng văn hóa học đường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tại trường THPT Lê Lợi.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Một số giải pháp xây dựng văn hóa học đường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tại trường THPT Lê Lợi, tỉnh Nghệ An

I. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 9/6/2014, Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước đã khẳng định: so với những thành tựu trên lĩnh vực chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, thành tựu trong lĩnh vực văn hóa chưa tương xứng; chưa đủ để tác động có hiệu quả xây dựng con người và môi trường văn hóa lành mạnh. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong Đảng và trong xã hội có chiều hướng gia tăng. Đời sống văn hóa tinh thần ở nhiều nơi còn nghèo nàn, đơn điệu; khoảng cách hưởng thụ văn hóa giữa miền núi, vùng sâu, vùng xa với đô thị và trong các tầng lớp nhân dân chậm được rút ngắn. Môi trường văn hóa còn tồn tại tình trạng thiếu lành mạnh, ngoại lai, trái với thuần phong mỹ tục; tệ nạn xã hội, tội phạm có chiều hướng gia tăng. Nguyên nhân của những hạn chế, yếu kém trên đây chủ yếu là do nhiều cấp ủy, chính quyền chưa quan tâm đầy đủ lĩnh vực này; lãnh đạo, chỉ đạo chưa thật quyết liệt. Việc cụ thể hóa, thể chế hóa Nghị quyết của Đảng còn chậm, thiếu đồng bộ và trong một số trường hợp thiếu khả thi. Công tác quản lý nhà nước về văn hóa chậm được đổi mới, có lúc, có nơi bị xem nhẹ, thậm chí buông lỏng; kỷ luật, kỷ cương không nghiêm. Trong giai đoạn đổi mới giáo dục hiện nay, khi văn hoá đã trở thành một trong những lĩnh vực quan trọng nhất của đời sống xã hội, vấn đề xây dựng môi trường văn hoá nói chung và môi trường văn hóa trong các nhà trường nói riêng là việc làm vô cùng quan trọng và bức thiết. Và hơn bất cứ tổ chức nào hết trong xã hội, nhà trường phải là tổ chức có “hàm lượng” văn hoá cao nhất; là nơi hội tụ, kết tinh văn hoá để đào tạo ra những chuẩn mực văn hoá cho xã hội. Vì vậy, xây dựng văn hóa học đường là sứ mệnh, mục tiêu định hướng của mỗi nhà trường, là trách nhiệm, quyền lợi của mỗi cá nhân, tổ chức trong nhà trường, là yêu cầu của xã hội. Xây dựng văn hóa học đường là thực hiện một quá trình quản lý giáo dục nhằm mục đích xây dựng, phát triển trường học thành môi trường văn hóa - giáo dục lành mạnh, các thành viên trong trường có hành vi văn hóa chuẩn mực và ngày càng ổn định theo chiều hướng phát triển bền vững. Tuy vậy, trong thực tế nhiều trường học chưa quan tâm xây dựng văn hóa học đường, vì vậy những hành vi lệch chuẩn trong trường học có cơ hội phát sinh, nảy nở, trong đó có bạo lực học đường đang là vấn đề bức xúc của ngành giáo dục và của xã hội. Văn hóa học đường đang là một vấn đề thời sự nổi cộm không chỉ trong các nhà trường mà trong cả toàn xã hội chúng ta hiện nay. Nhận thức được tầm quan trọng của việc xây dựng văn hóa học đường trong giai đoạn đổi mới giáo dục hiện nay và từ thực tiễn làm công tác lãnh đạo, quản lý tại đơn vị, dù thành quả còn khiêm tốn, tôi xin mạnh dạn được trao đổi “Một số giải pháp xây dựng 1
văn hóa học đường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tại trường THPT Lê Lợi, tỉnh Nghệ An” và mong nhận được sự chia sẻ, góp ý của các đồng nghiệp. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu một số giải pháp xây dựng văn hóa học đường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tại trường THPT Lê Lợi. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn của việc xây dựng văn hóa học đường. Đánh giá thực trạng của việc xây dựng văn hóa học đường. Trên cơ sở đó chỉ ra một số giải pháp xây dựng văn hóa học đường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tại trường THPT Lê Lợi. 4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp khảo sát - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm - Phương pháp quan sát 5. Đóng góp của đề tài - Đề tài nêu một số giải pháp, cách làm hay, hiệu quả để xây dựng văn hóa học đường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh trường THPT Lê Lợi nói riêng và học sinh các nhà trường nói chung. - Một số giải pháp mà tác giả trao đổi trong nội dung đề tài có thể các đơn vị trường bạn đã thực hiện song chưa viết thành đề tài sáng kiến. 2
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU I. Cơ sở lý luận và thực tiễn 1. Cơ sở lý luận 1.1. Văn hóa “Văn hóa” hiểu theo nghĩa rộng nhất là hệ thống các giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy trong quá trình hoạt động thực tiễn, trong sự tương tác giữa con người với môi trường. Còn ở góc độ giáo dục Văn hóa là tổ hợp các tri thức, niềm tin, nghệ thuật, đạo đức, luật pháp, phong tục và các năng lực, thói quen khác mà con người với tư cách là thành viên của xã hội tiếp thu được. Cũng cần phải làm rõ hơn khi tiếp cận khái niệm này trong quá trình làm công tác giáo dục, bởi khi đó, văn hóa được hiểu là những hình thức đẹp đẽ được biểu hiện trong cách ứng xử lịch sự, hành vi văn minh, tuân thủ theo hệ thống quy tắc ứng xử tương ứng với các chuẩn mực xã hội. Văn hóa có mối quan hệ hữu cơ với sự phát triển xã hội: một mặt, đó là sản phẩm do con người sáng tạo ra; mặt khác, văn hóa cũng sáng tạo ra các phẩm chất con người xã hội, đem lại những giá trị nhân cách của mỗi thành viên trong xã hội. Văn hóa có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc bồi dưỡng, phát huy nhân tố con người và phát triển xã hội. Văn hóa phản ánh và thể hiện một cách tổng quát, sống động về mọi mặt của cuộc sống, của mỗi cá nhân, mỗi cộng đồng đã diễn ra trong hiện tại qua hàng bao thế kỷ, nó đã cấu thành một hệ thống các giá trị, truyền thống thẫm mĩ và lối sống mà dựa trên đó từng dân tộc tự khẳng định bản sác riêng của mình 1. 2. Văn hóa học đường Theo Giáo sư Viện sĩ Phạm Minh Hạc thì: “Văn hóa học đường là hệ các chuẩn mực, giá trị giúp cán bộ quản lý nhà trường, thầy cô giáo, các vị phụ huynh và các em học sinh, sinh viên có các cách thức suy nghĩ, tình cảm, hành động tốt đẹp”. Văn hóa học đường có vai trò quan trọng trong các trường Trung học phổ thông. Văn hóa học đường lành mạnh giúp các thành viên trong nhà trường chia sẻ với nhau những kinh nghiệm và kiến thức, phát triển khả năng hợp tác giữa các thành viên trong mọi lĩnh vực hoạt động của nhà trường. Từ đó, tạo ra môi trường thuận lợi, tin cậy, tôn trọng lẫn nhau, giúp mọi thành viên trong nhà trường quan tâm đến việc nâng cao chất lượng dạy và học, tích cực hoạt động vì sự nghiệp chung của nhà trường. Văn hóa học đường tạo niềm tin cho xã hội trong việc thực hiện các chức năng giáo dục của mình, đặc biệt trong việc đào tạo nguồn nhân lực cho xã hội. Văn hóa học đường là môi trường rất quan trọng để rèn luyện nhân cách và giáo dục thế hệ trẻ những chủ nhân tương lai của đất nước trở thành những 3
con người sống có hoài bão, có lý tưởng tốt đẹp, có nhân cách tốt, có đủ tri thức để trở thành những công dân tốt, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng đất nước phồn vinh. Nếu nhà trường làm tốt công tác xây dựng và thực hiện VHHĐ thì sẽ góp phần tích cực vào việc giáo dục toàn diện cho học sinh. Văn hoá học đường là một môi trường rất quan trọng để rèn luyện nhân cách và giáo dục thế hệ trẻ những con người sống có hoài bão, có lý tưởng tốt đẹp, vấn đề xây dựng văn hoá học đường phải được coi là trọng tâm và quan trọng nhất trong từng trường học. Nếu môi trường học đường thiếu văn hoá thì không thể làm được chức năng truyền tải những giá trị kiến thức nhân văn cho thế hệ trẻ. Môi trường giáo dục lành mạnh là điều kiện tiên quyết để đào tạo thế hệ trẻ trở thành những công dân tốt có tài năng, đạo đức. Trường học là nơi rèn đức, luyện tài, trang bị kiến thức cho học sinh. Trong môi trường này, học sinh phải biết về trách nhiệm và nghĩa vụ của bản thân đối với thầy cô, bạn bè và các mối quan hệ khác. 1.3. Xây dựng văn hóa học đường Xây dựng văn hóa học đường là tích cực tạo dựng môi trường văn hóa – giáo dục trong nhà trường từ văn hóa vật thể như: cổng trường, hàng rào, sân chơi, bãi tập, lớp học, nhà vệ sinh, khẩu hiệu, hoa kiểng… đều toát lên ý nghĩa giáo dục - văn hóa. Xây dựng những giá trị văn hóa phi vật thể như: các mối quan hệ lành mạnh, ứng xử văn minh, các nghi thức, giá trị, niềm tin, chuẩn mực… Ngoài ra, nhà quản lí giáo dục, người dạy còn có thể tác động đến môi trường bên ngoài tạo ra những thuận lợi cho xây dựng văn hóa nhà trường. Trong môi trường đó, người dạy tạo điều kiện để người học thể hiện hành vi, ứng xử văn hóa trong sự tương tác với các tổ chức, các thành viên khác trong và ngoài nhà trường. Đối với người học, họ sẽ được đắm mình vào môi trường văn hóa học đường từng bước được tạo dựng. Mỗi người học vừa là người xây dựng, vừa là người hưởng thụ các kết quả từ văn hóa học đường. Người học sẽ có được các trải nghiệm cần thiết, hữu ích thông qua sự tương tác và xử lý các mối quan hệ. Qua đó, người học có thể mở rộng các trải nghiệm và sự tương tác ra bên ngoài nhà trường trên cơ sở văn hóa học đường và kiến tạo ra đời sống văn hóa cho chính mình hiện tại và trong tương lai. Xây dựng văn hóa học đường là yếu tố then chốt để phát triển các nhà trường. Văn hóa trường học lành mạnh, tích cực sẽ là yếu tố thuận lợi để nâng cao chất lượng GD toàn diện, phòng ngừa các hành vi lệch chuẩn, tạo động lực cho cả người dạy và người học. Trong bối cảnh hiện nay, còn tồn tại những hiện tượng tiêu cực trong GD như gian lận thi cử, bạo lực học đường, ứng xử thiếu tính sư phạm… thì việc xây dựng văn hóa trường học trở nên cấp thiết. 2. Cơ sở thực tiễn 4
Văn hóa, con người có vai trò vô cùng quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của đất nước. Trong suốt chiều dài lịch sử, văn hoá và con người Việt Nam chính là nền tảng tinh thần, là sức mạnh nội sinh giúp cho đất nước ta vượt qua bao khó khăn thử thách, đánh thắng các thế lực thù địch, giữ vững chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, xây dựng một xã hội giàu mạnh, văn minh. Nhận thức rõ điều đó, trong suốt quá trình lãnh đạo, Đảng ta luôn hết sức coi trọng vấn đề văn hoá và con người; nhiều Nghị quyết, Chỉ thị đã được ban hành; Hội nghị Trung ương 9 khóa XI (tháng 5/2014) đã ban hành Nghị quyết số 33-NQ/TU ngày 9/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”. Trong bối cảnh đổi mới và hội nhập quốc tế, ngành giáo dục đào tạo nước ta đã đầu tư nhiều tiền của, trí tuệ để tìm một hướng đi thích hợp nhằm đưa chất lượng đào tạo ở Việt Nam đạt trình độ ngang tầm khu vực và thế giới. Nhưng, suy cho cùng, cải cách giáo dục chỉ thành công khi chúng ta xây dựng được một nền văn hóa học đường chuẩn mực và lành mạnh, bởi mọi ước mơ, ý tưởng cải cách phải được thực hiện trong một môi trường đào tạo cụ thể, một không gian văn hóa học đường cụ thể. Trong những năm gần đây, khi Việt Nam bước vào thế giới hội nhập ngày càng sâu rộng đã tạo ra những bước phát triển mạnh mẽ về kinh tế, chính trị, xã hội. Tuy nhiên, kéo theo sự phát triển đó cũng có rất nhiều vấn đề văn hóa - xã hội nảy sinh theo chiều hướng phức tạp, đặc biệt là trong giới trẻ. Vì vậy, việc định hướng, giáo dục cho thế hệ trẻ lối sống, nếp sống văn hóa, văn minh, tiên tiến nhưng vẫn giàu tính nhân văn ngay từ trên ghế nhà trường càng quan trọng. Từ tầm quan trọng đó, Đảng luôn phát động các phong trào học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, điều này mang ý nghĩa sâu xa, thiết thực trong toàn xã hội Việt Nam cũng như trong thế hệ trẻ nói riêng. Xây dựng văn hóa học đường trong bối cảnh hiện nay đang đứng trước nhiều khó khăn, thử thách to lớn như: Đạo đức xã hội suy kém, giao tiếp, ứng xử xã hội có nhiều sa sút, ngay cả những quan hệ trong trường học cũng có nhiều biến tướng, bạo lực học đường chưa được ngăn chặn triệt để… Thực tế đó vừa đặt ra tính bức xúc, sự cần thiết vì sao phải xây dựng văn hóa học đường đồng thời cũng nói lên rằng đây là vấn đề có nhiều khó khăn và thách thức. Xây dựng văn hóa học đường đối với người dạy vì vậy sẽ gặp nhiều khó khăn hơn là thuận lợi. Muốn xây dựng thành công văn hóa học đường phải vượt qua nhiều khó khăn, thử thách để đạt mục tiêu ngay trên từng tiêu chí, từng nội dung của văn hóa học đường cần xây dựng. Trong quá trình đổi mới đất nước, chúng ta có nhiều thuận lợi vá khó khăn, thời cơ và thách thức; một trong những khó khăn đó là mặt trái của cơ chế thị trường, sự xâm nhập về văn hóa ngoại lai, xu hướng sùng bái văn hóa phẩm độc hại cũng ảnh hưởng tiêu cực đến sự nghiệp giáo dục. Trong đó, sự suy thoái về đạo đức và những giá trị nhân văn tác động đến đại đa số thanh niên và HS 5
như: lối sổng thực dụng, thiếu ước mơ và hoài bão, lập thân, lập nghiệp; những tiêu cực trong thi cử, vi phạm quy chế thi, làm giả bằng cấp, bệnh thành tích... Thêm vào đó, sự du nhập văn hoá phẩm độc hại thông qua các phương tiện như phim ảnh, game, mạng Internet..., làm ảnh hưởng đến những quan điểm về tình bạn, tình yêu trong lứa tuổi thanh thiếu niên và HS, nhất là các em chưa được trang bị và thiếu kiến thức về vấn đề này. Báo cáo Chính trị tại Đại hội IX của Đảng đã nhấn mạnh về sứ mệnh trách nhiệm cao quý nhất, sâu sắc nhất của nền văn hóa dân tộc, đó là “Mọi hoạt động văn hóa nhằm xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện về chính trị, tư tưởng, trí tuệ, đạo đức, thể chất, năng lực sáng tạo, có ý thức cộng đồng, lòng nhân ái, khoan dung, tôn trọng nghĩa tình, lối sống có văn hóa, quan hệ hài hòa trong gia đình, cộng đồng và xã hội”. Trong quá trình hội nhập quốc tế, chuẩn giá trị văn hóa xã hội đã có sự thay đổi, do đó chuẩn giá trị văn hóa học đường cũng cần điều chỉnh cho phù hợp. Điều này có vai trò vô cùng quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, bởi nếu văn hóa học đường thiếu lành mạnh, xuống cấp thì tất yếu chất lượng giáo dục cũng giảm sút, kém chất lượng. Mục tiêu chung của VHHĐ là xây dựng trường học lành mạnh bảo đảm chất lượng thật. Khi phát động phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, HS tích cực”, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đã chỉ rõ: phong trào này nhằm thiết lập môi trường sư phạm với 6 đặt trưng là kỉ cương, trung thực, khách quan, công bằng, tình thương và khuyến khích sáng tạo, hiệu quả. Đây cũng chính là các nội dung cơ bản của VHHĐ. Ngày 3/10/2018 Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1299/QĐ TTg Quyết định phê duyệt Đề án “Xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học giai đoạn 2018 - 2025”. Mục tiêu của Đề án là tăng cường xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học nhằm tạo chuyển biến căn bản về ứng xử văn hóa của cán bộ quản lý, nhà giáo, nhân viên, học sinh, sinh viên để phát triển năng lực, hoàn thiện nhân cách, lối sống văn hóa; xây dựng văn hóa trường học lành mạnh, thân thiện; nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo; góp phần xây dựng con người Việt Nam: yêu nước, nhân ái, nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo. Một trong những nhiệm vụ chủ yếu mà Chỉ thị số 666/CT-BGDĐT ngày 24/8/2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về nhiệm vụ và giải pháp năm học 2020- 2021 của ngành Giáo dục cũng đã chỉ ra là: “Thực hiện hiệu quả công tác giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, kỹ năng sống cho học sinh, sinh viên thông qua các hoạt động giáo dục và trải nghiệm; thực hiện hiệu quả công tác tư vấn tâm lý, công tác xã hội cho học sinh phổ thông; rà soát, tích hợp nội dung giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên vào các môn học chính khóa; triển khai thực hiện Chỉ thị số 31/CT-TTg ngày 04/12/2019 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên; xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học.” 6
Ngày 04/9/2020, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã có thư gửi ngành Giáo dục nhân dịp khai giảng năm học mới 2020-2021 đã khẳng định: “ … ngành Giáo dục cần tiếp tục quán triệt và tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về giáo dục và đào tạo; khắc phục mọi khó khăn để vừa phòng, chống dịch hiệu quả, vừa tổ chức tốt việc học tập cho học sinh, sinh viên; tập trung nguồn lực để nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo nhất là đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; tăng cường giáo dục truyền thống lịch sử, văn hoá dân tộc, đạo đức, lối sống, lý tưởng cách mạng, rèn luyện kỹ năng và bản lĩnh cho học sinh, sinh viên; xây dựng môi trường giáo dục thân thiện, an toàn, ..” 3. Thực trạng Trong bối cảnh hiện nay, bạo lực học đường ngày càng bộc lộ tính nguy hiểm và phức tạp đang trở thành vấn đề xã hội bức xúc của nhiều nước. Bạo lực học đường diễn ra không chỉ ở thành thị mà còn ở nông thôn, không chỉ ở học sinh nam mà còn ở học sinh nữ. Bạo lực học đường gây hại trực tiếp đến sức khỏe, tài sản, tính mạng, tinh thần của thầy, trò và những tác động xấu đến môi trường giáo dục. Nhiều nhà tư vấn tâm lý giáo dục cho rằng, hiện nay, văn hóa ứng xử học đường đang trong tình trạng đáng báo động. Có nhiều hành vi và lối ứng xử thiếu văn hóa của cả HS và giáo viên. Đối với HS, biểu hiện nói xấu người khác, dối trá, nói tục, chửi thề, cãi vã, đánh nhau giữa HS với HS diễn ra ở nhiều trường học trong cả nước. Thực tế cho thấy, những năm gần đây, trên cả nước diễn ra không ít vụ HS đánh nhau ở cả trong và ngoài trường học chỉ vì những lý do rất trẻ con như “nhìn đểu”, không cho chép bài, nói xấu, ghen tuông hoặc đơn giản là đánh cho bõ ghét... Nhiều vụ bạo lực học đường xảy ra khiến dư luận xã hội bất bình và lo lắng về ý thức, thái độ thiếu tôn trọng thầy, cô giáo của một bộ phận học trò hiện nay. Giáo viên thì bạo lực với HS, sàm sỡ, gạ tình HS, gây nên sự xuống cấp nghiêm trọng của văn hóa học đường. Đơn cử một giáo viên của Trường Tiểu học An Đồng, An Dương (Hải Phòng) bắt HS uống nước giặt giẻ lau bảng, khi phát hiện HS nói chuyện riêng trong giờ. Sự việc xảy ra hồi tháng 4/2018. Hành động này đã “dậy sóng” trong dư luận xã hội. Cũng vì nói chuyện riêng trong giờ học, một cô giáo của Trường THCS Thọ Xuân, Đan Phượng (Hà Nội) yêu cầu 2 em HS đứng trên bục giảng và tát vào mặt nhau cho đến khi bạn khóc thì dừng. Không chỉ vậy, cô giáo này còn quát mắng 2 HS với những từ ngữ không đúng mực. Sự việc xảy ra hồi tháng 10/2018. Hay như trường hợp cô giáo Trường THCS Duy Ninh (tỉnh Quảng Bình) bắt cả lớp tát bạn đến mức nhập viện… 7
Những sự việc trên đã gây bức xúc trong dư luận xã hội và làm phương hại đến văn hóa học đường, đến hình ảnh người giáo viên nhân dân. Có rất nhiều yếu tố, mối quan hệ để xây dựng văn hóa học đường. Trong đó, có hai mối quan hệ chính là quan hệ giữa thầy và trò và quan hệ giữa các trò với nhau. Mối quan hệ giữa thầy và trò được xem là cốt lõi nhất. Thực tế, các nhà trường luôn kiên trì xây dựng văn hóa học đường từ năm này qua năm khác, từ thế hệ này qua thế hệ khác và đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Thế nhưng, hiện nay, biểu hiện xuống cấp của văn hóa học đường đang là mối lo ngại của xã hội. Đánh giá thực trạng GD-ĐT, Nghị quyết Trung ương 2 khoá VIII nhấn mạnh: “Đặc biệt đáng lo ngại là một bộ phận HS, sinh viên có tình trạng suy thoái về đạo đức, mờ nhạt về lí tưởng, theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão lập thân, lập nghiệp vì tương lai của bản thân và đất nước. Trong những năm tới, cần tăng cường giáo dục tư tưởng đạo đức, ý thức công dân, lòng yêu nước, chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hổ Chí Minh... Tổ chức cho HS tham gia các hoạt động xã hội, văn hoá, thể thao phù hợp với lứa tuổi và với yêu cầu giáo dục toàn diện”. Trên địa bàn tỉnh Nghệ An, nhìn chung trong những năm gần đây, công tác xây dựng VHHĐ cũng có nhiều chuyển biến tích cực, do đó giáo dục Nghệ An nhiều năm liền gặt hái được nhiều thành tích cao. * Thực trạng về VHHĐ tại Trường THPT Lê Lợi: Trường THPT Lê Lợi được thành lập theo Quyết định số 603/QĐ ngày 04 tháng 6 năm 1981 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Trường có nhiệm vụ giáo dục học sinh bậc trung học phổ thông, trong đó có đông đồng bào dân tộc thiểu số của các xã vùng Tây Bắc huyện Tân Kỳ là Tân Phú, Nghĩa Thái, Tân Xuân, Nghĩa Đồng, Nghĩa Bình, Nghĩa Hợp, Nghĩa Dũng, Giai Xuân, Nghĩa Hoàn... Là ngôi trường có bề dày 40 năm xây dựng và phát triển, khuôn viên trường có diện tích rộng 4.754m2, cơ sở vật chất khang trang bề thế, trang thiết bị đầy đủ phục vụ cho việc dạy và học, sân chơi, bãi tập, khuôn viên nhà trường đẹp, đạt chuẩn năm 2018. Hệ thống cây xanh, bóng mát, bồn hoa, cây cảnh thân thiện, đáp ứng được tốt yêu cầu của công tác giảng dạy và giáo dục học sinh, môi trường văn hoá nhà trường lành mạnh, thân thiện. Năm học 2020 - 2021, trường có 33 lớp với 1.413 học sinh, 78 cán bộ, giáo viên, công nhân viên. Đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên 100% đạt chuẩn và trên chuẩn. Trong đó: Ban giám hiệu có 4 đồng chí, 69 giáo viên và 5 nhân viên. Đảng bộ nhà trường có 4 chi bộ trực thuộc với 52 đảng viên chính thức. Có 4 tổ chuyên môn, có tổ tư vấn tâm lý học đường, tổ chức Công đoàn, Đoàn thanh niên, Hội Chữ thập đỏ, Hội khuyến học, Ban an ninh giám thị. Đội ngũ nhà trường có 1 đồng chí có trình độ Cao cấp lý luận chính trị, 10 đồng chí có trình độ lý luận chính trị Trung cấp, 1 đồng chí đang hoàn thành khóa bồi dưỡng 8
trung cấp lý luận chính trị. 22 giáo viên có trình độ thạc sĩ chiếm tỉ lệ 27.5%, 18 giáo viên đạt danh hiệu giáo viên dạy giỏi Tỉnh chiếm tỉ lệ 22.5%. Thấu suốt tư tưởng chỉ đạo của các cấp và nghiêm túc tiếp thu những bài học kinh nghiệm trong công tác xây dựng và phát triển văn hóa học đường, các năm học qua, phong trào xây dựng VHHĐ tại trường THPT Lê Lợi đã được quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện đạt được nhiều kết quả đáng mừng: đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức đều có phẩm chất chính trị vững vàng, đạo đức lối sống trong sáng, được đào tạo cơ bản, luôn đoàn kết, nỗ lực phấn đấu hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao; các đồng chí lãnh đạo luôn bám sát nhiệm sở để chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc, giúp cán bộ, giáo viên, nhân viên tháo gỡ khó khăn, vướng mắc vươn lên hoàn thành tốt công việc được giao. Bên cạnh đó, trong phong trào xây dựng văn hóa nhà trường, hầu hết cán bộ, công chức, viên chức, HS đã phấn đấu hoàn thành cơ bản mục tiêu, kế hoạch về xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, an toàn, tạo được tác phong lao động và làm việc văn minh, hiệu quả thông qua các hoạt động cụ thể như: gìn giữ vệ sinh cơ quan, đơn vị sạch đẹp, thân thiện, an toàn; cải thiện điều kiện môi trường làm việc, văn minh trong ứng xử, khoa học trong công việc; hằng ngày, hàng tuần, hàng tháng đều tổ chức tốt các hoạt động hưởng ứng phong trào "Xanh - Sạch - Đẹp", đảm bảo an ninh, an toàn trường học, thường xuyên tổ chức dọn dẹp vệ sinh, trồng cây xanh, tu bổ chăm sóc vườn hoa, cây cảnh, tham gia các hoạt động văn hóa, thể dục thể thao... Chính vì thế, trong thời gian qua phong trào xây dựng VHHĐ phát triển mạnh cả về chiều rộng và chiều sâu, thực sự đi vào cuộc sống, đem lại nhiều kết quả thiết thực góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho HS. Tuy nhiên, cũng cần thẳng thắn nhìn nhận, bên cạnh những mặt tích cực nêu trên, thời gian trước ở đơn vị vẫn còn tồn tại hạn chế trong thực hiện công tác xây dựng và phát triển VHHĐ: tác phong làm việc của 1 số ít viên chức thiếu chuyên nghiệp, bài trí, sắp xếp hồ sơ có lúc chưa ngăn nắp, thái độ phục vụ chưa chuyên nghiệp, văn hoá ứng xử, văn hoá giao tiếp của một số HS chưa phù hợp, phong trào xây dựng VHHĐ có lúc triển khai chưa hiệu quả. Để đánh giá thực trạng nhận thức về tầm quan trọng và mức độ quan tâm của CB, GV, NV và HS, chúng tôi đã tiến hành lấy ý kiến khảo sát của 100% cán bộ, GV, NV và 600 em học sinh, trong đó HS khối 10: 200 em, HS khối 11: 200 em và HS khối 12: 200 em. Thời điểm khảo sát: tháng 4/2020. 9
Bảng 1. Kết quả khảo sát nhận thức về tầm quan trọng và mức độ quan tâm của CB, GV, NV về VHHĐ Các mức độ quan trọng NỘI DUNG KHẢO SÁT Không I Rất quan Quan Khá quan Bình quan trọng trọng trọng thường trọng Nhận thức của CB, GV, 62 10 5 1 NV về tầm quan trọng của 0% 79.48% 12.83% 6.41% 1.28% VHHĐ Các mức độ quan tâm NỘI DUNG KHẢO SÁT Không II Rất quan Khá quan Bình Quan tâm quan tâm tâm thường tâm Mức độ quan tâm của CB, 63 8 6 1 GV, NV về việc xây dựng 0% 80.77% 10.26% 7.69% 1.28% và thực hiện VHHĐ Kết quả khảo sát tại bảng 1 cho thấy: Nhận thức của CB, GV, NV về tầm quan trọng của VHHĐ: có 62 người (chiếm 79.48%) cho rằng rất quan trọng, 10 người (12.83%) cho rằng quan trọng. Bên cạnh đó vẫn có 5 người (6.41%) cho rằng khá quan trọng và 1 người (1.28%) có nhận thức ở mức bình thường. Về mức độ quan tâm của CB, GV, NV đối với việc xây dựng và thực hiện văn hóa học đường: có 63 người (chiếm 80.77%) rất quan tâm và có 8 người (10.26%) quan tâm. Tuy nhiên vẫn còn có 6 người (7.69%) khá quan tâm và 1 người (1.28%) xem bình thường. Như vậy, đa số (92.31%) CB, GV, NV đã nhận thức được tầm quan trọng của VHHĐ và 91.03% rất quan tâm và quan tâm đến việc xây dựng và thực hiện VHHĐ. Kết quả khảo sát này cho thấy, việc xây dựng và thực hiện VHHĐ đối với CB, GV, NV nhà trường trong thời gian này khá thuận lợi, rõ ràng mức độ nhận thức và mức độ quan tâm của CB, GV, NV về VHHĐ càng cao thì việc triển khai kế hoạch, các nội dung xây dựng và thực hiện VHHĐ càng được sự đồng thuận cao. Tuy nhiên, còn ít CB, GV, NV chưa nhận thức được tầm quan trọng của VHHĐ và mức độ quan tâm còn thấp về xây dựng VHHĐ (1.28% xem bình thường cả 2 nội dung khảo sát). Điều này phần nào cũng sẽ ảnh hướng đến công tác xây dựng và thực hiện VHHĐ. Kết quả khảo sát về nhận thức của HS trường THPT Lê Lợi về tầm quan trọng của VHHĐ thể hiện tại biểu đồ 1 và kết quả khảo sát về mức độ quan tâm 10
của HS trường THPT Lê Lợi về xây dựng và thực hiện VHHĐ thể hiện tại biểu đồ 2. Biểu đồ 1: Nhận thức của HS THPT Lê Lợi về tầm quan trọng của VHHĐ 50.32 41.17 2.67 4.17 1.67 Không quan Bình thường Khá quan trọng Quan trọng Rất quan trọng trọng Qua biểu đồ 1 cho thấy nhận thức của HS về tầm quan trọng của VHHĐ như sau: có 10 HS (chiếm 1.67%) cho rằng không quan trọng, 16 HS (2.67%) bình thường, 25 HS (4.17%) khá quan trọng, 247 HS (41.17%) quan trọng và 302 HS (50.32%) rất quan trọng. Biểu đồ 2: Mức độ quan tâm của HS THPT Lê Lợi về xây dựng và thực hiện VHHĐ 51.83 39.00 5.50 1.50 2.17 Không quan Bình thường Khá quan tâm Quan tâm Rất quan tâm tâm Qua biểu đồ 2 thể hiện mức độ quan tâm của HS trường THPT Lê Lợi về xây dựng và thực hiện VHHĐ: có 9 HS (chiếm 1.5%) không quan tâm, 13 HS 11
(2.17%) bình thường, 33 HS (5.5%) khá quan tâm, 234 HS (39.0%) quan tâm và 311 HS (51.83%) rất quan tâm. Biểu đồ 1 và biểu đồ 2 cho thấy phần lớn (91.50%) HS đã nhận thức được tầm quan trọng của VHHĐ và 90.83% HS quan tâm và rất quan tâm đến việc xây dựng và thực hiện VHHĐ. Đây là điều kiện thuận lợi cho công tác xây dựng và phát triển VHHĐ tại đơn vị. Tuy nhiên, còn một số ít HS chưa nhận thức được tầm quan trọng của VHHĐ (1.67% cho rằng VHHĐ không quan trọng và 2.67% xem bình thường) và một số ít HS không quan tâm (1.5%) đến việc xây dựng và thực hiện VHHĐ. Điều này sẽ ảnh hướng đến công tác xây dựng và thực hiện VHHĐ và ảnh hưởng đến bản thân HS trong quá trình học tập và rèn luyện. Nhìn chung, nguyên nhân của những thực trạng trên là do công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của cán bộ, giáo viên, nhân viên, HS về các nội dung của VHHĐ thực hiện chưa được hiệu quả, còn hình thức; công tác xây dựng văn hóa học đường ở nhiều trường học chưa được quan tâm triển khai thực hiện đúng tầm; còn xem nhẹ vai trò của các tổ chức và cá nhân trong việc xây dựng VHHĐ; việc xây dựng trường học an toàn, lành mạnh, thân thiện, phòng chống bạo lực học đường thực hiện chưa hiệu quả... Từ những nghiên cứu về lý luận, thực tiễn, thực trạng đã trình bày trên và từ kinh nghiệm của một cán bộ quản lí nhiều năm xây dựng VHHĐ tại trường THPT Lê Lợi, tôi mạnh dạn trao đổi một số giải pháp xây dựng văn hóa học đường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện mà tôi cho rằng đây là những giải pháp cần thiết góp phần mang lại hiệu quả thiết thực trong giai đoạn đổi mới giáo dục hiện nay. II. Một số giải pháp xây dựng văn hóa học đường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện tại trường THPT Lê Lợi 1. Làm tốt công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức của cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh về văn hóa học đường 1.1. Mục đích của giải pháp Trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo điều hành toàn diện mọi mặt thì công tác tuyên truyền luôn thể hiện vai trò là mũi nhọn xung kích, là vũ khí sắc bén trong việc cung cấp và định hướng thông tin, dù việc lớn hay nhỏ để thành công đều cần thực hiện tốt công tác tuyên truyền. Công tác tuyên truyền giáo dục nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, giáo viên, nhân viên, phụ huynh, HS về mục đích, ý nghĩa và tầm quan trọng của việc xây dựng VHHĐ. Tuyên truyền sâu rộng, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong đội ngũ nhà giáo, nhân viên, học sinh, gia đình và cộng đồng về các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về giáo dục đạo đức, lối sống, văn hóa công sở, văn hóa ứng xử trong trường học; về mục đích, ý nghĩa, biện pháp, trách nhiệm của nhà trường, gia đình HS, tổ chức, đoàn thể đối 12
với việc xây dựng văn hóa ứng xử trong trường học; về thái độ, hành vi, ngôn ngữ, chuẩn mực của nhà giáo, cán bộ, nhân viên, HS trong trường học. 1.2. Nội dung, cách thức thực hiện Đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức trong đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, HS về mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng và các nội dung xây dựng VHHĐ, về nếp sống văn hóa công sở; gắn với thực hiện hiệu quả việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Công tác tuyên truyền, giáo dục cần được thực hiện thường xuyên, liên tục, mọi lúc, mọi nơi. Tại trường THPT Lê Lợi, để thực hiện tốt VHHĐ, ngay từ trước thềm năm học nhà trường thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện văn hóa học đường; phân công trách nhiệm cụ thể cho các thành viên Ban chỉ đạo và duy trì nề nếp chế độ hội họp để kịp thời đánh giá, điều chỉnh và triển khai các nhiệm vụ đã đề ra. Để cụ thể hóa kế hoạch của Ban chỉ đạo, các tổ chức, đoàn thể, cá nhân trong trường đã xây dựng kế hoạch chi tiết để triển khai thực hiện. Nhà trường thường xuyên quán triệt việc triển khai thực hiện nghiêm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các quy chế, nội quy của đơn vị. Tổ chức tuyên truyền sâu rộng các nội dung về Chỉ thị 26/CT-TTg năm 2016 về tăng cường kỷ luật kỷ cương hành chính trong các cơ quan hành chính nhà nước các cấp, Chỉ thị nhiệm vụ năm học, về văn hóa ứng xử, văn hóa công sở, bộ quy tắc ứng xử, các nội dung xây dựng và thực hiện nếp sống văn hóa đến cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh bằng nhiều hình thức, như thông qua các hội nghị, tọa đàm, giao ban chuyên môn; qua các buổi sinh hoạt chính trị, buổi chào cờ đầu tuần, buổi sinh hoạt lớp; qua các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, qua hoạt động ngoài giờ lên lớp, qua mạng xã hội, hộp thư điển tử, niêm yết tại các vị trí thuận tiện, nhiều người quan tâm và dễ quan sát … Nhằm nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, GV, nhân viên, HS trong nhà trường đơn vị còn tuyên truyền thông qua các biển hiệu, pano trong khuôn viên trường để cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh nhận thức được rằng nâng cao chất lượng xây dựng văn hóa học đường là nhiệm vụ của tất cả mọi người, nhằm tạo ra một môi trường văn hóa học đường lành mạnh, giúp nâng cao chất lượng dạy và học của thầy cô và các em học sinh. Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức của CB, GV, NV, HS về mục đích, ý nghĩa và tầm quan trọng của việc xây dựng văn hóa học đường, nâng cao ý thức và hành động trong việc rèn luyện, xây dựng phẩm chất đạo đức nhà giáo, đổi mới tư duy, tác phong, lề lối làm việc của từng cán bộ, giáo viên, nhân viên; đạo đức, lối sống lành mạnh, hành vi, ứng xử có văn hoá trong học sinh. Nhà trường rất chú trọng đến các phương thức tuyên truyền, nội dung tuyên truyền ngắn gọn, dễ nhớ, dễ vận dụng, phù hợp với từng đối tượng. Đối với mỗi vấn đề tuyên truyền, được thực hiện dưới các hình thức khác nhau để việc tuyên truyền được thực hiện một cách tự nhiên, không hình thức, không 13
gượng ép, có chú ý biện pháp để nâng cao hiệu quả. Kết hợp đa dạng, nhiều hình thức, nhiều kỹ năng và áp dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục. Đơn cử như biển hiệu tuyên truyền về chuẩn mực đạo đức theo tấm gương Chủ tịch Hồ Chí Minh của cán bộ, đảng viên, viên chức và người lao động trường THPT Lê Lợi là: “Đoàn kết - Dân chủ - Kỷ cương - Nhân ái - Tâm huyết - Tận tụy - Công bằng - Gương mẫu - Trung thực - Nói đi đôi với làm” và bảng trích nội quy, quy chế văn hóa công sở, quy tắc ứng xử được phóng to và niêm yết tại vị trí trang trọng, dễ quan sát, nhiều người quan tâm. Trước khi ban hành các quy chế, nội quy, quy định, kế hoạch: các dự thảo về quy chế, nội quy, quy định, kế hoạch (như quy chế văn hóa công sở, Quy tắc ứng xử, Quy định về đạo đức, kế hoạch xây dựng VHHĐ nội quy trường học,… đều được chuyển qua hộp thư điển tử đến tất cả các đồng chí cán bộ, giáo viên, nhân viên trong toàn trường nghiên cứu. Sau đó triển khai họp các tổ chức, tổ chuyên môn thông qua các dự thảo quy chế tiếp tục góp ý kiến, đơn vị cử thư ký hội đồng tổng hợp các ý kiển góp ý từ biên bản của các tổ chức. Cuối cùng, thông qua Hội nghị cán bộ, công chức viên chức và người lao động để quyết định và ban hành chính thức các quy chế, nội quy, quy định nội bộ, kế hoạch và chuyển văn bản chính thức qua hộp thư điển tử, niêm yết tại bảng tin. Qua đó hầu hết cán bộ, giáo viên, nhân viên đã thấm nhuần được các nội dung liên quan và tự ý thức bản thân trong việc đồng hành cùng với nhà trường thực hiện tốt nhiệm vụ năm học, nhiệm vụ xây dựng và thực hiện VHHĐ, quy tắc ứng xử... Đối với HS, giao cho Đoàn thanh niên, GVCN phụ trách công tác tuyên truyền, giáo dục VHHĐ. Việc này thực hiện ngay từ ngày đầu HS lớp 10 đến trường làm thủ tục nhập học, tiếp tục thực hiện các nội dung tuyên truyền, giáo dục trong tuần sinh hoạt tập thể đầu năm và hàng tuần qua các giờ sinh hoạt dưới cờ, hoạt động ngoài giờ lên lớp, giờ sinh hoạt của các lớp... Nội dung tuyên truyền: tuyên truyền về truyền thống nhà trường, Điều lệ trường phổ thông, Nội quy trường, lớp, nội quy phòng học, tuyên truyền về bộ quy tắc ứng xử, tuyên truyền các nội dung về xây dựng VHHĐ ... HS được đóng góp ý kiến về nội quy trường, lớp, quy tắc ứng xử qua đó nâng cao được nhận thức, góp phần giúp các em tự giác trong việc xây dựng và thực hiện VHHĐ. Đầu mỗi năm học, Đoàn thanh niên thành lập nhóm zalo cán bộ đoàn, GVCN lập nhóm zalo, facebook của lớp. Ngoài việc tuyên truyền trực tiếp, Đoàn TN và GVCN còn tuyên truyền qua mạng xã hội bằng cách gửi các thông tin tuyên truyền lên nhóm zalo, facebok. 2. Chú trọng và nâng cao vai trò của các tổ chức, cá nhân trong công tác xây dựng văn hóa học đường 2.1. Mục đích của giải pháp 14
Xây dựng và phát triển văn hóa học đường chính là một phần quan trọng trong việc phát huy tối đa hiệu quả các nguồn lực, đoàn kết nội bộ được duy trì, sức mạnh tập thể được phát huy, chất lượng các mặt được nâng cao, các hệ giá trị của nhà trường được thiết lập, mục tiêu chất lượng giáo dục toàn diện được đảm bảo. Chính vì vậy, xây dựng và phát triển văn hóa học đường trở thành nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách, thường xuyên của cả hệ thống chính trị; trong đó, sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng và chính quyền giữ vai trò quyết định. Cần chú trọng và nâng cao vai trò của các tổ chức, cá nhân thì mới phát huy được hết nội lực trong công tác xây dựng văn hóa học đường. 2.2. Nội dung, cách thức thực hiện 2.2.1. Đối với Cấp ủy đảng Xác định được vị trí, vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của việc xây dựng VHHĐ, trong những năm qua Đảng uỷ trường THPT Lê Lợi đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện, ban hàng các Nghị quyết, chương trình, kế hoạch cụ thể. Nghị quyết số 01-NQ/ĐU, ngày 29/5/2015 Nghị quyết Đại hội Đảng bộ trường lần thứ II nhiệm kỳ 2015-2020, một số nhiệm vụ trọng tâm và một số chỉ tiêu củ thể đều nhằm hướng tới đạt được các tiêu chuẩn, tiêu chí của đơn vị đạt chuẩn văn hóa. Nghị quyết số 01-NQ/ĐU, ngày 15/5/2020 Nghị quyết Đại hội Đảng bộ trường THPT Lê Lợi lần thứ III nhiệm kỳ 2020-2025 có nêu ra chỉ tiêu thực hiện nhiệm vụ chính trị của nhà trường là phấn đấu đến cuối năm 2020 nhà trường được công nhận là đơn vị đạt chuẩn văn hóa cấp huyện và đến năm 2025 đạt chuẩn văn hóa cấp tỉnh. Trong chương trình toàn khóa về công tác Tuyên giáo, Dân vận đều đã củ thể hóa nội dung Nghị quyết về xây dựng đơn vị an toàn, lành mạnh, thân thiện, đạt chuẩn văn hóa để lãnh đạo, chỉ đạo các chi bộ, Chính quyền, đoàn thể nhà trường tổ chức thực hiện. Công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống được đảng uỷ nhà trường quan tâm, lãnh đạo các Chi bộ trực thuộc, chính quyền nhà trường và các tổ chức đưa việc xây dựng và phát triển văn hóa trường học vào nghị quyết, chương trình, kế hoạch của từng tổ chức, cá nhân; thường xuyên kiểm tra, giám sát, sơ, tổng kết, rút kinh nghiệm. Qua nhiều năm xây dựng VHHĐ, chúng tôi rút ra bài học kinh nghiệm là để lãnh đạo việc xây dựng VHHĐ đạt hiệu quả, Đảng uỷ nhà trường cần lưu ý một số nội dung: Thứ nhất, Đảng uỷ cần thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác tuyên truyền, giáo dục trong nội bộ Đảng, cán bộ, đảng viên và giáo viên, nhân viên về vị trí, vai trò, tầm quan trọng, cũng như trách nhiệm của từng tổ chức, cá nhân đối với việc xây dựng và phát triển văn hóa nhà trường. Thông qua các hoạt động tuyên truyền, cấp ủy đảng, chính quyền nhà trường làm cho CB, GV, NV, HS hiểu sâu sắc hơn quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước cũng như những mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của Đảng ủy đề 15
ra trong xây dựng văn hóa nhà trường, tạo được sự đồng thuận, thống nhất cao trong nhận thức và hành động góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết đại hội Đảng bộ trường và đại hội đảng các cấp nhiệm kỳ 2020-2025. Thứ hai, Đảng ủy cần quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo các tổ chức chú ý làm tốt công tác dân vận, tập hợp, vận động tạo tính đoàn kết thống nhất cao trong nội bộ và tạo điều kiện cho các cá nhân phát huy hết tiềm năng khi tham gia xây dựng và phát triển văn hóa học đường. Thứ ba, Đảng ủy nhà trường cần thường xuyên thực hiện công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các Chủ trương, Nghị quyết của Đảng để kịp thời điều chỉnh công tác lãnh đạo, chỉ đạo cho phù hợp với từng giai đoạn trong nhiệm vụ xây dựng VHHĐ. 2.2.2. Đối với Ban giám hiệu nhà trường Ban giám hiệu nhà trường thường xuyên tăng cường sự phối hợp giữa thủ trưởng đơn vị với các đoàn thể, nhất là Công đoàn trong việc đăng ký, xây dựng nhà trường đạt chuẩn văn hóa nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả việc xây dựng VHHĐ. Chú trọng việc xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục VHHĐ cho HS chặt chẽ, khoa học. Sau khi phân tích thuận lợi và khó khăn, căn cứ vào tiềm lực và khả năng sẵn có, BGH nhà trường lập kế hoạch cho phù hợp. Giúp hiệu trưởng chủ động định hướng trước các nội dung, biện pháp, thời gian, cơ chế phối hợp các lực lượng trong và ngoài nhà trường trong suốt các năm học, tránh sự tùy tiện, cảm tính, bị động trọng hoạt động xây dựng VHHĐ và giáo dục toàn diện. Ban giám hiệu cần cụ thể hóa việc xây dựng VHHĐ thành mục tiêu, kế hoạch riêng phù hợp với đặc điểm tình hình nhiệm vụ chuyên môn của đơn vị; gắn với thực hiện các phong trào thi đua, cải cách hành chính, phòng chống tham nhũng, lãng phí; thực hành tiết kiệm; thực hiện Quy chế dân chủ cơ sở và quy chế nội bộ của đơn vị để tổ chức, thực hiện đạt kết quả, góp phần nâng cao tinh thần trách nhiệm, tạo nên không khí làm việc khẩn trương nghiêm túc, khoa học, rõ người, rõ việc, rõ quy trình, rõ trách nhiệm và rõ hiệu quả; rèn luyện tác phong chuẩn mực, thái độ văn minh, lối sống văn hóa cho đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên. Đầu mỗi năm học, Ban giám hiệu nhà trường ban hành đẩy đủ hệ thống các văn bản, quyết định phân công nhiệm vụ củ thể cho từng cá nhân, tập thể. Các kế hoạch giáo dục của tập thể và cá nhân đều được phê duyệt trước khi thực hiện. Trong quá trình thực hiện, Ban giám hiệu thường xuyên kiểm tra, theo dõi tiến độ thực hiện công việc được giao, đôn đốc, tư vấn, giúp đỡ, hỗ trợ các tổ chức, cá nhân hoàn thành tốt nhiệm vụ. Để đảm bảo việc thực hiện tốt các kế hoạch năm học, kế hoạch xây dựng VHHĐ, nội quy, quy chế, quy định của đơn vị, đầu năm học Hiệu trưởng đã thành lập Ban an ninh – giám thị gồm 3 đồng 16
chí, trong đó có 1 đồng chí phó hiệu trưởng làm trưởng Ban. Ban an ninh – giám thị xây dựng lịch trực hàng ngày bố trí tổ viên thực hiện nhiệm vụ theo dõi nề nếp, tác phong, việc thực hiện kỷ luật kỷ cương hành chính, các nội quy, quy định, việc thực hiện các quy tắc ứng xử, văn hoá giao tiếp của cán bộ, giáo viên, nhân viên, HS, cuối tuần tổng hợp báo cáo Ban giám hiệu để có giải pháp chấn chỉnh kịp thời đối với những đồng chí vi phạm, đồng thời công khai kết quả theo dõi trên hộp thư điển tử để một mặt nhắc nhở, mặt khác để các tổ chuyên môn lấy số liệu đưa vào xếp loại thi đua hàng tháng. Ban giám hiệu chủ động tìm kiếm nguồn lực và tạo điều kiện tối đa cho các tổ chức và cá nhân trong nhà trường phát huy hết khả năng và tiềm lực sẵn có của đội ngũ trong việc xây dựng và phát triển nhà trường. Quan tâm đến công tác đào tạo, bồi dưỡng, thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn về chuyên môn, về văn hóa học đường để giáo viên có thể hiểu sâu, hiểu rộng về những kiến thức văn hóa - xã hội để giáo dục học sinh. 2.2.3. Đối với tổ chức Công đoàn Tổ chức Công đoàn cụ thể hóa việc thực hiện Nghị quyết của đảng bộ trường vào kế hoạch hoạt động Công đoàn và tổ chức triển khai sâu rộng phong trào xây dựng đời sống văn hóa trong đơn vị. Qua đó để góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho CNVCLĐ, tạo khí thế thi đua dạy tốt – học tốt, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh trong đơn vị. Phối hợp tốt với chính quyền nhà trường thực hiện tốt việc tổ chức triển khai các cuộc vận động, các phong trào thi đua, cuộc vận động xây dựng nếp sống văn hóa trong đơn vị, động viên cán bộ công chức, viên chức và người lao động làm việc có chất lượng hiệu quả; xây dựng và cải tạo môi trường làm việc xanh, sạch, đẹp. Nội dung của phong trào xây dựng nếp sống văn hóa được đưa vào kế hoạch hằng năm. Tham mưu xây dựng nội quy, quy chế có đưa vào nội dung về phong trào xây dựng đời sống văn hóa. Công tác tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước được công đoàn nhà trường quan tâm, trong đó chú trọng tuyên truyền đến CNVCLĐ về bộ quy tắc ứng xử, kỷ luật, kỷ cương hành chính, lối sống lành mạnh, nếp sống văn minh, văn hoá sử dụng mạng không vướng vào các tệ nạn xã hội. Công đoàn cần kịp thời trong việc tham mưu về hồ sơ, thủ tục đăng ký và công nhận đơn vị đạt chuẩn văn hóa các cấp. Đầu năm 2019 Công đoàn trường THPT Lê Lợi đã hoàn thành và nộp bản đăng ký xây dựng đơn vị đạt chuẩn văn hóa tại Ban chỉ đạo cấp huyện, tham mưu xây dựng các kế hoạch tổ chức triển khai các phong trào thi đua, các cuộc vận động. Tổ chức cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ký cam kết thực hiện nhiệm vụ năm học, các phòng trào thi đua và các cuộc vận động và 17
đăng ký thi đua năm học. Sau mỗi đợt thi đua Công đoàn nhà trường có đánh giá, rút kinh nghiệm để làm tốt hơn ở giai đoạn tới. Quan tâm, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho người lao động như: tổ chức các hội thi, hội diễn văn hóa văn nghệ, các hoạt động thể dục, thể thao, các buổi giao lưu với các đơn vị bạn… Các hoạt động này góp phần tạo sân chơi để cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của đơn vị gặp gỡ, giao lưu, học tập kinh nghiệm trong quá trình công tác, tăng cường tình đoàn kết; thúc đẩy đơn vị thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ chuyên môn và thực hiện tốt phong trào xây dựng văn hoá trường học. Làm tốt công tác vận động, quyên góp ủng hộ những hoàn cảnh khó khăn vào các dịp lễ, tết để động viên về vật chất và tinh thần cho người lao động, cũng như học sinh trong nhà trường. Động viên đoàn viên công đoàn tham gia tích cực các cuộc vận động của đơn vị, của ngành: như cuộc vận động: “Dân chủ - Kỷ cương – Tình thương – Trách nhiệm”, cuộc vận động “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức tự học và sáng tạo”; tham gia các hoạt động nhân đạo - từ thiện như ủng hộ chương trình tết vì người nghèo, ủng hộ HS có hoàn cảnh khó khăn vươn lên vượt khó, ủng hộ đồng bào miền Trung khắc phục hậu quả do lũ lụt, ủng hộ phòng chống dịch bệnh Covid-19; tham gia các loại quỹ đền ơn đáp nghĩa, quỹ phòng chống thiên tai, quỹ vì người nghèo… qua đó giáo dục lòng nhân ái trong đoàn viên công đoàn và xây dựng mối đại đoàn kết thống nhất trong đơn vị. 2.2.4. Đối với Đoàn trường, Hội Liên hiệp thanh niên Để xây dựng và thực hiện tốt VHHĐ trong đội ngũ ĐVTN – HS thì tổ chức Đoàn, Hội Liên hiệp thanh niên đóng vai trò quan trọng, then chốt trong công tác tuyên truyền, giáo dục, tập hợp sức mạnh đoàn kết của lực lượng này. Qua hoạt động công tác đoàn và phong trào thanh niên, ĐVTN-HS được rèn luyện, giáo dục và nâng cao nhận thức về VHHĐ. Đoàn trường cần tích cực hưởng ứng và tổ chức thực hiện các cuộc vận động, các phong trào thi đua trong đoàn viên thanh niên toàn trường, tạo khí thế thi đua sôi nổi giữa các chi đoàn – lớp, giữa các đoàn viên thanh niên trong toàn trường. Trong thời gian qua, Đoàn trường THPT Lê Lợi đã chủ động trong việc xây dựng kế hoạch, tham mưu cho Đảng ủy để tổ chức tốt phong trào xây dựng VHHĐ, giáo dục đoàn viên thanh niên có văn hóa giao tiếp, văn hóa ứng xử đẹp, thực hiện tốt bộ quy tắc ứng xử. Giáo dục đoàn viên thanh niên phòng chống tác hại của thuốc lá, rượi bia, ma túy, các tệ nạn xã hội… , tổ chức hoạt động giáo dục pháp luật cho đoàn viên thanh niên… Việc giáo dục cho ĐVTN thực hiện dưới nhiều hình thức: tuyên truyền giáo dục dưới cờ, qua hoạt động ngoài giờ lên lớp, qua hệ thống loa phóng thanh, qua buổi sinh hoạt chi đoàn – lớp, qua 18
mạng xã hội, mời cán bộ chuyên trách của huyện về nói chuyện chuyên đề giáo dục Luật an ninh mạng, Luật an toàn giao thông… Đoàn thanh niên nhà trường đã tích cực, chủ động trong công tác tuyên truyền, vận động để đưa các quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về xây dựng nền văn hóa, con người Việt Nam nói chung và VHHĐ nói riêng vào thực tiễn, đặc biệt, thực hiện giáo dục lý tưởng cách mạng, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh cho thanh niên. Tăng cường tuyên truyền 12 tiêu chí giá trị hình mẫu thanh niên Việt Nam thời kỳ mới “Có lí tưởng cách mạng - Bản lĩnh vững vàng - Giàu lòng yêu nước - Đạo đức trong sáng - Lối sống văn hóa - Tuân thủ pháp luật - Tiên phong hành động - Sáng tạo không ngừng - Học tập liên tục - Có sức khỏe tốt - Kỷ năng phù hợp - Khát vọng vươn lên” đến tận từng đoàn viên thanh niên - HS toàn trường. Đoàn trường và Hội Liên hiệp thanh niên chú trọng công tác tổ chức xây dựng và thực hiện VHHĐ lồng ghép vào các hoạt động, phong trào tập thể: các phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục - thể thao, phong trào tình nguyện, ... Tổ chức nhiều sân chơi lành mạnh, bổ ích để lôi kéo, tập hợp thanh niên tham gia, như tổ chức câu lạc bộ thiện nguyện, câu lạc bộ đàn, sáo, câu lạc bộ Karatedo Lê Lợi, câu lạc bộ sống xanh; chủ nhật hàng tuần tổ chức “Chủ nhật xanh” tập hợp thanh niên làm vệ sinh tạo cảnh quan môi trường xanh – sạch – đẹp; tham gia làm lao động - vệ sinh tình nguyện tại địa phương và các trường học; tổ chức các cuộc thi: thi bóng chuyền, bóng đá, thi văn nghệ, thi tìm hiểu về truyền thống nhà trường, thi nữ sinh thanh lịch … góp phần giúp đoàn viên, thanh niên tránh xa được các tệ nạn xã hội. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ giáo dục VHHĐ trong đoàn viên thanh niên thì đoàn trường cần tăng cường công tác phối kết hợp với các tổ chức và cá nhân đặc biệt với GVCN lớp; chú trọng việc xây dựng, triển khai các chương trình bồi dưỡng, tập huấn nâng cao năng lực, kỹ năng sống, tư vấn tâm lí cho đội ngũ cán bộ Đoàn; nêu cao vai trò, trách nhiệm cán bộ Đoàn đối với việc xây dựng, thực hiện VHHĐ, quản lý, giáo dục đoàn viên, thanh niên trong các hoạt động. 2.2.5. Đối với các tổ chuyên môn Tổ chuyên môn là tổ chức thay mặt BGH nhà trường trực tiếp quản lí đội ngũ GV, chuyển tải và tổ chức thực hiện tất cả các nội dung chỉ đạo của BGH, các kế hoạch, nội quy, quy chế của nhà trường … đến đội ngũ giáo viên, tham mưu cho BGH trong xây dựng và phát triển nhà trường. Bởi vậy, tổ chuyên môn có vai trò vô cùng quan trọng trong việc tổ chức, kiểm tra, đôn đốc GV thực hiện kế hoạch xây dựng VHHĐ. Trực tiếp chỉ đạo, động viên, khích lệ, hỗ trợ, giúp đỡ giáo viên thực hiện và hoàn thành tốt nhiệm vụ năm học và các phong trào thi đua, củ thể hóa các quy định, quy chế, kế hoạch của nhà trường thành những chỉ tiêu, biện pháp để tổ chức thực hiện phù hợp với đặc thù của tổ. Tăng cường công tác kiểm tra, đôn 19
đốc, nhắc nhở và đưa việc thực hiện văn hóa công sở, văn hóa ứng xử, các nội quy, quy chế nội bộ của đơn vị vào để xếp loại thi đua hàng tháng, cả năm học cho từng thành viên của tổ. 2.2.6. Đối với Tổ tư vấn tâm lí Công tác tư vấn của Tổ tư vấn tâm lí giúp học sinh tháo gỡ được những vướng mắc, khó khăn về mặt tâm lí, học tập, rèn luyện và cuộc sống. HS sẽ không cảm thấy quá căng thẳng, áp lực, nặng nề, mệt mỏi và từ đó giúp việc học tập và rèn luyện hiệu quả hơn, cuộc sống vui vẻ hơn. Ngay sau khi được thành lập, Tổ tư vấn tâm lí học đường xây dựng kế hoạch chi tiết về công tác tư vấn tâm lí của tổ, tham mưu cho Ban giám hiệu nhà trường tạo điều kiện về cơ sở vật chất và các điều kiện khác để tổ hoạt động một cách thuận lợi và hiệu quả. Chủ động trong việc tìm kiếm các kênh thông tin để tìm hiểu, nắm bắt diễn biến tâm lí HS và kịp thời tổ chức các hình thức tư vấn phù hợp với từng giai đoạn phát triển tâm sinh lí của các đối tượng học sinh. Mời chuyên gia tư vấn tâm lí, phối kết hợp với bộ phận phụ trách các hoạt động ngoài giờ lên lớp, giáo dục hướng nghiệp để tổ chức các chương trình tư vấn phòng ngừa toàn trường để định hướng các hành vi, công tác tư tưởng trong học sinh, góp phần tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức cũng như hành động của HS về việc rèn luyện, học tập và tham gia xây dựng văn hóa học đường, góp phần ngăn ngừa các hành vi lệch chuẩn ở HS. Trong năm học 2020- 2021 nhà trường đã mời được Tiến sĩ Tâm lí học về tư vấn cho HS toàn trường với chủ đề về tình bạn, tình yêu; phối kết hợp với Hội Chữ thập đỏ của Tỉnh và huyện tổ chức 1 buổi tư vấn về các kỹ năng phòng chống đuối nước, phòng chống dịch Covid-19; phối kết hợp với Công an huyện Tân Kỳ, Công an xã Tân phú tổ chức tư vấn các kỹ năng tham gia giao thông an toàn; phối kết hợp với phòng tư pháp huyện Tân Kỳ tổ chức 1 buổi tuyên truyền luật an ninh mạng, luật an toàn giao thông… Phối kết hợp với giáo viên chủ nhiệm, đoàn thanh niên để xây dựng và thực hiện các chuyên đề về tư vấn tâm lí cho HS bằng cách lồng ghép vào tiết sinh hoạt lớp, sinh hoạt dưới cờ. Để thực hiện tốt nhiệm vụ, các thành tổ tư vấn tâm lí cần thực hiện nghiêm các bước trong quy trình tư vấn, các quy tắc tư vấn tâm lí, phải được tham gia các lớp tập huấn kĩ năng tư vấn tâm lí học đường và quan trọng hơn nữa là các thành viên của tổ cần phải luôn luôn lắng nghe, thấu hiểu, chia sẻ, đồng cảm với đối tượng được tư vấn. Có những trường hợp cần chủ động tìm đến và tư vấn cho những người có ảnh hưởng tác động trực tiếp hay gián tiếp đến đối tượng cần tư vấn tâm lí. Có như vậy thì mới đạt được mục đích của việc tư vấn tâm lí học đường. 2.2.7. Đối với Giáo viên 20