Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp tiết Sinh hoạt dưới cờ góp phần giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:75

Thêm vào BST

Báo xấu

6
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài "Nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp tiết Sinh hoạt dưới cờ góp phần giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT" nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của hoạt động TN-HN trong tiết Sinh hoạt dưới cờ; Nghiên cứu thực trạng mức độ giá trị sống của học sinh THPT; Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp tiết Sinh hoạt dưới cờ góp phần giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp tiết Sinh hoạt dưới cờ góp phần giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT

SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN ===    === SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NÂNG CAO HIỆU QUẢ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP TRONG TIẾT SINH HOẠT DƯỚI CỜ GÓP PHẦN GIÁO DỤC GIÁ TRỊ SỐNG CHO HỌC SINH THPT Lĩnh vực: Hoạt động Trải nghiệm, hướng nghiệp NĂM HỌC 2023 - 2024
SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 1 ===    === SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM NÂNG CAO HIỆU QUẢ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP TRONG TIẾT SINH HOẠT DƯỚI CỜ GÓP PHẦN GIÁO DỤC GIÁ TRỊ SỐNG CHO HỌC SINH THPT Lĩnh vực: Hoạt động Trải nghiệm, hướng nghiệp Tác giả thực hiện: HỒ THỊ BÌNH - THPT QUỲNH LƯU 1 Số điện thoại : 0345998837 Tổ: Xã Hội NĂM HỌC 2023 - 2024
I. ĐẶT VẤN ĐỀ……………………………………………………………1 I. Lý do chon đề tài…………………………………………………………….1 II. Mục đích nghiên cứu……………………………………………………… 2 III. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu……………………………………………2 IV. Khả năng ứng dụng và triển khai đề tài………………………………... 2 V. Phương pháp nghiên cứu; Thời gian nghiên cứu………………………… 3 VI. Tính mới của đề tài………………………………………………………....3 VII. Ý nghĩa của đề tài......................................................................................4 PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ................................................................5 I. CƠ SỞ LÝ LUẬN.........................................................................................5 1.1. Một số vấn đề về Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp…………………5 1.2. Một số vấn đề về việc giáo dục Giá trị sống cho học sinh THPT...............6 1.3. Vai trò của Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ………………………8 1.4. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động…………………..8 1.5. Các văn bản chỉ đạo của cấp trên về Hoạt động........................................9 2. CƠ SỞ THỰC TIỂN .................................................................................10 2.1. Thực trạng tổ chức Hoạt động trải nghiệm ……………………………….10 2.2. Thực trạng ý thức tham gia hoạt động …………………………………….….12 2.3. Thực trạng mức độ giá trị sống của học sinh THPT ................................13 2.4. Thực trạng giáo dục giá trị sống cho học sinh .........................................14 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tổ chức Hoạt động ……………………..15 2.6. Những thuận lợi và khó khăn …………………………………………...16 III. NÂNG CAO HIỆU QUẢ TỔ CHỨC …………………………………18 3.1. NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP………………………………18 3.2. GIẢI PHÁP……………………………………………………………...18 3.2.1. Nâng cao nhận thức và kỹ năng tổ chức hoạt động ………………………18 3.2.2. Xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động …………………………………20 3.2.3. Đa dạng hóa các hình thức tổ chức................................................................23 3.2.4. Phát huy tính sáng tạo và tự chủ cho học sinh …………………………33 3.2.5. Hướng dẫn học sinh rèn luyện Giá trị sống …………………………….36 3.2.6. Đổi mới đánh giá sản phẩm hoạt động trải nghiệm …………………….36
V. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC........................................................................41 4.1. Kết quả định tính...................................................................................41 4.2. Kết quả định lượng...............................................................................41 4.2.1. Kết quả khảo sát học sinh………………………………………….42 4.2.2. Kết quả khảo sát giáo viên…………………………………………44 PHẦN III: KẾT LUẬN…………………………………………………48 1. Kết luận………………………………………………………………...48 2. Đề xuất phạm vi ứng dụng……………………………………………..49 3. Hướng phát triển của để tài…………………………………………….49 4. Kiến nghị.................................................................................................49
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ I. Lý do chon đề tài Mục tiêu của Chương trình GDPT 2018 là hướng tới những giá trị đạo đức cơ bản, năng lực nghề nghiệp, tiềm năng sáng tạo, kỹ năng cần thiết cho học sinh. Những yếu tố đó không thể ngẫu nhiên mà có, nó phụ thuộc phần lớn vào các hoạt động giáo dục của nhà trường, được hình thành, phát triển, củng cố qua các hoạt động giáo dục, hoạt động ngoại khóa và hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là một trong những hoạt động mới cho các em học sinh hiện nay. Đây là một chương trình giáo dục bắt buộc từ lớp 1 đến lớp 12, ở tiểu học gọi là Hoạt động trải nghiệm, ở Trung học cơ sở và Trung học phổ thông gọi là Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Các trường hiện nay đang thực hiện kế hoạch của Bộ GD&ĐT đề ra. Tuy nhiên, đối với với tiết Sinh hoạt dưới cờ nói riêng và Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp nói chung trong quá trình thực hiện, bên cạnh các trường đã đạt được những hiệu quả ban đầu thì cũng đang có những tồn tại như: giáo viên thực hiện một cách hời hợt, các em học sinh không hào hứng nhiệt tình tham gia, Lãnh đạo chuyên môn các trường chưa thật sự chú trọng đầu tư mà đang thực hiện theo hình thức bắt buộc, chưa chú trọng đến mục tiêu phát triển phẩm chất, năng lực và việc giáo dục giá trị sống cho học sinh nên hiệu quả chưa cao, chưa đạt được mục tiêu của Bộ GD&ĐT đề ra. Mặt khác, trong thực tế hiện nay, thực trạng học sinh có xu hướng vi phạm pháp luật, vi phạm nội quy nhà trường gia tăng, hiện tượng bạo lực học đường ngày càng nhiều. Đã xuất hiện những vụ án cố ý gây thương tích mà đối tượng gây án là học sinh và nạn nhân chính là bạn học và thầy cô giáo của họ. Bên cạnh đó là sự bùng phát hiện tượng học sinh phổ thông hút thuốc lá điện tử, uống rượu, tiêm chích ma tuý, quan hệ tình dục sớm, … thậm chí là tự sát khi gặp vướng mắc trong cuộc sống. Nhiều em học giỏi, nhưng ngoài điểm số cao, khả năng tự chủ và kỹ năng giao tiếp lại rất kém. Một bộ phận học sinh sẵn sàng chửi bậy, đánh nhau, sa đà vào các tệ nạn xã hội, thậm chí liều lĩnh từ bỏ cả mạng sống…. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng trên, nhưng nguyên nhân sâu xa là do các em thiếu hệ giá trị sống cốt lõi vững chắc, nên không có điểm tựa để vượt qua. Chính vì thiếu giá tri cốt lõi mà nhiều học sinh đã giải quyết các vấn đề một cách tiêu cực. Hiện nay, chúng ta đang đẩy mạnh phong trào “xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong đó quan tâm đến giáo dục rèn kỹ năng sống, tức là chỉ giáo dục hành vi, rèn luyện biểu hiện bên ngoài mà chưa quan tâm đến việc giáo dục giá trị sống bên trong, bởi giá trị sống là động cơ thúc đẩy hành vi bên ngoài. Vì vậy, hiện tượng học sinh vi phạm pháp luật, vi phạm nội quy ngày càng nhiều đó là điều dễ hiểu, bởi học sinh chưa có được đầy đủ các giá trị sống cốt lõi cần thiết để thực hiện. Chẳng hạn, nếu học sinh hiểu con người phải có lòng nhân ái, yêu thương, trách nhiệm, tôn trọng nhau thì sẽ không có hiện tượng bạo lực trong học đường; học sinh hiểu cần trung thực, ý nghĩa của trung thực thì sẽ không có hiện tượng quay 1
cóp, dối trá trong kiểm tra và thi cử... Vì vậy, giáo dục giá trị sống là ngọn nguồn tạo nên tất cả các kỹ năng sống, là cơ sở để phát triển những phẩm chất và năng lực cho học sinh hiện nay. Giá trị sống là điều mỗi người xem là có ý nghĩa và quan trọng đối với mình, có chức năng chi phối hành vi, hành động của con người. Giáo dục Giá trị sống trong nhà trường giúp các em chuyển những giá trị đích thực mang tính khách quan thành giá trị của từng học sinh. Tổ chức tốt hoạt động giáo dục Giá trị sống sẽ phát huy tối đa vai trò chủ thể của học sinh, củng cố, mở rộng tri thức …Từ đó các em xây dựng cho mình một hệ giá trị cốt lõi vững chắc làm điểm tựa để vượt qua những cám dỗ thách thức trong cuộc sống. Vì vậy, hoạt động giáo dục Giá trị sống có một vị trí, ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Có nhiều cách thức để giáo dục Giá trị sống cho học sinh, trong đó có hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả tổ chức các hoạt động TN, HN trong tiết Sinh hoạt dưới cờ, giúp giáo viên có các kiến thức, kỹ năng để hướng dẫn học sinh thực hiện tốt mục tiêu giáo dục Giá trị sống cho học sinh THPT một cách tương đối đầy đủ là một vấn đề mới được đặt ra, đòi hỏi giáo viên, nhà trường, những người làm công tác lãnh đạo phải bỏ nhiều công sức để nghiên cứu. Trong quá trình thực hiện 2 năm học 2022 – 2023; 2023 – 2024 tại trường THPT Quỳnh Lưu 1 đã đạt được những kết quả tốt, tôi mạnh dạn xây dựng đề tài sáng kiến: "Nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp tiết Sinh hoạt dưới cờ góp phần giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT" II. Mục đích nghiên cứu - Đề tài nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của hoạt động TN-HN trong tiết Sinh hoạt dưới cờ. - Nghiên cứu thực trạng mức độ giá trị sống của học sinh THPT. - Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp tiết Sinh hoạt dưới cờ góp phần giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT. III. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu và đúc rút kinh nghiệm một số giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp tiết Sinh hoạt dưới cờ, góp phần giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT. Phạm vi nghiên cứu: Đề tài đã tổ chức nghiên cứu, thực nghiệm tại đơn vị công tác và có ứng dụng rộng rãi, phù hợp với các trường THPT trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu và Thị xã Hoàng Mai, Tỉnh Nghệ An. VI. Khả năng ứng dụng và triển khai đề tài Đề tài này có khả năng áp dụng và triển khai cho tất cả các giáo viên dạy Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp và học sinh THPT tham khảo. Đề tài hoàn toàn phù hợp với các đối tượng học sinh THPT trong giai đoạn đổi mới hiện nay và có khả năng áp dụng cho các trường THPT trong tỉnh Nghệ An và phạm vi cả nước. 2
V. Phương pháp nghiên cứu; Thời gian nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu - Nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu những vấn đề về Giá trị sống và các vấn đề hoạt động TNHN tiết Sinh hoạt dưới cờ cho học sinh. - Nghiên cứu thực tiễn: + Thu thập thông tin, tìm hiểu thực tế + Khảo sát, xử lý, tổng hợp thông tin, khái quát, rút ra kết luận và đề ra giải pháp phù hợp. + Thể nghiệm đề tài vào thực tiễn và tiếp tục bổ sung hoàn thiện. Thời gian nghiên cứu Nghiên cứu trong thời gian 2 năm: Năm học 2022-2023; Năm học 2023-2024. VI. Tính mới của đề tài Đây là đề tài đầu tiên trong tỉnh Nghệ An có ý nghĩa rất thiết thực cho các trường THPT hiện nay, đề tài giải quyết được các vấn đề: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động TN, HN và tiết Sinh hoạt dưới cờ theo chương trình GD THPT 2018. - Làm sáng tỏ thực trạng hoạt động TN, HN và tiết Sinh hoạt dưới cờ của các trường THPT trong giai đoạn hiện nay. - Nghiên cứu về thực trạng mức độ Giá trị sống của HS THPT hiện hay - Nghiên cứu, đề xuất và đúc rút kinh nghiệm thành công các giải pháp nâng cao hiệu quả việc tổ chức các HĐ TN, HN trong tiết Sinh hoạt dưới cờ, góp phần giáo dục giá trị sống cho học sinh THPT một cách tương đối đầy đủ. - Thông qua các giải pháp tổ chức sinh hoạt dưới cờ, đề tài đã định hướng học sinh thực hiện các hoạt động trải nghiệm, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng của bản thân đã học để thực hiện những nhiệm vụ được giao hoặc giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã hội phù hợp với chủ đề Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp và lứa tuổi. Thông qua đó, chuyển hoá những kinh nghiệm đã trải qua thành tri thức mới, hiểu biết mới, kĩ năng mới góp phần phát huy tiềm năng sáng tạo và khả năng thích ứng với cuộc sống, môi trường để các em lựa chọn nghề nghiệp tương lai, góp phần hình thành, phát triển các giá trị sống dựa trên các mối quan hệ của cá nhân học sinh với bản thân, với xã hội, với tự nhiên và với nghề nghiệp. - Đề tài đã được đúc rút từ kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình dạy học, được áp dụng tại trường THPT Quỳnh lưu 1 và một số trường khác trên địa bàn đã đem lại hiệu quả tương đối tốt. Đây là đề tài đầu tiên trên địa bàn tỉnh Nghệ an giúp cho giáo viên đưa ra được cách thức, phương pháp tổ chức tốt các hoạt động trải 3
nghiệm hướng nghiệp tiết Sinh hoạt dưới cờ một cách sáng tạo, hấp dẫn, phù hợp và hiệu quả với môi trường từng điạ phương khác nhau tại các trường THPT trong tiết Sinh hoạt dưới cờ. VII. Ý nghĩa của đề tài Đề tài có ý nghĩa rất lớn đối với học sinh, lấy học sinh làm trung tâm, vì sự phát triển của học sinh, đề tài đã đưa ra được các giải pháp cho hoạt động của tiết Sinh hoạt dưới cờ, thông qua đó, đã có những tác động đối với học sinh như sau: - Nâng cao sự tương tác và tham gia của học sinh: Bằng cách tạo ra môi trường học tập, hoạt động trải nghiệm. Đề tài này giúp học sinh tham gia tích cực vào quá trình hoạt động. Thông qua các hoạt động trải nghiệm dưới cờ, giúp học sinh hình thành được giá trị sống cho bản thân. - Kích thích sự quan tâm và tò mò: Một trong những ý nghĩa của các giải pháp trong đề tài là khuyến khích sự tò mò và quan tâm của học sinh. Thay vì chỉ đơn thuần nhận thông tin từ giáo viên, học sinh được tham gia vào các hoạt động thực tế, ví dụ như tự thể hiện bản thân và cách giải quyết vấn đề theo cách nhìn của bản thân về một chủ đề cụ thể. - Khám phá và phát triển tiềm năng cá nhân: Khi học sinh được tham gia vào các hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, các em có cơ hội khám phá và phát triển tiềm năng cá nhân. Mỗi học sinh có những sở thích, khả năng và phẩm chất riêng, và đề tài này có thể tạo ra cơ hội cho học sinh hiện thực hóa những khả năng đó. Việc khám phá và phát triển tiềm năng cá nhân giúp học sinh tự tin hơn, tăng cường lòng tự trọng và khát khao học tập, từ đó hình thành được giá trị sống cho bản thân như: sống có trách nhiệm, biết đoàn kết, yêu thương, giúp đỡ nhau, tôn trọng, vị tha, bao dung cho nhau... để hướng tới cuộc sống tốt đẹp. 4
PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1. Một số vấn đề về Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp - Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp: Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là hoạt động giáo dục do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng của các môn học để thực hiện những nhiệm vụ được giao hoặc giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã hội phù hợp với lứa tuổi; thông qua đó, chuyển hoá những kinh nghiệm đã trải qua thành tri thức mới, hiểu biết mới, kĩ năng mới góp phần phát huy tiềm năng sáng tạo và khả năng thích ứng với cuộc sống, môi trường và nghề nghiệp tương lai. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở cấp THPT giúp học sinh phát triển các phẩm chất, năng lực đã được hình thành ở cấp tiểu học và cấp trung học cơ sở. Kết thúc giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp, học sinh có khả năng thích ứng với các điều kiện sống, học tập và làm việc khác nhau; thích ứng với những thay đổi của xã hội hiện đại; có khả năng tổ chức cuộc sống, công việc và quản lí bản thân; có khả năng phát triển hứng thú nghề nghiệp và ra quyết định lựa chọn được nghề nghiệp tương lai; xây dựng được kế hoạch rèn luyện đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp và trở thành người công dân có ích. Nội dung Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp được xây dựng dựa trên các mối quan hệ của cá nhân học sinh với bản thân, với xã hội, với tự nhiên, với nghề nghiệp và được tổ chức thành 4 mạch hoạt động sau: Hoạt động hướng vào bản thân, Hoạt động hướng đến xã hội, Hoạt động hướng đến tự nhiên và Hoạt động hướng nghiệp. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp được thực hiện trong và ngoài lớp học, trong và ngoài trường học; theo quy mô nhóm, lớp học, khối lớp hoặc quy mô trường; với bốn loại hình hoạt động chủ yếu là Sinh hoạt dưới cờ, Sinh hoạt lớp, Hoạt động giáo dục theo chủ đề và Hoạt động câu lạc bộ. - Hoạt động Sinh hoạt dưới cờ: Tiết chào cờ là một trong ba tiết của Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp. Đối với giáo viên và học sinh là một hoạt động có ý nghĩa cao đẹp. Đây là một nghi thức trang trọng thể hiện lòng yêu nước, tự hào dân tộc và sự biết ơn đối với các thế hệ cha anh đã hi sinh xương máu để đổi lấy độc lập, tự do cho Tổ quốc. Ngoài nghi thức chào cờ, Bộ GD yêu cầu mỗi tiết SHDC còn có các hoạt động giáo dục theo chủ đề của Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, nhằm hình thành cho học sinh các thói quen tích cực trong cuộc sống hằng ngày như chăm chỉ lao động; thực hiện trách nhiệm của người học sinh ở nhà, ở trường và địa phương; biết tự đánh giá và tự điều chỉnh bản thân; hình thành những hành vi giao tiếp, ứng xử có văn hoá; có ý thức hợp tác nhóm; năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Thời gian thực hiện mỗi tuần 1 tiết vào thứ hai hà ng tuầ n. Đối tượng tham gia bao gồm cán bô ̣ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh trong nhà trường. Nội dung và hình thức thực hiện linh hoạt, phù hợp với mỗi chủ đề theo yêu cầu của môn học. 5
1.2. Một số vấn đề về việc giáo dục Giá trị sống cho học sinh THPT 1.2.1. Khái niệm Giá trị sống - Giá trị số ng (Living values): Giá trị sống (hay còn gọi là “giá trị cuô ̣c số ng”, “giá trị của cuô ̣c số ng”) là những điều chúng ta cho là quý giá, là quan trọng, là có ý nghĩa đối với cuộc sống của mỗi người. Giá trị sống trở thành động lực để người ta nỗ lực phấn đấu để có được nó. Vì thế , giá trị số ng là cơ sở của hành đô ̣ng số ng. Nó chi phố i hành vi hướng thiê ̣n của con người. Giá trị sống có ý nghĩa và vai trò quan trọng tạo ra động lực thúc đẩy con người phát triển: tạo ra động cơ cho hành động, hành vi; thúc đẩy ham muốn hướng đến chân, thiện, mỹ; giải quyết tốt những mâu thuẫn của cá nhân với cộng đồng, với tự nhiên,... Mỗi người là một cá thể riêng biệt vì thế giá trị sống cũng mang tính cá nhân, không phải giá trị sống của mọi người đều giống nhau - Giáo dục giá trị số ng: là hướng đến huấn luyện để các em có được những thói quen, kỹ năng làm việc, lao động và truyền đạt cho các em những kiến thức, những hiểu biết mà con người đã khám phá được về thế giới, giáo dục còn có nhiệm vụ bồi dưỡng ý thức về hành vi của mình, thái độ, cách sống, cách quan hệ với những người xung quanh, cách nhìn nhận, đánh giá con người, sự việc xảy ra dưới góc độ giá trị. Giáo dục giá trị số ng với cách hiể u như vâ ̣y, là bô ̣ phâ ̣n cố t yế u của mọi chương trình giáo dục nhằm hình thành và phát triể n nhân cách con người. 1.2.2. Vai trò của việc giáo dục Giá trị số ng đối với học sinh THPT Giáo dục giá trị sống là một bộ phận của quá trình giáo dục con người; là cơ sở cho con nguời tồn tại, phát triển và phù hợp với xã hội. Vai trò của giáo dục giá trị sống đối với hoạc sinh được thể hiện cụ thể như sau: Giáo dục giá trị sống là nền tảng để giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, giúp học sinh hình thành thái độ, tình cảm, đạo đức đúng đắn, phù hợp với yêu cầu xã hội. - Giúp học sinh có cơ hội phát huy tối đa tiềm năng của mình. - Giúp học sinh lựa chọn các giá trị của cá nhân trong quan hệ với xã hội. - Giúp học sinh chấp hành tốt pháp luật, nội quy, quy định của nhà trường; tự giác tham gia các hoạt động của trường, lớp, của xã hội; ngăn chặn tệ nạn xã hội thâm nhập học đường, chống lại sự xuống cấp về đạo đức, hành vi bạo lực. - Giúp học sinh biết lập kế hoạch và đánh giá hoạt động học tập, rèn luyện. - Giúp học sinh biết tự điều chỉnh ý thức, hành vi, quan hệ xã hội. - Góp phần hoàn thiện nhân cách con người. Giáo dục giá trị sống cho học sinh có tầm quan trọng đặc biệt, giáo dục giá trị sống là giáo dục “từ gốc”. Trên cơ sở có hiểu biết, có thái độ đúng, trân trọng các giá trị của cuộc sống, của bản thân, đồng thời với việc được trang bị thêm kỹ năng sống một cách có hệ thống, học sinh mới đủ bản lĩnh ứng xử trong cuộc sống phức tạp và không ít cám dỗ. Mặt khác, nếu con người không có nền tảng giá trị sống rõ ràng và vững chắc, dù cho được học nhiều kỹ năng đến đâu, cũng sẽ không biết cách sử dụng nguồn tri thức ấy sao cho hợp lý, mang lại lợi ích cho bản thân và cho xã 6
hội. Giáo dục giá trị sống trong các nhà trường cũng giúp gây hứng thú cho các cá nhân để lựa chọn những giá trị của riêng mình về xã hội, đạo đức và tinh thần và hiểu biết những phương pháp thực hành để phát triển và khắc sâu những giá trị này. Tóm lại, công tác giáo dục giá trị sống có vai trò vô cùng quan trọng đối với học sinh THPT. Bởi lẽ thông qua công tác này giúp các em biết cách biến kiến thức thành hành động cụ thể, biết cách lựa chọn cho bản thân những giá trị sống phù hợp. Qua đó, mỗi em học sinh biết làm chủ bản thân và làm chủ cuộc sống của chính mình, góp phần thúc đẩy định hình cho những giá trị nhân cách nền tảng cho bản thân. Từ đó, các em biết cách ngăn ngừa các vấn đề xã hội, bạo lực học đường, bảo vệ sức khỏe và bảo vệ quyền con người. Mỗi học sinh nếu thấu hiểu được các giá trị sống sẽ hướng đến thực hiện được những hành vi mang tính xã hội tích cực, góp phần xây dựng các mối quan hệ xã hội tốt đẹp, xây dựng môi trường hoc tập thân thiện, chính hệ thống các giá trị sống phù hợp sẽ là hành trang không thể thiếu được đối với các học sinh THPT trong con đường khám phá và chinh phục cuộc sống. 1.2.3. Nội dung giáo dục giá trị số ng cho học sinh Dưới đây là 12 giá trị sống quan trọng trong cuộc sống của UNESCO cần được giáo dục cho học sinh: - Hòa bình: Hiểu đúng và đủ về hòa bình, sống và suy nghĩ tích cực với sự thư thái của nội tâm và tôn trọng, cảm thông và chia sẻ cho nhau. - Tôn trọng: Tôn trọng lẫn nhau là nền tảng của sự tự tin, nhận ra giá trị đích thực của mỗi người và tôn trọng bản thân mình. - Hợp tác: Sự hợp tác, tương trợ lẫn nhau trong xã hội là yếu tố quan trọng tạo nên thành công và phát triển kỹ năng sống. - Trách nhiệm: Sống và làm việc có trách nhiệm, hình thành phẩm chất đạo đức tốt và không ngừng trau dồi tri thức để hoàn thành mục tiêu. - Trung thực: Tôn trọng sự thật trong tư tưởng, lời nói và hành động, tạo sự hòa thuận và kết nối tình bạn. - Khiêm tốn: Biết đơn giản mọi thứ, hài lòng và bỏ qua những ham muốn viển vông trong cả vật chất và tinh thần. - Khoan dung: Sống với lòng khoan dung, không cố chấp và thù hằn với lỗi lầm của người khác, tạo đồng cảm và quan tâm tới mọi người. - Đoàn kết: Tạo sức mạnh thông qua đoàn kết, trong gia đình và xã hội để đạt được những mục tiêu lớn và làm điều tốt đẹp. - Yêu thương: Thấu hiểu và lắng nghe nhiều hơn, tạo dựng mối quan hệ thân thiết với mọi người và biết cách kìm nén sự giận dữ. - Tự do: Tôn trọng sự tự do của người khác và biết trân trọng tự do tinh thần, món quà vô giá không đong đếm bằng vật chất. - Giản dị: Biết đơn giản tất cả mọi thứ trong cuộc sống, hướng tới sự thỏa mãn và hạnh phúc từ những điều nhỏ bé. 7
- Hạnh phúc: Tạo ra sự an yên và vui vẻ trong cuộc sống bằng cách chia sẻ hạnh phúc với người khác và xây dựng một cuộc sống ý nghĩa. 1.3. Vai trò của Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp tiết Sinh hoạt dưới cờ đối với việc giáo dục giá trị sống cho học sinh Hoạt động Trải nghiệm, hướng nghiệp nói chung và tiết Sinh hoạt dưới cờ nói riêng có vai trò rất quan trọng trong việc giáo dục Giá trị sống cho học sinh, bởi thông qua hoạt động này góp phần giúp học sinh hình thành thái độ, tình cảm, đạo đức đúng đắn, phù hợp với yêu cầu xã hội, giúp học sinh có cơ hội phát huy tối đa tiềm năng của mình, biết lựa chọn các giá trị của cá nhân trong quan hệ với xã hội. Giúp học sinh chấp hành tốt pháp luật, nội quy, quy định của nhà trường; tự giác tham gia các hoạt động của trường, lớp, của xã hội; ngăn chặn tệ nạn xã hội thâm nhập học đường, chống lại sự xuống cấp về đạo đức, hành vi bạo lực. Biết lập kế hoạch và đánh giá hoạt động học tập, rèn luyện; biết tự điều chỉnh ý thức, hành vi, quan hệ xã hội, góp phần hoàn thiện nhân cách con người. Trên cơ sở có hiểu biết, có thái độ đúng, trân trọng các giá trị của cuộc sống, của bản thân, đồng thời với việc được trang bị thêm kỹ năng sống một cách có hệ thống, học sinh mới đủ bản lĩnh ứng xử trong cuộc sống phức tạp và không ít cám dỗ. Mặt khác, nếu con người không có nền tảng giá trị sống rõ ràng và vững chắc, dù cho được học nhiều kỹ năng đến đâu, cũng sẽ không biết cách sử dụng nguồn tri thức ấy sao cho hợp lý, mang lại lợi ích cho bản thân và cho xã hội. Đồng thời, thông qua hoạt động Sinh hoạt dưới cờ cũng góp phần gây hứng thú cho các cá nhân để lựa chọn những giá trị của riêng mình về xã hội, đạo đức và tinh thần và hiểu biết những phương pháp thực hành để phát triển và khắc sâu những giá trị này. Thông qua công tác này giúp các em biết cách biến kiến thức thành hành động cụ thể, biết cách lựa chọn cho bản thân những giá trị sống phù hợp. Qua đó, mỗi em học sinh biết làm chủ bản thân và làm chủ cuộc sống của chính mình, góp phần thúc đẩy định hình cho những giá trị nhân cách nền tảng cho bản thân. Từ đó, các em biết cách ngăn ngừa các vấn đề xã hội, bạo lực học đường, bảo vệ sức khỏe và bảo vệ quyền con người. Mỗi học sinh nếu thấu hiểu được các giá trị sống sẽ hướng đến thực hiện được những hành vi mang tính xã hội tích cực, góp phần xây dựng các mối quan hệ xã hội tốt đẹp, xây dựng môi trường hoc tập thân thiện, chính hệ thống các giá trị sống phù hợp sẽ là hành trang không thể thiếu được đối với các học sinh THPT trong con đường khám phá và chinh phục cuộc sống. 1.4. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả tổ chức hoạt động trải nghiệm góp phần giáo dục Giá trị sống cho học sinh THPT hiện nay Xuất phát từ mục tiêu, yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông và vị trí của hoạt động trải nghiệm trong chương trình giáo dục phổ thông mới, đó là phát triển toàn diện cả về phẩm chất, năng lực, hài hòa đức, trí, thể, mĩ và phát huy tối đa tiềm năng của mỗi học sinh để các em trở thành công dân có trách nhiệm đáp ứng được yêu cầu xây dựng, bảo vệ đất nước trong thời đại toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp mới. Để hình thành được giá trị sống, học sinh nhất định phải được 8
tham gia vào các hoạt động, phải được trực tiếp làm, trực tiếp trải nghiệm. Chính vì thế, Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp với tư cách là hoạt động giáo dục bắt buộc cũng như tổ chức hoạt động trải nghiệm với tư cách là cách thức tổ chức dạy học có vai trò vô cùng quan trọng. Điều đó đồng nghĩa với việc giáo viên phải nhận thức được sự cần thiết của hoạt động trải nghiệm, có kiến thức, kĩ năng về tổ chức hoạt động trải nghiệm. Trong chương trình giáo dục phổ thông 2018, hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục mang tính bắt buộc từ bậc tiểu học cho đến trung học phổ thông với thời lượng 105 tiết/ năm (35 tuần). Chương trình có tính mở, tính linh hoạt cao, cơ sở giáo dục và giáo viên chủ động lựa chọn nội dung, phương thức, không gian, thời gian hoạt động phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện của mình trên nguyên tắc bảo đảm mục tiêu giáo dục và các yêu cầu cần đạt về phẩm chất, năng lực đối với mỗi lớp học, cấp học. Như vậy, từ bản chất của hoạt động trải nghiệm đến tính chất của chương trình môn học đặt ra yêu cầu rất cao về năng lực của giáo viên. Giáo viên không nắm vững bản chất của hoạt động trải nghiệm, cách thức tổ chức, kiểm tra, đánh giá trong hoạt động này sẽ không thể đạt được các yêu cầu mà chương trình môn học đặt ra. Giáo viên có năng lực tổ chức các hoạt động trải nghiệm sẽ góp phần thực hiện thành công mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông mới trong việc hình thành phẩm chất, năng lực và giá trị sống cho học sinh. Mặt khác, từ thực tế năng lực tổ chức các hoạt động TNHN của giáo viên ở các trường THPT hiện nay. Mặc dù là hoạt động giáo dục bắt buộc trong chương trình giáo dục phổ thông nhưng không đào tạo một đội ngũ giáo viên chuyên biệt để tổ chức hoạt động trải nghiệm giống như các môn học khác mà đòi hỏi tất cả giáo viên của các môn học đều phải có năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm. Bởi hoạt động trải nghiệm rất linh hoạt và mang tính mở cao, nó có thể được tổ chức trong và ngoài lớp học, trong và ngoài trường học; theo quy mô nhóm, lớp học, khối lớp hoặc quy mô trường; với bốn loại hình hoạt động chủ yếu là: sinh hoạt dưới cờ, sinh hoạt lớp, hoạt động giáo dục theo chủ đề, hoạt động câu lạc bộ với sự tham gia, phối hợp, liên kết của nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường. Điều đó có nghĩa đã là giáo viên nhất định phải có hiểu biết về hoạt động trải nghiệm, cách thức tổ chức hoạt động trải nghiệm và tổ chức được các hoạt động trải nghiệm trong thực tế. Vì thế sẽ là một yêu cầu bắt buộc giáo viên phải có năng lực tổ chức hoạt động này. 1.5. Các văn bản chỉ đạo của cấp trên về môn học Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp - Văn bản chỉ đạo của Bộ: + Chương trình GDPT 2018, Ban hành kèm theo thông tư số 32/2018/TT- BGDĐTngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định về Hoạt động trải nghiệm và Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp. + Công văn số 4020/BGDĐT-GDTrH, V/v hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2022-2023; 2023 - 2024 . Với kế hoạch rõ ràng và cụ thể như 9
vậy cho thấy Bộ Giáo dục và Đào tạo rất quan tâm công tác dạy học trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh THPT. - Văn bản chỉ đạo của UBND tỉnh Nghệ An + Nghị quyết số03-NQ/TU ngày 19/11/2021 của BCH Tỉnh ủy Nghệ An vềnâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trên địa bàn tỉnh Nghệ An giai đoạn 2021- 2025, định hướng đến năm 2030. Qua Nghị quyết nàynày cho thấy UBND tỉnh Nghệ An có quyết tâm rất cao trong công tác phân luồng hướng nghiệp cho học sinh. - Văn bản chỉ đạo của Sở GD&ĐT Nghệ An + Công văn số 804/SGD&ĐT-GDTrH ngày 27 tháng 4 năm 2022, V/v hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục trung học năm học 2023-2024. + Đầu năm học sở GD&ĐT tổ chức tập huấn công tác dạy học hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho Giáo viên nhà trường. 2. CƠ SỞ THỰC TIỂN Để tìm hiều thực trạng tổ chức Hoạt động trải nghiệm Hướng nghiệp tiết Sinh hoạt dưới cờ của giáo viên và mức độ giá trị sống của học sinh, tôi đã tiến hành thực hiện điều tra khảo sát như sau: (Câu hỏi kháo sát: Mục lục 1) Mục đích khảo sát: Tìm hiểu thực trạng tổ chức Hoạt động trải nghiệm Hướng nghiệp tiết Sinh hoạt dưới cờ của giáo viên và thực trạng giáo dục Giá trị sống của học sinh THPT. Đối tượng khảo sát: Tôi đã tiến hành khảo sát 200 học sinh và 20 CBQL + giáo viên tại một số trường THPT trên địa bàn huyện Quỳnh Lưu và Thị xã Hoàng Mai vào đầu năm học 2023-2024. Kết quả khảo sát: 2.1. Thực trạng tổ chức Hoạt động trải nghiệm Hướng nghiệp tiết Sinh hoạt dưới cờ tại các trường THPT hiện nay Hiện nay, các trường THPT đã và đang triển khai hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp tiết Sinh hoạt dưới cờ tương đối đầy đủ theo chỉ đạo của Bộ GD&ĐT. Ttuy nghiên, qua khảo sát thực trạng tổ chức hoạt động TN, HN Sinh hoạt dưới cờ của 20 CBQL và giáo viên các trường THPT trên địa bàn Huyện Quỳnh Lưu. Thị xã Hoàng Mai, Tỉnh Nghệ An, tôi thấy được thực trạng như sau: 10
Nội dung sinh hoạt dưới cờ qua số liệu khảo sát tại các trường THPT mà tôi đã khảo sát cho thấy: Hiện nay, hầu như tất cả các trường thực hiện tiết Sinh hoạt dưới cờ với nội dung đang diễn ra nhận xét, tổng kết tuần qua và đặt ra nhiệm vụ phương hướng tuần tới (97%), có 31% số trường được khảo sát thực hiện giáo dục theo chủ điểm của từng tuần, còn lại 18% sinh hoạt tự do, chỉ có 25% số trường thực hiện theo chủ đề hoạt động TN, HN. Như vậy, nội dung các trường THPT sinh hoạt dưới cờ thực tế hiện nay là chưa đúng, chưa đáp ứng được mục tiêu của Bộ GD&ĐT đề ra, số trường mà thực hiện Sinh hoạt dưới cờ theo chủ đề Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp đang rất ít. Trong khi đó, Chương trình GDPT 2018 bắt buộc tiết Sinh hoạt dưới cờ là tiết Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp. Tìm hiểu thực trạng sử dụng các hình thức tổ chức Sinh hoạt dưới cờ của các trường THPT hiện nay, tôi tiến hành khảo sát và kết quả như sau: Các hình thức tổ chức hoạt động dưới cờ BGH VÀ ĐOÀN TRƯỜNG… 100 TỔ CHỨC TRÒ CHƠI 6 TỔ CHỨC DIỄN ĐÀN; HOẠT ĐỘNG… 18 SÂN KHẤU TƯƠNG TÁC 25 TỔ CHỨC CÁC HỘI THI, CUỘC THI 32 TỔ CHỨC SỰ KIỆN 4 HOẠT ĐỘNG KHÁC 48 0 20 40 60 80 100 Hình thức sinh hoạt dưới cờ tại các trường cũng đang nặng về truyền thống đó là 100% số trường đang còn tồn tại hình thức BGH và Đoàn trường tuyên truyền dưới cờ, trong khi đó các hình thức khác như: Tổ chức trò chơi; Tổ chức diễn đàn; Hoạt động các câu lạc bộ; Sân khấu tương tác; Tổ chức các hội thi, cuộc thi; Tổ chức sự kiện… đang rất ít. Vấn đề này làm cho học sinh mất hứng thú, chưa phát huy được vai trò chủ động, tích cực của học sinh. Kết luận: Tiết Sinh hoạt dưới cờ là tiết giáo dục tập thể được quy định trong Chương trình giáo dục phổ thông hiện hành. Trong những năm gần đây, tiết SHDC đã được các trường THPT trong tỉnh cải tiến đổi mới cả về nội dung và hình thức nhằm thu hút học sinh tham gia tích cực. Tuy nhiên bên cạnh đó vẫn còn giờ nhiều giờ ở các trường chỉ nhằm giá học sinh như phê bình các em chưa ngoan, chưa cố gắng, nhắc nhở chung chung những lớp chưa hoàn thành các nhiệm vụ được giao và thông báo kế hoạch của nhà trường một cách khô khan. Thời gian dành cho học sinh thực hiện các chủ đề học tập hoặc nội dung Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp theo chủ đề gần như rất hạn chế. Hình thức Sinh hoạt dưới cờ nhiều trường đang tổ chức một cách đơn điệu, thiếu sinh động, sáng tạo, thiếu sự tự chủ của học sinh… Vì thế chưa thực sự tạo ra sân chơi bổ ích, thiếu sự đối thoại giữa học sinh 11
và nhà trường, học sinh chủ yếu là tiếp nhận thông tin một cách thụ động, việc hình thành và phát triển các giá trị sống cho học sinh còn rất hạn chế. Do đó, giờ SHDC trở thành một tiết học nặng nề, nhàm chán, ít hứng thú đối với học sinh và không hiệu quả. 2.2. Thực trạng ý thức tham gia hoạt động Trải nghiệm, hướng nghiệp trong tiết Sinh hoạt dưới cờ của học sinh trong các trường THPT hiện nay Tham gia hoạt động Sinh hoạt dưới cờ là một trong những hoạt động bắt buộc tất cả học sinh tham gia. Để tìm hiểu mức độ hứng thú, yêu thích hoạt động này của học sinh, tôi thực hiện khảo sát ngẫu nhiên 200 học sinh THPT và thu được kết quả như sau: Sales Rất hứng thú Hứng thú 2%10% Ít hứng thú Không hứng 25% thú 63% Số học sinh không hứng thú với tiết hoạt động Sinh hoạt dưới cờ hiên nay là rất cao và chiếm phần lớn (63%), số hứng thứ và rất hứng thú khi tham gia là rất ít. Nguyên nhân ảnh hưởng đến mức độ hứng thú của học sinh 79 84 100 80 59 60 Column2 35 40 Column1 20 Series 1 0 Do cách thức tổ Chỉ nhận xét, Tiết học không Nguyên nhân chức các hoạt đánh giá, nhắc đem lại lợi ích gì khác… động nhàm chán nhở và phổ biến cho bản thân kế hoạch tuần tới 12
Theo các em, nguyên nhân dẫn cơ bản nhất đến học sinh mất hứng thú khi tham gia hoạt động TNHN Sinh hoạt dưới cờ là do cách thức tổ chức các hoạt động nhàm chán (79%), Nhà trường chỉ nhận xét, đánh giá, nhắc nhở và phổ biến kế hoạch tuần tới (84%), thỉnh thoảng có xen vào sinh hoạt chủ điểm theo sự kiện từng tháng chứ chưa thật sự thực hiện đúng mục tiêu của tiết Sinh hoạt dưới cờ…. Đồng thời, do chưa nhìn thấy được tầm quan trọng của hoạt động TN, HN nên các em học sinh cảm thấy tiết sinh hoạt dưới cờ không mang lại lợi ích gì cho bản thân (59%). Có thể nói, do công tác tổ chức các hoạt động TN, HN tiết Sinh hoạt dưới cờ cho học sinh chưa phù hợp nên học sinh cảm thấy nhàm chán, mất hứng thú và không muốn ngồi lắng nghe. 2.3. Thực trạng mức độ giá trị sống của học sinh THPT hiện nay Khảo sát ngẩu nhiên thực trạng mức độ giá trị sống của 200 học sinh các trường THPT trên địa bàn Huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An như sau: Mức độ Giá trị sống của học sinh 30 25 20 15 28 22 24 10 13 15 13 9 11 5 0 Biết tôn Biết hợp Có trách Trung thực, Sống giản Khoan Biết đoàn Biết yêu trọng tác, tương nhiệm với thật thà dị, khiêm dung, kết tạo sức thương, người trợ lẫn bản thân và tốn đồng cảm mạnh thấu hiểu, khác và nhau tập thể và quan lắng nghe bản thân tâm người mọi người mình khác Qua kết quả khảo sát, tác giả thấy rằng, mức độ giá trị sống của bản thân học sinh các trường THPT được khảo sát thông qua sự đánh giá của các em học sinh là rất thấp. số em biết tôn trọng người khác và tôn trọng bản thân mình của các em học sinh chỉ có 13%; Biết hợp tác, tương trợ lẫn nhau trong cuộc sống là 22%; số em tự đánh giá thấy mình có trách nhiệm với bản thân và tập thể chỉ có 9%; Giá trị trung thực được các em thừa nhận chỉ 11%; Sống giản dị, khiêm tốn, đơn giản, hài lòng với xung quanh 15%; chỉ có 13% số em biết sống với lòng khoan dung, đồng cảm và quan tâm người khác; 28% số bạn biết đoàn kết tạo sức mạnh từ; biết yêu thương, thấu hiểu và lắng nghe mọi người 24%. Như vậy thức trạng mức độ có được giá trị sống của học sinh là rất thấp. Chính điều này là một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến học sinh có xu hướng vi phạm pháp luật, vi phạm nội quy nhà trường gia tăng, hiện tượng bạo lực học đường ngày càng nhiều, thậm chí có những vụ án cố ý gây thương tích mà đối tượng gây án là học sinh và nạn nhân chính là bạn học 13
và thầy cô giáo của họ. Hoặc là hút thuốc lá điện tử, uống rượu, tiêm chích ma tuý, quan hệ tình dục sớm, … thậm chí là tự sát khi gặp vướng mắc trong cuộc sống. Nhiều em học giỏi, nhưng ngoài điểm số cao, khả năng tự chủ và kỹ năng giao tiếp lại rất kém. Một bộ phận học sinh sẵn sàng chửi bậy, đánh nhau, sa đà vào các tệ nạn xã hội…. Bởi vì, khi các em biết sống có trách nhiệm với bản thân, với cộng đồng thì các em sẻ không sa vào các tệ nạn xã hội, khi các em biết đoàn kết, yêu thương và tôn trọng nhau, khoan dung rộng lượng thì các em sẻ không có bạo lực học đường… 2.4. Thực trạng giáo dục giá trị sống cho học sinh của giáo viên hiên nay Giáo dục giá trị sống cho học sinh THPH thông qua hoạt động Sinh hoạt dưới cờ không chỉ giúp các em có được những nhận thức tốt mà điều quan trọng giúp các em biết định hình để lựa chọn các giá trị phù hợp với bản thân, phù hợp với văn hoá và nhu cầu của xã hội. Thông qua các hoạt động dưới cờ theo các chủ đề để mỗi em học sinh biết trân trọng các giá trị sống tốt đẹp, biết gìn giữ và phát huy để hành động một các phù hợp nhất. Tuy nhiên, khảo sát thực trạng giáo dục giá trị sống trong tiết Sinh hoạt dưới cờ của giáo viên hiên nay của 20 cán bộ quản lý và giáo viên dạy Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp các trường THPT, tôi thu được kết quả như sau: Kết quả khảo sát trên cho thấy, trong quá trình được phân công dạy Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, đa số giáo viên không quan tâm (69%) hoặc ít quan tâm (27%) đến việc giáo dục Giá trị sống cho học sinh, mức độ quan tâm chỉ có 2 giáo viên chiếm 10%, không có giáo viên nào rất quan tâm. Việc đưa nội dung giáo dục Giá trị sống cho học sinh vào chương trình Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp được giáo viên phản ánh qua khảo sát như sau: Chỉ có 2/20 GV (chiếm Giáo dục GTS cho HS trong HĐ TN, 5%) quan tâm giáo dục giá trị sống HN cho HS một cách thường xuyên trong Hoạt động TN, HN, 25% 5% Thường xuyên GV thỉnh thoảng, có đến 70% 25% tham gia dạy HĐ TN,HN chưa Thỉnh thoảng 70% Chưa bao giờ bao giờ đưa Giá trị sống vào giáo dục cho học sinh. Kết quả trên cho thấy: tại các trường học hiện nay, các giáo viên đang chú trọng vào việc dạy kiến thức cho học sinh để thi đua, nâng cao chất lượng. 14
Việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh cũng đã và đang được các tổ chức nhà trường quan tâm. Tuy nhiên, việc nhận thức về vai trò và tầm quan trong của việc giáo dục giá trị sống cho học sinh của giáo viên tại các trường THPT hiện nay chưa cao, nhiều giáo viên cho rằng không quan trọng. Thậm chí có giáo viên chưa từng biết đến những giá trị sống, khi được hỏi: Thầy cô biết các giá trị sống của UNESSCO cần giáo dục cho học sinh ở nước ta là những giá trị nào thì rất nhiều thầy cô không biết. Đặc biệt tiết Sinh hoạt dưới cờ, khi mà một tiết học được tổ chức tập trung dưới sân trường, với suy nghĩ là hoạt động chung, không phải của mình mà chỉ tham gia với hình thức bắt buộc chứ chưa thể hiện được trách nhiệm bản thân của mỗi giáo viên đối với học sinh. 2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc tổ chức Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp tiết Sinh hoạt dưới cờ trong các trường THPT hiện nay Khảo sát 20 CBQL và giáo viên với câu hỏi: “Những yếu tố ảnh hưởng đến việc tổ chức Hoạt động TN, HN Sinh hoạt dưới cờ?” kết quả như sau: Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức HĐTNHN tiết Sinh hoạt dưới cờ 98 75 100 80 36 60 25 8 8 Column2 40 Series 2 20 Column1 0 Năng lực tổ Sự chỉ đạo Mức độ Điều kiện Nội dung Yếu tố chức hoạt của BGH năng lực cơ sở vật yêu cầu của khác… động của và Đoàn của học sinh chất của môn học giáo viên trường trường Năng lực tổ chức hoạt động của giáo viên là yếu tố đầu tiên ảnh hưởng đến việc tổ chức hoạt động TN, HN tiết sinh hoạt dưới cờ, đồng thời còn phụ thuộc vào sự chỉ đạo của BGH và Đoàn trường, còn mức độ năng lực của học sinh, điều kiện cơ sở vật chất của trường, nội dung yêu cầu của môn học chỉ là thứ yếu. Vì việc tổ chức hoạt động Sinh hoạt dưới cờ theo chủ đề là tiết chung cho tất cả các khối. Đặc thù của Hoạt động TNHN là bất kỳ giáo viên nào cũng có thể dạy được, mỗi giáo viên chủ nhiệm đều phải đảm nhận các hoạt động TN, HN tiết sinh hoạt và tiết chào cờ nên đại đa số giáo viên không có năng lực chuyên môn. Họ cảm thấy việc lựa chọn cách hình thức, phương pháp tổ chức các hoạt động TN, HN thật sự khó khăn. Lúng túng trong cách lực chọn phương thức tổ chức, trong quá trình giao nhiệm vụ, việc làm cho học sinh. Nhiều giáo viên cho rằng, môn học này không quan trọng đối với học sinh, nên việc tổ chức các hoạt động TN, HN cũng không cần thiết trong các giờ dạy. Hơn nữa, tiết Sinh hoạt dưới cờ không phải trách nhiệm tổ chức là của 15
giáo viên mà là của BGH và Đoàn trường, nên các giáo viên hầu như không quan tâm đến việc tổ chức cũng như hướng dẫn và đánh giá năng lực, giáo dục Giá trị sống cho học sinh. Trong quá trinh tổ chức các hoạt động TN, HN tiết Sinh hoạt dưới cờ, thầy cô đã chưa bao giờ kết nối và huy động được những lực lượng nào tham gia như: Giáo viên chủ nhiệm lớp; Giáo viên bộ môn; Cán bộ Đoàn; Giám hiệu nhà trường; Cha mẹ học sinh; Các tổ chức chính quyền địa phương, các cơ quan, đoàn thể, tổ chức, doanh nghiệp, các nhà hoạt động xã hội, nghệ nhân, người lao động tiêu biểu ở địa phương… nên bản thân giáo viên cũng gặp nhiều khó khăn trong nhiệm vụ của mình. Như vậy, có thể nói rằng, vì là một môn học mới, không phải học các kiến thức khoa học để thi, nên hầu hết giáo viên thiếu tâm huyết với nghề, không tuân thủ những quy chuẩn của kế hoạch giáo dục môn học. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, không ít giáo viên chưa thực sự nghiêm túc, nhiệt tình. Một số thiếu động lực tận tâm và đổi mới, chưa bắt kịp yêu cầu của chương trình, phương pháp giáo dục, sử dụng công nghệ thông tin để thực hiện. Vì thế, năng lực của đội ngũ giáo viên dạy hoạt động TN, HN hiện nay cũng là một trong những lo ngại cả về lượng và chất trước yêu cầu đổi mới giáo dục Việc tham gia giảng dạy Hoạt động TNHN không có giáo viên chuyên trách mà lấy từ các giáo viên ở tất cả các bộ môn bất kỳ nên hầu hết giáo viên không có năng lực tổ chức các hoạt động cho học sinh. Hơn nữa, nhiều trường còn quan niệm, tiết Sinh hoạt dưới cờ là tiết làm việc của BGH nhà trường và của Đoàn trường, mỗi tuần 1 tiết đầu tuần, nên việc tổ chức Sinh hoạt dưới cờ chưa phát huy được các năng lực tổ chức cho các giáo viên. Mặt khác, tất cả các trường THPT cũng không có kế hoạch bồi dưỡng năng lực tổ chức cho giáo viên nên việc tổ chức các hoạt động TNHN, đặc biệt tiết Sinh hoạt dưới cờ chưa mang lại hiệu quả cao. Nhiều trường bức đầu cũng đã lập ra Ban tổ chức Hoạt động TNHN, nhưng còn chưa chuyên nghiệp, hình thức còn nghèo nàn, không hấp dẫn, chưa phát huy được nhiều năng lực của học sinh và việc giáo dục giá trị sống cho học sinh cũng chưa cao. Trong thực tế, Ban chuyên môn đã xây dựng kế hoạch giáo dục Hoạt động TNHN và hướng dẫn thực hiện kế hoạch một cách chung chung chứ chưa bồi dưỡng năng lực tổ chức Hoạt động TNHN cho các giáo viên tham gia. Có nhiều trường chưa xác định được trách nhiệm tổ chức Sinh hoạt dưới cờ thuộc về ai, nên cứ phân công mỗi giáo viên chủ nhiệm tổ chức một lần, thay phiên nhau. Các giáo viên cũng chỉ làm đối phó, cho xong nhiệm vụ chứ chưa chú trọng đến chất lượng và mục tiêu của chủ đề. 2.6. Những thuận lợi và khó khăn của việc tổ chức Hoạt động Trải nghiệm, hướng nghiệp trong trong tiết Sinh hoạt dưới cờ tại các trường THPT hiện nay Thuận lợi - Đội ngũ giáo viên (GV) trẻ, năng động, có lòng yêu nghề, yêu học sinh, có tinh thần trách nhiệm cao. Giáo viên tích cực đổi mới phương pháp dạy học trong việc giảng dạy kiến thức bộ môn. 16