Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng kỹ thuật khăn trải bàn xoay nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động nhóm trong dạy học môn Tin học tại trường THPT Quỳ Hợp 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:49

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Sử dụng kỹ thuật khăn trải bàn xoay nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động nhóm trong dạy học môn Tin học tại trường THPT Quỳ Hợp 2" được hoàn thành với mục tiêu nhằm thực hiện chủ trương nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập bộ môn, đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực người học. Sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn xoay nhằm giúp học sinh có những trải nghiệm sáng tạo vào trong quá trình học tập; nhằm tạo ra quá trình tương tác, thu hút, động viên học sinh tham gia hợp tác để nâng cao tính tự giác, tạo cơ hội cho mỗi em đều được đưa ra ý kiến cá nhân, được tương tác, trao đổi học hỏi và giúp đỡ lẫn nhau để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Tin học, đem lại sự hứng thú trong học tập và phát triển một số năng lực cho học sinh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng kỹ thuật khăn trải bàn xoay nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động nhóm trong dạy học môn Tin học tại trường THPT Quỳ Hợp 2

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: SỬ DỤNG KỸ THUẬT KHĂN TRẢI BÀN XOAY NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NHÓM TRONG DẠY HỌC MÔN TIN HỌC TẠI TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP 2 Lĩnh vực : Tin học
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP 2 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: SỬ DỤNG KỸ THUẬT KHĂN TRẢI BÀN XOAY NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG NHÓM TRONG DẠY HỌC MÔN TIN HỌC TẠI TRƯỜNG THPT QUỲ HỢP 2 Lĩnh vực: Tin học Người thực hiện: Nguyễn Thị Hoa Nguyễn Văn Dần Tổ: Toán – Tin Điện thoại : 0973696957 - 0985444289 Năm học 2023 - 2024
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Cụm từ đầy đủ GV Giáo viên HS Học sinh THPT Trung học phổ thông PPDH Phương pháp dạy học KTDH Kĩ thuật dạy học KTDHTC Kĩ thuật dạy học tích cực KTĐG Kiểm tra đánh giá HĐ Hoạt động
MỤC LỤC I. ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………..1 1. Lý do chọn đề tài......................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu: .................................................................................. 2 3. Nhiệm vụ nghiên cứu của SKKN ............................................................... 3 4. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................. 3 5. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................... 3 6. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 3 7. Tính mới và đóng góp chính của đề tài........................................................ 3 II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ...................................................................... 4 1. Cơ sở lý luận ............................................................................................... 4 2. Thực trạng việc xây dựng và sử dụng kỹ thuật “khăn trải bàn xoay” trong dạy học môn Tin học ................................................................................................. 6 2.1. Thực trạng dạy học Tin học ở trường THPT Quỳ Hợp 2 ........................ 6 2.1.1. Tổ chức khảo sát thực trạng .................................................................. 6 2.1.2. Kết quả khảo sát .................................................................................... 6 2.2. Thực trạng học sinh hoạt động nhóm khi học môn Tin học .................... 8 2.2.1. Tổ chức khảo sát thực trạng .................................................................. 8 2.2.2. Kết quả khảo sát .................................................................................... 9 3. Nội dung và cách thức thực hiện .............................................................. 10 3.1. Khái niệm kĩ thuật khăn trải bàn xoay ................................................... 10 3.2 Cách thức thực hiện: ............................................................................... 11 3.3. Vận dụng kỹ thuật “khăn trải bàn xoay” vào giảng dạy một số bài Tin học ở lớp 10. ............................................................................................................ 12 3.3.1. Chủ đề A: Máy tính và xã hội tri thức – Tin học và xử lí thông tin - Bài 4: Tin học trong phát triển kinh tế - xã hội ....................................................... 12 3.3.2. Chủ đề F: Giải quyết vấn đề với sự trợ giúp của máy tính lập trình cơ bản - Bài 5: Thực hành viết chương trình đơn giản ................................................ 24 4. Hiệu quả của SKKN.................................................................................. 32 4.1 Đối với học sinh ...................................................................................... 32 4.2 Đối với giáo viên..................................................................................... 38 4.3. Đối với thực tiễn nhà trường.................................................................. 39 4.4 Một số kinh nghiệm ................................................................................ 39
4.5. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của đề tài ..................................... 39 5. Hướng phát triển của đề tài ....................................................................... 41 III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................ 42 PHỤ LỤC...................................................................................................... 44
I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Hiện nay, việc đổi mới toàn diện của Bộ GD-ĐT đã chuyển quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học. Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể 2018 của Bộ GD-ĐT đã xác định mục tiêu hình thành và phát triển cho học sinh năng lực cốt lõi, đó là: năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực ngôn ngữ, năng lực tính toán, năng lực tìm hiểu tự nhiên và xã hội, năng lực công nghệ, năng lực tin học, năng lực thẩm mỹ, năng lực thể chất. Trong đó, năng lực giao tiếp và hợp tác là một trong 3 năng lực chung cần hướng tới ở tất cả các môn học. Để đạt được mục tiêu trên, giáo viên phải thực hiện chuyển từ phương pháp dạy học theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kĩ năng, hình thành năng lực và phẩm chất. Phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của người học, hình thành và phát triển năng lực tự học (sử dụng sách giáo khoa, nghe, ghi chép, tìm kiếm thông tin…), trên cơ sở trau dồi các phẩm chất linh hoạt, độc lập, sáng tạo nhưng vẫn phải đảm bảo được nguyên tắc “Học sinh tự mình hoàn thành nhiệm vụ nhận thức với sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên”. Nhìn chung việc thực hiện đổi mới phương pháp dạy học đã và đang được nhiều giáo viên thực hiện. Một trong những phương pháp dạy học tích cực được đánh giá mang lại hiệu quả cao là phương pháp hoạt động nhóm (hay còn có tên khác là dạy học hợp tác hoặc dạy học theo nhóm). Trong xu thế hội nhập của đất nước, vai trò của phương pháp học này càng trở nên quan trọng trong việc góp phần nâng cao hiệu quả học tập của người học và phát triển năng lực giao tiếp, làm việc hợp tác... Dạy học theo nhóm là một phương pháp giảng dạy trong đó người dạy sẽ tổ chức người học thành những nhóm nhỏ để thực hiện các hoạt động như: thảo luận, giải quyết vấn đề và sáng tạo,... Mỗi thành viên không chỉ có trách nhiệm thực hiện các hoạt động của nhóm mà còn phải có trách nhiệm hợp tác, giúp đỡ các thành viên trong nhóm hoàn thành các nhiệm vụ được giao. Đây là một phương pháp giảng dạy khá ưu việt, cho phép rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm cho học sinh hiện đang được áp dụng rộng rãi cho nhiều môn học và trong nhiều trường, không chỉ ở cấp THPT mà còn được áp dụng ở nhiều cấp học khác... Thế nhưng trong thực tế giảng dạy khi áp dụng phương pháp này cũng gặp không ít những hạn chế đó là: - Trong mỗi nhóm còn có một số học sinh có tâm lí ỷ lại vào những người giỏi hơn, vì nghĩ họ sẽ giúp mình hoàn thành công việc được giao mà không cần tham gia hoạt động. 1
- Có thể đi lệch hướng thảo luận do tác động của một vài cá nhân - Có một số HS khá, giỏi quyết định quá trình, kết quả thảo luận nhóm nên chưa đề cao sự tương tác bình đẳng và tầm quan trọng của từng thành viên trong nhóm. - Sự áp dụng cứng nhắc và quá thường xuyên, thiếu sáng tạo của GV sẽ gây nhàm chán và giảm hiệu quả trong hoạt động học tập của các em. - Điều hành không tốt dễ dẫn đến mất trật tự trong học tập, mất thời gian không cần thiết. Là một giáo viên, chúng tôi luôn trăn trở làm thế nào để mỗi thành viên của nhóm đều tự giác, có trách nhiệm, hào hứng tham gia các hoạt động học. Xuất phát từ những lý do trên chúng tôi lựa chọn biện pháp “Sử dụng kỹ thuật khăn trải bàn xoay nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động nhóm trong dạy học môn Tin học tại trường THPT Quỳ Hợp 2”. 2. Mục đích nghiên cứu: Nhằm thực hiện chủ trương nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập bộ môn, đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực người học. Sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn xoay nhằm giúp học sinh có những trải nghiệm sáng tạo vào trong quá trình học tập; nhằm tạo ra quá trình tương tác, thu hút, động viên học sinh tham gia hợp tác để nâng cao tính tự giác, tạo cơ hội cho mỗi em đều được đưa ra ý kiến cá nhân, được tương tác, trao đổi học hỏi và giúp đỡ lẫn nhau để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Tin học, đem lại sự hứng thú trong học tập và phát triển một số năng lực cho học sinh. - Các em được quyền đưa ra ý kiến của mình và luôn cho các em thời gian động não cá nhân, mỗi cá nhân có sự công bằng như nhau. - Thúc đẩy sự tham gia tích cực, tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân học sinh trong quá trình học tập theo nhóm. - Huy động được trí tuệ tập thể trong quá trình học sinh thực hiện nhiệm vụ. - Khuyến khích sự tương tác và hợp tác: Kỹ thuật này tạo ra một không gian vật lý cho các học sinh trong một nhóm để làm việc cùng nhau. Không gian này khuyến khích các em tương tác, thảo luận và hợp tác để giải quyết các vấn đề và nhiệm vụ, thảo luận về nội dung và trình bày kết quả một cách sáng tạo. Trong môn Tin học, sự hợp tác giữa các thành viên trong nhóm thường dẫn đến kết quả tốt hơn, vì họ có thể học hỏi lẫn nhau bổ sung cho nhau. - Học tập thông qua trải nghiệm: Các em có thể vẽ, viết, hoặc sắp xếp các yếu tố trực quan để thể hiện hiểu biết và kiến thức của mình về một chủ đề cụ thể. - Phát triển kỹ năng sáng tạo: Học sinh có thể tự do thể hiện ý tưởng của họ 2
và tạo ra các sản phẩm sáng tạo trên bề mặt khăn trải bàn. - Tăng khả năng tư duy hệ thống: Học sinh cần phải xác định và tổ chức thông tin trên bề mặt khăn trải bàn. Giúp các em phát triển khả năng tư duy hệ thống và quản lý thông tin. - Tạo ra sản phẩm học tập cụ thể và thường được điều chỉnh theo nhu cầu của mỗi bài học. Điều này giúp học sinh hiểu xâu hơn về nội dung và có cơ hội thể hiện kiến thức theo cách riêng biệt. - Phát triển kĩ năng giao tiếp và thuyết trình. - Giáo viên có sản phẩm để ghi nhận kết quả làm việc của cá nhân học sinh và nhóm. Từ đó thầy cô sẽ nhìn được năng lực của mỗi học sinh, sự đóng góp của mỗi học sinh trong hoạt động đó. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu của SKKN Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc tổ chức hoạt động trong dạy học môn Tin học lớp 10. Nghiên cứu thực trạng công tác giảng dạy bộ môn Tin học ở trường THPT đề từ đó giáo viên có thể thiết kế các hoạt động nhờ sử dụng kĩ thuật dạy học khăn trải bàn xoay nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, giúp học sinh đạt hiệu quả cao trong học tập. 4. Đối tượng nghiên cứu Học sinh lớp 10 – Trường THPT Quỳ Hợp 2 – Quỳ Hợp – Nghệ An 5. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu về kĩ thuật dạy học tích cực nhằm rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng thuyết trình, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tự học… của học sinh và cách vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực qua một số bài học (Tin học lớp 10 – Bộ sách Cánh Diều) Về không gian: Đề tài được nghiên cứu trong phạm vi lớp 10 - Trường THPT Quỳ Hợp 2 – Quỳ Hợp – Nghệ An Về thời gian: Năm học 2023 – 2024. 6. Phương pháp nghiên cứu - Nghiên cứu tài liệu - Trao đổi chuyên môn với bạn bè, đồng nghiệp để giải quyết vấn đề - Thực nghiệm sư phạm 7. Tính mới và đóng góp chính của đề tài Đáp ứng một phần như cầu đổi mới phương pháp dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. Kỹ thuật khăn trải bàn xoay được phát triền từ kỹ thuật khăn trải bàn truyền 3
thống do đó nó phát huy cao hơn nữa tinh thần trách nhiệm, chủ động, tự giác và tự chủ trong học tập của học sinh. Nó phù hợp với nguyện vọng của học sinh và sự phát triển của xã hội yêu cầu khả năng tự nhận thức lĩnh hội, năng động, sáng tạo làm chủ bản thân. Từ đó nâng cao hiệu quả học tập môn Tin học tại trường THPT Quỳ Hợp 2 đồng thời các em được rèn luyên một số kỹ năng vào học tập và trong cuộc sống. II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 1. Cơ sở lý luận Thực hiện đổi mới giáo dục trung học phổ thông cần xác định đổi mới giáo dục là chuyển từ nền giáo dục định hướng nội dung dạy học sang nền giáo dục định hướng phát triển năng lực của người học, nhằm phát triển toàn diện nhân cách, đặc biệt là khả năng vận dụng, khả năng sáng tạo của học sinh. Phương pháp và kĩ thuật dạy học ở cấp trung học phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh, điều kiện của từng lớp học; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh. Phương pháp dạy học là cách thức tổ chức hoạt động dạy của giáo viên và cách thức tổ chức hoạt động học của học sinh, trong mối quan hệ đó, phương pháp dạy quyết định, điều khiển phương pháp học, phương pháp học tập của học sinh là cơ sở để lựa chọn phương pháp dạy. Tuy nhiên, kết quả học tập được quyết định trực tiếp bởi phương pháp học tập của học sinh. Phương pháp học tập theo nhóm còn có cách gọi khác như phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp dạy học theo nhóm nhỏ. Tại đây học sinh được chia thành từng nhóm nhỏ và chịu trách nhiệm về một mục tiêu chung nào đó, phân công nhiệm vụ từng người để hoàn thành mục tiêu chung. Phương pháp dạy học theo nhóm thường chia lớp học thành những nhóm nhỏ từ bốn đến sáu học sinh. Tùy mục đích mỗi môn học mà các nhóm được chia ngẫu nhiên hay có chủ đích, ổn định trong cả môn học hay thay đổi theo từng hoạt động cụ thể. Các nhóm nhỏ có thể nhận chung một chủ đề hoặc mỗi nhóm mỗi nhiệm vụ khác nhau. Cấu tạo của phương pháp dạy học theo nhóm thường gồm các bước sau: Bước 1. Làm việc tập thể cả lớp  Giáo viên giới thiệu chủ đề chung cần thảo luật, đặt vấn đề và đưa nhiệm vụ  Tiến hành tổ chức phân nhóm và phân nhiệm vụ cho từng nhóm. Quy định về thời gian làm việc và phân công vị trí cho từng cá nhân.  Hướng dẫn cách thực hiện cụ thể nếu cần thiết 4
Bước 2. Làm việc theo nhóm  Lập chi tiết kế hoạch làm việc để đạt mục tiêu  Thống nhất quy tắc làm việc của cả nhóm  Phân công nhiệm vụ cụ thể trong nhóm, từng cá nhân làm việc độc lập.  Trao đổi, đóng góp ý kiến, thảo luận trong nhóm.  Phân công đại diện trình bày kết quả làm việc của nhóm. Bước 3. Thảo luận cùng cả lớp và tổng kết  Đại diện từng nhóm trình bày kết quả làm việc và tổng kết vấn đề được giao của nhóm.  Các nhóm khác quan sát, lắng nghe, phản hồi, đặt câu hỏi thảo luận và bổ sung ý kiến.  Giáo viên tổng kết và nhận xét từng nhóm, đúc kết mục tiêu cuối và đặt vấn đề cho bài học tiếp theo. Lợi ích của phương pháp học tập theo nhóm: Khuyến khích hợp tác và giao tiếp: Học sinh phải làm việc cùng nhau, từ đó tạo ra cơ hội để các em học hỏi và phát triển kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm Phát triển kỹ năng xã hội: Việc làm việc nhóm giúp học sinh học cách làm việc trong môi trường nhóm, phát triển kỹ năng xã hội và kỹ năng quản lý xung đột, kỹ năng lãnh đạo. Tạo ra môi trường học tập tích cực: Sự hỗ trợ từ các thành viên trong nhóm có thể giúp tăng cường sự tự tin và lòng tin vào khả năng học tập của mỗi cá nhân. Khám phá nhiều góc nhìn: Mỗi thành viên tròng nhóm có thể mang đến quan điểm và ý kiến khác nhau, từ đó tạo ra sự đa dạng ý kiến và khám phá sâu hơn về chủ đề được học. Tăng cường kỹ năng học tập tự học: Việc tham gia vào các hoạt đông nhóm có thể giúp học viên học cách quản lý thời gian và tự học hỏi từ người khác. Tuy nhiên, phương pháp này cũng có thể gặp một số thách thức, như khả năng phân biệt đối xự trong nhóm hoặc sự phụ thuộc quá mức vào thành viên mạnh nhất của nhóm. Để thành công, việc quản lý nhóm và tạo điều kiện cho sự hợp tác là rất quan trọng. Kĩ thuật dạy học là những động tác, cách thức hành động của giáo viên và học sinh trong các tình huống hành động nhỏ nhằm thực hiện và điều khiển quá trình dạy học với các kĩ thuật mới nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học như: kĩ thuật khăn trải bàn, kĩ thuật mảnh ghép, kĩ thuật động não, kĩ thuật thông tin phản hồi, kĩ thuật bể cá, kĩ thuật tia chớp, kĩ thuật ổ bi,... Về vai trò các KTDHTC là kĩ thuật dạy học có ý nghĩa đặc biệt quan trọng 5
trong hoạt động dạy và học vì chúng giúp phát huy sự tham gia hoạt động tích cực, chủ động của học sinh vào quá trình dạy học. Các KTDHTC còn kích thích tư duy, đánh thức sự sáng tạo của học sinh một cách tốt nhất. Bên cạnh đó, các KTDHTC còn là động lực thúc đẩy sự cộng tác làm việc của học sinh, rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm cho người học một cách đầy đủ hơn. Kĩ thuật “khăn trải bàn” là kĩ thuật tổ chức hoạt động học tập mang tính hợp tác kết hợp giữa hoạt động cá nhân và nhóm nhằm: Kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực. Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân học sinh. Phát triển mô hình có sự tương tác giữa học sinh với học sinh. Kĩ thuật “khăn trải bàn xoay” là một dạng biến thể của khăn trải bàn truyền thống nhằm phát huy cao hơn nữa trách nhiệm của học sinh, thúc đẩy học sinh tích cực trong quá trình hoạt động nhóm đồng thời kích thích cao sự tham gia vào quá trình học tập của học sinh. 2. Thực trạng việc xây dựng và sử dụng kỹ thuật “khăn trải bàn xoay” trong dạy học môn Tin học 2.1. Thực trạng dạy học Tin học ở trường THPT Quỳ Hợp 2 2.1.1. Tổ chức khảo sát thực trạng - Mục đích khảo sát: Xây dựng cơ sở thực tiễn cho việc để thiết kế và sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn xoay trong dạy học môn Tin học ở trường THPT Quỳ Hợp 2 - Đối tượng khảo sát: GV toán tin đang giảng dạy tại trường THPT Quỳ Hợp 2 - Nội dung khảo sát: Thực trạng thiết kế và sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn xoay trong dạy học ở THPT Quỳ Hợp 2 của GV - Phương pháp khảo sát: Phát phiếu điều tra để thu thập thông tin về thực trạng nghiên cứu. - Thời gian khảo sát: Tháng 9 năm 2023. 2.1.2. Kết quả khảo sát a. Mẫu khảo sát Xin quý Thầy/Cô giáo vui lòng cho biết ý kiến của mình về một số vấn đề dưới đây. Các thông tin mà các thầy/cô cung cấp sẽ chỉ dùng cho mục đích nghiên cứu khoa học. Rất mong nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của Quý Thầy/Cô giáo. Câu 1: Thầy cô có tổ chức cho học sinh hoạt động học tập nhóm trong tiết học không? A. Thường xuyên B. Thỉnh thoảng C. Hiếm khi D. Chưa bao giờ Câu 2: Học sinh tham gia vào quá trình hoạt động nhóm trong tiết học như thế nào? A. Tất cả các em đều tích cực 6
B. Hầu hết đều tích cực tham gia C. Một số em tích cực tham gia D. Đa số các em không tích cực tham gia Câu 3: Thầy (cô) đã biết đến kĩ thuật “khăn trải bàn xoay” chưa? A. Đã biết B. Chưa biết Câu 4. Thầy (cô) đã từng áp dụng kĩ thuật “khăn trải bàn xoay” trong tiết dạy của mình chưa? A. Thường xuyên B. Thỉnh thoảng C. Hiếm khi D. Chưa bao giờ Câu 5: Thầy/ cô cho biết sự cần thiết của việc tăng cường tính tích cực của học sinh vào quà trình hoạt động nhóm trong tiết học A. Rất cần thiết B. Cần thiết C. Không cần thiết b. Kết quả khảo sát: Qua 5 câu hỏi khảo sát, kết quả hỏi ý kiến 14 GV Toán -Tin học tại trường THPT Quỳ Hợp 2 cho thấy: Câu 1: Thầy cô có tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm trong tiết học không? Nội dung Ý kiến SL % Thương xuyên 5 35.71 Thỉnh thoảng 9 64.29 Hiếm khi 0 0 Chưa bao giờ 0 0 - Hầu hết GV “thương xuyên” hoặc “thỉnh thoảng” tổ chức cho học sinh hoạt động học tập nhóm trong tiết học Câu 2: Học sinh tham gia vào quá trình hoạt động nhóm trong tiết học như thế nào? Nội dung Ý kiến SL % Tất cả các em đều tích cực 0 0 Hầu hết đều tích cực tham gia 6 42.86 Một số em tích cực tham gia 8 57.14 Đa số các em không tích cực tham gia 0 0 7
- Đa số giáo viên nhận thấy khi cho học sinh hoạt động học tập nhóm chỉ có một số em tích cực tham gia. Câu 3: Thầy (cô) đã biết đến kĩ thuật khăn trải bàn xoay chưa? Nội dung Ý kiến SL % Đã biết 3 21.43 Chưa biết 11 78.57 - Hầu hết giáo viên chưa biết đến kĩ thuật “khăn trải bàn xoay” Câu 4. Thầy (cô) đã từng áp dụng kĩ thuật “khăn trải bàn xoay” trong tiết dạy của mình chưa? Nội dung Ý kiến SL % Thương xuyên 0 0 Thỉnh thoảng 1 7.14 Hiếm khi 2 14.29 Chưa bao giờ 11 78.57 - Hầu hết thầy/ cô chưa áp dụng kĩ thuật “khăn trải bàn xoay” trong tiết dạy của mình Câu 5: Thầy/ cô cho biết sự cần thiết của việc tăng cường tính tích cực của học sinh vào quà trình hoạt động nhóm trong tiết học Nội dung Ý kiến SL % Rất cần thiết 12 85.71 Cần thiết 2 14.29 Không cần thiết 0 0 - Hầu hết giáo viên đều thấy cần thiết việc tăng cường tính tích cực của học sinh vào quá trình hoạt động nhóm trong tiết học 2.2. Thực trạng học sinh hoạt động nhóm khi học môn Tin học 2.2.1. Tổ chức khảo sát thực trạng - Mục đích khảo sát: Xây dựng cơ sở thực tiễn cho việc đề thiết kế và sử dụng trò chơi trong dạy học môn Tin học ở trường THPT. - Đối tượng khảo sát: HS trường THPT nơi tôi công tác. 8
- Nội dung khảo sát: + Thực trạng tích cực hoạt động nhóm khi học môn Tin học của học sinh + Thực trạng chất lượng của học sinh khi học môn Tin học Phương pháp khảo sát: Bằng phương pháp quan sát (thông qua dự giờ, thăm lớp), điều tra bằng phỏng vấn trực tiếp HS để thu thập thông tin về thực trạng nghiên cứu. Thời gian khảo sát: Tháng 9 năm 2023. 2.2.2. Kết quả khảo sát - Theo kết quả khảo sát học sinh 3 lớp mà nhóm chúng tôi trực tiếp giảng dạy về việc học sinh có tích cực trong quá trình hoạt động nhóm trong giờ học Tin học hay không, kết quả thu được như sau: Lớp Sĩ Rất tích Không Tích cực khảo sát số cực tích cực 10C2 43 15 18 10 10C3 45 14 19 12 Tổng 88 29(32.95%) 37(42.05%) 22(25%) Từ kết quả trên ta thấy tình trạng học sinh tham gia hoạt động nhóm trong giờ học môn tin học, tỷ lệ học sinh không tích cực tham gia hoạt động nhóm chiếm tỉ lệ tương đối cao chiếm 25% tổng số học sinh tham gia khảo sát. Cũng với 2 lớp trên chất lượng đầu năm học qua bài khảo sát đầu năm như 9
sau: Điểm Lớp Sĩ số Điểm 9-10 Điểm 7-8 5-6 10C2 43 12 15 16 10C3 45 9 21 15 Tổng 88 21 36 31 số 23,86% 35,23% 40,91% Điểm 9-10 Điểm 7-8 Điểm 5-6 Kết quả trên cho thấy chất lượng đầu năm học sinh học môn tin còn nhiều em chưa cao. Nguyên nhân gây nên hiện tượng học sinh thụ động trong giờ Tin học bắt nguồn từ tâm lý chung của học sinh chưa tự tin vào năng lực của mình, ngại ngùng, rụt rè khi đứng lên nêu ý kiến; do các em lười học, không chịu, hoặc rất ít chuẩn bị bài trước ở nhà mà có thói quen đợi đến lớp chờ thầy cô giảng rồi chép vào vở; do không khi các giờ Tin học trên lớp nhiều tiết còn khô khan, thiếu hấp dẫn… Qua tham khảo, học hỏi đồng nghiệp và thực tế giảng dạy nhóm chúng tôi muốn được cùng các đồng nghiệp chia sẻ, trao đổi một số biện pháp mà bản thân nhóm chúng tôi đã làm trong thời gian qua để khắc phục tình trạng trên như sau: 3. Nội dung và cách thức thực hiện 3.1. Khái niệm kĩ thuật khăn trải bàn xoay Kĩ thuật khăn trải bàn xoay là biến thể của kĩ thuật khăn trải bàn. Đó là kĩ thuật tổ chức hoạt động học tập mang tính hợp tác, kết hợp giữa hoạt động cá nhân và nhóm của học sinh thông qua sử dụng phiếu học tập được bố trí như khăn trải bàn 10
nhằm: kích thích, thúc đẩy sự tham gia tích cực; tăng cường tính độc lập, trách nhiệm của cá nhân học sinh; phát triển mô hình có sự tương tác giữa học sinh với học sinh 3.2. Cách thức thực hiện: Từ khăn trải bàn truyền thống tôi đã chuyển sang khăn trải bàn biến thể có các bước thực hiện như sau: Bước 1: Giáo viên chia nhóm, phân công nhóm trưởng, thư ký, giao dụng cụ, giao nhiệm vụ. GV: Chia HS trong lớp thành các nhóm nhỏ, mỗi nhóm 4 đến 6 em học sinh GV phát cho mỗi nhóm một phiếu học tập (dạng một tờ giấy A0, A1, A4). Tùy thuộc vào những điều kiện khác nhau mà chúng ta sử dụng các loại giấy khác nhau, bởi nếu dạy nhiều lớp, số tiết trên năm của mỗi lớp khá nhiều mà lớp nào cũng thực hiện trên giấy A0 thì sẽ tốn nhiều chi phí, thay vào đó ta có thể sử dụng giấy A4 và giấy nhớ (những vật dụng này học sinh có thể tự chuẩn bị được). Giáo viên hướng dẫn các nhóm trang trí sao cho mỗi em có một phần đề viết ý kiến cá nhân và một phần để viết ý kiến thống nhất của cả nhóm. Có 4 câu hỏi được in sẵn và cắt rời từng câu. Mỗi em nhận 1 câu hỏi và làm vào phần của mình hết thời gian giáo viên quy định thì chuyển câu hỏi của mình qua cho bạn. Bước 2: Sau khi nhận được câu hỏi. Mỗi thành viên viết ý kiến của mình vào góc của khăn trải bàn có ghi tên của mình. Hết thời gian làm câu đầu tiền nhận được giáo viên hô chuyển, học sinh chuyển câu hỏi của mình qua cho bạn theo chiều kim đồng hồ. Tiếp đền các em học sinh tiếp tục trả lời câu hỏi mình mới nhận được vào phần khăn trải bàn của mình. Hết thời gian làm câu thứ 2 nhận được giáo viên lại hô chuyển, học sinh lại chuyển câu hỏi của mình cho bạn như trên. Qua 3 lần chuyển như vậy thì mỗi em đều được làm tất cả 4 câu. 11
Bước 3: Thảo luận, thống nhất ý kiến chung Trên cơ sở ý kiến cá nhân, các thành viên chia sẻ, thảo luận, thống nhất ý kiến và viết vào phần chính giữa của tờ giấy A4. Bước 4: Cử đại diện hoặc giáo viên chỉ định thành viên trong nhóm trình bày ý kiến của nhóm, giáo viên chiếu sản phẩm của nhóm trình bày. Các nhóm còn lại lắng nghe, bổ sung và góp ý (hoặc học sinh chuyển sản phẩm trong cụm để các nhóm chấm chéo theo phiếu đánh giá mà giáo viên hướng dẫn) Bước 5: Giáo viên nhận xét và chốt kiến thức Qua phần trình bày và sản phẩm thu được, giáo viên dễ dàng đánh giá được mức độ hoàn thành công việc của mỗi cá nhân, mỗi nhóm như thế nào. 3.3. Vận dụng kỹ thuật “khăn trải bàn xoay” vào giảng dạy một số bài Tin học ở lớp 10. 3.3.1. Chủ đề A: Máy tính và xã hội tri thức – Tin học và xử lí thông tin - Bài 4: Tin học trong phát triển kinh tế - xã hội A. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức: - Trình bày được những đóng góp cơ bản của tin học đối với xã hội, nêu được ví dụ minh họa - Nhận biết được một vài thiết bị số thông dụng khác ngoài máy tính để bàn và máy tính xách tay, giải thích được các thiết bị đó cũng là những hệ thống xử lí thông tin. - Biết cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư là gì - Giải thích được vai trò của những thiết bị thông minh đối với sự phát triển của xã hội và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. 2. Về Năng lực * Năng lực chung: - Tự chủ và tự học, chủ động tìm hiểu, đọc và tìm kiếm thêm các tài liệu liên quan đến nội dung bài học. - Giải quyết được những nhiệm vụ học tập một cách độc lập, theo nhóm và thể hiện sự sáng tạo. - Góp phần phát triển năng lực giao tiếp và hợp tác qua hoạt động nhóm và trao đổi công việc với giáo viên. * Năng lực riêng: - Năng lực sử dụng ứng dụng công nghệ thông tin và trong cuộc sống. - Năng lực khai thác công nghệ thông tin để trích xuất dữ liệu, khai thác tri sức, sáng tạo và đổi mới. 12
3. Về phẩm chất: Thực hiện bài học này sẽ góp phần hình thành và phát triển một số thành tố phẩm chất của học sinh như sau: - Nhân ái: Thể hiện sự cảm thông và sẵn sàng giúp đỡ bạn trong quá trình thảo luận nhóm. - Chăm chỉ: Thực hiện đầy đủ các hoạt động học tập một cách tự giác, tích cực. - Trung thực: Thật thà, thẳng thắn trong báo cáo kết quả hoạt động cá nhân và theo nhóm, trong đánh giá và tự đánh giá. - Trách nhiệm: Hoàn thành đầy đủ, có chất lượng các nhiệm vụ học tập B. TIẾN TRÌNH TỔNG QUÁT CỦA HOẠT ĐỘNG HỌC Hoạt động học Mục tiêu PP, KTDH Khởi Tạo hứng thú học tập Giải quyết vấn đề HĐ Khởi động động cho học sinh Biết các khái niệm Dạy học thảo luận E-government, nhóm sử dụng kĩ HĐ1: Tìm hiểu các ứng thuật khăn trải dụng công nghệ thông tin E-Banking, bàn xoay E-Learning Nắm được thế nào là xã Dạy học nêu và giải HĐ2: Tìm hiểu Xã hội tri hội tri thức và kinh tế tri quyết vấn đề thức và kinh tế tri thức thức Hình HĐ3: Tìm hiểu khai thác Nắm được thế nào khai Dạy học nêu và giải thành tri thức từ dữ liệu thác tri thức quyết vấn đề kiến thức Nắm được một số đồ Dạy học thông qua HĐ4: Tìm hiểu đồ dùng dùng và thiết bị thông trò chơi và thiết bị thông minh minh HĐ5: Tìm hiểu cuộc cách Nắm được các cuộc Tự học và giải mạng công nghiệp cách mạng công nghiệp quyết vấn đề HĐ6: Tìm hiểu Internet Nắm được ý nghĩa của Dạy học thảo luận vạn vật và máy móc thông công nghiệp 4.0 cặp đôi minh trong Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Luyện Hệ thống hóa kiến thức- Củng cố lại kiến thức Dạy học thông qua tập Luyện tập trò chơi 13
Vận dụng các kiến thức Tự học và giải Vận HĐ Vận dụng vừa học quyết các vấn quyết vấn đề dụng đề học tập và thực tiễn C. KĨ THUẬT KHĂN TRẢI BÀN XOAY ĐƯỢC ÁP DỤNG TRONG TIẾT HỌC Hoạt động hình thành kiến thức Hoạt động 1: Tìm hiểu các ứng dụng công nghệ thông tin (10 phút) - Mục Tiêu: + Trình bày được những đóng góp cơ bản của tin học đối với xã hội. + Biết một số thuật ngữ về các ứng dụng của công nghệ thông tin. + Nêu được ví dụ minh họa. - Tổ chức thực hiện: Hoạt động của giáo viên và học sinh Sản phẩm dự kiến * Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 1. CÁC ỨNG GV: Phát cho mỗi nhóm 1 tờ giấy A4, 4 câu DỤNG CÔNG NGHỆ hỏi được in sẵn và cắt rời nhau THÔNG TIN Câu 1: Em biết được những gì về E- - Mọi lĩnh vực hoạt Government?, động kinh tế - xã hội đều có ứng dụng công nghệ Câu 2: Em biết được những gì về E-Banking? thông tin. Câu 3: Em biết được những gì về E-Learning? - Tin học đóng góp Câu 4: Em biết được những gì về Digital cho xã hội qua ứng dụng Healthcare? công nghệ thông tin. Bài học được thực hiện trong thời gian chào a) Chính phủ điện mừng ngày phụ nữ Việt Nam nên giáo viên hướng tử (E-Government) và dẫn các em trang trí giấy A4 với chủ để chào mừng doanh nghiệp số: ngày phụ nữ Việt Nam để các em biết ơn và trân - Khi thực hiện trọng các bà, các mẹ, những những người phụ nữ với chính phủ điện tử, trong bố cục như sau: các hoạt động quản lí điều hành của nhà nước, giao tiếp giữa người dân và cơ quan chính phủ có thể thực hiện qua mạng - Doanh nghiệp số: hàm ý doanh nghiệp ứng 14
Hoạt động của giáo viên và học sinh Sản phẩm dự kiến dụng công nghệ thông tin trong xản xuất, kinh doanh b) Chuyển đổi số các dịch vụ - Mạng xã hội làm cho tiếp thị số rất hiệu quả - Chuyển đổi số trong thương mại: Một câu hỏi các em có 2 phút để trình bày trên Ví dụ: Phát trực phần giấy của mình, Sau 2 phút các em chuyển câu tiếp video quảng cáo bán hỏi của mình theo chiều kim đồng hồ cho bạn bên hàng qua mạng xã hội cạnh. Sau 3 lần chuyển mỗi em đều làm hết 4 câu. - Ngân hàng số (Digital-banking) trong đó có dịch vụ ngân hàng điện tử (E-banking) và thanh toán qua điện thoại thông minh (Mobile Banking) ngày càng phổ biến Ví dụ: Các loại ví điện tử Sau đó sẽ có 4 phút để thảo luận và thống nhất - Y tế số (Digital đáp án và trình bày vào giấy phần thống nhất trên Healthcare): là ứng dụng giấy. công nghệ thông tin để quản lí bệnh viện, bệnh nhân và quá trình điều trị HS: Chú ý lắng nghe với hồ sơ sức khỏe, bệnh án số * Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Ví dụ: Dịch vụ chăm sóc sức khỏe qua + HS: Trang trí khăn trải bàn. Suy nghĩ, tham điện thoại thông minh, khảo sgk trả lời câu hỏi vào phần ý kiến cá nhân. đồng hồ thông minh Đến thời gian thảo luận các em thảo luận và thống nhất đáp án. - Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy + GV: quan sát và trợ giúp các nhóm và học Ví dụ: các công * Bước 3: Báo cáo, thảo luận: cụ phần mềm để dạy và học trực tuyến qua mạng, 15