Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM trong dạy học chủ đề Vấn đề sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường Việt Nam, Địa lí 12 - THPT

Chia sẻ: Bananalachuoi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:72

Thêm vào BST

Báo xấu

48
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến nhằm đề xuất nội dung và qui trình dạy học chủ đề “Vấn đề sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường Việt Nam” theo phương pháp dạy học dự án kết hợp tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM làm cho học sinh hứng thú, sáng tạo hơn trong học tập, góp phần nâng cao hiệu quả dạy học môn Địa lí trong trường trung học phổ thông (THPT).

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM trong dạy học chủ đề Vấn đề sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường Việt Nam, Địa lí 12 - THPT

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT NGHI LỘC 2 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO DỰ ÁN KẾT HỢP VỚI TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM STEAM TRONG DẠY HỌC CHỦ ĐỀ “VẤN ĐỀ SỬ DỤNG VÀ BẢO VỆ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN, MÔI TRƯỜNG VIỆT NAM”, ĐỊA LÍ 12 - TRUNG HỌC PHỔ THÔNG LĨNH VỰC: ĐỊA LÍ Họ và tên : Võ Thị Hiền Tổ : Khoa học xã hội Năm thực hiện : 2020 - 2021 Số điện thoại : 0988 063 748 Năm học: 2020 – 2021
MỤC LỤC PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................ 1 I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI ........................................................................................ 1 II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU .............................................................................. 1 III. ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................. 2 3.1. Đối tượng nghiên cứu: ..................................................................................... 2 3.2. Thời gian nghiên cứu: ...................................................................................... 2 3.3. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 2 IV. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ............................................................................... 2 V. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU .............................................................................. 2 VI. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC ............................................................................ 3 VII. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI .................................................................... 3 PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .................................................................. 4 I. CƠ SỞ LÍ LUẬN ................................................................................................ 4 1.1. Tổng quan về dự án và phương pháp dạy học theo dự án................................. 4 1.1.1. Khái niệm về dự án và phương pháp dạy học theo dự án. ............................. 4 1.1.2. Đặc điểm của phương pháp dạy học theo dự án. ........................................... 4 1.1.3. Quy trình tổ chức dạy học theo dự án ........................................................... 5 1.1.4. Vai trò của giáo viên và học sinh trong phương pháp dạy học theo dự án ........... 5 1.2. Lí luận về giáo dục STEAM và hoạt động trải nghiệm STEAM ...................... 6 1.2.1. Khái niệm, ý nghĩa và các hình thức tổ chức giáo dục STEAM .................... 6 1.2.2. Hoạt động trải nghiệm STEAM .................................................................... 7 1.3. Sự kết hợp giữa phương pháp dạy học theo dự án và tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM ..................................................................................................... 7 II. CƠ SỞ THỰC TIỄN ......................................................................................... 8 2.1. Thực trạng của việc sử dụng phương pháp dạy học dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM ở trường THPT ..................................................... 8 2.1.1. Đối với học sinh ........................................................................................... 8 2.1.2. Đối với giáo viên ........................................................................................ 10 2.2. Giải pháp khắc phục ...................................................................................... 13 2.3. Sử dụng phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM vào dạy học chủ đề “Vấn đề sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường Việt Nam”, Địa lí 12 - THPT. ................................................. 13
3. Phẩm chất hình thành: ...................................................................................... 14 4. Định hướng các năng lực hình thành: ............................................................... 14 III. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM .......................................................................... 32 PHẦN III. KẾT LUẬN ........................................................................................ 36 1. KẾT LUẬN ..................................................................................................... 36 2. KIẾN NGHỊ ..................................................................................................... 37 3. HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI ............................................................ 37 PHỤ LỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Một trong những nhiệm vụ quan trọng của công cuộc đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo là “đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển phẩm chất, năng lực đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh” để từ đó có thể tìm ra và chiếm lĩnh những tri thức mới, phương pháp mới, cách giải quyết vấn đề mới, góp phần làm giàu thêm nền kiến thức của nhân loại. Đổi mới phương pháp dạy học nói chung và đổi mới phương pháp dạy học Địa lý ở trường phổ thông nói riêng là một quá trình thực hiện thường xuyên và kiên trì trong đó nhiều yếu tố quan hệ chặt chẽ với nhau. Dạy và học như thế nào để giáo viên cảm thấy hứng khởi với tiết dạy của mình, học sinh không cảm thấy nhàm chán, nặng nề, áp lực mà thay vào đó là sự mong chờ, hứng thú, tích cực, tự giác trong mỗi giờ học là mong muốn của tất cả giáo viên và học sinh hiện nay. Địa lí là một môn khoa học vừa mang yếu tố khoa học tự nhiên vừa chứa đựng yếu tố khoa học xã hội. Nội dung môn Địa lí gắn liền với các hiện tượng tự nhiên, các vấn đề kinh tế xã hội mang tính thực tiễn. Những tri thức và kĩ năng học sinh lĩnh hội được có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển năng lực nhận thức, năng lực hành động; hình thành phẩm chất của con người mới năng động, sáng tạo. Vì vậy, việc đổi mới phương pháp dạy học Địa lí theo hướng phát huy năng lực tự học, hợp tác, sáng tạo và vận dụng kiến thức vào giải quyết tình huống thực tiễn là một việc làm cấp bách và cần có sự quan tâm đúng mức của mỗi giáo viên. Để thực hiện được việc đổi mới phương pháp dạy học, giáo dục theo định hướng trên thì việc sử dụng phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với hoạt động trải nghiệm STEAM là một giải pháp để quá trình học tập đạt hiệu quả nhất góp phần hoàn thành mục tiêu giáo dục “Học để biết, học để làm, học để chung sống và học để tự khẳng định mình”. Xuất phát từ những lí do trên tôi quyết định chọn đề tài: Sử dụng phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM trong dạy học chủ đề “Vấn đề sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường Việt Nam”, Địa lí 12 - THPT. II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU - Tiếp cận nghiên cứu phương pháp dạy học dự án kết hợp tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM trên cơ sở lý thuyết và thực tiễn áp dụng vào môn Địa lí để 1
nâng cao hiệu quả dạy và học, thực hiện đổi mới phương pháp giảng dạy tạo điều kiện cho học sinh hình thành, phát triển các phẩm chất, kỹ năng và năng lực cần thiết. - Đề xuất nội dung và qui trình dạy học chủ đề “Vấn đề sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường Việt Nam” theo phương pháp dạy học dự án kết hợp tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM làm cho học sinh hứng thú, sáng tạo hơn trong học tập, góp phần nâng cao hiệu quả dạy học môn Địa lí trong trường trung học phổ thông (THPT). III. ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3.1. Đối tượng nghiên cứu: - Đối tượng dạy học là học sinh khối 12. - Chủ đề được tiến hành trong 3 tiết học ở lớp và 10 ngày thực hiện nhiệm vụ ở nhà. 3.2. Thời gian nghiên cứu: Năm học 2020 - 2021 3.3. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Thông qua sách, vở, tạp chí, các trang mạng… - Phương pháp khảo sát: Khảo sát giáo viên và học sinh khối 12 về thực trạng dạy học dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM trong dạy học địa lí 12. - Phương pháp tổng hợp, đánh giá: Trên cơ sở thu thập tài liệu cộng với thu thập thông tin từ giáo viên học sinh, tiến hành tổng hợp và đánh giá. IV. PHẠM VI NGHIÊN CỨU Sử dụng phương pháp dạy học dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM vào dạy học chủ đề “Vấn đề sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường Việt Nam”, chương trình Địa lí 12 - THPT. V. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU - Xây dựng cơ sở lí luận của phương pháp dạy học dự án. - Xây dựng cơ sở lí luận của giáo dục STEAM và hoạt động trải nghiệm STEAM. - Đánh giá thực trạng trong việc nhận thức của học sinh cũng như giáo viên trong việc sử dụng phương pháp dạy học dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM trong dạy học ở trường THPT. - Xây dựng và tổ chức được tiến trình dạy học chủ đề “Vấn đề sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường Việt Nam” bằng phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM. 2
VI. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC Việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hiện đại trong đó đặc biệt quan tâm đến sự sáng tạo và vận dụng kiến thức để giải quyết vấn đề thực tiễn của người học đã và đang là nhiệm vụ quan trọng của giáo dục hiện nay. Tuy nhiên, trong thời điểm hiện tại, nhiều giáo viên vẫn đang duy trì dạy và học theo phương pháp truyền thống. Giáo viên dù đã được nghe, được biết về phương pháp dạy học tích cực nhưng vẫn chưa có cái nhìn, hiểu biết sâu sắc, con đường áp dụng rõ ràng để vận dụng vào bài dạy của mình. Điều đó làm cho không ít giáo viên và cả học sinh ít nhiều cảm thấy việc dạy và học vẫn nặng nề, mang nặng tính hàn lâm, không mang lại hứng thú, sự tích cực cho cả người dạy và người học, ảnh hưởng đến việc hình thành những kỹ năng và năng lực cần thiết của người lao động trong bối cảnh xã hội hiện tại. Vì vậy, việc sử dụng phương pháp dạy học dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM sẽ mang lại sự hứng thú, tích cực cho cả người dạy và người học, góp phần nâng cao chất lượng dạy học, phát huy khả năng sáng tạo, hình thành những năng lực cần thiết cho người học, đặc biệt là năng lực vận dụng kiến thức để giải quyết vấn đề thực tiễn. VII. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI Đề tài sử dụng phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM vào dạy học chủ đề “Vấn đề sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường Việt Nam”, là giải pháp mới giải quyết một số vấn đề sau: + Giúp giáo viên có cái nhìn rõ ràng, cụ thể hơn về đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực, đổi mới kiểm tra đánh giá là nhiệm vụ đã và đang rất quan trọng của ngành giáo dục, từ đó nâng cao hiệu quả dạy học góp phần giảm áp lực, củng cố và nâng cao lòng yêu nghề, nhiệt huyết với nghề nghiệp của mình. + Rèn luyện cho học sinh năng lực tự chủ tự học, năng lực hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực vận dụng kiến thức để giải quyết vấn đề thực tiễn và yêu thích môn học. Bên cạnh đó giúp các em hình thành một số năng lực cơ bản của người lao động trong thời đại mới (năng lực lập kế hoạch làm việc, năng lực hợp tác, năng lực thuyết trình, năng lực tự khẳng định mình....) + Đề tài hướng tới giải quyết vấn đề: Tri thức là vô hạn, giáo viên chỉ là người dẫn lối chỉ đường, tạo động lực để học sinh tự tìm kiếm tri thức bằng sự say mê và niềm vui trong học tập, biết vận dụng kiến thức khoa học để giải quyết các vấn đề thực tiễn cuộc sống... đó là yếu tố cốt lõi để dạy và học đạt hiệu quả tốt nhất. + Đề tài góp phần chuẩn bị tinh thần cho giáo viên và học sinh đón nhận chương trình phổ thông và sách giáo khoa mới dự kiến sẽ được thực hiện trong thời gian sắp tới. 3
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU I. CƠ SỞ LÍ LUẬN 1.1. Tổng quan về dự án và phương pháp dạy học theo dự án. 1.1.1. Khái niệm về dự án và phương pháp dạy học theo dự án. - Khái niệm dự án Thuật ngữ “dự án” (project) được hiểu là một đề án, dự thảo hay kế hoạch cần thực hiện để đạt mục đích đề ra. Khái niệm dự án được sử dụng trong sản xuất, kinh doanh, nghiên cứu khoa học cũng như trong quản lí xã hội và được sử dụng trong lĩnh vực Giáo dục Đào tạo như một phương pháp hay hình thức dạy học. - Phương pháp dạy học theo dự án Từ đầu thế kỉ XX, các nhà sư phạm Mĩ đã xây dựng cơ sở lí luận cho phương pháp dự án (project method) và coi đây là phương pháp dạy học quan trọng để thực hiện dạy học hướng vào người học nhằm khắc phục nhược điểm của dạy học truyền thống. Dạy học theo dự án được hiểu là một phương pháp hay hình thức dạy học, trong đó người học thực hiện một nhiệm vụ phức hợp, có sự kết hợp giữa lí thuyết và thực tiễn, thực hành . Nhiệm vụ này được người học thực hiện với tính tự lực cao trong quá trình học tập, từ việc xác định mục đích, lập kế hoạch, đến việc thực hiện dự án, kiểm tra điều chỉnh, đánh giá quá trình và kết quả thực hiện. 1.1.2. Đặc điểm của phương pháp dạy học theo dự án. Các nhà sư phạm Mĩ đầu thế kỉ XX khi xác lập cơ sở lí thuyết cho phương pháp dạy học này đã chỉ rõ 3 đặc điểm cốt lõi của dạy học theo dự án: - Định hướng vào học sinh: + Chú ý đến hứng thú của người học, tính tự lực cao. Giáo viên đóng vai trò là người tư vấn, hướng dẫn và giúp đỡ. Học sinh tham gia chọn đề tài, học tập phù hợp với trình độ kiến thức và năng lực cá nhân, khuyến khích tính tích cực, tự lực, tham gia trải nghiệm sáng tạo. + Người học được cộng tác làm việc, lựa chọn nhiệm vụ phù hợp (hay còn gọi là học tập tính xã hội). Các dự án học tập thường được thực hiện theo nhóm, đòi hỏi cần có sự hợp tác và phân công công việc giữa các thành viên trong nhóm. Qua đó rèn luyện tính sẵn sàng và kĩ năng cộng tác làm việc giữa các thành viên tham gia, giữa giáo viên và học sinh cũng như các lực lượng xã hội tham gia vào dự án. - Định hướng vào thực tiễn: + Gắn với hoàn cảnh. Chủ đề dự án xuất phát từ tình huống của thực tiễn đời sống xã hội, phù hợp với trình độ và năng lực của người học 4
+ Có ý nghĩa thực tiễn xã hội. Gắn việc học tập trong nhà trường với thực tiễn đời sống xã hội mang lại tác động xã hội tích cực. + Kết hợp giữa lí thuyết và thực hành. Học sinh phát triển khả năng giải quyết vấn đề thực tiễn bằng cách tích hợp các kiến thức đã học. Thông qua đó, kiểm tra, củng cố, mở rộng hiểu biết lí thuyết và rèn luyện kĩ năng hành động, kinh nghiệm thực tiễn của người học. + Dự án mang nội dung tích hợp, kết hợp nội dung của nhiều môn học hay lĩnh vực khác nhau để giải quyết một vấn đề mang tính phức hợp. - Định hướng vào sản phẩm. Trong quá trình thực hiện dự án sẽ tạo ra các sản phẩm. Các sản phẩm này không giới hạn trong những thu hoạch lí thuyết, mà còn tạo ra sản phẩm vật chất của hoạt động thực tiễn, thực hành. Những sản phẩm này có thể được trình bày, công bố và sử dụng. 1.1.3. Quy trình tổ chức dạy học theo dự án Thông qua quá trình nghiên cứu các bước thiết kế dạy học theo dự án có thể đề xuất quy trình thiết kế bài học dạy học theo dự án gồm 3 giai đoạn: - Giai đoạn 1: Giới thiệu mục tiêu, chủ đề dự án - Giai đoạn 2: Triển khai thực hiện dự án - Giai đoạn 3: Báo cáo trình bày sản phẩm dự án và đánh giá Và được cụ thể hóa bằng 5 bước sau: - Bước 1: Chọn đề tài và xác định mục đích của dự án. - Bước 2: Xác định đề cương, kế hoạch thực hiện - Bước 3: Thực hiện dự án - Bước 4: Thu thập kết quả và trình bày sản phẩm - Bước 5: Đánh giá dự án Việc phân chia thành các bước trên chỉ có tính tương đối. Trong thực tế dạy học, chúng ta có thể xen kẽ và xâm nhập lẫn nhau giữa các bước. Việc tự kiểm tra, điều chỉnh cần được thực hiện trong tất cả các giai đoạn của dự án, phù hợp với cấu trúc, nhiệm vụ của từng dự án khác nhau. 1.1.4. Vai trò của giáo viên và học sinh trong phương pháp dạy học theo dự án - Vai trò của giáo viên + Trong suốt quá trình dạy học, vai trò của giáo viên là định hướng, tổ chức tư vấn, giám sát, giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho người học thực hiện dự án và thông qua đó phát triển các năng lực của bản thân + Giáo viên tạo điều kiện cho người học lựa chọn và thể hiện vai trò phù hợp với nội dung chủ đề học ; hỗ trợ người học hoàn thành vai trò đó. 5
+ Tạo môi trường học tập, chỉ dẫn gợi lên những nghi vấn và thúc đẩy sự hiểu biết sâu hơn của người học. + Hướng dẫn học sinh tập trung vào tìm hiểu, giải quyết vấn đề và thực hiện những nhiệm vụ cụ thể của dự án. Cho phép và khuyến khích người học tự kiến tạo nên kiến thức của họ. - Vai trò của học sinh + Học sinh quyết định cách tiếp cận vấn đề và các hoạt động cần tiến hành để giải quyết vấn đề. + Chính học sinh là người thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, rồi tổng hợp, phân tích và tích lũy kiến thức từ quá trình làm việc của các em. Bằng cách này mỗi bài học đều thực sự hấp dẫn đối với học sinh vì vấn đề mà họ đang giải quyết là vấn đề có thật trong đời sống. Cuối cùng chính học sinh trình bày kiến thức mới mà họ đã tích lũy thông qua dự án và được đánh giá dựa trên những gì đã thu thập được và tính hợp lí trong cách thức trình bày của các em. 1.2. Lí luận về giáo dục STEAM và hoạt động trải nghiệm STEAM 1.2.1. Khái niệm, ý nghĩa và các hình thức tổ chức giáo dục STEAM - Khái niệm giáo dục STEAM STEAM là viết tắt của các từ Science (khoa học), Technology (công nghệ), Engineering (kỹ thuật), Art (nghệ thuật) và Maths (toán học). Giáo dục STEAM là sự kết hợp giữa STEM (Science - khoa học, Technology - công nghệ, Engineering - kỹ thuật và Maths - toán học) với Nghệ thuật (Art) được áp dụng trong trường học. Yếu tố Art ( Nghệ thuật) mang ý nghĩa về tính thẩm mĩ của sản phẩm hoàn thiện nhưng nội hàm sâu xa hơn là chứa đựng trong sản phẩm STEAM yếu tố nhân văn, văn hóa, xã hội như môi trường, văn hóa dân gian, lịch sử...Về bản chất STEAM được hiểu là trang bị cho người học những kiến thức và kỹ năng cần thiết liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và toán học. Tuy nhiên, giáo dục STEAM không hướng đến mục tiêu đào tạo để học sinh trở thành những nhà toán học, nhà khoa học, kỹ sư hay những kỹ thuật viên, các nghệ sĩ mà chủ yếu là trang bị cho các em kiến thức, kỹ năng để làm việc và phát triển trong thế giới công nghệ hiện đại ngày nay, hình thành năng lực vận dụng kiến thức vào giải quyết vấn đề thực tiễn. - Ý nghĩa của giáo dục STEAM + Giáo dục STEAM nhằm hình thành và rèn luyện kiến thức, kĩ năng cho học sinh thông qua các đề tài, bài học, chủ đề gắn liền với thực tiễn cuộc sống + Giáo dục STEAM là bước chuyển đổi từ mô hình học tập cũ mang tính thụ động, chỉ tập trung vào lí thuyết sang phương pháp học tập chủ động, đề cao thực hành và tính thực tiễn. Nó khuyến khích học sinh chủ động tìm ra phương pháp giải quyết vấn đề mỗi khi các em gặp phải các tình huống trong thực tiễn. 6
+ Giáo dục STEAM có khả năng truyền cảm hứng cho người học. Các em không nhận ra mình đang tiếp thu một lượng kiến thức rất lớn nhờ sự say mê cuốn theo từng hoạt động của cả lớp, được trở thành một kĩ sư, nhà nghiên cứu hay nghệ sĩ...; kích thích sự sáng tạo trong giải quyết vấn đề; Rèn luyện các kĩ năng mềm như kĩ năng giao tiếp, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề, hùng biện và phản biện, tăng khả năng linh hoạt cho học sinh. - Các hình thức tổ chức giáo dục STEAM. Có 3 hình thức tổ chức giáo dục STEAM: + Dạy học các môn học thuộc lĩnh vực STEAM + Hoạt động trải nghiệm STEAM + Hoạt động nghiên cứu khoa học 1.2.2. Hoạt động trải nghiệm STEAM - Hoạt động trải nghiệm: Hoạt động trải nghiệm là hoạt động giáo dục, trong đó dưới sự hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo dục, từng cá nhân học sinh được tham gia trực tiếp vào các hoạt động thực tiễn khác nhau của đời sống gia đình, nhà trường cũng như ngoài xã hội với tư cách là chủ thể của hoạt động, qua đó góp phần phát triển năng lực thực tiễn, phẩm chất nhân cách và phát huy tiềm năng sáng tạo của cá nhân mình. Hoạt động trải nghiệm được tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau như: Thí nghiệm, hoạt động câu lạc bộ, tổ chức trò chơi, diễn đàn, sân khấu tương tác, tham quan dã ngoại, các hội thi, hoạt động giao lưu, hoạt động tình nguyện, hoạt động cộng đồng, lao động công ích, sân khấu hóa, tổ chức các ngày hội... - Hoạt động trải nghiệm STEAM Hoạt động trải nghiệm STEAM là một hình thức giáo dục STEAM. Trong hoạt động trải nghiệm STEAM, học sinh được khám phá các thí nghiệm, ứng dụng khoa học kĩ thuật trong thực tiễn đời sống. Qua đó, nhận biết được ý nghĩa của khoa học, công nghệ, kĩ thuật, nghệ thuật và toán học đối với đời sống con người, nâng cao hứng thú học tập cho các em. 1.3. Sự kết hợp giữa phương pháp dạy học theo dự án và tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM Hoạt động trải nghiệm STEAM là một hoạt động giáo dục, trong đó nội dung và cách thức tổ chức tạo điều kiện cho từng học sinh được tham gia trực tiếp và làm chủ thể của hoạt động, tự lên kế hoạch, chủ động xây dựng chiến lược hành động cho bản thân và cho nhóm để hình thành và phát triển những phẩm chất, tư tưởng, ý chí, tình cảm, giá trị, kĩ năng sống và những năng lực cần có của công dân trong xã hội hiện đại. Thông qua hoạt động, học sinh phát huy tính sáng tạo để thích ứng và tạo ra cái mới giá trị cho cá nhân và cộng đồng. 7
Sự kết hợp giữa phương pháp dạy học theo dự án và hoạt động trải nghiệm STEAM sẽ tạo ra môi trường học tập mới mẻ, tích cực, thoải mái gây hứng thú cho người học. Dạy học theo dự án góp phần gắn lí thuyết với thực hành, tư duy và hành động, nhà trường và xã hội , tham gia tích cực vào việc phát triển năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, tinh thần trách nhiệm và khả năng cộng tác làm việc của người học. Dạy học theo dự án kết hợp với hoạt động trải nghiệm STEAM là hoạt động học tập nhằm tạo cơ hội cho học sinh tổng hợp kiến thức từ nhiều lĩnh vực học tập và áp dụng một cách sáng tạo vào thực tế cuộc sống giúp học sinh được thực hành, khám phá và trải nghiệm qua mỗi hoạt động theo sự đa dạng về nội dung và hình thức của bài học. Nêu cao tính tự giác, tự lực, tinh thần trách nhiệm đối với công việc, say mê học tập, nghiên cứu và nắm bắt được cơ hội định hướng phát triển năng lực bản thân. Ngoài ra, việc kết hợp hai phương pháp trên còn giúp học sinh có cái nhìn tổng quát hơn về nội dung bài học, ghi nhớ lâu hơn và có kĩ năng vận dụng kiến thức vào giải quyết vấn đề thực tiễn. II. CƠ SỞ THỰC TIỄN 2.1. Thực trạng của việc sử dụng phương pháp dạy học dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM ở trường THPT Sử dụng phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM ở trường THPT là một hoạt động rất cần thiết. Tuy nhiên, tại các trường THPT hiện nay, một số giáo viên có suy nghĩ môn Địa lí là môn phụ nên chưa nhiệt tình trong việc giảng dạy, chưa tâm huyết với nghề, còn học sinh chưa tìm hiểu nhiều, chưa hứng thú trong học tập. Vì vậy việc dạy và học môn Địa lí ở các trường THPT hiện nay hiệu quả chưa cao mặc dù đã được quan tâm. Việc dạy học đang dùng ở những kiến thức trong sách giáo khoa chưa có sự vận dụng và liên hệ thực tiễn. Điều này một phần cũng do các em chưa có cơ hội được trải nghiệm, được làm thử một công việc nào đó. Do vậy, việc sử dụng phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM trong môn Địa lí ở trường THPT là rất quan trọng. Để minh họa cho điều này tôi đã làm khảo sát nhỏ đối với học sinh trong trường và giáo viên giảng dạy môn Địa lí ở các trường THPT trên địa bàn huyện Nghi Lộc. 2.1.1. Đối với học sinh Để thấy được sự hứng thú của học sinh khi sử dụng phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM trong quá trình học tập tôi làm phiếu khảo sát như sau: 8
PHIẾU KHẢO SÁT SỐ 1 (Dùng cho học sinh) Khảo sát về mức độ quan tâm và hứng thú của học sinh đối với phương pháp dạy học dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM. Phần I: Thông tin cá nhân Họ và tên:....................... ............. Lớp:......... Trường: THPT Nghi Lộc 2 Phần II: Nội dung Em hãy trả lời các câu hỏi sau bằng cách đánh dấu “x” vào ô tương ứng với phương án mình lựa chọn: Câu 1:Theo em việc sử dụng phương pháp dạy học dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM có vai trò như thế nào trong việc hình thành năng lực người học, đáp ứng yêu cầu của xã hội hiện nay A.Rất cần thiết  B. Cần thiết  C.Không cần thiết  Câu 2: Em cảm thấy như thế nào khi các nhiệm vụ học tập được thực hiện dưới hình thức dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM? A. Rất hứng thú  B. Hứng thú  C. Không hứng thú  Sau khi khảo sát trên 230 học sinh ở trường THPT Nghi Lộc 2, tôi thu được kết quả như sau: Bảng 2.1. Kết quả điều tra về mức độ cần thiết của việc sử dụng phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với tổ chức các hoạt động trải nghiệm STEAM trong quá trình học tập và mức độ hứng thú của học sinh. Kết quả điều tra Tổng số Câu hỏi 1 Câu hỏi 2 học sinh điều Rất cần Cần Không Rất hứng Hứng Không tra thiết thiết cần thiết Thú thú hứng thú 230 170 53 7 196 29 5 Tỉ lệ 73,9% 23% 3,1% 85,2% 12,6% 2,2% Như vậy theo kết quả bảng điều tra thì phần lớn học sinh rất muốn được tham gia thực hiện các dự án học tập kết hợp với các hoạt động trải nghiệm theo định hướng STEAM. Bởi đây là cơ hội cho các em được trải nghiệm thực hành, được vận dụng kiến thức vào thực tiễn, được thể hiện mình và làm những điều mình 9
thích, phát huy hết khả năng sáng tạo của học sinh trên nhiều lĩnh vực vì có những học sinh có thể học trên lớp không tốt nhưng kiến thức thực hành và kiến thức thực tiễn của các em lại rất tốt. 2.1.2. Đối với giáo viên Hiện nay, trong xu thế đổi mới dạy học nói chung và ở môn Địa lí nói riêng, việc rèn luyện kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn cho học sinh là một nhiệm vụ hết sức quan trọng. Nhận thức được vấn đề này, nhiều giáo viên đã tích cực tự học, tự nghiên cứu và tìm tòi để áp dụng những phương pháp, hình thức dạy học mới. Tuy nhiên, phần lớn giáo viên vẫn còn lúng túng trong áp dụng hoặc áp dụng nhưng hiệu quả chưa cao. Một số giáo viên vẫn còn nặng về cung cấp kiến thức cho học sinh mà chưa thật sự chú trọng vào việc rèn luyện các kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn,… Thông qua dự giờ, trao đổi và tiến hành khảo sát bằng phiếu điều tra, tôi nhận thấy, khi dạy phần “Vấn đề sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường” Địa lí 12, giáo viên vẫn còn nặng cung cấp kiến thức lí thuyết có sẵn sách giáo khoa chứ chưa có phương pháp thích hợp để phát huy năng lực cũng như khả năng vận dụng kiến thức đã có để giải quyết các tình huống thực tiễn. Chưa cho học sinh tham gia trải nghiệm, thực hành, vận dụng. Tôi đã tiến hành khảo sát số lượng giáo viên biết đến phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM và số lượng giáo viên áp dụng phương pháp trên vào dạy học thuộc các trường THPT trên địa bàn huyện Nghi Lộc. Phiếu khảo sát như sau: PHIẾU KHẢO SÁT SỐ 2 ( Dùng cho giáo viên) Phần I: Thông tin cá nhân Họ và tên giáo viên............................... Trường: THPT........................... Phần II: Nội dung Thầy (cô) hãy nêu ý kiến của mình vào các phương án lựa chọn trong các câu hỏi dưới đây: Câu 1: Trong quá trình dạy học , Thầy(Cô) có thường xuyên hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức đã học để giải quyết những tình huống thực tiễn? Phương án Ý kiến Rất thường xuyên Thỉnh thoảng Hiếm khi Chưa bao giờ 10
Câu 2: Theo Thầy (Cô) để hình thành năng lực cho học sinh việc sử dụng phương pháp dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM có quan trọng không? Phương án Ý kiến Rất quan trọng Quan trọng Không quan trọng Câu 3: Thầy /Cô có thường xuyên kết nối những kiến thức từ các môn học khác như Toán học,Vật lí, Hóa học, Công nghệ, Tin học trong quá trình dạy học môn Địa lí không? Phương án Ý kiến Rất thường xuyên Thỉnh thoảng Hiếm khi Chưa bao giờ Câu 4: Theo thầy (cô) việc sử dụng phương pháp dạy học dự án và tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM có ý nghĩa như thế nào đối với việc giảng dạy môn học của mình? Phương án Ý kiến Không quan tâm Rất muốn tìm hiểu Đang tìm hiểu Đang sử dụng để giảng dạy Sau khi khảo sát 17 giáo viên giảng dạy môn Địa lí ở các trường THPT trên địa bàn Huyện Nghi Lộc - Tỉnh Nghệ An, tôi thu được kết quả như sau: 11
Bảng 2.2: Kết quả khảo sát giáo viên về sử dụng phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM Tiêu Số lượng giáo viên dạy bộ môn Địa lí Tỉ lệ (%) chí tham gia khảo sát : 17 A 6 35,3 B 1 5,8 C 12 70,6 D 10 58,8 E 2 11,8 80 70 60 50 40 30 20 10 0 A B C D E Biểu đồ khảo sát giáo viên A. Số giáo viên hiểu rõ về phương pháp dạy học theo dự án và hoạt động trải nghiệm STEAM B. Số giáo viên áp dụng phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM vào dạy học C. Số giáo viên áp dụng phương pháp dạy học liên hệ thực tiễn vào dạy học D. Số lượng giáo viên yêu cầu học sinh giải quyết các vấn đề thực tiễn trên cơ sở kiến thức đã học E. Số giáo viên cho học sinh trải nghiệm để hình thành kiến thức Theo số liệu khảo sát, số lượng giáo viên biết đến dạy học dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM chưa nhiều (chỉ chiếm 35.3%), những giáo 12
viên biết đến phương pháp này thì cũng chưa áp dụng nhiều vào giảng dạy. Số giáo viên áp dụng phương pháp này vào dạy học chiểm tỉ lệ còn thấp (5,8%). Cũng qua khảo sát, tôi nhận thấy trong quá trình giảng dạy nhiều giáo viên đã bắt đầu chú ý đến việc liên hệ thực tiễn vào dạy học nhưng chỉ mới dừng lại ở việc liệt kê các hiện tượng tự nhiên mà chưa chú ý đến rèn luyện kĩ năng áp dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn cho học sinh. Về phía học sinh, khi giáo viên cung cấp hoặc nêu hiện tượng thực tế có liên quan đến kiến thức bài học các em tỏ ra rất hứng thú nhưng khi tiếp cận kiến thức phần lớn các em chỉ chú trọng đến kiến thức lí thuyết, chưa chú trọng rèn luyện kĩ năng thực hành cũng như chưa biết cách liên hệ được kiến thức đã học với thực tiễn, còn lúng túng trước các vấn đề thực tiễn liên quan đến bài học, chưa biết vận dụng kiến thức các môn khác vào giải thích các hiện tượng, tình huống trong thực tiễn. 2.2. Giải pháp khắc phục Xuất phát từ thực trạng trên, trong quá trình giảng dạy tôi đã thực hiện nhiều phương pháp dạy học tích cực để hình thành, phát huy các phẩm chất và năng lực học sinh. Trong đó với vai trò là giáo viên đang trực tiếp giảng dạy môn Địa lí 12, tôi đã tiến hành sử dụng phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM vào dạy học chủ đề “Vấn đề sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường Việt Nam”, nhằm giáo dục ý thức sử dụng hợp lí và bảo vệ tài nguyên, môi trường cho các em, mang lại hiệu quả cao trong dạy học. 2.3. Sử dụng phương pháp dạy học theo dự án kết hợp với tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM vào dạy học chủ đề “Vấn đề sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường Việt Nam”, Địa lí 12 - THPT. A. Mục tiêu dạy học chủ đề: 1. Kiến thức - Hiểu rõ tình hình suy giảm tài nguyên rừng và đa dạng sinh vật ở nước ta, tình trạng suy thoái và hiện trạng sử dụng tài nguyên đất ở nước ta. Phân tích được nguyên nhân và hậu quả của sự suy giảm tài nguyên sinh vật, sự suy thoái tài nguyên đất. - Biết được các biện pháp của nhà nước nhằm bảo vệ tài nguyên rừng, đa dạng sinh vật và các biện pháp bảo vệ tài nguyên đất. - Hiểu được một số vấn đề chính về bảo vệ môi trường nước ta, mất cân bằng sinh thái và ô nhiễm môi trường (nước, không khí, đất). - Nắm được sự phân bố hoạt động của một số loại thiên tai chủ yếu (bão, ngập lụt, lũ quét, hạn hán, động đất) thường xuyên gây tác hại đến đời sống và kinh tế ở nước ta. Biết cách phòng chống đối với mỗi loại thiên tai. - Hiểu được nội dung Chiến lược Quốc gia về bảo vệ tài nguyên và môi trường. 13
2. Kĩ năng - Có kĩ năng liên hệ thực tế về các biểu hiện suy thoái tài nguyên rừng, sinh vật và đất. - Phân tích được bảng số liệu về sự biến động tài nguyên rừng và đa dạng sinh học ở nước ta. - Tìm hiểu, quan sát thực tế, thu thập tài liệu về môi trường. - Vận dụng một số biện pháp bảo vệ tài nguyên, môi trường và phòng chống thiên tai ở địa phương. 3. Phẩm chất hình thành: - Yêu nước: Có ý thức vận dụng được những hiểu biết về tài nguyên, môi trường để tham gia và vận động mọi người sử dụng tài nguyên thiên nhiên hợp lí, bảo vệ môi trường. Tạo hứng thú trong việc tìm hiểu các phương pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường, xử lí chất thải sinh hoạt trong gia đình và địa phương để bảo vệ tài nguyên, môi trường. - Trách nhiệm: Có trách nhiệm hợp tác, chia sẻ và giúp đỡ lẫn nhau trong khi thực hiện nhiệm vụ được giao; Có ý thức trách nhiệm trong việc bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường sống và sức khỏe con người. - Nhân ái: Thông cảm, chia sẻ với những khó khăn của người dân vùng chịu nhiều thiên tai. - Chăm chỉ: Hoàn thành các nhiệm vụ được giao 4. Định hướng các năng lực hình thành: Thông qua việc học tập chủ đề sẽ góp phần hình thành cho học sinh các năng lực sau: + Năng lực chung: - Năng lực tự chủ, tự học. - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. - Năng lực giao tiếp và hợp tác. - Năng lực sử dụng công nghệ thông tin. + Năng lực chuyên biệt: - Năng lực nhận thức thế giới theo quan điểm không gian đối với sự phân bố các loại tài nguyên ở nước ta, tác động không biên giới của các vấn đề môi trường. - Năng lực thu thập, xử lí và truyền đạt thông tin. - Năng lực vận dụng kiến thức thực tiễn vào tìm hiểu các vấn đề môi trường, sử dụng tài nguyên thiên nhiên và vận dụng kiến thức để giải quyết vấn đề trong thực tiễn. 14
B . Nội dung Nội dung 1: Sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Nội dung 2: Bảo vệ môi trường và phòng chống thiên tai Nội dung 3: Tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM, đánh giá tổng kết hoạt động trải nghiệm. C . Công tác chuẩn bị, phương tiện, học liệu. - Lực lượng tham gia: Học sinh lớp 12, giáo viên bộ môn Địa lí - Thời gian: 10 ngày thực hiện nhiệm vụ ở nhà và 3 tiết học ở lớp. - Tài liệu: Các tài liệu học sinh tìm hiểu trên mạng về sử dụng tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường; hình ảnh tài nguyên và môi trường thực tế ở địa phương. - Phương tiện: Giấy bút để ghi chép, viết thu hoạch, vẽ; máy ảnh; máy vi tính; điện thoại thông minh; nguyên liệu và dụng cụ đi kèm cho sản phẩm STEAM của nhóm. - Chuẩn bị của giáo viên: Chuẩn bị nội dung, chia tổ, nhóm, phân công nhiệm vụ cụ thể cho các nhóm D. Hình thức tổ chức dạy học - Dạy học theo chủ đề, bằng hoạt động giáo dục (2 tiết- 1 tiết giao nhiệm vụ và hướng dẫn, 1 tiết báo cáo sản phẩm). Học sinh thực hiện dự án chủ đề theo nhóm ở nhà trong thời gian 1 tuần. - Tổ chức hoạt động trải nghiệm STEAM sau chủ đề (3 ngày hoàn thành sản phẩm STEAM tại nhà và 1 tiết báo cáo sản phẩm tại lớp) - Học theo nhóm tại lớp và hoàn thành nhiệm vụ theo nhóm ở nhà trong thời gian 10 ngày theo hướng dẫn của giáo viên. E. Tiến trình dạy học chủ đề HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG - Mục tiêu: + Huy động kiến thức về vấn đề sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường, để từ đó học sinh kết nối với kiến thức đã có với kiến thức của bài học mới. + Thu nhận thông tin về đặc điểm, ưu thế của người học để phân nhóm, chia nhiệm vụ thực hiện dự án + Kích thích tư duy, tạo hứng thú khám phá bài học mới. - Phương thức hoạt động + Phương tiện: Giáo viên chuẩn bị các bản phiếu hỏi bằng giấy A4, bút dạ. 15
+ Kĩ thuật dạy học: Áp dụng kĩ thuật dạy học “KWLH”. Dựa vào bảng hỏi “KWLH” (Biết – Know, muốn biết – Want, đã học – Learn và học bằng cách nào – How can) để khảo sát mức độ hiểu biết của học sinh về chủ đề, khảo sát mong muốn, hứng thú tìm hiểu về chủ đề của các em. - Các bước tiến hành + Bước 1: Giáo viên yêu cầu học sinh toàn lớp tham gia, suy nghĩ và viết thông tin ngắn gọn vào mỗi cột ở phiếu cho sẵn các thông tin sau, thời gian 2 phút. Phiếu hỏi “KWLH” về chủ đề: Họ và tên:......................................................... Lớp:............... Câu hỏi: 1. Em đã biết gì về chủ đề? ( Điền vào cột K) 2. Em mong muốn biết thêm điều gì về chủ đề này? ( Điền vào cột W) 3. Em đã học/ nghiên cứu thêm những gì sau khi học xong chủ đề này? (Điền vào cột L sau khi kết thúc dự án) 4. Em đề xuất mong muốn về cách học chủ đề này? Ưu thế của em khi tìm hiểu vấn đề này? (Điền vào cột H) K W L H (What you know) (What you want to (What you learn) (How can we learn) learn) Lưu ý: Cột L (Câu hỏi 3) sẽ được ghi sau khi kết thúc hoạt động học tập dự án + Bước 2: Sau thời gian 2 phút, đại diện một số học sinh trình bày phiếu hỏi. + Bước 3: Giáo viên nhận xét, tổng hợp thông tin từ phiếu hỏi và dẫn dắt vào bài, giới thiệu cấu trúc nội dung bài học. - Yêu cầu cần đạt của hoạt động: + Học sinh phản ứng nhanh với yêu cầu, rèn luyện kĩ năng sử dụng ngôn ngữ (viết và nói) súc tích. + Thể hiện mức độ hiểu biết của bản thân về chủ đề + Bước đầu bộc lộ ý thức trách nhiệm về vấn đề, ý thức ham học hỏi, tìm tòi. + Về năng lực: Thể hiện được các năng lực, ưu thế của bản thân. 16
HOẠT ĐỘNG 2. TÌM HIỂU CHỦ ĐỀ, DỰ ÁN Giai đoạn 1: Giới thiệu mục tiêu, chủ đề dự án - Bước 1: Xác định mục tiêu của dự án + Có ý thức góp phần giải quyết mối quan hệ giữa sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường với sự phát triển ở địa phương nhằm tiếp cận đến mục tiêu phát triển bền vững. + Nhận biết được hiện trạng sử dụng tài nguyên thiên nhiên và môi trường ở địa phương. + Tham gia bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường tại địa phương như trường học, xóm làng, khu phố... bằng những việc làm cụ thể và thiết thực. + Phát triển kĩ năng đặt vấn đề và giải quyết vấn đề. + Hình thành và phát triển năng lực công nghệ thông tin + Phát triển năng lực hợp tác và trình diễn (trong quá trình thực hiện và tại thời điểm trình bày sản phẩm) + Phát triển năng lực tư duy . - Bước 2: Xác định và lựa chọn các tiểu chủ đề của dự án Giáo viên và học sinh cùng thảo luận để xác định các tiểu chủ đề của dự án: + Tiểu chủ đề 1: Sử dụng và bảo vệ tài nguyên sinh vật + Tiểu chủ đề 2: Sử dụng, bảo vệ tài nguyên đất và một số tài nguyên khác + Tiểu chủ đề 3: Bảo vệ môi trường + Tiểu chủ đề 4: Một số thiên tai và biện pháp phòng chống Sau khi xác định được các tiểu chủ đề, giáo viên căn cứ vào sĩ số học sinh của lớp để chia nhóm và giao nhiệm vụ cho mỗi nhóm. - Bước 3: Cung cấp bộ câu hỏi định hướng: - Làm thế nào để tạo ra các giá trị trong việc bảo vệ tài Câu hỏi khái quát nguyên thiên nhiên và môi trường. - Em đánh giá thế nào về việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường ở địa phương em? Câu hỏi bài học - Làm thế nào để góp phần sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường? - Có mấy loại tài nguyên thiên nhiên? Hãy chứng minh rác thải cũng có thể được xem là tài nguyên? - Có bao nhiêu loại ô nhiễm môi trường? Các tác nhân gây ô nhiễm? Câu hỏi nội dung - Các biểu hiện ô nhiễm môi trường ở địa phương em? Loại ô nhiễm nào quan trọng nhất? Tác nhân? - Hậu quả của việc khai thác quá mức tài nguyên thiên nhiên và làm ô nhiễm môi trường là gì? 17