Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng trò chơi trong bài dạy hoá học lớp 10 – THPT nhằm nâng cao chất lượng dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: DOCX | Số trang:53

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu sáng kiến "Sử dụng trò chơi trong bài dạy hoá học lớp 10 – THPT nhằm nâng cao chất lượng dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh" nhằm giúp học sinh: Hứng thú học tập, tự giác học tập; tiếp thu kiến thức tốt; yêu thích bộ môn hoá học; vận dụng tốt công nghệ thông tin trong học tập.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Sử dụng trò chơi trong bài dạy hoá học lớp 10 – THPT nhằm nâng cao chất lượng dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1.1. Lí do chọn đề tài Để nâng cao chất lượng dạy học theo chương trình GDPT 2018 là phát triển phẩm chất, năng lực học sinh thì vai trò của giáo viên trong việc tìm ra phương pháp dạy học, kĩ thuật dạy học phù hợp là vô cùng quan trọng. Khi có phương pháp dạy học phù hợp sẽ giúp học sinh hứng thú học tập hơn. Từ đó học sinh sẽ chăm chỉ học tập, tự giác học tập và chất lượng ngày càng được nâng lên. Đặc biệt, hoá học là một trong những môn khoa học tự nhiên thường được coi là môn học khá khô khan thì cần phải chú ý tạo cho học sinh một phương pháp học tập tránh bị nhàm chán là một việc làm vô cùng quan trọng. Có nhiều cách thức để giáo viên tạo hứng thú học tập cho học sinh. Một trong những phương pháp đó là sử dụng trò chơi trong dạy học. Trò chơi trong dạy học là một trong những cách thức dạy học phù hợp với chương trình giáo dục hiện nay. Tuy nhiên, việc thiết kế trò chơi và áp dụng trò chơi như thế nào trong dạy học thì giáo viên cần phải nghiên cứu thực hiện. Qua quá trình nghiên cứu, thiết kế và sử dụng trò chơi trong dạy học hoá học tại trường THPT mà hiện nay tôi đang dạy, tôi thấy rằng trò chơi trong dạy học thực sự có hiệu quả, phù hợp trong việc phát triển năng lực học sinh theo chương trình GDPT 2018. Vì vậy tôi đã trinh bày nội dung này thông qua đề tài nghiên cứu “Sử dụng trò chơi trong bài dạy hoá học lớp 10 – THPT nhằm nâng cao chất lượng dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh”. 1.2. Mục đích, phương pháp nghiên cứu của đề tài 1.2.1. Mục đích nghiên cứu: Thông qua hoạt động trò chơi học tập để giúp học sinh: - Hứng thú học tập, tự giác học tập - Tiếp thu kiến thức tốt - Yêu thích bộ môn hoá học - Vận dụng tốt công nghệ thông tin trong học tập Thông qua thiết kế trò chơi và thực hiện dạy học bằng trò chơi giúp giáo viên: 1
- Có kĩ năng tốt trong việc thiết kế trò chơi. - Sử dụng trò chơi có hiệu quả trong quá trình dạy học Từ đó nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy, phát triển được phẩm chất, năng lực học sinh phù hợp với chương trình phổ thông 2018 1.2.2. Phương pháp nghiên cứu của đề tài - Đọc tài liệu, sách báo, tạp chí… về các vấn đề liên quan đến đề tài sáng kiến kinh nghiệm - Điều tra, khảo sát thực trạng sử dụng trò chơi trong dạy học bộ môn hoá học tại trường THPT - Dự giờ, quan sát việc dạy học của giáo viên và học sinh trong giờ học - Tổ chức thực nghiệm. + Thiết kế các trò chơi học tập + Tổ chức thực hiện dạy học với các trò chơi được thiết kế + Tổ chức đánh giá kết quả thực hiện - Phân tích và đánh giá việc dạy của giáo viên và việc học của học sinh về các vấn đề liên quan đến đề tài sáng kiến kinh nghiệm 1.3. Tính mới và những đóng góp của đề tài - Dạy học thông qua tổ chức trò chơi áp dụng cụ thể vào từng hoạt động học đã chuyển từ dạy học thụ động, 1 chiều, chỉ truyền tải kiến thức sang dạy học tích cực, lấy học sinh làm trung tâm, chú trọng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh - Xây dựng được hệ thống trò chơi dạy học trong hoá học phù hợp chương trình giáo dục tổng thể 2018 Thông qua xây dựng và áp dụng trò chơi dạy học vào dạy học không chỉ giúp cho học sinh có hứng thú học tập hơn, hiệu quả học tập được nâng lên mà còn giúp học sinh phát triển một số kĩ năng sống như kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm, ... Tính mới: 2
- Đề tài đề xuất sử dụng trò chơi một cách sáng tạo và hiệu quả trong giảng dạy hóa học lớp 10, góp phần nâng cao chất lượng dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. - Đề tài cung cấp một hệ thống các trò chơi đa dạng, phong phú, phù hợp với nội dung chương trình học và đặc điểm tâm lý học sinh lớp 10. - Đề tài đề xuất phương pháp, kỹ thuật tổ chức các hoạt động chơi một cách khoa học, hiệu quả, giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng và sâu sắc. Những đóng góp: - Nâng cao hứng thú học tập của học sinh: Việc sử dụng trò chơi giúp học sinh học tập một cách hứng thú, tích cực, từ đó tạo niềm yêu thích đối với môn hóa học. - Giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng và hiệu quả: Trò chơi giúp học sinh ghi nhớ kiến thức một cách lâu dài và sâu sắc hơn so với phương pháp giảng dạy truyền thống. - Phát triển các năng lực cần thiết cho học sinh: Qua các hoạt động chơi, học sinh phát triển được các năng lực như: tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, làm việc nhóm, giao tiếp,... - Nâng cao chất lượng dạy học: Việc sử dụng trò chơi hiệu quả góp phần nâng cao chất lượng dạy học hóa học lớp 10, giúp học sinh đạt được kết quả tốt hơn trong học tập. - Góp phần đổi mới phương pháp giảng dạy hóa học lớp 10 theo định hướng phát triển năng lực học sinh. - Chia sẻ kinh nghiệm sử dụng trò chơi trong giảng dạy hóa học lớp 10 cho giáo viên đồng nghiệp. - Góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục toàn diện cho học sinh. Kết luận: Đề tài "Sử dụng trò chơi trong giảng dạy hóa học lớp 10 nâng cao chất lượng dạy học" là một đề tài có tính mới, có giá trị khoa học và thực tiễn cao. Đề tài có thể áp dụng rộng rãi trong giảng dạy hóa học lớp 10 và các môn học khác, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. 3
1.4. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở khoa học (cơ sở lí luận, cơ sở thực tiễn) của việc xây dựng trò chơi, sử dụng trò chơi trong dạy học hoá học - Khảo sát thực trạng xây dựng trò chơi, sử dụng trò chơi trong dạy học tại nơi công tác - Xây dựng trò chơi, tổ chức trò chơi trong dạy học ở một số nội dung, một số bài học - Đánh giá hiệu quả của trò chơi trong dạy học hoá học THPT 4
PHẦN II. NỘI DUNG ĐỀ TÀI CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ VIỆC “SỬ DỤNG TRÒ CHƠI TRONG BÀI DẠY HOÁ HỌC LỚP 10 – THPT NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH”. 1.1. Cơ sở lí luận 1.1.1. Tổng quan về trò chơi 1.1.1.1. Khái niệm trò chơi Trò chơi là một hoạt động có cấu trúc, thường được thực hiện với mục đích giải trí, vui vẻ, hoặc giáo dục. Nó khác biệt với công việc, thường được thực hiện để kiếm tiền, và nghệ thuật, thường tập trung vào việc thể hiện các yếu tố thẩm mỹ hoặc tư tưởng. Trò chơi là 1 thuật ngữ và mang 2 ý nghĩa khác nhau: Nghĩa thứ nhất: Trò chơi là chơi có luật, có tính cạnh tranh, thách thức và người chơi tham gia phải biết quy tắc, mục đích, yêu cầu và kết quả. Nghĩa thứ hai: Trò chơi là những công việc được tổ chức và tiến hành dưới hình thức chơi 1.1.1.2. Đặc điểm của trò chơi - Có cấu trúc: Trò chơi có quy tắc, mục tiêu và bối cảnh cụ thể. - Thường được thực hiện với mục đích giải trí: Mọi người chơi để thư giãn, giảm căng thẳng và vui vẻ. - Có thể được sử dụng như một công cụ giáo dục: Trò chơi có thể giúp các em học hỏi các kỹ năng mới, phát triển tư duy phản biện và giải quyết vấn đề. - Khác biệt với công việc: Mọi người chơi không nhằm mục đích kiếm tiền. - Khác biệt với nghệ thuật: Trò chơi không tập trung vào việc thể hiện các yếu tố thẩm mỹ hoặc tư tưởng. 5
1.1.1.3. Phân loại trò chơi: Có rất nhiều cách để phân loại trò chơi, nhưng một số cách phổ biến bao gồm: - Theo mục đích: Giải trí, giáo dục, thể thao,… - Theo số lượng người chơi: Một người chơi, nhiều người chơi, … - Theo phương tiện: Trò chơi bảng, trò chơi điện tử, trò chơi thẻ bài, … - Theo thể loại: Chiến lược, nhập vai, giải đố, … 1.1.1.4. Vai trò của trò chơi: Trò chơi đóng vai trò quan trọng trong đời sống của con người. Chúng có thể giúp chúng ta: - Giải trí và thư giãn: Trò chơi giúp chúng ta tạm quên đi những lo lắng và muộn phiền trong cuộc sống. - Học hỏi các kỹ năng mới: Trò chơi có thể giúp chúng ta học hỏi các kỹ năng mới như giải quyết vấn đề, tư duy phản biện và làm việc nhóm…. - Phát triển tư duy sáng tạo: Trò chơi khuyến khích chúng ta suy nghĩ sáng tạo và tìm ra những giải pháp mới cho các vấn đề. - Kết nối với người khác: Trò chơi có thể giúp chúng ta kết nối với bạn bè và gia đình, đồng thời tạo ra những kỷ niệm đẹp. Trò chơi là một phần quan trọng của văn hóa con người. Chúng có thể được tìm thấy ở mọi nơi trên thế giới và dưới nhiều hình thức khác nhau. Trò chơi mang lại nhiều lợi ích cho con người và đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của chúng ta. 1.1.2. Tổng quan về trò chơi dạy học 1.1.2.1. Khái niệm trò chơi dạy học: Như trên ta thấy được trò chơi mang lại nhiều lợi ích cho con người và đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của chúng ta. Vì vậy để phát huy hiệu quả trong dạy học hơn nữa thì chúng ta có thể áp dụng trò chơi vào trong dạy học. 6
Trò chơi dạy học có nhiều khái niệm khác nhau: Theo A.I Xôrokima đã đưa ra một luận điểm vô cùng quan trọng về đặc thù của trò chơi dạy học (còn gọi là trò chơi học tập): “Trò chơi học tập là một quá trình phức tạp, nó là hình thức dạy học và đồng thời nó vẫn là trò chơi,… khi các mối quan hệ chơi bị xóa bỏ, ngay lập tức trò chơi biến mất và khi ấy trò chơi biến thành tiết học, đôi khi biến thành sự luyện tập” (Xôrokina & Baturina, 1970) Theo nhà tâm lí học Kun Kel người Anh từng nói “ trò chơi dạy học là một phương pháp dạy học giúp các em vui vẻ hẳn lên, thích hoạt động hơn. Khi khép vào luật chơi các em dần có trật tự, có kỉ luật hơn” Theo Đặng Thành Hưng, những trò chơi giáo dục được lựa chọn và sử dụng trực tiếp để dạy học, tuân theo mục đích, nội dung, các nguyên tắc và phương pháp dạy học, có chức năng tổ chức, hướng dẫn và động viên trẻ hay HS tìm kiếm và lĩnh hội tri thức, học tập và rèn luyện kĩ năng, tích lũy và phát triển các phương thức hoạt động và hành vi ứng xử xã hội, văn hóa, đạo đức, thẩm mĩ, pháp luật, khoa học, ngôn ngữ, cải thiện và phát triển thể chất, tức là tổ chức và hướng dẫn quá trình học tập của HS khi tham gia trò chơi gọi là trò chơi dạy học (Đặng, 2002). Trò chơi dạy học được các nhà lí luận dạy học nghiên cứu và cho rằng: tất cả những trò chơi gắn với việc dạy học như là phương pháp, hình thức tổ chức và luyện tập,… với nội dung và tính chất của trò chơi phục vụ mục tiêu dạy học đều được gọi là trò chơi dạy học (Nguyễn, 2020). Như vậy, có nhiều tác giả đưa ra quan niệm về trò chơi dạy học khác nhau. Tổng hợp các quan điểm khác nhau của nhiều tác giả, tôi nhận định: “Trò chơi dạy học là một phương pháp sử dụng trò chơi trong quá trình giảng dạy nhằm mục đích giáo dục. Nó kết hợp các yếu tố giải trí, vui vẻ của trò chơi với các nội dung học tập để giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả hơn”. 1.1.2.2. Đặc điểm của trò chơi dạy học: - Có mục đích giáo dục: Trò chơi dạy học không chỉ đơn giản là để giải trí mà còn nhằm mục đích giúp học sinh học tập và phát triển các kỹ năng. - Kết hợp các yếu tố trò chơi: Trò chơi dạy học sử dụng các quy tắc, mục tiêu, bối cảnh và các yếu tố khác của trò chơi để thu hút học sinh tham gia. 7
- Kích thích sự hứng thú: Trò chơi dạy học giúp tạo ra bầu không khí học tập vui vẻ, thoải mái, từ đó kích thích sự hứng thú và ham học hỏi của học sinh. - Tăng cường sự tham gia: Trò chơi dạy học khuyến khích học sinh tham gia tích cực vào các hoạt động học tập, từ đó giúp học sinh tiếp thu kiến thức hiệu quả hơn. - Phát triển các kỹ năng: Trò chơi dạy học giúp học sinh phát triển các kỹ năng tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, làm việc nhóm và giao tiếp…. 1.1.2.3. Lợi ích của trò chơi dạy học: - Tạo ra bầu không khí học tập vui vẻ: Trò chơi dạy học giúp tạo ra bầu không khí học tập vui vẻ, thoải mái, từ đó giúp học sinh giảm bớt căng thẳng và lo lắng. - Tăng cường sự gắn kết giữa giáo viên và học sinh: Trò chơi dạy học giúp tăng cường sự gắn kết giữa giáo viên và học sinh, từ đó tạo ra mối quan hệ tốt đẹp hơn giữa hai bên. - Kích thích sự sáng tạo: Trò chơi dạy học khuyến khích học sinh tư duy sáng tạo và tìm ra những giải pháp mới cho các vấn đề. - Tăng cường hiệu quả học tập: Trò chơi dạy học giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách dễ dàng và hiệu quả hơn. - Phát triển kỹ năng: Trò chơi dạy học giúp học sinh phát triển các kỹ năng cần thiết cho cuộc sống như kỹ năng tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, làm việc nhóm và giao tiếp. 1.1.2.4. Một số quy tắc xây dựng trò chơi dạy học - Mục đích trò chơi phải rõ ràng: + Xác định mục tiêu cụ thể cho trò chơi, liên hệ với nội dung học tập. + Trò chơi phải giúp học sinh củng cố kiến thức, kỹ năng đã học hoặc rèn luyện những kỹ năng mới. - Phù hợp với đối tượng học sinh: + Chọn chủ đề, nội dung và hình thức trò chơi phù hợp với độ tuổi, trình độ nhận thức, sở thích của học sinh. 8
+ Đảm bảo trò chơi không quá khó hoặc quá dễ để học sinh có thể tham gia một cách tích cực. - Luật chơi đơn giản, dễ hiểu: + Giải thích luật chơi rõ ràng, súc tích, dễ hiểu để học sinh dễ dàng nắm bắt và thực hiện. + Tránh sử dụng luật chơi quá phức tạp hoặc có nhiều quy tắc rườm rà. - Tính hấp dẫn, kích thích hứng thú: + Sử dụng các hình thức, phương pháp đa dạng, sáng tạo để thu hút học sinh tham gia. + Tạo bầu không khí vui vẻ, thoải mái để học sinh cảm thấy hứng thú và tích cực học tập. - Tính giáo dục cao: + Nội dung trò chơi phải mang tính giáo dục, giúp học sinh học tập hiệu quả. + Kết hợp trò chơi với các hoạt động học tập khác để củng cố kiến thức và kỹ năng cho học sinh. - Tính an toàn: + Đảm bảo trò chơi an toàn cho học sinh, không có nguy cơ gây tai nạn hoặc tổn thương. + Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ, trang thiết bị cần thiết cho trò chơi. - Phân chia vai trò hợp lý: + Phân chia vai trò cho học sinh một cách hợp lý để đảm bảo tất cả học sinh đều có cơ hội tham gia chơi. + Khuyến khích học sinh hợp tác, phối hợp với nhau trong quá trình chơi. 1.1.2.5. Một số quy tắc sử dụng trò chơi dạy học - Trước khi chơi: Chuẩn bị kỹ lưỡng + Xác định mục tiêu rõ ràng cho trò chơi. 9
+ Chọn trò chơi phù hợp với đối tượng học sinh và nội dung học tập. + Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ, tài liệu cần thiết cho trò chơi. + Giải thích luật chơi cho học sinh một cách rõ ràng, súc tích. - Trong khi chơi: + Tạo bầu không khí vui vẻ, thoải mái: + Khuyến khích học sinh tham gia chơi một cách tích cực. + Tạo điều kiện cho học sinh được tự do thể hiện bản thân. + Giữ gìn trật tự trong lớp học. + Điều chỉnh trò chơi phù hợp: GV quan sát và điều chỉnh trò chơi nếu cần thiết để đảm bảo phù hợp với học sinh. Giúp đỡ học sinh gặp khó khăn trong quá trình chơi. Kịp thời xử lý các tình huống phát sinh. - Sau khi chơi: + Tóm tắt lại nội dung trò chơi: Nhấn mạnh những kiến thức, kỹ năng mà học sinh đã học được qua trò chơi. Chia sẻ những kinh nghiệm hay trong quá trình chơi. Gợi ý cho học sinh cách áp dụng những kiến thức, kỹ năng đã học vào thực tế + Đánh giá hiệu quả của trò chơi: + Sau khi chơi, giáo viên cần đánh giá hiệu quả của trò chơi để rút kinh nghiệm cho những lần tổ chức sau. + Đánh giá mức độ tham gia của học sinh, mức độ tiếp thu kiến thức và kỹ năng, cũng như thái độ của học sinh đối với trò chơi. 10
Bằng cách áp dụng những quy tắc trên, giáo viên có thể xây dựng những trò chơi dạy học hiệu quả, giúp học sinh học tập một cách vui vẻ, tích cực và đạt hiệu quả cao. 1.1.2.6. Một số trò chơi dạy học: Trò chơi dạy học là một phương pháp hiệu quả giúp học sinh học tập một cách vui vẻ và hiệu quả. Giáo viên cần sáng tạo và linh hoạt trong việc sử dụng trò chơi dạy học để phù hợp với nội dung học tập và lứa tuổi của học sinh. Trò chơi dạy học ta có thể vận dụng phù hợp cho từng nội dung của bài học như sử dụng trò chơi dạy học cho phần khởi động, phần luyện tập, ôn tập hay củng cố Một số trò chơi dạy học được áp dụng trong dạy học thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài:Trò chơi ô chữ, Trò chơi giải đố, Trò chơi thẻ bài, Trò chơi ghép hình… . Với các trò chơi dạy học này giúp phát triển cho học sinh một số năng lực như năng lực giải quyết vấn đề, năng lực hớp tác nhóm, năng lực tư duy… 1.1.3. Sử dụng trò chơi trong dạy học Hóa học nhằm phát triển năng lực học sinh Việc sử dụng trò chơi trong dạy học Hóa học lớp 10 đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển năng lực cho học sinh. Thông qua các trò chơi học sinh có cơ hội rèn luyện và phát triển nhiều năng lực cần thiết, góp phần hình thành và hoàn thiện nhân cách HS 1.1.3.1. Phát triển năng lực chung: - Năng lực giải quyết vấn đề: Trò chơi thường đặt học sinh vào các tình huống cần vận dụng kiến thức, kỹ năng để giải quyết vấn đề. Qua đó, học sinh rèn luyện khả năng phân tích, tư duy logic, sáng tạo và đưa ra quyết định phù hợp. - Năng lực giao tiếp: Trò chơi thường khuyến khích học sinh thảo luận, trao đổi, hợp tác với nhau. Qua đó, học sinh rèn luyện khả năng giao tiếp, thuyết trình, lắng nghe và làm việc nhóm hiệu quả. - Năng lực tự học: Trò chơi giúp học sinh hình thành hứng thú học tập, từ đó thúc đẩy học sinh tự giác tìm hiểu, khám phá kiến thức mới. 11
- Năng lực ứng dụng: Trò chơi giúp học sinh liên hệ kiến thức hóa học với thực tế, từ đó rèn luyện khả năng ứng dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn. 1.1.3.2. Phát triển năng lực riêng: - Năng lực nhận thức: Trò chơi giúp học sinh ghi nhớ kiến thức một cách sâu sắc và lâu dài hơn thông qua các hoạt động vận dụng, trải nghiệm thực tế. - Năng lực sáng tạo: Trò chơi khuyến khích học sinh tư duy sáng tạo, tìm ra những giải pháp mới mẻ, độc đáo cho các vấn đề hóa học. 1.2. Cơ sở thực tiễn: Thuận lợi và khó khăn khi sử dụng trò chơi dạy học 1.2.1. Thuận lợi: - Sử dụng trò chơi dạy học là một phương pháp dạy học có tiến trình rõ ràng, thiết bị, học liệu dạy học đơn giản, có nhiều phần mềm hỗ trợ nên có thể áp dụng được ở các điều kiện dạy học ở các trường THPT. - Có thể nhận thấy rằng việc sử dụng trò chơi dạy học đã kích thích sự ham muốn, hứng thú học tập, sự hăng say tìm tòi của học sinh, phát triển được năng lực HS - Hiện nay đã có nhiều ứng dụng hỗ trợ cho việc tạo ra các trò chơi dạy học nên GV, HS có nhiều điều kiện để thiết kế ra nhiều loại trò chơi dạy học. 1.2.2. Khó khăn: * Về điều kiện, cơ sở vật chất - Hiện nay, bàn ghế lớp học được bố trí theo dãy, nối tiếp nhau, không thuận lợi cho việc tổ chức học theo nhóm. - Về đội ngũ GV: Hệ thống câu hỏi, bài tập vận dụng trong việc sử dụng trò chơi còn ít nên giáo viên phải tìm tòi, xây dựng câu hỏi cho trò chơi còn khó khăn, mất nhiều thời gian dẫn đến nhiều GV còn ngại sử dụng trò chơi dạy học 12
* Về học sinh: Trình độ của HS không đồng đều, vẫn có một số HS còn chưa hứng thú hoặc không chủ động giải quyết vấn đề đẫn đến học tập bị động nên hiệu quả không cao 1.3. Thực trạng sử dụng trò chơi trong dạy học ở trường THPT Tổ chức khảo sát thực trạng sử dụng trò chơi trong dạy học tại trường đang công tác a. Mục đích khảo sát: + Đánh giá thực trạng sử dụng trò chơi trong dạy học hóa học ở trường THPT. + Xác định những ưu điểm, hạn chế của việc sử dụng trò chơi trong dạy học hóa học. + Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng trò chơi trong dạy học hóa học, góp phần nâng cao chất lượng dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. b. Đối tượng khảo sát: GV và HS trường THPT nơi chúng tôi công tác. c. Thời gian khảo sát: Tháng 08 năm 2023 d. Nội dung khảo sát: - Khảo sát giáo viên: + Mẫu khảo sát GV: Hình thức: Trực tiếp qua Docs.google.com Để giúp tôi hoàn thành đề tài nghiên cứu của mình, mong quý Thầy (Cô) vui lòng cho biết ý kiến của mình về những vấn đề sau bằng cách bấm chọn vào trước câu trả lời đúng với ý kiến của Thầy (Cô) hoặc ghi câu trả lời vào một số câu hỏi dưới đây. Xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của quý Thầy (Cô)! Câu 1. Theo Thầy (Cô) sử dụng trò chơi trong dạy học ở trường THPT có tác dụng như thế nào? Định hướng phát triển các phẩm chất cho HS. 13
Định hướng phát triển các năng lực cho HS. Định hướng phát triển phẩm chất, năng lực cho HS. Không có tác dụng. Ý kiến khác. Câu 2. Trong dạy học ở trên lớp, nếu Thầy Cô sử dụng trò chơi thì thường sẽ sử dụng trong nội dung nào? Khởi động. Hình thành kiến thức. Luyện tập. Tìm tòi mở rộng Ý kiến khác. Câu 3. Mức độ sử dụng trò chơi trong dạy học trên lớp của Thầy (Cô) như thế nào? Rất thường xuyên Thường xuyên Thỉnh thoảng Rất ít khi Không bao giờ Câu 4. Đánh giá hiệu quả của việc sử dụng trò chơi của Thầy (Cô) dạy học như thế nào? Rất hiệu quả Hiệu quả Ít hiệu quả Không hiệu quả 14
Câu 5. Theo ý kiến của Thầy (Cô), việc sử dụng trò chơi trong dạy học có cấp thiết hay không? Rất cấp thiết Cấp thiết Ít cấp thiết Không cấp thiết Câu 6 Theo ý kiến của Thầy (Cô), việc xây dựng, sử dụng trò chơi trong dạy học tại trường THPT có khả thi hay không? Rất khả thi Khả thi Ít khả thi Không khả thi + Kết quả khảo sát GV: Qua 6 câu hỏi nhiều lựa chọn, kết quả hỏi ý kiến GV ở trường THPT nơi tôi giảng dạy có 29 GV trả lời cho thấy: - Đa số GV cho rằng việc sử dụng trò chơi dạy học trong dạy học ở trường THPT có tác dụng định hướng phát triển phẩm chất, năng lực cho HS 15
- Chủ yếu GV sử dụng trò chơi phần khởi động, tiếp đến là phần luyện tập. Rất ít GV sử dụng trò chơi cho phần hình thành kiến thức mới hay tìm tòi mở rộng. - Mức độ sử dụng trò chơi trong dạy học vẫn còn khá nhiều GV thỉnh thoảng mới sử dụngQua khảo sát hiệu quả, tính cấp thiết và tính khả thi của việc sử dụng trò chơi, chúng tôi thấy rằng 100% GV cho biết sử dụng trò chơi dạy học thực sự là có hiệu quả, là sự cấp thiết và rất có khả thi 16
- Khảo sát học sinh + Hình thức khảo: Phát phiếu khảo sát trực tiếp đến HS + Số lượng phiếu khảo sát: 75 phiếu + Mẫu khảo sát HS Để phục vụ cho việc nghiên cứu của Cô (Thầy), mong các em HS vui lòng cho biết ý kiến của mình về những vấn đề sau bằng cách đánh dấu (x) vào trước câu trả lời đúng với ý kiến của các em. Xin chân thành cảm ơn các em HS! Câu 1. Ở trường các em đang học, GV có sử dụng trò chơi trong dạy học không? Thường xuyên thỉnh thoảng Rất ít khi Không bao giờ Câu 2. Trong dạy học ở trường THPT, theo em thì GV thiết kế và sử trò chơi trong dạy học là? Rất cần thiết Cần thiết Không cần thiết Câu 3. Ở trường các em, khi GV sử dụng trò chơi, các em cảm thấy? Rất thích Thích Bình thường Không thích Câu 4. Các trò chơi mà GV đã sử dụng dạy học phù hợp với nội dung bài học và khả năng học tập của em. Đồng ý Không đồng ý Phân vân Câu 5. Sử dụng trò chơi dạy học giúp em dễ tiếp thu kiến thức, nhớ kiến thức lâu hơn và mang lại kết quả đáng kể trong học tập. 17
Đồng ý Không đồng ý Phân vân Câu 6. Em thật sự hứng thú, vui vẻ, tích cực với các tiết học có sử dụng trò chơi Đồng ý Không đồng ý Phân vân Câu 7. Em mong muốn các Thầy Cô thường xuyên áp dụng phương pháp dạy học có sử dụng trò chơi. Đồng ý Không đồng ý Phân vân - Kết quả khảo sát: Tổng 75 phiếu Câu 1 Thườngxuyên thỉnh thoảng Rất ít khi Không bao 15 phiếu 45 phiếu 5 phiếu giờ 0 phiếu Câu 2 Rất cần thiết Cần thiết Không cần 27 phiếu 44 phiếu thiết 4 phiếu Câu 3 Rất thích Thích Bình thường Không thích 15 phiếu 50 phiếu 10 phiếu 0 phiếu Câu 4 Đồng ý Không đồng ý Phân vân 69 phiếu 0 phiếu 6 phiếu Câu 5 Đồng ý Không đồng ý Phân vân 69 phiếu 3 phiếu 3 phiếu Câu 6 Đồng ý Không đồng ý Phân vân 65 phiếu 5 phiếu 5 phiếu Câu 7 Đồng ý Không đồng ý Phân vân 65 phiếu 5 phiếu 5 p h i ế u - Phân tích kết quả Qua 7 câu hỏi nhiều lựa chọn, kết quả khảo sát trực tiếp 75 HS ở các lớp bằng phiếu, cho thấy: Sử dung trò chơi dạy học là việc làm cần thiết bởi thông qua trò chơi đã tạo được hứng thú học tập cho đa số HS, làm không khí tiết học vui vẻ, tích cực hơn, giúp các emđễ tiếp thu kiến thức, nhớ kiến thức lâu hơn và mang lại hiệu quả học tập tốt hơn 18
CHƯƠNG 2. SỬ DỤNG TRÒ CHƠI TRONG BÀI DẠY HOÁ HỌC LỚP 10 – THPT NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH 2.1. Xây dựng kế hoạch tổng quan - Xây dựng nội dung kiến thức: có áp dụng trò chơi dạy học: các bài luyện tập, các nội dung khởi động, củng cố, ôn tập thuộc chương trình hoá học 10-THPT - Lựa chọn trò chơi phù hợp: + Lựa chọn trò chơi phù hợp với nội dung kiến thức đang học, phù hợp với trình độ học tập của học sinh lớp 10. + Lựa chọn trò chơi có tính giáo dục cao, giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả. + Lựa chọn trò chơi có tính giải trí cao, tạo hứng thú cho học sinh tham gia. Có nhiều trò chơi khác nhau có thể dung trong dạy học,như: mảnh ghép bí ẩn, nhìn hình đoán chữ, trò chơi ô chữ, trắc nghiệm đúng sai, vòng quay may mắn, ong tìm chữ....nhưng trong phạm vi nghiên cứu của đề tài này, tôi tập trung khai thác ba trò chơi chủ yếu là Trò chơi “Ong tìm chữ”. Trò chơi “thủ lĩnh thẻ bài”, trò chơi “giải đáp ô chữ” và trò chơi “tìm mảnh ghép” + Một số phần mềm được sử dụng khi xây dựng trò chơi: * http// myfreebingocards.com *WordMint.com/categories/chemistry * Quizz.com *Flippity.net 19
2.2. Kế hoạch bài học, kế hoạch xây dựng trò chơi dạy học 2.2.1. Sử dụng trò chơi trong phần khởi động: Những trò chơi này có thể sử dụng khi bắt đầu vào 1 tiết học, nó có tác dụng khởi động tư duy của HS, dẫn dắt HS tìm hiểu nội dung, học tập một cách tự nhiên, thoải mái và vui vẻ. Không chỉ vậy, trò chơi này còn được sử dụng khi chuyển tiếp sang một nội dung mới trong giờ học. Cách chuyển tiếp này giúp HS thay đổi trạng thái, kích thích hoạt động trí tuệ để đạt được mục tiêu bài học. Bước 1. Xác định mục tiêu, nội dung bài học sử dụng trò chơi dạy học Khơi gợi hứng thú cho học sinh Kích thích tư duy sáng tạo Rèn luyện kỹ năng giải quyết vấn đề Ôn tập kiến thức cũ Dẫn dắt vào bài học mới Bước 2. Tạo trò chơi: Phù hợp với độ tuổi và trình độ của học sinh Liên quan đến nội dung bài học Có tính giáo dục và giải trí Dễ dàng tổ chức và điều khiển Bước 3. Tổ chức chơi trò chơi - Chuyển giao nhiệm vụ: + Chia nhóm HS: GV chia HS thành các nhóm + Hướng dẫn HS chơi trò chơi - Thực hiện nhiệm vụ 20