Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Vận dụng phương pháp dự án vào dạy học chủ đề: Một số vấn đề về vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường, nhằm phát triển và hình thành các kĩ năng cho học sinh - Giáo dục Quốc phòng - An ninh 11 – THPT

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:68

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sáng kiến "Vận dụng phương pháp dự án vào dạy học chủ đề: Một số vấn đề về vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường, nhằm phát triển và hình thành các kĩ năng cho học sinh - Giáo dục Quốc phòng - An ninh 11 – THPT" được hoàn thành với mục tiêu nhằm góp phần nâng cao sự liên hệ giữa lý thuyết với thực tiễn, thực hiện hiệu quả đổi mới phương pháp dạy học. Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, tạo tính hứng thú trong học tập, giúp học sinh được trải nghiệm thực tiễn trong cuộc sống, hình thành một số kĩ năng nhận biết và giải quyết vấn đề, giao tiếp, làm việc nhóm… của HS.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Vận dụng phương pháp dự án vào dạy học chủ đề: Một số vấn đề về vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường, nhằm phát triển và hình thành các kĩ năng cho học sinh - Giáo dục Quốc phòng - An ninh 11 – THPT

MỤC LỤC TT NỘI DUNG TRANG PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Lí do chọn đề tài 1 2 Mục đích nghiên cứu 2 3 Nhiệm vụ nghiên cứu 2 4 Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 2 5 Phương pháp nghiên cứu 2 6 Giả thuyết khoa học 3 7 Những đóng góp của đề tài 3 PHẦN II. NỘI DUNG CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1.1 Tổng quan các công trình liên quan đến đề tài 4 1.2 Cơ sở lí luận 4 1.2.1 Khái niệm về dự án 4 1.2.2 Đặc điểm của phương pháp dạy học theo dự án 4 1.2.3 Các bước tiến hành dạy học theo dự án 5 1.3 Cơ sở thực tiễn 6 1.3.1 Thực trạng dạy học môn GDQP-AN ở trường THPT 6 Thực trạng áp dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy học 1.3.2 7 ở trường THPT Kết quả khảo sát thực trạng áp dụng PPDHDA vào dạy học 1.3.3 7 chủ đề tại các trường THPT trên địa bàn huyện Anh Sơn: Đánh giá thực trạng vận dụng PPDHDA vào dạy học chủ đề ở 9 1.3.4 các trường THPT tại huyện Anh Sơn, Nghệ An CHƯƠNG 2. DỰ ÁN DẠY HỌC BẢO VỆ CHỦ QUYỀN LÃNH THỔ VÀ BIÊN GIỚI QUỐC GIA 2.1 Mục tiêu dạy học 10
2.1.1 Kiến thức 10 2.1.2 Kĩ năng 10 2.1.3 Phẩm chất 11 2.2 Đối tượng dạy học của bài học 11 2.3 Ý nghĩa của bài học 11 2.4 Thiết bị dạy học, tư liệu, học liệu 11 2.5 Mức độ nhận thức và định hướng năng lực chính được hình 13 thành thông qua chủ đề 2.6 Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học 13 2.6.1 Kế hoạch chung 13 2.6.2 Tiến trình tổ chức dạy học dự án 16 CHƯƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 3.1 Mục đích của thực nghiệm sư phạm 43 3.2 Nội dung của thực nghiệm sư phạm 43 3.3 Phương pháp thực nghiệm sư phạm 43 3.3.1 Đối tượng, địa bàn thực nghiệm 36 3.3.2 Tiến hành thực nghiệm 36 3.3.3 Kết quả thực nghiệm 36 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1 KẾT LUẬN 45 1.1 Kết quả đạt được 45 1.2 Ý nghĩa của đề tài 45 2 KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT 46
DANH MỤC VIẾT TẮT TT Chữ viết đầy đủ Viết tắt 1 Trung học phổ thông THPT 2 Đại học sư phạm ĐHSP 3 Giáo viên GV 4 Học sinh HS 5 Biết - mong muốn - học KWL 6 Giáo dục Quốc phòng và an ninh GD QPAN 7 Phương pháp dạy học PPDH 8 Phương pháp dạy học dự án PPDHDA 9 Xã hội chủ nghĩa XHCN 10 Chủ nghĩa xã hội CNXH 11 Số lượng SL 12 Trả lời TL
PHẦN I - ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Trong chương trình giáo dục phổ thông, môn học Giáo dục Quốc phòng – An ninh (GD QPAN) giữ một vị trí rất quan trọng trong việc giáo dục tư tưởng, phẩm chất, đạo đức cho học sinh (HS), là một nội dung cơ bản trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân. Qua môn học giáo dục hình thành phẩm chất, có lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội (CNXH), niềm tự hào dân tộc, biết suy nghĩ độc lập, hành động tập thể, và có tổ chức, nhận rõ kết quả hoạt động của mình, phát triển tối đa tinh thần chủ động đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa (XHCN). Trong vài thập kỷ gần đây, do sự phát triển nhanh chóng của khoa học, kỹ thuật và công nghệ, cũng như quá trình hội nhập quốc tế đã dẫn đến nền kinh tế nước ta trở thành nền kinh tế - tri thức. Trong nền kinh tế - tri thức, kiến thức và kỹ năng của con người là nhân tố quyết định sự phát triển của xã hội. Nhiệm vụ quan trọng đặt ra cho nền giáo dục là ngoài việc trang bị cho học sinh những kiến thức tối thiểu, cần thiết, các môn học cần tạo ra cho học sinh các năng lực nhất định để khi tham gia sản xuất hoặc nghiên cứu khoa học, họ có thể thích ứng được với các yêu cầu của xã hội. Quan điểm của Đảng về vấn đề này thể hiện ở mục tiêu giáo dục nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước hiện tại và tương lai. Trong đó đặc biệt chú trọng đổi mới nội dung, phương pháp dạy học (PPDH), thi, kiểm tra và đánh giá chất lượng giáo dục. Và “dạy học phải gắn liền với thực tế, giải quyết được các vấn đề, các yêu cầu của thực tế”. Dạy học theo dự án là một hình thức dạy học trong đó học sinh thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, gắn liền với thực tiễn, kết hợp lý thuyết với thực hành và đánh giá kết quả. Kết quả của dự án là một sản phẩm hành động có thể giới thiệu được. Sử dụng dạy học theo dự án không chỉ giúp học sinh hứng thú, chủ động trong học tập mà còn rèn luyện, củng cố, phát triển rất nhiều kỹ năng và phẩm chất. Tuy nhiên, việc sử dụng dạy học dự án mới chỉ áp dụng ở các trường đại học, cao đẳng và một số môn học tại các trường THPT. Hiện nay, có rất ít giáo viên THPT, đặc biệt là giáo viên giảng dạy bộ môn GD QPAN hiểu biết về dạy học dự án và rất hiếm giáo viên sử dụng hình thức này trong giảng dạy. Là một giáo viên giảng dạy bộ môn GD QPAN, chúng tôi hiểu rõ vai trò và sự cần thiết của việc đổi mới PPDH nhằm tạo sự hứng thú cho học sinh, nâng cao chất lượng bộ môn và phát triển các phẩm chất, năng lực, kĩ năng cốt lõi cho HS. Xuất phát từ những lí do nêu trên, chúng tôi mạnh dạn thực hiện đề tài: “Vận dụng phương pháp dự án vào dạy học chủ đề: Một số vấn đề về vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường, nhằm phát triển và hình thành các kĩ năng cho học sinh” - Giáo dục Quốc phòng - An ninh 11 – THPT. 1
2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu, xây dựng: “Vận dụng phương pháp dự án vào dạy học chủ đề: Một số vấn đề về vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường, nhằm phát triển và hình thành các kĩ năng cho học sinh” - Giáo dục Quốc phòng - An ninh 11 – THPT. Góp phần nâng cao sự liên hệ giữa lý thuyết với thực tiễn, thực hiện hiệu quả đổi mới phương pháp dạy học. Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, tạo tính hứng thú trong học tập, giúp học sinh (HS) được trải nghiệm thực tiễn trong cuộc sống, hình thành một số kĩ năng nhận biết và giải quyết vấn đề, giao tiếp, làm việc nhóm… của HS. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu đề tài giải quyết các vấn đề sau: - Tổng quan cơ sở lí luận và thực tiễn của dạy học gắn liền với trải nghiệm. - Thiết kế tiến trình dạy học dự án qua chủ đề: Một số vấn đề về vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường - Tiến hành thực nghiệm sư phạm tại đơn vị công tác - Khảo sát tính cấp thiết và khả thi của đề tài thông qua lấy ý kiến của đồng nghiệp và học sinh. 4. Đối tượng, thời gian, địa điểm nghiên cứu - Đối tượng: Đề tài nghiên cứu áp dụng cho học sinh khối 11, trường THPT Anh Sơn 1. - Thời gian nghiên cứu: Trong năm học 2023-2024. - Địa điểm nghiên cứu: Tại trường THPT Anh Sơn 1, Anh Sơn, Nghệ An 5. Phương pháp nghiên cứu Ở đề tài này tôi đã thực hiện các phương pháp như sau: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu. - Phương pháp chuyên gia. - Phương pháp quan sát. - Phương pháp nghiên cứu quan sát các sản phẩm hoạt động của học sinh. - Phương pháp phân tích, tổng hợp. - Phương pháp thống kê. 6. Giả thuyết khoa học Đối với chủ đề: Một số vấn đề về vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường, dạy học theo dự án sẽ tạo cơ hội cho HS trải nghiệm thực tiễn cuộc sống, phát triển tư duy sáng tạo và niềm đam mê trong học tập, để từ đó cố gắng nỗ lực học tập để đạt 2
kết quả tốt hơn. Mặt khác sự hợp tác các bạn trong nhóm sẽ tạo cơ hội cho sự phát triển các năng lực giao tiếp, trình bày. Như vậy phương pháp dạy học dự án sẽ có hiệu quả cao hơn về chất lượng dạy học so với áp dụng phương pháp dạy học truyền thống. 7. Những đóng góp của đề tài Đề tài: “Vận dụng phương pháp dự án vào dạy học chủ đề: Một số vấn đề về vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường, nhằm phát triển và hình thành các kĩ năng cho học sinh” – Giáo dục quốc phòng, an ninh 11 - THPT, có những đóng góp về lý luận và thực tiễn như sau: - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về dạy học dự án. - Làm sáng tỏ thực trạng xây dựng và tổ chức dạy học theo chủ đề trong các nhà trường phổ thông hiện nay. - Dạy học dự án qua chủ đề: Một số vấn đề về vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường. Giúp người học vận dụng kiến thức bài học vào thực tiễn cuộc sống. Đồng thời khắc sâu kiến thức và hoạt động nhóm sẽ phát huy sự sáng tạo của HS, giúp các em tích cực, tự giác khi làm nhiệm vụ, mạnh dạn, tự tin hơn khi trình bày, thuyết trình trước đông người…Góp phần phát triển và hình thành một số kĩ năng mềm và ý thức vào việc bảo vệ và cải tạo môi trường toàn cầu hiện nay. 3
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài: Qua tìm hiểu, chúng tôi thấy có khá nhiều đề tài nghiên cứu và áp dụng PPDHDA ở các môn học khác. Trong phạm vi của đề tài, tôi xin liệt kê một số công trình nghiên cứu DHDA như: - “Vận dụng phương pháp dạy học theo dự án để dạy môn giáo dục công dân ở trường THPT” – Tác giả: Đào Thị Ngọc Minh – trường ĐHSP Hà Nội. - “Tổ chức dạy học theo dự án một số kiến thức thuộc phần “Từ trường và cảm ứng điện từ” – Học phần điện và từ đại cương cho sinh viên nghành kĩ thuật trường đại học giao thông – Tác giả Nguyễn Thanh Nga – Đại học sư phạm thành phố Hồ Chí Minh (Luận văn thạc sĩ năm 2009). - Vận dụng phương pháp dạy học theo dự án trong dạy học môn Toán cho học sinh lớp 10 – 11 THPT – Tác giả: Nguyễn Đắc Thắng – Trương đại học Giáo dục (Bảo vệ luận văn, năm 2012)… Và bước đầu thực nghiệm DHDA vào bộ môn GD QPAN của một số trường THPT… Nhưng đề tài “DHDA qua chủ đề: Một số vấn đề về vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường”, là một đề tài mới mẻ, mới về phương pháp tổ chức và thiết kế nội dung theo hướng trải nghiệm, sáng tạo. Học sinh làm việc chủ yếu theo nhóm, có thể vận dụng kiến thức liên môn để đóng vai, thuyết minh, phỏng vấn... Hoạt động trải nghiệm dạy học dự án ngoài phạm vi nhà trường còn nhằm mục đích nâng cao ý thức trách nhiệm của đoàn viên, thanh niên đối với đất nước. PPDHDA qua chủ đề giúp giáo viên có thể tham khảo, sử dụng một cách sáng tạo, hiệu quả trong dạy học và thông qua kết quả thực nghiệm có đối chứng để kiểm chứng tính khả thi của đề tài. 1.2. Cơ sở lý luận của đề tài 1.2.1. Khái niệm về dự án ''Dự án'' được hiểu theo nghĩa phổ thông là đề án, một dự thảo hay một kế hoạch, trong đó đề án, dự thảo hay kế hoạch này cần được thực hiện nhằm đạt mục đích đề ra. 1.2.2. Đặc điểm của phương pháp dạy học theo dự án Là một hình thức dạy học, trong đó người học thực hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, có mục tiêu rõ ràng, gắn với thực tiễn, kết hợp lí thuyết với thực hành. Người học được hướng dẫn để thực hiện các công việc như tự lập kế hoạch, tự triển khai thực hiện kế hoạch, kiểm tra, điều chỉnh, tự đánh giá quá trình và kết quả thực hiện. Hình thức làm việc chủ yếu là theo nhóm, kết quả của dự án là những sản phẩm cụ thể, được trình bày rõ ràng, có thể giới thiệu được. 4
Quan điểm đổi mới dạy học hiện nay là tăng tính hành động, vận dụng kiến thức giải quyết những vấn đề thực tiễn của nguời học, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học, dạy học theo dự án là một trong những hình thức thực hiện được quan điểm này. 1.2.3. Các bước tiến hành dạy học theo dự án Dạy học theo dự án được thực hiện theo 5 bước như sau: Bước 1: Xác định chủ đề, nhiệm vụ học tập và nghiên cứu gắn với yêu cầu của môn học. - Có thể khởi đầu bằng ý tưởng học sinh quan tâm hoặc những định hướng, chỉ dẫn của giáo viên. - Cần tạo ra một tình huống xuất phát, một nhiệm vụ cần giải quyết, trong đó chú ý đến việc liên hệ với hoàn cảnh thực tiễn xã hội và đời sống, chú ý hứng thú của người học cũng như ý nghĩa của đề tài. Bước 2: Xây dựng kế hoạch thực hiện: - HS với sự hướng dẫn của GV xây dựng đề cương lập kế hoạch thực hiện - Xác định mục tiêu của dự án. - Hình dung nội dung chi tiết và các công việc cụ thể, cách thức thực hiện, các điều kiện cần thiết như nguồn tư liệu, thiết bị cần thiết, kinh phí, người tham gia,…Dự kiến thời gian, địa điểm triển khai công việc, phân công người thực hiện, dự kiến sản phẩm cần đạt. Tất cả vấn đề trên được trình bày trong đề cương hoạt động và kế hoạch thực hiện. - Khơi gợi sự hứng thú: Tập thể nhóm phải động viên, khích lệ thể hiện sự say mê, hứng khởi trong việc nhận nhiệm vụ và hoàn thành nhiệm vụ. Bước 3: Các nhóm thực hiện nhiệm vụ dự án: - Thu thập thông tin: Từ sách báo, tạp chí, mạng internet, khảo sát, điều tra, phỏng vấn, thực địa… - Xử lí thông tin: Tổng hợp, phân tích dữ liệu (có thể biểu hiện bằng sơ đồ, biểu đồ...) - Thảo luận thường xuyên giữa các thành viên trong nhóm để giải quyết các vấn đề và kiểm tra tiến độ. - Xây dựng sản phẩm: Tập hợp các kết quả thành một sản phẩm cuối cùng. Bước 4: Giới thiệu sản phẩm trước tập thể lớp - Trình bày, giới thiệu sản phẩm bằng các cách: Bài viết, Powerpoint, bản đồ, tranh ảnh, mô hình, kể cả việc đóng kịch, kể truyện, phỏng vấn… Bước 5: Đánh giá kết quả đạt được so với mục tiêu xác định 5
- Học sinh tự rút ra những bài học từ việc học theo dự án: Đã học được gì? Hình thành được những thái độ tích cực nào? Có hài lòng về kết quả thu được không? Đã gặp những khó khăn gì và đã giải quyết như thế nào? Những cảm nhận của cá nhân sau khi thực hiện xong một dự án? - Giáo viên: Đánh giá chất lượng sản phẩm giới thiệu, kết quả tự đánh giá, phương pháp làm việc. 1.3. Cơ sở thực tiễn của đề tài 1.3.1. Thực trạng dạy học môn GDQP-AN ở trường THPT GD QPAN là môn học chính khóa trong trường THPT, là một nội dung cơ bản trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân. Bộ môn GD QPAN ở trường THPT góp phần giáo dục toàn diện cho HS về lòng yêu nước, yêu CNXH, niềm tự hào và sự trân trọng đối với truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc, của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam, tin tưởng vào sự lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt của Đảng cộng sản Việt Nam và thắng lợi của công cuộc đổi mới đất nước, rèn những kĩ năng cần thiết, những thao tác tư duy cơ bản. Những năm gần đây, bộ môn GD QPAN ở trường THPT đã có nhiều thay đổi tích cực về nội dung, PPDH. Phần lớn GV hiện nay ở các trường đã nhận thức được việc cần phải đổi mới PPDH GD QPAN theo hướng tích cực, lấy HS làm trung tâm, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS trong quá trình học tập. Nhiều PPDH mới được GV tiến hành trong quá trình giảng dạy như: dạy học đảo ngược, thảo luận nhóm, dạy học nêu vấn đề…đã mang lại kết quả tốt, giúp HS có thể lĩnh hội kiến thức một cách tốt hơn và đồng thời cũng cho bản thân GV thấy hứng thú, say mê với sự nghiệp. Tuy nhiên, thực trạng dạy và học GD QPAN ở trường THPT hiện nay vẫn còn nhiều bất cập dẫn đến chất lượng dạy và học chưa cao. Việc thay đổi từ quan niệm “người thầy làm trung tâm” sang “học trò là trung tâm” chưa thật sự rõ nét. Đa số HS chưa coi trọng, yêu thích môn học vì nhiều lí do khác nhau như: các bài giảng khô khan, nhàm chán, thiếu tính hấp dẫn, chưa tạo được hứng thú trong học tập. HS học tập một cách thụ động, đơn thuần chỉ là ghi nhớ kiến thức một cách máy móc mà không rèn luyện, hình thành và phát triển những kĩ năng mềm như: kĩ năng hoạt động nhóm, thiết kế sản phẩm, thuyết trình... Với cách học truyền thống đã khiến tư duy của nhiều HS đi vào lôi mòn, học sinh chỉ ghi chép kiến thức bằng các dòng chữ, với cách học này chúng ta không kích thích được sự phát triển của trí não, điều đó làm cho một số HS tuy học tập rất chăm chỉ nhưng sự tiếp thu vẫn hạn chế. Bên cạnh đó, HS luôn cảm thấy mất tự tin khi đứng trước tập thể, không biết thế nào dể trình bày một vấn đề cho logic và mang tính thuyết phục. Kết quả dẫn đến HS không có hứng thú học tập, đánh mất sự đam mê học hỏi, tiếp thu kiến thức. 6
Từ thực trạng trên đã đặt ra một yêu cầu cấp thiết cho tất cả các môn học ở trường THPT nói chung và môn GD QPAN nói riêng phải có những biện pháp đổi mới nhằm phát huy những thế mạnh bộ môn và khắc phục những hạn chế để chất lượng giáo dục được nâng cao. 1.3.2. Thực trạng áp dụng phương pháp dạy học dự án vào dạy học chủ đề ở trường THPT Khi thực hiện đề tài này, chúng tôi đã tiến hành điều tra 15 GV và 430 HS các trường THPT trên địa bàn huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An bằng phương pháp khảo sát qua bảng hỏi, thống kê để xử lí số liệu từ tháng 10/2023. Bảng 1.1. Số lượng giáo viên và học sinh tham gia khảo sát đề tài Giáo viên Học sinh STT Trường THPT SL TL(%) SL TL(%) 1 Anh Sơn 1 6 40% 180 41.86% 2 Anh Sơn 2 5 33.3% 140 32.56% 3 Anh Sơn 3 4 26.7% 110 25.58% Tổng 15 100% 430 100% 1.3.3. Kết quả khảo sát thực trạng áp dụng PPDHDA vào dạy học chủ đề tại các trường THPT trên địa bàn huyện Anh Sơn: - Điều tra từ GV: Bảng 1.2. Kết quả điều tra thực trạng phát triển dạy học dự án vào dạy học chủ đề TT Câu hỏi Tỉ lệ lựa chọn (%) Rất cần Cần thiết Không cần thiết thiết 1 Việc rèn luyện năng lực, kĩ năng thực hành cho học sinh 86,7% 13,3% 0% có cần thiết hay không? Thầy (cô) có thường xuyên tổ Thường Thỉnh thoảng Không bao 2 chức hoặc hướng dẫn cho học xuyên giờ sinh lập dự án dạy học chủ đề 20% 26,7% 53,3% tại địa phương hay không ? 3 Thầy (cô) chọn hình thức nào Kiểm tra Dạy kiến thức Chuẩn bị bài để tổ chức dạy học dự án vào đánh giá mới ở nhà dạy học chủ đề cho học sinh? 13,3% 33,3% 53,4% 7
PP dạy PP dạy học giải PP bàn tay 4 Phương pháp hoặc kĩ thuật học theo quyết vấn đề nặn bột dạy học nào được sử dụng dạy dự án chủ đề? 26,7% 60% 13,3% Thái độ của học sinh khi được Rất hứng Hứng thú Không hứng 5 hướng dẫn dạy học dự án vào thú thú dạy học chủ đề? 20% 26,7% 53,33% - Điều tra từ HS: Bảng 1.3. Kết quả điều tra thực trạng nhận thức học tập dự án vào dạy học chủ đề T Câu hỏi Tỉ lệ lựa chọn (%) T Rất quan trọng Quan trọng Không quan trọng 1 Em đánh giá như thế nào về vai trò 85,3% 14,7% 0% của việc học tập dự án theo hoạt động nhóm hiện nay ? Ngoài giờ học trên Thường xuyên Thỉnh thoảng Không bao giờ 8
2 lớp em đã giành bao nhiêu thời gian tìm hiểu về ứng dụng 26% 63.7% 10,3% của các kiến thức được học ? 3 Em có thực hiện kế Có Không Không có kế hoạch hoạch học tập đã đề ra khi học tập 1 dự án chủ đề không? 51,3 % 16.2% 32.5% Cảm nhận lĩnh hội kiến thức trong quá trình học tập dự án vào chủ đề Mức độ Gặp rất nhiều Gặp nhiều Gặp ít Không gặp khó khăn khó khăn khó khăn khó khăn Số 235 149 31 15 lượng Tỷ lệ % 54.65% 34.65% 7.21% 3.49% 1.3.4. Đánh giá thực trạng vận dụng PPDHDA vào dạy học chủ đề ở các trường THPT tại huyện Anh Sơn, Nghệ An Qua bảng số liệu trên, tôi có một số đánh giá như sau: 9
- Việc phát triển DHDA vào dạy học chủ đề cho HS hiện nay rất được quan tâm để thực hiện. Có 86,7% GV được khảo sát đều chọn phướng án “rất cần thiết” và 13,3% chọn phương án “cần thiết” sử dụng PPDHDA. - Về mức độ thường xuyên tổ chức hoạt động DHDA vào dạy học chủ đề: Có 26,7% GV được khảo sát cho là thỉnh thoảng có tổ chức DHDA. Có đến 53,3% GV chưa bao giờ tổ chức các hoạt động DHDA, và chỉ có 20% GV thường xuyên tổ chức hoạt động này cho HS. Nhìn chung phần lớn GV chỉ mới chú trọng làm sao chỉ truyền đạt hết kiến thức cho HS mà không cần quan tâm đến bất cứ nội dung nào khác. - Về thái độ của HS khi được hướng dẫn dạy học chủ đề dạy học: có 26,7% hứng thú, 20% rất hứng thú, có tới 53,3% không hứng thú. Điều này cho thấy cần phải cải tiến các hình thức dạy học truyền thống và tìm kiếm những PPDH mới mẻ, hấp dẫn hơn. - Cảm nhận lĩnh hội kiến thức trong quá trình học tập chủ đề có tới 58.14% gặp rất nhiều khó khăn; 34.65% gặp nhiều khó khăn và 7.21% gặp ít khó khăn. Tuy rằng các em nhận thức được kiến thức lĩnh hội có ý nghĩa quan trọng trong cuộc sống song việc học tập các chủ đề gặp nhiều khó khăn. Điều đó cho thấy HS chưa làm quen nhiều với dự án vào dạy học chủ đề. Qua nghiên cứu, thể nghiệm thành công DHDA vào dạy học chủ đề ở đơn vị công tác, tôi muốn chia sẻ một số kinh nghiệm trong việc đổi mới ‘‘Vận dụng phương pháp dự án vào dạy học chủ đề: Một số vấn đề về vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường, nhằm phát triển và hình thành các kĩ năng cho học sinh’’ – Giáo dục quốc phòng - an ninh 11 – THPT. 10
CHƯƠNG 2. DỰ ÁN DẠY HỌC MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ VI PHẠM PHÁP LUẬT BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG 2. 1. Mục tiêu dạy học 2.1.1. Kiến thức - Nêu được nội dung cơ bản, ý nghĩa của môi trường trong pháp luật bảo vệ môi trường; an ninh môi (đất, nước, không khí,…), vấn đề biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, thiên tai, dịch bệnh, di cư tự do,… - Biết cách tuyên truyền, phối hợp ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường. 2.1.2. Kỹ năng - Rèn luyện kĩ năng tổng hợp vấn đề, so sánh, phân tích. - Rèn luyện kĩ năng thu thập, xử lý tư liệu, ứng dụng công nghệ thông tin ( PowerPoint – Word), xây dựng các video… vào việc xây dựng bài thuyết trình. - Rèn khả năng làm việc hiệu quả theo nhóm - Sử dụng bản đồ tư duy để phát triển các ý tưởng cá nhân về một chủ đề nào đó, biết sử dụng các phàn mềm Power Point, Word, Prezi… chèn hình ảnh, âm thanh, tạo video… tạo nên sản phẩm báo cáo dự án học tập. - Kĩ năng quan sát và thể nghiệm đời sống; kĩ năng trình bày một vấn đề; kĩ năng tranh luận, thảo luận; kĩ năng xây dựng một bài thuyết trình của bộ môn GD QPAN. - Phát triển kĩ năng thuyết trình, giao tiếp, thiết lập được bài phỏng vấn, xây dựng được kịch bản... - Rèn luyện kĩ năng sống + Tính hợp tác giữa các thành viên trong công việc; sự chia sẻ; sự phân công công việc theo năng lực; sự khéo léo trong giao tiếp; sự khoa học trong kế hoạch học tập và làm việc; Cách thức và những nguyên tắc khi liên hệ công việc và đề nghị hợp tác với các tổ chức; Thói quen làm việc đúng thơi gian, khả năng vượt thử thách, tháo gỡ khó khăn... Phát huy được năng lực riêng, sở trường của người học; khả năng giao tiếp, thuyết trình, hùng biện, tổ chức sự kiện, kĩ năng vi tính, tin học... + Xây dựng những kĩ năng sống cơ bản trong HS sau khi thực hiện dự án, kĩ năng giao tiếp được nâng lên; cách thức làm việc khoa học hơn; tinh thần hợp tác giữa các thành viên trong tập thể thể lớp sẽ được nâng lên.Từ đó các em sẽ biết cách tổ chức các sự kiện riêng của lớp một cách hiệu quả. 11
2.1.3. Phẩm chất - Xác định và ý thức được trách nhiệm của công dân trong quản lí và bảo vệ môi trường - Tích cực tham gia các hoạt động xã hội, tích cực ủng hộ các chủ trương của Đảng và nhà nước. Tham gia vào việc tuyên truyền giáo dục ý thức, trách nhiệm về bảo vệ môi trường - Có thái độ phê phán, tố cáo các hành vi, vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường. 2.2. Đối tượng dạy học của bài học - Dự án thực hiện cho học sinh khối 11, trường THPT Anh Sơn 1 năm học 2023 - 2024 2.3. Ý nghĩa của bài học Qua bài học, khơi dậy ở HS tính sáng tạo, tinh thần tự giác cao trong học tập. Các em sẽ cảm thấy tự tin, tự giác, tích cực hơn trong học tập cũng như trong cuộc sống hằng ngày. Bên cạnh đó, giúp các em nắm vững những kiến thức cơ bản về vấn đề vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường. Xây dựng cho HS ý thức, trách nhiệm cao trong học tập cũng như trong cuộc sống hằng ngày. Từ đó, các em sẽ nhận thức được trách nhiện của bản thân về vấn đề giữ gìn và bảo vệ môi trường. Thông qua việc thực hiện dự án, HS được tham gia các hoạt động ngoại khoá trong những vai trò khác nhau như một báo cáo viên khoa học, người dẫn chương trình, phóng viên, diễn viên, thiết kế... HS sẽ được chủ động thiết kế các hoạt động tìm kiếm và xử lý thông tin, làm việc theo nhóm nội dung, trao đổi, tranh luận... để xây dựng một kịch bản thống nhất và triển khai chương trình hoạt động ngoại khóa… Qua đó vận dụng được kiến thức để giải quyết nhiều vấn đề khác trong quá trình học tập và cuộc sống hằng ngày. 2.4. Thiết bị dạy học, tư liệu, học liệu Bảng 2.1. Thiết bị dạy học, tư liệu, học liệu của GV và HS Chuẩn Chuẩn bị TT Thiết bị, tư liệu, học liệu bị của của HS GV - Máy tính x x Công nghệ - Máy quay x x phần - Máy in x cứng - Máy chiếu x Công - Ứng dụng internet x x 12
nghệ - - Phần mềm violet x phần - Phần mềm Word, Power Point của Microsoft x x mềm - Phần mềm chỉnh sửa video clip x - Các phần mềm khác x X Tư liệu - Sách giáo khoa giáo dục quốc phòng, an ninh in 11; GDCD 11; Địa lí 11 (NXB Giáo dục) - Tranh ảnh, bản đồ, phim tư liệu. x Đồ - Các sản phẩm mẫu của học sinh. x dùng - Khung tranh triển lãm. x - www.wipikedia Bách khoa toàn thư Việt Nam x Nguồn - http://www.bachkim.vn x internet - http://www.google.com.vn x - http://www.youtube.com x - Thông báo với nhà trường và phụ huynh về x chương trình này. Khác - Giấy mời, đại biểu, khách mời tham gia chương x trình... 2.5. Mức độ nhận thức và định hướng năng lực chính được hình thành thông qua chủ đề 2.2. Bảng mô tả nhận thức và định hướng năng lực cho HS Nội dung Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Vận dụng cao Nêu được khái niệm Phân tích Nhận xét về ô Tái chế các Môi môi trường, an ninh được các nhiễm môi sản phẩm, vật trường và môi trường. Nhận biết nội dung trường toàn dụng từ rác các vấn đề được vai trò của môi chủ quyền cầu hiện nay thải môi trường, các trạng thái lãnh thổ trường môi trường và các vấn quốc gia toàn cầu đề của môi trường Bảo vệ Nêu được khái niệm Phân tích Liên hệ thực Những việc môi bảo vệ môi trường. được các bộ tế trách nhiệm làm cụ thể của 13
trường nhận biết các hoạt phận cấu của công dân từng cá nhân động bảo vệ môi thành biên trong việc giữ học sinh để trường giới quốc gìn và bảo vệ góp phần bảo gia. môi trường vệ môi trường Nhận biết được một Phân tích Phân tích Trách nhiệm Phòng, số hành vi bị nghiêm được những được các của học sinh chống vi cấm trong bảo vệ môi hành vi vi nguyên nhân trong việc phạm trường cúng như một phạm pháp vi phạm pháp phòng, chống pháp luật số biện pháp phòng luật bảo vệ luật bảo vệ vi phạm pháp bảo vệ chống vi phạm pháp môi trường môi trường luật bảo vệ môi luật bảo vệ môi môi trường trường trường Nêu được trách nhiệm Giải thích Liên hệ thực Liệt kê những của công dân về bảo được các tế trách nhiệm hình ảnh, Trách vệ môi trường trách nhiệm học sinh trong video về vấn nhiệm bảo công dân việc bsor vệ đề ô nhiễm vệ môi trong việc môi trường môi trường tại trường bảo vệ môi trong trường địa phương trường học hiện nay - Góp phần hình thành các kĩ năng: sáng tạo, giao tiếp, hợp tác, thuyết trình, sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông, sử dụng ngôn ngữ… - Kĩ năng tư duy tổng hợp sự kiện; kĩ năng sử dụng số liệu thống kê; kĩ năng làm phóng sự, kĩ năng phỏng vấn… 2.6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học 2.6.1. Kế hoạch chung Sau đây là bảng tiến trình tổ chức các hoạt động học tập. Tiến trình cụ thể của các hoạt động được trình bày dưới bảng sau: Kết quả/ sản Hoạt động Hỗ trợ phẩm dự kiến Thời Tiến trình (tên và yêu cầu gian dạy học của học sinh của giáo viên của sản phẩm; tiêu chí đánh giá) - Chơi trò chơi - GV nêu tính - Thành lập được Hoạt động 1: đuổi hình bắt chữ. cấp thiết chủ đề nhóm. Tuần 1 Khởi động - Tiếp nhận nhiệm và chuyển giao - Bàn kế hoạch và giao vụ của GV giao về nhiệm vụ cho hoạt động. nhiệm vụ tìm hiểu những vấn HS bằng các - Hợp đồng được 14
đề của dự án. câu hỏi. kí kết. + Môi trường và - Cung cấp tư - Học sinh nêu các vấn đề môi liệu, hình ảnh được những hiểu trường toàn cầu. mang tính chất biết ban đầu có + Bảo vệ môi hỗ trợ HS. thể chưa đầy đủ trường - Hướng dẫn về các nội dung liên quan đến bài + Phòng, chống vi HS, hoàn thành học. phạm pháp luật bảo phiếu điều tra vệ môi trường thành lập nhóm. + Trách nhiệm bảo vệ môi trường. - Hướng dẫn và cùng HS kí hợp - Điền nội dung đồng. vào phiếu điều tra để thành lập nhóm. - Thành lập được nhóm và kí kết hợp đồng với GV. Trên cơ sở các - Trợ giúp HS - Đề cương chi nhiệm vụ được xây dựng kế tiết cho từng chủ giao, HS thực hiện hoạch hoạt đề ở các nhóm các nhiệm vụ theo động của nhóm. - Bảng phân công nhóm và công việc nhiệm vụ cụ thể này được thực hiện ngoài lớp học. - Trợ giúp HS cho từng thành trong quá trình viên và thời gian Hoạt động 2: - Sau khi thành lập thực hiện cho việc hoàn nhóm các nhóm thành nhiệm vụ. Tuần 1 Xây dựng kế xây dựng kế hoạch nhiệm vụ. hoạch hoạt làm việc. - Hỏi đáp thêm động một số vấn đề - Các nhóm HS để làm rõ nội dựa trên phiếu định dung chủ đề và hướng hoạt động các công việc phân công nhiệm cần thực hiện. vụ, xây dựng kế hoạch sinh hoạt nhóm để hoàn thành nhiệm vụ Tuần 1 Hoạt động 3: - Học sinh và các - Chuẩn bị kế - Kế hoạch thực nhóm HS làm việc hoạch thực hiện hiện dự án của 15
Thực hiện ở nhà dự án, phiếu nhóm: Phân công dự án - HS làm việc cá đánh giá sản nhiệm vụ, thống nhân và nhóm theo phẩm và những nhất địa điểm và kế hoạch đề ra: hỗ trợ khác cho cách thức tiến việc thực hiện hành - Thu thập thông dự án của HS. tin, xử lý thông tin, tổng hợp kết quả - Hỗ trợ HS nghiên cứu của các thành viên trong nhóm. - Viết báo cáo kết quả của nhóm và chuẩn bị trình bày. Hoạt động 4: - Quan sát hình ảnh - Trình chiếu - Câu trả lời của Mở đầu: - Lắng nghe câu hình ảnh HS Tuần 2 Trả lời câu hỏi - Đặt câu hỏi - Câu trả lời bổ hỏi dựa vào - Nhận xét và bổ sung của HS hình ảnh sung - Báo cáo kết quả - Lắng nghe các - Bản thuyết trình làm việc của nhóm. nhóm trình bày báo cáo kết quả Hoạt động 5: tìm hiểu (video) Hình thành - Lắng nghe và - Nêu câu hỏi kiến thức đánh giá sản phẩm - Đánh giá sản - Bảng đánh giá Tuần 2 mới: Báo của nhóm khác phẩm của các hoạt động của cá cáo và đánh - Thảo luận và tổng nhóm nhân trong nhóm. giá nhiệm vụ kết vấn đề nghiên - Nhận xét và - Kết quả đánh thực hiện. cứu tổng kết hoạt giá sản phẩm của động nhóm. nhóm. - Quan sát lên màn - Trình chiếu - Câu trả lời của Hoạt động 6: hình và lắng nghe và nêu lần lượt HS Luyện tập: câu hỏi các câu hỏi - Đáp án bổ sung Tuần 2 Tổ chức trò - Suy nghĩ và trả - Nhận xét và của HS chơi “Dọn lời câu hỏi dọn rác sau mỗi sạch đại câu trả lời đúng dương” - Nhận xét và bổ sung đáp án Hoạt động 7: - Đại diện các - Gọi lần lượt - Các sản phẩm Tuần 2 Vận dụng: nhóm trưng bày và các nhóm đưa được tái chế từ 16
Thi thuyết thuyết trình sản sản phảm lên rác thải trình các sản phẩm bảng trưng bày - Bản thuyết trình phẩm tái chế - Nhận xét và đánh - Yêu cầu đại qua các sản phẩm từ rác thải giá sản phẩm diện các nhóm thuyết trình sản phẩm - Nhận xét và đánh giá sản phẩm 2.6.2. Tiến trình tổ chức dạy học dự án - Dự án thực hiện trong 2 tuần (2 tiết) HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH TUẦN 1: HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG VÀ GIAO NHIỆM VỤ 1. Mục tiêu: - Tạo hứng thú và định hướng nội dung học tập cho HS - Xây dựng được các nội dung chủ đề cần tìm hiểu - Thành lập được các nhóm theo sở thích - Phổ biến nhiệm vụ cho các nhóm - Rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm 2. Thời gian: 45 phút 3. Cách thức tổ chức hoạt động - GV tổ chức trò chơi “Đuổi hình bắt chữ” chủ đề về môi trường: https://docs.google.com/presentation/d/16SJBvg2-iujE-A73V4Fh7r47BYp9- 9oD/edit?usp=drive_link&ouid=116406798911636170481&rtpof=true&sd=true 17