Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề tại trường THPT Anh Sơn 1 (Sách Cánh Diều)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:39

Thêm vào BST

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của nghiên cứu "Xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề tại trường THPT Anh Sơn 1 (Sách Cánh Diều)" là khám phá và xây dựng một mô hình giáo dục mới, tập trung vào tạo ra một môi trường học tập tích cực và hạnh phúc cho học sinh. Nghiên cứu tập trung vào việc áp dụng các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề nhằm khuyến khích sự tham gia tích cực của học sinh, đồng thời giúp các em hiểu rõ hơn về các lĩnh vực nghề nghiệp và phát triển những kỹ năng sống, năng lực phẩm chất quan trọng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề tại trường THPT Anh Sơn 1 (Sách Cánh Diều)

PHẦN I. MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong bối cảnh sự phát triển nhanh chóng của xã hội ngày nay, để đối mặt với những thách thức của thế kỷ XXI, chúng ta cần thực hiện các biện pháp đáp ứng một cách kịp thời để thay đổi cách tiếp cận giáo dục. Giáo dục không chỉ giới hạn ở việc truyền đạt thông tin mà còn là quá trình hình thành những phẩm chất, kỹ năng và tư duy linh hoạt cho học sinh. Theo cách giáo dục xưa, phương pháp giáo dục truyền thống thường chỉ tập trung vào củng cố kiến thức và kiểm tra năng lực học tập. Tuy nhiên, để phát triển một cách toàn diện, học sinh cần trải nghiệm những hoạt động thực tế và hấp dẫn hơn. Do đó, việc tích cực cải tiến phương pháp giáo dục và tạo ra môi trường học tập đầy sáng tạo là rất quan trọng. Qua đó, không chỉ đảm bảo sự phát triển toàn diện cho học sinh mà còn giúp các em trang bị những kỹ năng cần thiết để thành công trong tương lai. Chính vì vậy, việc phát triển một môi trường học tập sáng tạo và tích cực là vô cùng quan trọng, từ đó khuyến khích sự tò mò và sự tham gia tích cực của học sinh. Điều này không chỉ đảm bảo sự phát triển toàn diện mà còn giúp các em được trang bị những kỹ năng sống quan trọng để thành công trong tương lai. Học sinh ở cấp THPT đang trải qua giai đoạn chuyển tiếp quan trọng từ trung học cơ sở. Giai đoạn này khá đặc trưng bởi nó quy tụ nhiều yếu tố khác nhau như tâm lý, tư duy và tình cảm. Học sinh ở cấp độ học này này phát triển đa dạng ở mặt thể chất, tinh thần và tâm sinh lý. Các em thể hiện sự tò mò với thế giới xung quanh, khả năng tiếp thu thông tin cũng nhanh chóng và tham gia tích cực vào các hoạt động mới. Điều quan trọng là, học sinh ở độ tuổi này trải qua sự biến động nhanh chóng về cảm xúc và trở nên nhạy cảm với tâm trạng của mình. Việc xây dựng một mô hình lớp học hạnh phúc và khuyến khích tính tích cực thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp là một cách hiệu quả giúp học sinh vừa phát triển toàn diện vừa động viên các em nuôi dưỡng và theo đuổi ước mơ. Quá trình tham gia hoạt động này góp phần rất lớn vào việc giúp học sinh đối mặt với những thách thức trong tương lai một cách tự tin hơn. Đây thực sự là một bước quan trọng trong việc xây dựng một hệ thống giáo dục linh hoạt và đáp ứng đúng nhu cầu của thế kỷ XXI, hỗ trợ học sinh trở thành những cá nhân tự chủ, sáng tạo và hạnh phúc. Trong chương trình dạy học hiện tại, tiết hoạt động hướng nghiệp đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc hỗ trợ sự phát triển toàn diện của học sinh THPT, đặc biệt là giúp các em chuẩn bị tốt hơn cho bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời - lựa chọn nghề nghiệp. Trong quá trình tham gia vào các hoạt động này, học sinh không chỉ có cơ hội khám phá và hiểu rõ hơn về đặc thù của từng ngành nghề mà còn phát triển những kỹ năng quan trọng như lập kế hoạch sự nghiệp tương lai, giao tiếp, làm việc nhóm, và quản lý thời gian. Một trong những ảnh hưởng tích cực lớn nhất của hoạt động hướng nghiệp là giúp học sinh xác định rõ hơn về sở thích, kỹ năng và mục tiêu nghề nghiệp của mình. Qua việc tìm hiểu về các ngành 1
nghề khác nhau, các em sẽ có cơ hội khám phá những lĩnh vực mà mình có thể đam mê và phát huy tốt nhất. Chính vì tầm quan trọng của việc phát huy tính tích cực cho học sinh, chúng tôi đã lựa chọn đề tài “Xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề tại trường THPT Anh Sơn 1 (Sách Cánh Diều)”. Thông qua các biện pháp, chúng tôi mong muốn các em học sinh có thể phát huy được tính tích cực trong học tập lẫn cuộc sống, hướng đến hình thành mong muốn nghề nghiệp trong tương lai. 2. Mục đích nghiên cứu Mục đích của nghiên cứu là khám phá và xây dựng một mô hình giáo dục mới, tập trung vào tạo ra một môi trường học tập tích cực và hạnh phúc cho học sinh. Nghiên cứu tập trung vào việc áp dụng các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề nhằm khuyến khích sự tham gia tích cực của học sinh, đồng thời giúp các em hiểu rõ hơn về các lĩnh vực nghề nghiệp và phát triển những kỹ năng sống, năng lực phẩm chất quan trọng. Mô hình này không chỉ tạo ra một môi trường học tập tích cực và hạnh phúc trong nhà trường, mà còn hướng đến mục tiêu thúc đẩy sự phát triển toàn diện của học sinh, từ khía cạnh tinh thần đến khía cạnh nghề nghiệp. Bằng cách này, nghiên cứu hy vọng đưa ra những hướng dẫn và phương pháp mới để cải thiện chất lượng giáo dục hướng nghiệp tích cực. 3. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu này nhấn mạnh vào nhiệm vụ chứng minh độ hiệu quả khi xây dựng một mô hình lớp học hạnh phúc và khuyến khích học sinh phát huy bộ kỹ năng, năng lực tích cực thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề. Nghiên cứu cũng hướng đến nhiệm vụ đánh giá và phân tích tác động của mô hình này đối với trải nghiệm học tập và tâm lý của học sinh Trung học Phổ thông. Qua kết quả mang lại, nghiên cứu hy vọng sẽ đạt được những kết quả khả quan, trở thành tư liệu tham khảo bổ ích cho công tác giáo dục lớp học tích cực trong hoạt động hướng nghiệp cho học sinh THPT. 5. Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu "Xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề tại trường THPT Anh Sơn 1" áp dụng một số phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp khảo sát, đánh giá: + Thực hiện khảo sát với học sinh để đánh giá mức độ hài lòng về mô hình lớp học hạnh phúc trong quá trình học tập. 2
+ Đánh giá ý kiến và mong muốn của học sinh đối với các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. - Phương pháp phân tích tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu, nghiên cứu trước đây và các mô hình giáo dục tích cực để xây dựng cơ sở lý thuyết cho nghiên cứu. - Phương pháp thực nghiệm thực tế: Tổ chức và thực hiện các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề trong lớp học để đánh giá tác động và phản hồi từ học sinh. - Phương pháp phỏng vấn: Tiến hành phỏng vấn với giáo viên, học sinh, và người hướng dẫn nghề nghiệp để hiểu rõ hơn về trải nghiệm của họ và thu thập thông tin sâu rộng. - Phương pháp phân tích thống kê: Sử dụng các phương pháp thống kê để phân tích dữ liệu thu thập từ các bước khảo sát và phỏng vấn, từ đó rút ra kết luận và đánh giá hiệu suất của mô hình 6. Đóng góp mới của đề tài Đề tài nghiên cứu mang đến một góc nhìn mới về giáo dục hướng nghiệp, tập trung vào việc tạo ra môi trường học tập sôi nổi, sáng tạo, và tích cực bằng cách sử dụng những hoạt động phong phú. Thay vì chỉ chú trọng vào việc truyền đạt kiến thức, đề tài nhấn mạnh việc kích thích sự tích cực và sự hứng thú của học sinh qua 5 biện pháp sáng tạo, từ xây dựng bộ tiêu chí, rèn luyện một số kỹ năng sống quan trọng, thảo luận nhóm, sân khấu hoá và ứng dụng công nghệ thông tin. Ngoài ra, mô hình lớp học hạnh phúc cũng là môi trường hiệu quả để học sinh phát triển kỹ năng sống, khám phá đam mê, hiểu về bản thân mình thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Đồng thời, đề tài cũng nhấn mạnh việc xây dựng một mô hình lớp học sử dụng các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề. Điều này không chỉ giúp học sinh hiểu rõ hơn về các nghề nghiệp mà còn giúp các em phát triển các kỹ năng sống quan trọng và xác định hướng nghiệp phù hợp với sở thích và thế mạnh cá nhân. 3
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Chương 1. Cơ sở lí luận 1. Yêu cầu xây dựng lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực Lớp học hạnh phúc không chỉ đề cập đến việc học sinh cảm thấy vui vẻ và hài lòng trong quá trình học tập mà còn nói đến một môi trường học tập giúp học sinh cảm thấy an toàn, thoải mái. Trong lớp học hạnh phúc, giáo viên đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một môi trường tích cực bằng cách khích lệ sự tham gia, sáng tạo và phát triển cá nhân của từng học sinh. Thông qua đó giúp học sinh trở nên tích cực hơn, tự tin hơn và chủ động trong quá trình học tập. Học sinh vừa là người tiếp nhận kiến thức vừa là người tìm kiếm kiến thức, đặt ra câu hỏi và thách thức bản thân. Học sinh tích cực thường có tinh thần cầu tiến, không ngừng nỗ lực để vượt qua khó khăn và đạt được mục tiêu cá nhân. Đồng thời, học sinh cũng biết cách hợp tác, chia sẻ và tôn trọng ý kiến của người khác trong quá trình học tập và làm việc nhóm. Công văn số 4088/BGDĐT-GDTH ngày 25 tháng 8 năm 2022 đã đưa ra hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục mới: “Trong quá trình đổi mới nội dung dạy học, cần tập trung vào đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới cách thức tổ chức các hoạt động giáo dục sao cho nhẹ nhàng, tự nhiên, hiệu quả nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh”. Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI được ban hành vào ngày 4 tháng 11 năm 2013 đã đưa ra nhiều quan điểm chỉ đạo quan trọng: “Phát triển GD&ĐT là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học; học đi đôi với hành; lí luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và xã hội. Khích lệ thầy cô nâng cao tinh thần trách nhiệm, xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, thân thiện, tích cực hướng tới xây dựng Trường học hạnh phúc”. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới phương pháp giáo dục đã nhấn mạnh: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học.” 2. Nội dung kiến thức, mục tiêu của chương trình Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10 (sách Cánh Diều) Chương trình Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10 hướng đến mục tiêu tạo ra một môi trường học tập sôi động và ý nghĩa, giúp học sinh khám phá và phát triển bản thân thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Chương trình nhằm giúp học sinh có cơ hội khám phá vai trò của nhà trường trong việc xây dựng 4
một môi trường học tập tích cực và hỗ trợ sự phát triển toàn diện của học sinh, giúp học sinh nhận biết và phát triển các kỹ năng, sở thích, sở trường của bản thân để có thể tự tin và thành công trong tương lai. Bên cạnh đó, chương trình Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10 còn giúp học sinh rèn luyện khả năng suy luận, phân tích và đánh giá thông tin một cách khách quan và tích cực, nhấn mạnh vai trò và trách nhiệm của học sinh trong việc hỗ trợ và chia sẻ trách nhiệm với gia đình. Hơn nữa, chương trình còn khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động xã hội, tăng cường nhận thức về vấn đề môi trường và khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường. Đặc biệt, chương trình Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10 cung cấp cho học sinh thông tin về các ngành nghề, lĩnh vực học tập để học sinh có thể đưa ra quyết định hợp lý về tương lai nghề nghiệp. Yêu cầu về kiến thức của chương trình Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10 đòi hỏi học sinh phải có hiểu biết sâu sắc về các lĩnh vực và chủ đề mà chương trình đề cập. Đây không chỉ đơn giản là việc nhận thức về các khái niệm và nguyên tắc căn bản, mà còn bao gồm khả năng áp dụng kiến thức vào các tình huống thực tiễn và nắm bắt được tầm quan trọng của từng chủ đề đối với sự phát triển của cá nhân và xã hội. Học sinh cần phải hiểu về cơ sở hạ tầng giáo dục, vai trò của trường học trong việc tạo ra một môi trường học tập tích cực, và ảnh hưởng của môi trường học tập đến quá trình phát triển cá nhân. Đồng thời, các em cần phải nắm vững các khái niệm như quản lý giáo dục, phương pháp giảng dạy hiệu quả, các yếu tố tạo nên một môi trường học tập an toàn và khuyến khích. Ngoài ra, học sinh còn cần phải hiểu rõ về các ngành nghề khác nhau, yêu cầu và cơ hội nghề nghiệp trong từng lĩnh vực, cách phát triển một kế hoạch nghề nghiệp hiệu quả. Điều này bao gồm việc nắm bắt thông tin về xu hướng thị trường lao động, kỹ năng cần thiết cho từng ngành, các nguồn tài nguyên hỗ trợ trong việc tìm kiếm việc làm hoặc tiếp tục học tập. Về kỹ năng, chương trình Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10 đòi hỏi học sinh phải phát triển một loạt các kỹ năng quan trọng cần thiết cho sự thành công trong tương lai của các em. Đây không chỉ là những kỹ năng cụ thể liên quan đến từng chủ đề mà chương trình đề xuất, mà còn bao gồm những kỹ năng tổng quát và linh hoạt, có thể áp dụng được trong nhiều tình huống khác nhau. Một trong những kỹ năng quan trọng mà chương trình đề cập là kỹ năng giao tiếp hiệu quả. Học sinh cần phải có khả năng thể hiện ý kiến của mình một cách rõ ràng và mạch lạc, cũng như khả năng lắng nghe và hiểu biết quan điểm của người khác. Bên cạnh đó, học sinh cần phải có kỹ năng làm việc nhóm, biết cách làm việc cùng nhau, chia sẻ ý kiến, tôn trọng và tin tưởng lẫn nhau. Hơn thế nữa,, khả năng phản biện và giải quyết vấn đề cũng được coi là một kỹ năng quan trọng. Học sinh cần phải có khả năng đánh giá và phân tích thông tin một cách logic và khách quan, đồng thời tìm kiếm và đề xuất các giải pháp sáng tạo cho các thách thức mà các em gặp phải. 5
3. Định hướng xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề tại trường THPT. Học sinh lớp 10 thường thể hiện những đặc điểm tâm lý và hành vi phản ánh sự phát triển trong tuổi trưởng thành. Đây là giai đoạn mà học sinh bắt đầu có nhận thức sâu hơn về bản thân và thế giới xung quanh, đồng thời phải đối mặt với nhiều áp lực và thách thức mới. Tâm lý của học sinh lớp 10 thường phản ánh sự đa dạng và phức tạp. Học sinh có thể trải qua sự dao động về cảm xúc từ sự hứng khởi và tự tin đến lo lắng và bất an. Đây là giai đoạn mà các em bắt đầu tìm kiếm và xác định bản thân, đặt ra những câu hỏi về mục tiêu trong cuộc sống. Đồng thời, học sinh cũng quan tâm đến việc xây dựng mối quan hệ xã hội. Hành vi của học sinh lớp 10 thường phản ánh sự độc lập và tự chủ, nhưng đồng thời cũng có thể xuất hiện sự phản kháng và thách thức đối với các quy tắc. Học sinh thường có sự táo bạo trong hành vi, muốn thể hiện bản thân và đòi hỏi sự tự do và độc lập. Song song đó, các em cũng có thể gặp khó khăn trong việc quản lý thời gian, có thể dẫn đến việc đối mặt với áp lực từ học tập và cuộc sống hàng ngày. Định hướng xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề là một quá trình đòi hỏi sự tập trung từ phía giáo viên và nhà trường. Mục tiêu của mô hình này là tạo ra một môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự phát triển toàn diện của học sinh. Để xây dựng mô hình này, việc chọn lựa các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề là vô cùng quan trọng. Các chủ đề như xây dựng nhà trường, khám phá và phát triển bản thân, tư duy phản biện và tích cực,... cung cấp cho học sinh những cơ hội thực tế để tìm hiểu về thế giới xung quanh và về bản thân mình. Thông qua các hoạt động trải nghiệm học sinh có thể trải nghiệm và học hỏi từ các nguồn kiến thức đa dạng. Đồng thời, việc tạo ra một môi trường lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực cũng đòi hỏi sự chăm sóc và tạo động lực từ phía giáo viên và nhà trường. Điều này có thể được đạt được thông qua việc thúc đẩy sự hợp tác, tôn trọng và sự chia sẻ giữa các thành viên trong lớp học, tạo ra các hoạt động và không gian thú vị, động viên học sinh phát triển bản thân. Chương 2. Thực trạng giảng dạy hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề tại trường THPT Anh Sơn 1. 2.1. Tình trạng các giải pháp cũ đã áp dụng Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cho học sinh tại trường THPT Anh Sơn 1 hiện nay đang được các cấp quản lý đặc biệt quan tâm. Nhà trường luôn trang bị đầy đủ các thiết bị, phòng học phục vụ cho việc thực hiện hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Cùng với đó, hầu hết học sinh tại trường đều đã tiếp cận các thiết bị thông minh (máy tính, điện thoại, tivi) một cách nhanh nhạy nên quá trình tham gia 6
hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp rất thuận lợi. Tuy nhiên, đa số giáo viên vẫn áp dụng phương pháp truyền thống trong giảng dạy hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp. Phương pháp truyền thống thường tập trung vào việc truyền đạt kiến thức một chiều, thiếu tính tương tác và thực hành. Giáo viên thường dựa vào việc truyền đạt kiến thức từ sách giáo khoa và bài giảng, ít tạo ra các hoạt động thực hành hoặc trải nghiệm để học sinh có thể tiếp cận và hiểu sâu hơn về các ngành nghề và cơ hội nghề nghiệp. Điều này đã dẫn đến việc học sinh không đủ cơ hội để phát triển các kỹ năng quan trọng như giao tiếp, làm việc nhóm, phản biện,... Hơn nữa, việc giáo viên không tạo ra sự kích thích và hứng thú đối với các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp cũng làm mất đi niềm đam mê của học sinh đối với việc tìm hiểu về thế giới xung quanh và về bản thân mình. Do đó, việc giáo viên chỉ áp dụng phương pháp truyền thống trong giảng dạy hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp đã cản trở sự phát triển toàn diện của học sinh . 2.1.1. Ưu điểm - Phương pháp giảng dạy truyền thống tập trung vào việc truyền đạt kiến thức cơ bản về các ngành nghề và cơ hội nghề nghiệp, giúp học sinh nắm vững các khái niệm và nguyên tắc cơ bản. - Phương pháp giảng dạy truyền thống thường có thể tiết kiệm thời gian so với các phương pháp khác, vì nó tập trung vào việc truyền đạt kiến thức một cách nhanh chóng và hiệu quả. - Việc giảng dạy theo phương pháp truyền thống giúp giáo viên dễ dàng quản lý lớp học hơn. Vì giáo viên có thể dựa vào các tài liệu chuẩn và bài giảng có sẵn. 2.1.2. Nhược điểm - Phương pháp này thiếu tính tương tác giữa giáo viên và học sinh cũng như giữa học sinh với nhau, làm giảm cơ hội cho học sinh thảo luận, trao đổi ý kiến và học hỏi lẫn nhau. - Phương pháp truyền thống thường thiếu tính ứng dụng thực tiễn, không tạo ra cơ hội cho học sinh trải nghiệm và áp dụng kiến thức vào các tình huống thực tế. - Mặc dù phương pháp này có thể truyền đạt kiến thức một cách hiệu quả, nhưng nó thường không tạo ra sự hứng thú và động lực cho học sinh, đặc biệt là đối với các chủ đề hướng nghiệp có tính thực tiễn cao. 2.2. Khảo sát mức độ hạnh phúc, học sinh tích cực Minh chứng cho cơ sở thực tiễn trên, chúng tôi đã thực hiện một bảng khảo sát 45 học sinh lớp 10A1, 45 học sinh lớp 10A2, 44 học sinh lớp 10A3 về mức độ hạnh phúc, tích cực của học sinh và thái độ, năng lực học tập Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp của học sinh trước khi áp dụng sáng kiến: 7
Phiếu khảo sát số 1 của học sinh: https://docs.google.com/forms/d/10iX13ieLUGJlj9l1pgA_KfRwCTHmoXL1d2e7 C90YsiE/edit Kết quả khảo sát phiếu số 1 của học sinh: https://docs.google.com/spreadsheets/d/1p9P3QaDFXiPN7lMpEFrCHqP3xgt s-097xMOVXCcFMUE/edit?resourcekey#gid=1908006343 Bảng thống kê mức độ hạnh phúc, tích cực của học sinh trước khi áp dụng các biện pháp Mức độ Trước áp dụng 10A1 10A2 10A3 Tích cực 11/45 8/45 11/44 (24%) (18%) (25%) Bình thường 19/45 20/45 20/44 (43%) (44%) (45%) Không tích cực 15/45 17/45 13/44 (33%) (38%) (39%) Biểu đồ 1: Khảo sát mức độ hạnh phúc, tích cực của học sinh tham gia hoạt động TNHN trước khi áp dụng các giải pháp của đề tài Từ kết quả của bảng khảo sát có thể thấy rằng mức độ hạnh phúc và tích cực của học sinh ở lớp 10A1, 10A2, 10A3 còn khá thấp. Số học sinh tích cực ở lớp 10A1 chỉ có 11 học sinh (chiếm 24%), ở lớp 10A2 là 8 học sinh (chiếm 18%) , ở lớp 10A3 là 11 học sinh (chiếm 25%). Số học sinh có mức độ tích cực bình thường ở lớp 10A1 là 19 học sinh (chiếm 43%), ở lớp 10A2 là 20 học sinh (chiếm 44%), ở 8
lớp 10A3 là 20 học sinh (chiếm 45%). Số học sinh không tích cực ở lớp 10A1 lên đến 15 học sinh (chiếm 33%), ở lớp 10A2 là 17 học sinh (chiếm 38%), ở lớp 10A3 là 13 học sinh (chiếm 39%). Phiếu khảo sát số 2 của học sinh: https://docs.google.com/forms/d/1no9ZYek5SPYfAFIhnK076Qm46EiN0o4u RdXcVTKDOqo/edit Kết quả khảo sát phiếu số 2 của học sinh: https://docs.google.com/spreadsheets/d/1vu37SQZdOBY_4dv1aLUjgVQKw SatsdlSBUVdYcfN6o8/edit?resourcekey#gid=209307762 Bảng thống kê thái độ và năng lực học tập Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp của học sinh trước khi áp dụng biện pháp Mức độ Trước áp dụng (Biểu đồ có ở phần so sánh trước và sau khi áp dụng các giải pháp của đề tài) 10A1 10A2 10A3 Học sinh có thể nhận thức được năng lực cá 14/45 11/45 9/44 nhân (31%) (24%) (20%) Học sinh có thể hiểu rõ tính chất nghề nghiệp 10/45 15/45 11/44 và công việc cụ thể (22%) (33%) (25%) Học sinh có hiểu biết về các ngành nghề trong 6/45 9/45 7/44 xã hội, xu hướng phát triển của thị trường lao (13%) (20%) (16%) động Học sinh tích cực tham các hoạt động trải 17/45 14/45 16/44 nghiệm (38%) (31%) (36%) Học sinh có các kỹ năng sống cần thiết 13/45 11/45 11/44 (29%) (24%) (25%) Qua bảng số liệu trên, ta có thể nhận thấy rằng thái độ và năng lực học tập Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp của học sinh lớp 10A1, 10A2, 10A3 còn khá hạn chế. Cụ thể, tỷ lệ học sinh có thể nhận thức được năng lực cá nhân lớp 10A1 là 14 học sinh (chiếm 31%), lớp 10A2 là 11 học sinh (chiếm 24%), lớp 10A3 là 9 học sinh (chiếm 20%). Tỷ lệ học sinh có thể hiểu rõ tính chất nghề nghiệp và công việc cụ thể lớp 10A1 là 10 học sinh (chiếm 22%), lớp 10A2 là 15 học sinh (chiếm 33%), lớp 10A3 là 11 học sinh (chiếm 25%). Tỷ lệ học sinh có hiểu biết về các ngành nghề trong xã hội, xu hướng phát triển của thị trường lao động lớp 10A1 là 6 học sinh (chiếm 13%), lớp 10A2 là 9 học sinh (chiếm 20%), lớp 10A3 là 7 học sinh (chiếm 16%). Tỷ lệ học sinh tích cực tham các hoạt động trải nghiệm lớp 9
10A1 là 17 học sinh (chiếm 38%), lớp 10A2 là 14 học sinh (chiếm 31%), lớp 10A3 là 16 học sinh (chiếm 36%). Tỷ lệ học sinh có các kỹ năng sống cần thiết lớp 10A1 là 13 học sinh (chiếm 29%), lớp 10A2 là 11 học sinh (chiếm 24%), lớp 10A3 là 11 học sinh (chiếm 25%). Chương 3: Một số biện pháp xây dựng mô hình lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực thông qua các hoạt trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề tại trường THPT Anh Sơn 1. 3.1. Giải pháp 1: Tổ chức cho học sinh thảo luận, xây dựng bộ nguyên tắc ứng xử, hoàn thiện mô hình lớp học hạnh phúc, học sinh tích cực * Mục tiêu: Biện pháp được thực hiện nhằm thúc đẩy sự tương tác xã hội, phát triển kỹ năng giao tiếp, xây dựng một môi trường học tập chia sẻ và hòa đồng. Bộ nguyên tắc ứng xử cũng giúp học sinh ứng xử đúng mực và tôn trọng người khác, tạo ra một môi trường an toàn, thoải mái cho tất cả học sinh. Bên cạnh đó, biện pháp cũng tạo ra sự tương tác tích cực giữa học sinh và giáo viên, khuyến khích sự tôn trọng, hỗ trợ và hợp tác trong lớp học. Từ đó tạo điều kiện cho sự phát triển toàn diện của học sinh không chỉ về mặt học thuật mà còn về mặt tinh thần và xã hội. * Nội dung: Việc tổ chức cho học sinh tham gia vào quá trình tự thảo luận để xây dựng bộ nguyên tắc ứng xử tạo ra cơ hội để học sinh thể hiện và phát triển khả năng giao tiếp và thảo luận. Đồng thời, việc này cũng giúp học sinh học được cách đánh giá và đặt ra các quy tắc, nguyên tắc và giới hạn một cách công bằng, từ đó phát triển khả năng đưa ra quyết định, tinh thần tập thể và trách nhiệm cá nhân. - Khi dạy học sinh học Chủ đề 1: Xây dựng nhà trường, Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10, bộ sách Cánh diều, chúng tôi hướng dẫn học sinh xây dựng bộ nguyên tắc ứng xử trên tinh thần dân chủ, công bằng, mọi học sinh đều được tham gia đóng góp ý kiến. - Để tiến hành hoạt động, chúng tôi chia lớp thành nhiều nhóm nhỏ và thảo luận theo các câu hỏi như: + Các em mong muốn nhận được gì khi đến lớp học? + Các em muốn lớp học như thế nào? + Em hy vọng điều gì ở bạn bè và thầy cô? + Các em phải làm gì để góp phần xây dựng lớp học hạnh phúc, tích cực? - Sau khi có được câu trả lời của các nhóm, chúng tôi tiếp tục thảo luận để xây dựng bộ nguyên tắc ứng xử của lớp học. Nội dung của bộ nguyên tắc ứng xử sẽ bao gồm những việc làm hoặc không nên làm để xây dựng lớp học thân thiện, tích cực. 10
- Kết thúc thời gian thảo luận, các nhóm sẽ cử đại diện trình bày nội dung của bộ nguyên tắc ứng xử mà nhóm xây dựng. Cuối cùng, chúng tôi sẽ cùng với học sinh chọn ra những nguyên tắc phù hợp nhất để tổng hợp thành bộ nguyên tắc ứng xử cuối cùng và tổ chức cho học sinh cam kết thực hiện. - Khi đã có nội dung của bộ nguyên tắc ứng xử, chúng tôi sẽ cùng học sinh trang trí và treo bộ nguyên tắc ứng xử ở vị trí góc lớp để học sinh dễ quan sát, ghi nhớ và thực hiện. Hầu hết học sinh đã thể hiện sự tự tin trong việc tham gia vào các hoạt động thảo luận và đóng góp ý kiến của mình vào việc xây dựng bộ nguyên tắc ứng xử của lớp học. Sự tương tác và giao tiếp giữa các học sinh và giáo viên thường trở nên hiệu quả hơn, tạo ra một môi trường học tập hòa thuận và hỗ trợ. Điều này đã tạo nên môi trường học tập tích cực và hạnh phúc, giúp học sinh cảm thấy hứng thú trong quá trình học tập, đồng thời phát triển kỹ năng xã hội và nhân cách toàn diện. * Điểm mới: Điểm mới của biện pháp này đó là đặt học sinh vào vị trí chủ động, cho học sinh quyền tự quản lý và đóng góp ý kiến vào quá trình quyết định. Qua việc tham gia vào quyết định chung, học sinh học được cách đánh giá và đặt ra các nguyên tắc ứng xử dựa trên sự hiểu biết và tôn trọng đối với người khác. Điều này thúc đẩy sự đoàn kết và tinh thần trách nhiệm. 3.2. Giải pháp 2: Hướng dẫn học sinh tham gia các hoạt động trải nghiệm, xây dựng môi trường học tập hạnh phúc * Mục tiêu: Mục tiêu của giải pháp là tạo ra một môi trường học tập tích cực và đầy niềm vui, khuyến khích sự tò mò và khám phá của học sinh. Thông qua việc tham gia các hoạt động trải nghiệm, giúp học sinh phát triển kỹ năng thực hành, xây dựng sự tự tin và sẵn lòng để chia sẻ ý kiến. Từ đó, môi trường học tập sẽ trở nên hấp dẫn hơn, thú vị hơn, giúp kích thích sự hứng thú và động viên cho học sinh trong quá trình học tập và phát triển toàn diện. * Nội dung: Việc hướng dẫn học sinh tham gia các hoạt động trải nghiệm, xây dựng môi trường học tập hạnh phúc giúp kích thích sự tò mò và khám phá của học sinh, tạo ra cơ hội cho học sinh tiếp cận kiến thức một cách thực tế. Tham gia vào các hoạt động trải nghiệm cũng giúp học sinh phát triển kỹ năng thực hành và xây dựng sự tự tin khi đối mặt với các tình huống mới. Ngoài ra, việc tạo ra một môi trường học tập hạnh phúc cũng giúp tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển toàn diện của học sinh, thúc đẩy sự hứng thú cho học sinh. 11
Hoạt động 1: Trang trí lớp học - Để thực hiện hoạt động trang trí lớp học, chúng tôi tiến hành chia học sinh thành nhiều nhóm nhỏ, mỗi nhóm sẽ được phân công trang trí một khu vực của lớp học theo tiêu chí “Lớp học hạnh phúc - Học sinh tích cực”. - Chúng tôi cho các nhóm sẽ chủ động họp bàn, phân chia nhiệm vụ và chuẩn bị các đồ dùng, vật dụng cần thiết cho hoạt động trang trí của nhóm mình. - Để nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh, chúng tôi sẽ khuyến khích học sinh sử dụng các nguyên liệu tái chế, thân thiện với môi trường như: bìa carton, vỏ chai, lon nước đã qua sử dụng, giấy màu,.... Hoạt động trang trí lớp học sẽ được tổ chức vào giờ sinh hoạt lớp cuối tuần để không ảnh hưởng đến các tiết học khác. Chúng tôi sẽ cùng với các nhóm thực hiện trang trí lớp học để tăng cường sự tương tác, thân thiện giữa giáo viên với học sinh và giữa học sinh với nhau. Thông qua đó, nâng cao sự hạnh phúc, thân thiện cho học sinh khi đến lớp. Học sinh có thái độ tích cực, chủ động tham gia trang trí lớp học. Thông qua việc tham gia vào quá trình trang trí, học sinh phát triển kỹ năng sáng tạo, thiết kế và làm việc nhóm. Khi lớp học trở nên ấm cúng và thân thiện, học sinh cảm thấy thoải mái hơn trong quá trình học tập. Hoạt động 2: Khảo sát ước mơ, nghề nghiệp của học sinh Việc giáo viên phát hiện, khai phá và phát triển các năng lực tiềm ẩn của học sinh là vô cùng quan trọng. Thông qua hoạt động tập thể, học sinh phát hiện ra những điểm mạnh, điểm yếu của bản thân mình, từ đó giúp phát hiện để phát triển các năng lực tiềm ẩn đó, bồi dưỡng những năng lực đó để học sinh biết được và tìm được cũng như định hướng nghề nghiệp phù hợp cho bản thân để tìm kiếm công việc phù hợp cho tương lai. - Để có thể thực hiện tốt việc định hướng các em học sinh tham gia vào các hoạt động tập thể để phát triển phẩm chất và năng lực, chúng tôi đã thực hiện theo các bước cụ thể sau đây: + Bước 1: Chúng tôi tìm hiểu về sở thích và đặc điểm năng lực của học sinh Để tìm hiểu thêm về sở thích và đặc điểm về năng lực của từng em học sinh, chúng tôi đã tổ chức một cuộc khảo sát về sở thích và ước mơ nghề nghiệp trong tương lai của các em. Mỗi em học sinh được yêu cầu hoàn thành bảng khảo sát dưới đây. 12
Phiếu khảo sát 1. Ước mơ tương lai của em là gì? ........................................................................................................ 2. Em có năng khiếu nghệ thuật đặc biệt nào? ........................................................................................................... 3. Môn học em học tốt nhất? .......................................................................................................... 4. Đam mê của em là gì? ............................................................................................................. 5. Công việc em cho rằng bản thân hoàn thành tốt nhất? ............................................................................................................. Sau khi học sinh đã hoàn thành vào phiếu khảo sát đầy đủ, chúng chúng tôi sẽ tiến hành nghiên cứu từng phiếu khảo sát để hiểu hơn về năng lực và cảm nghĩ của mỗi em học sinh sau đó chúng chúng tôi tiến hành ghi chép lại những đặc điểm cá biệt của từng học sinh, điểm nổi bật và năng lực. Chúng chúng tôi cũng kết hợp với các tư liệu trước đó thu được từ kết quả học tập và sau đó tiến hành trao đổi cùng thầy cô bộ môn để tìm ra hướng và biện pháp phù hợp trong việc lồng ghép giảng dạy định hướng nghề nghiệp với môn học trên lớp. + Bước 2: Chúng chúng tôi đưa thông tin về các hoạt động ngoại khóa trong quy mô nhà trường, giải thích cho học sinh hiểu về ý nghĩa của việc tham gia các hoạt động này theo sở thích, nhằm giúp phát huy năng lực cá nhân, nâng cao tinh thần tập thể, cải thiện sự tự tin trước đám đông. Chúng chúng tôi cũng đã giải thích cho các em học sinh hiểu được lợi ích và ý nghĩa khi tham gia hoạt động tập thể tùy theo sở thích, năng lực của các em. Các em sẽ có thể trải nghiệm nhiều hơn và thực hành trong một tổ chức nhằm phát huy cho học sinh năng lực của bản thân. Thông qua hoạt động tập thể, học sinh thấy được những mặt tích cực và hạn chế của bản thân, từ đó giúp các em có những kỹ năng cần thiết, biết được lợi ích của hoạt động tập thể để nâng cao tinh thần và cải thiện sự tự tin khi đứng trước đám đông từ đó các em học sinh có thể định hướng và tìm được công việc phù hợp với mình sau này. Hay đơn giản, khi tham gia hoạt động tập thể, các em có thể tìm hiểu thêm về các lĩnh vực em yêu thích. Giáo viên không chỉ đưa ra những lợi ích để học sinh hiểu mà còn khuyến khích học sinh tích cực tham gia để phát huy vai trò của bản thân. Sau khi biết được mong muốn của các học sinh, giáo viên sẽ dùng cách chia sẻ gần gũi để học sinh hiểu được ý nghĩa của việc tham gia các hoạt động phù hợp. 13
Ví dụ: Trong hoạt động giáo dục được tổ chức vào tháng 11 với chủ điểm: Phát huy truyền thống “Tôn sư trọng đạo” của nhà trường thông qua các hoạt động chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20/11, nhà trường tổ chức hoạt động chào mừng 20/11 với cuộc thi nhảy cha cha cha. Mục đích: Giúp học sinh phát huy năng lực cá nhân, nâng cao tinh thần tập thể, cải thiện sự tự tin trước đám đông cũng như khơi niềm đam mê, hứng thú học sinh thông qua giúp học sinh hiểu rõ ý nghĩa và khuyến khích học sinh tham gia. Cách thức thực hiện: Chúng chúng tôi đưa thông tin và giúp học sinh hiểu được ý nghĩa của hoạt động này, luôn khuyến khích và động viên các em: bất kỳ ai cũng làm được, lúc đầu chưa biết, cứ tự tin, cứ tập nhiều sẽ dẻo, sẽ thành thạo. Nhảy không chỉ là nét đẹp văn hoá mà con cần cho công việc của các em sau này. Chúng chúng tôi giúp học sinh hiểu được ý nghĩa và tầm vai trò của nó trong công việc sau này khi học sinh tham gia làm việc ở cơ quan tổ chức tiệc, có dạ hội, có đối tác thì việc mình biết nhảy là một lợi thế và ngược lại. Chúng chúng tôi cũng luôn làm gương cho các em. Chúng chúng tôi cho học sinh thực hiện tiết mục tập thể, cả lớp cùng nhau tham gia. + Bước 3: Chung chúng tôi hướng dẫn học sinh đăng ký tham gia và tiến hành tổ chức tập luyện cho các hoạt động tập thể Sau khi giúp học sinh hiểu được ý nghĩa của hoạt động tập thể và thu hút học sinh tham gia, giáo viên hướng dẫn, khuyến khích tất cả học sinh cùng tham gia hoạt động. Giáo viên tiến hành cho học sinh chia nhóm và bầu đội trưởng, đội trưởng phải là người có tinh thần trách nhiệm cao, khả năng tự quản và sắp xếp giao công việc cho các bạn hợp lý. Đồng thời bầu các vị trí giám sát hoạt động, theo dõi việc thực hiện hoạt động của các nhóm để không làm ảnh hưởng đến kết quả chung của lớp. Chúng chúng tôi hướng dẫn học sinh sắp xếp thời gian tập luyện cho hợp lý, có thể tập trang thủ giờ ra chơi, cuối buổi học để tránh trường hợp ảnh hưởng đến việc học tập trên lớp. + Bước 4: Chúng chúng tôi động viên, khuyến khích các em tự tin tham gia các hoạt động Chúng chúng tôi tổ chức cho học sinh các hoạt động giáo dục để học sinh tham gia như: Một số hoạt động về Tôn sư trọng đạo chào mừng ngày 20/11 (Tháng 11), một số hoạt động tìm hiểu phẩm chất tốt đẹp của học sinh (Tháng 8),... Học sinh đã thể hiện sự hứng thú và tò mò cao đối với việc tham gia vào các hoạt động trải nghiệm, các em sẵn lòng chia sẻ ý kiến và trải nghiệm của mình. Học sinh cũng đã có cơ hội tiếp cận kiến thức và kỹ năng thông qua các hoạt động thực hành và trải nghiệm. Đặc biệt, học sinh đã trở nên tích cực hơn, tạo ra một môi trường học tập hạnh phúc và đầy cảm hứng cho cả lớp. Sự thay đổi tích cực 14
này không chỉ làm cho quá trình học tập trở nên hiệu quả hơn mà còn đóng góp vào sự phát triển toàn diện của học sinh. * Điểm mới: Điểm mới của giải pháp này là tập trung vào việc kích thích sự tò mò và khám phá của học sinh thông qua các hoạt động trải nghiệm. Thay vì chỉ tập trung vào việc truyền đạt kiến thức, giải pháp đề xuất một cách tiếp cận tích cực hơn, tạo ra cơ hội cho học sinh tham gia vào các hoạt động thực tế và trải nghiệm. Bằng cách này, môi trường học tập trở nên hấp dẫn hơn, giúp học sinh phát triển kỹ năng thực hành và xây dựng tinh thần hợp tác trong lớp học. Điểm mới này đem lại lợi ích to lớn cho quá trình học tập và phát triển của học sinh, từ đó tạo ra một cơ sở vững chắc cho sự thành công trong tương lai cho các em. 3.3. Giải pháp 3: Cải thiện và nâng cao chất lượng các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề thông qua việc ứng dụng công nghệ thông tin * Mục tiêu: Biện pháp được thực hiện nhằm tạo ra một môi trường học tập thú vị, hiệu quả và thúc đẩy sự phát triển toàn diện của học sinh. Việc ứng dụng công nghệ trong các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp giúp học sinh truy cập dễ dàng đến tài liệu, dữ liệu thực tế và các nguồn thông tin uy tin, giúp học sinh hiểu rõ hơn về các ngành nghề và chủ đề liên quan. Hơn nữa, biện pháp cũng tạo ra cơ hội cho học sinh tham gia vào các hoạt động trực tuyến, học qua video, thảo luận trực tuyến ở bất kỳ đâu và bất kỳ lúc nào. * Nội dung: Với sự phát triển mạnh mẽ của thời đại công nghệ 4.0 như hiện nay, nền giáo dục đòi hỏi các phương pháp dạy học cũng cần lồng ghép những công nghệ thông tin để các em học sinh được làm quen, tiếp xúc với những công nghệ học tập từ sớm, từ đó các em biết sử dụng chúng một cách hợp lý và mang lại hiệu quả cao cho quá trình học tập của các em học sinh. * Ứng dụng CNTT trong việc sưu tầm video, hình ảnh tổ chức hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp Ví dụ: Khi dạy học sinh Chủ đề 6: Hành động vì môi trường, Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10, bộ sách Cánh diều, chúng tôi đã ứng dụng CNTT để tìm kiếm các hình ảnh liên quan đến các hiện tượng, hành động của con người gây phá huỷ môi trường đã diễn ra ở địa phương, Việt Nam để cho học sinh xem nhằm giúp các em hiểu rõ hơn. Thông qua những video hình ảnh chân thật đó sẽ giúp học sinh nâng cao nhận thức, hiểu rõ về hậu quả khủng khiếp mà con người đang làm với môi trường, từ đó giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho học sinh. 15
Đồng thời, chúng tôi sẽ tổ chức cho các nhóm học sinh xây dựng kế hoạch truyền thông về biện pháp phòng chống những tác động tiêu cực đến môi trường. Cụ thể quá trình thực hiện dự án như sau: Chúng tôi sẽ chia lớp thành 5 nhóm. Chúng tôi yêu cầu các nhóm tập trung xác định và các tác động tiêu cực đang gây ra đối với môi trường trong cộng đồng như sự suy giảm của các loài động vật hoặc cây cối, ô nhiễm nguồn nước,... Sau đó, chúng tôi hướng dẫn học sinh phân tích và đánh giá thông tin thu thập được để hiểu rõ hơn về nguyên nhân và hậu quả của vấn đề môi trường, cũng như xác định những khía cạnh cần được tập trung trong kế hoạch truyền thông và biện pháp phòng chống. Dựa trên thông tin thu thập và đánh giá, nhóm học sinh sẽ phát triển kế hoạch truyền thông để chia sẻ thông điệp về ý thức bảo vệ môi trường và các biện pháp cần thực hiện để giảm thiểu tác động tiêu cực. Học sinh sẽ thực hiện kế hoạch truyền thông thông qua các hoạt động như tạo ra poster, video, thuyết trình,... để chia sẻ thông điệp và nâng cao ý thức. Sau khi thực hiện kế hoạch, chúng tôi sẽ đánh giá hiệu quả hoạt động các nhóm. * Ứng dụng CNTT để tổ chức trò chơi cho học sinh trong tiết học hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp Lứa tuổi THPT là lứa tuổi năng động, ham học hỏi. Cùng với học, chơi là nhu cầu không thể thiếu được của các em. Chính vì vậy cho các em chơi trò chơi là cách tốt nhất để thu hút sự chú ý, thích thú của các em học sinh trong lớp học. Các trò chơi cũng sẽ giúp học sinh dễ dàng tiếp thu và ghi nhớ kiến thức hơn. Chúng tôi thường vận dụng phần mềm Word Wall để tổ chức trò chơi cho học sinh. Phần mềm Wordwall là công cụ hiệu quả trong việc hỗ trợ học tập và giảng dạy, hỗ trợ giáo viên thiết kế những hoạt động học tập, trò chơi và bài tập đa dạng theo các mẫu có sẵn, giáo viên chỉ việc điền câu hỏi và đáp án. Cách thao tác vô cùng đơn giản, thầy cô có thể dễ dàng thực hiện. - Ví dụ: Khi dạy học sinh Chủ đề 8: Chọn nghề, chọn trường, Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10, bộ sách Cánh diều + Mục đích: Thông qua trò chơi được thiết kế trên phần mềm Wordwall để giúp học sinh có môi trường học tập tích cực, vui vẻ, thoải mái. + Cách chơi: Để tiến hành trò chơi, chúng tôi sẽ chia lớp thành 5 nhóm, mỗi nhóm gồm 8 - 9 học sinh. Chúng tôi sẽ trình chiếu các nghề nghiệp cùng với ô chữ đã được thiết kế sẵn trên phần mềm. Chúng tôi cho các nhóm giơ tay để giành quyền tìm các ô chữ tương ứng với nghề nghiệp chúng tôi đưa ra. Nhóm nào có số câu trả lời đúng nhiều nhất sẽ là nhóm giành chiến thắng và được cả lớp tuyên dương. 16
https://wordwall.net/resource/24217672 Học sinh đã tích cực tham gia và quan tâm đến nội dung hướng nghiệp, kỹ năng nắm bắt thông tin, tư duy phản biện và giải quyết vấn đề cũng được nâng cao. Môi trường học tập thú vị đã giúp học sinh dễ dàng hơn trong việc tiếp thu kiến thức. * Điểm mới: Điểm mới của biện pháp này là tạo ra một môi trường học tập đa dạng và linh hoạt hơn. Bằng cách kết hợp và sử dụng các ứng dụng, nền tảng trực tuyến để mở rộng khả năng tiếp cận thông tin về hướng nghiệp, từ đó làm phong phú và thúc đẩy quá trình học tập của học sinh. 3.4. Giải pháp 4: Lồng ghép giáo dục đạo đức và kỹ năng sống tích cực cho học sinh thông qua các hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề * Mục tiêu: Biện pháp được thực hiện nhằm xây dựng một nền tảng giáo dục toàn diện cho học sinh, giúp học sinh phát triển kiến thức, kỹ năng về hướng nghiệp, củng cố giá trị đạo đức và tạo ra một cơ sở cho cuộc sống tích cực. Bên cạnh đó, biện pháp này cũng giúp học sinh phát triển một cách toàn diện, trang bị cho học sinh kiến thức và đạo đức để áp dụng trong cuộc sống và sự nghiệp. * Nội dung: Giáo dục đạo đức và kỹ năng sống tích cực thông qua hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp theo chủ đề là cách giúp học sinh xây dựng giá trị đạo đức cốt lõi, phát triển khả năng quản lý cảm xúc, giải quyết vấn đề và làm việc nhóm. Điều này giúp học sinh trở thành công dân có ý thức và khả năng đóng góp xã hội. - Trước tiên, chúng tôi sẽ tìm hiểu đặc điểm tâm lý của học sinh trong lớp để từ đó xác định các kỹ năng sống cần thiết với học sinh THPT hiện nay đối với sự phát triển toàn diện của học sinh. 17
- Các hoạt động chúng tôi thường tổ chức để giáo dục đạo đức kỹ năng sống cho học sinh như: Trò chơi học tập, thảo luận nhóm, sắm vai, hoạt động trải nghiệm sáng tạo, thuyết trình,.... Ví dụ: Khi dạy học sinh Chủ đề 4: Tư duy phản biện và tư duy tích cực, Hoạt động trải nghiệm hướng nghiệp 10, bộ sách Cánh diều, chúng tôi đã tổ chức các hoạt động thảo luận nhóm kết hợp tranh biện cho học sinh tìm hiểu nội dung dưới đây: Hoạt động 4: Rèn luyện tư duy phản biện - Trước tiên chúng tôi chia học sinh thành 8 nhóm nhỏ, cứ 2 nhóm sẽ thảo luận về một chủ đề với một nhóm là phe ủng hộ, 1 nhóm là phe phản đối. - Các nhóm sẽ có 10 phút trao đổi và thảo luận để tìm ra các lí lẽ, dẫn chứng để ủng hộ quan điểm của nhóm mình. - Kết thúc quá trình làm việc nhóm, các nhóm sẽ lên tranh biện các nội dung mà nhóm đã thảo luận. Cách thức tiến hành hoạt động tranh biện cụ thể như sau: Mỗi nhóm sẽ chọn ra một chủ đề trong Hoạt động 4: Rèn luyện tư duy phản biện. Nhiệm vụ của học sinh đó là cần tìm ra các lí lẽ, dẫn chứng để ủng hộ quan điểm của nhóm mình. Sau khi thảo luận, các nhóm sẽ lên kế hoạch và chuẩn bị tranh biện các quan điểm đã thảo luận. Mỗi nhóm sẽ lần lượt lên tranh biện về chủ đề của mình trước toàn bộ lớp. Sau mỗi lượt tranh biện, cả lớp sẽ cùng nhau đặt ra câu hỏi hoặc tranh luận về vấn đề nhóm đang thuyết trình. Đồng thời chúng tôi cũng sẽ cung cấp phản hồi và nhận xét để hỗ trợ học sinh. - Trong quá trình thuyết trình, chúng tôi và các thành viên của nhóm khác sẽ quan sát và lắng nghe để đưa ra lời góp ý cho nhóm thuyết trình. 18
- Cuối cùng, sau khi các nhóm trình bày xong chúng tôi sẽ nhận xét và chuẩn hóa kiến thức cho các em. Thông qua đó, học sinh được rèn luyện kỹ năng hợp tác, làm việc nhóm và kỹ năng từ chối. Các kỹ năng này rất có ít cho việc học tập lẫn cuộc sống của học sinh. Biện pháp không chỉ giúp học sinh có kiến thức về hướng nghiệp mà còn hiểu rõ giá trị của đạo đức trong quá trình ra quyết định về sự nghiệp và cuộc sống. Học sinh đã học cách đặt ra mục tiêu nghề nghiệp dựa trên lợi ích cá nhân, cũng như dựa trên vai trò xã hội và đạo đức. * Điểm mới: Điểm mới của biện pháp này là thay vì đặt những yếu tố này riêng biệt, biện pháp này đặt chúng vào một ngữ cảnh chung và liên quan chúng một cách tự nhiên. Học sinh không chỉ học cách xây dựng mục tiêu nghề nghiệp dựa trên khả năng và sở thích cá nhân mà còn phải xem xét các giá trị đạo đức và vai trò xã hội. 3.5. Giải pháp 5: Tổ chức sân khấu kịch theo chủ đề “Nghề nghiệp và tương lai” kết hợp âm nhạc giúp học sinh cởi mở, tích cực * Mục tiêu: Mục tiêu của giải pháp là tạo ra một môi trường sáng tạo và khích lệ học sinh thể hiện bản thân một cách tự tin và sáng tạo. Tham gia vào các hoạt động sân khấu kịch, học sinh sẽ được khuyến khích phát triển kỹ năng giao tiếp, biểu đạt cảm xúc và làm việc nhóm. Từ đó tạo ra một trải nghiệm đa chiều và sâu sắc hơn, giúp học sinh khám phá và phát triển tiềm năng của bản thân trong lĩnh vực nghệ thuật và nghề nghiệp. Đồng thời, giải pháp này cũng góp phần xây dựng sự tự tin và tích cực, khuyến khích học sinh mở rộng tầm nhìn về tương lai và nghề nghiệp. * Nội dung: Việc tổ chức sân khấu kịch theo chủ đề “Nghề nghiệp và tương lai” kết hợp âm nhạc khuyến khích học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp, nâng cao sự tự tin. Việc kết hợp âm nhạc vào sân khấu kịch giúp học sinh thể hiện cảm xúc một cách tự nhiên và sâu sắc hơn, từ đó giúp các em hiểu rõ về bản thân và thế giới xung quanh. Bên cạnh đó, hoạt động này còn giúp học sinh mở rộng tầm nhìn về các ngành nghề và tương lai nghề nghiệp của mình. Để tổ chức hoạt động này, chúng tôi đã tiến hành như sau: Phân nhóm và chọn chủ đề: Trước tiên, chúng tôi sẽ chia lớp học thành 5 nhóm, mỗi nhóm 8 - 9 học sinh. Chúng tôi sẽ yêu cầu mỗi nhóm chọn một chủ đề liên quan đến nghề nghiệp và tương lai, như y bác sĩ, kỹ sư, nghệ sĩ, nhân viên bán hàng,... 19
Nghiên cứu và lập kế hoạch: Tiếp theo, chúng tôi sẽ hướng dẫn các nhóm tiến hành nghiên cứu về chủ đề nghề nghiệp của học sinh, bao gồm mô tả công việc, yêu cầu về kỹ năng và học vấn, và triển vọng tương lai. Thông qua đó, các em sẽ hiểu rõ hơn về các ngành nghề. Chúng tôi hỗ trợ các nhóm lên kế hoạch cho vở kịch của các em, bao gồm cả cốt truyện, nhân vật, và các yếu tố kịch bản khác. Điều này đảm bảo vở kịch của học sinh đạt hiệu quả tốt nhất. Phát triển kịch bản và lời nhạc: Chúng tôi yêu cầu các nhóm phát triển kịch bản cho vở kịch của các em, tập trung vào việc kể câu chuyện và trình bày thông điệp về nghề nghiệp và tương lai. Đồng thời, chúng tôi sẽ hướng dẫn các nhóm viết lời nhạc hoặc chế lời nhạc từ các bài hát có sẵn, liên quan đến nghề nghiệp mà các em đang đề cập. Tập luyện và ôn diễn: Sau đó, chúng tôi sẽ lên kế hoạch cho các buổi tập luyện đều đặn để học sinh có thể diễn tập và làm quen với vai diễn của mình. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng hướng dẫn các nhóm về kỹ thuật diễn xuất và biểu diễn trên sân khấu, bao gồm cả việc sử dụng âm nhạc để tạo ra không khí phù hợp để học sinh có thể hoàn thành tốt tiết mục của mình. Thực hiện và biểu diễn: Chúng tôi tổ chức buổi biểu diễn cho toàn bộ lớp hoặc toàn trường để các nhóm có cơ hội trình bày vở kịch của mình. Để buổi biểu diễn đạt kết quả tốt nhất, chúng tôi sẽ đảm bảo các nhóm đã chuẩn bị đầy đủ và được hỗ trợ trong quá trình biểu diễn. Bảng tiêu chí đánh giá rubic vở kịch của học sinh: Tiêu chí Chi tiết Điểm (Từ 1 đến 10) Sự phù hợp của chủ đề Mức độ liên kết với chủ đề “Nghề nghiệp và tương lai” Sự sáng tạo và độc đáo Tính độc đáo và sự đổi mới trong cốt truyện và nhân vật Sự mạch lạc và logic Sự liên kết và logic của cốt truyện và tình tiết 20