Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Xây dựng và hướng dẫn làm bài tập thực hành lịch sử trong dạy học chủ đề Chiến tranh bảo vệ tổ quốc và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam – lớp 11 tại trường THPT Anh Sơn 3

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:63

Thêm vào BST

Báo xấu

6
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài "Xây dựng và hướng dẫn làm bài tập thực hành lịch sử trong dạy học chủ đề Chiến tranh bảo vệ tổ quốc và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam – lớp 11 tại trường THPT Anh Sơn 3" nêu lên nguyên tắc, qui trình xây dựng nội dung và đề xuất những hình thức, biện pháp cụ thể sử dụng bài tập để năng cao hiểu quả dạy học, giúp người dạy một số sáng kiến riêng trong việc xây dựng và hướng dẫn học sinh làm bài tập thực hành lịch sử chủ đề Chiến tranh bảo vệ tổ quốc và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam – lớp 11.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Xây dựng và hướng dẫn làm bài tập thực hành lịch sử trong dạy học chủ đề Chiến tranh bảo vệ tổ quốc và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam – lớp 11 tại trường THPT Anh Sơn 3

SỞ GD&ĐT NGHỆ AN TRƯỜNG THPT ANH SƠN 3 SÁNG KIẾN DẠY HỌC LỊCH SỬ Đề tài: XÂY DỰNG VÀ HƯỚNG DẪN LÀM BÀI TẬP THỰC HÀNH LỊCH SỬ TRONG DẠY HỌC CHỦ ĐỀ CHIẾN TRANH BẢO VỆ TỔ QUỐC VÀ CHIẾN TRANH GIẢI PHÓNG DÂN TỘC TRONG LỊCH SỬ VIỆT NAM – LỚP 11 TẠI TRƯỜNG THPT ANH SƠN 3. (Môn: Lịch sử) Tác giả: Nguyễn Khắc Hiệp Tổ: KHXH Số điện thoại: 0915.715.228 Tháng 5 năm 2024
SÁNG KIẾN DẠY HỌC LỊCH SỬ Đề tài: XÂY DỰNG VÀ HƯỚNG DẪN LÀM BÀI TẬP THỰC HÀNH LỊCH SỬ TRONG DẠY HỌC CHỦ ĐỀ CHIẾN TRANH BẢO VỆ TỔ QUỐC VÀ CHIẾN TRANH GIẢI PHÓNG DÂN TỘC TRONG LỊCH SỬ VIỆT NAM – LỚP 11 TẠI TRƯỜNG THPT ANH SƠN 3”. (Môn: Lịch sử) Tháng 5 năm 2024
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .................................................................................... 1 2. MỤC ĐÍCH CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU ........................................................ 2 3. NHIỆM VỤ VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI .................. 2 4. ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI ............................... 2 5. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC ............................................................................ 3 6. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI ..................................................................... 3 PHẦN NỘI DUNG ................................................................................................... 4 CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI...................... 4 CHƯƠNG II. THIẾT KẾ BÀI TẬP THỰC HÀNH LỊCH SỬ TRONG DẠY HỌC CHỦ ĐỀ CHIẾN TRANH BẢO VỆ TỔ QUỐC VÀ CHIẾN TRANH GIẢI PHÓNG DÂN TỘC TRONG LỊCH SỬ VIỆT NAM – LỚP 11 TẠI TRƯỜNG THPT ANH SƠN 3........................................................................... 10 CHƯƠNG III. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ..................................................... 25 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................... 34 1. KẾT LUẬN .................................................................................................... 34 2. KIẾN NGHỊ .................................................................................................... 34 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................... 36
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TT Từ viết tắt Từ đầy đủ 1 SGK Giáo dục và Đào tạo 2 GV Giáo viên 3 HS Học sinh 4 THPT Trung học phổ thông
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nghị quyết số 29-NQ/TW nhấn mạnh “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đến hoạt động quản trị của các cơ sở giáo dục-đào tạo và việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hội và bản thân người học; đổi mới ở tất cả các bậc học, ngành học”. Thực hiện công cuộc đổi mới giáo dục, đổi mới chương trình, sách giáo khoa với trọng tâm của giáo dục là chuyển từ trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học, “học đi đôi với hành”, “lý luận gắn liền với thực tiễn”, tháng 12 năm 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Chương trình giáo dục phổ thông mới. Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể năm 2018 được xây dựng theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh (HS), bao gồm các năng lực: năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo; năng lực ngôn ngữ, năng lực tính toán, năng lực khoa học, năng lực công nghệ, năng lực tin học, năng lực thẩm mỹ và năng lực thể chất. Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo thuộc nhóm năng lực cốt lõi, cơ bản, thiết yếu để học tập, làm việc, là một trong những năng lực cần thiết cho mỗi người. Việc sử dụng bài tập lịch sử trong dạy học Lịch sử là một trong những biện pháp góp phần vào việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo cho HS trung học phổ thông (THPT). Bộ môn lịch sử có vị trí và ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp kiến thức về lịch sử dân tộc và lịch sử thế giới góp phần tích cực vào việc “Phát triển toàn diện học sinh về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và óc sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân”. Tuy nhiên, có một thực tế hiện nay nhiều học sinh thờ ơ với môn lịch sử. Sự yêu thích bộ môn lịch sử cũng như chất lượng học tập bộ môn giảm sút đáng lo ngại báo động (điều đó thể hiện ở chất lượng các bài thi tốt nghiệp THPT, đại học, học sinh giỏi) đã làm cho dư luận xã hội, các nhà quản lí giáo dục, giáo viên tâm huyết với lịch sử lo lắng. Vậy để khắc phục tình trạng này phải đổi mới được nội dung phương pháp, phương tiện dạy học, đến cách thức kiểm tra đánh giá kết quả dạy học, trong đó khâu đột phá là đổi mới phương pháp dạy học. Tăng cường hơn nữa kĩ năng thực hành và sử dụng bài tập trong quá trình dạy học lịch sử ở trường phổ thông là một trong những biện pháp quan trọng để thực hiện yêu cầu trên. Tuy nhiên, hiện nay tại các trường phổ thông nhiều giáo viên và học sinh còn chưa quen với làm bài tập lịch sử ở trên lớp và ở nhà. Xuất 1
phát từ quan niệm môn lịch sử không cần làm bài tập, hoặc chỉ là những bài tập mang tính chất học thuộc lòng để ghi nhớ sự kiện, nhân vật, địa danh… Xuất phát từ những lí do chủ yếu trên vì vậy, chúng tôi lựa chọn đề tài: “Xây dựng và hướng dẫn làm bài tập thực hành lịch sử trong dạy học chủ đề Chiến tranh bảo vệ tổ quốc và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam – lớp 11 tại trường THPT Anh sơn 3”, làm sáng kiến với mong muốn chia sẻ những kinh nghiệm hiểu biết của mình tới đồng nghiệp, áp dụng vào thực tiễn dạy học để nâng cao chất lượng bộ môn. 2. Mục đích của việc nghiên cứu - Đề tài khẳng định tính đúng đắn, khoa học và sự cần thiết của việc xây dựng và sử dụng bài tập trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông. - Đề tài nêu lên nguyên tắc, qui trình xây dựng nội dung và đề xuất những hình thức, biện pháp cụ thể sử dụng bài tập để năng cao hiểu quả dạy học, giúp người dạy một số sáng kiến riêng trong việc xây dựng và hướng dẫn học sinh làm bài tập thực hành lịch sử chủ đề Chiến tranh bảo vệ tổ quốc và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam – lớp 11. 3. Nhiệm vụ và phương pháp nghên cứu của đề tài - Nhiệm vụ: + Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn liên quan đến của dạy học lí thuyết gắn liền với thực hành bài tập lịch sử. + Thiết kế và hướng dẫn làm bài tập thực hành lịch sử qua dạy học chủ đề “Chiến tranh bảo vệ tổ quốc và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam”. + Tiến hành thực nghiệm sư phạm tại trường THPT Anh Sơn 3. + Khảo sát kết quả thực nghiệm đề tài thông qua lấy ý kiến từ học sinh và đồng nghiệp. - Phương pháp: + Phương pháp tham khảo: Kinh nghiệm thực tiễn của đồng nghiệp, sách, báo, tạp chí, các bài tham luận trên Internet. + Phương pháp khảo sát thực tế: Quan sát, khảo sát thực tế việc xây dựng và hướng dẫn làm các bài tập thực hành lịch sử trong trường phổ thông để lấy số liệu cụ thể, phân tích tính quan trọng và cấp thiết của nó. + Phương pháp thử nghiệm: Thử áp dụng các giải pháp sáng kiến của cá nhân để nâng cao hiệu quả giảng dạy chương trình SGK mới (CT 2018) trong các năm học tiếp theo. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài - Đối tương nghiên cứu của đề tài : “Xây dựng và hướng dẫn làm bài tập thực hành lịch sử trong dạy học chủ đề Chiến tranh bảo vệ tổ quốc và chiến 2
tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam – lớp 11 tại trường THPT Anh sơn 3”. - Phạm vi: thiết kế một số loại, dạng bài tập trong chủ đề Chiến tranh bảo vệ tổ quốc và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam lớp 11 và các biện pháp sư phạm để sử dụng các bài tập đó. 5. Giả thuyết khoa học Nếu xây dựng và hướng dẫn làm bài tập thực hành lịch sử thì có thể rèn luyện năng lực tự học của học sinh; giúp học sinh phát triển năng lực tư duy, năng lực hành động, năng lực vận dụng kiến thức, kỹ năng vào thực tiễn một cách có hiệu quả, làm cho nội dung học tập sinh động, hấp dẫn hơn, học sinh hứng thú với việc học tập hơn. Từ đó, phát triển được năng lực và phẩm chất của học sinh, nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử THPT. 6. Đóng góp mới của đề tài - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về bài tập thực hành trong dạy học lịch sử. - Làm sáng tỏ thực trạng xây dựng và hướng dẫn làm bài tập thực hành lịch sử trong các trường THPT nói chung, trường THPT Anh sơn 3 nói riêng. - Xây dựng và hướng dẫn làm bài tập thực hành lịch sử trong dạy học chủ đề “Chiến tranh bảo vệ tổ quốc và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam” . 3
PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI Cơ sở lí luận Quan niệm về bài tập lịch sử Đã có nhiều công trình của các nhà khoa học giáo dục trong và ngoài nước đề cập đến vấn đề bài tập nói chung và bài tập lịch sử nói riêng. Trong đó có thể nêu ra đây một số vấn đề như sau. Về khái niệm “bài tập” theo nghĩa chung nhất dùng để chỉ một hoạt động nhằm rèn luyện thể chất và tinh thần (trí tuệ) như bài tập thể dục, bài tập thanh nhạc…. Khi dùng vào lĩnh vực giáo dục, theo Từ điển tiếng Việt thuật ngữ “bài tập” có nghĩa là ra bài cho học sinh làm để vận dụng những điều đã học. Ví dụ bài tập vật lý, bài tập hóa học, bài tập đại số…. Tuy nhiên định nghĩa này mới chỉ giải thích về mặt ngữ nghĩa chứa chưa làm rõ bản chất của khái niệm “bài tập”. Bài tập là một hệ thống thông tin xác định bao gồm hai tập hợp gắn bó chặt chẽ với nhau và tác động qua lại với nhau đó là: - Những điều kiện, tức là tập hợp những dữ liệu xuất phát, diễn tả trạng thái ban đầu của bài tập, từ đó tìm ra phép giải; theo ngôn ngữ thông dụng thì đó là “cái cho” - Những yêu cầu, là trạng thái mong muốn đạt tới của đối tượng; đó là cái đích mà chủ thể phải hướng tới để thỏa mãn nhu cầu của mình, theo ngôn ngữ thông dụng thì đây là cái phải tìm. Như vậy, bài tập và người giải trở thành một hệ thống toàn vẹn, thống nhất, liên hệ chặt chẽ và tác động qua lại với nhau. Còn theo Đaini: bài tập nhận thức còn được gọi là bài tập tư duy, bài tập chỉ dẫn, bài tập logic... Tuy cách gọi khác nhau nhưng theo Ông, các thuật ngữ này đều thông thường chỉ một hiện tượng sư phạm đồng nhất. Ông viết “chúng tôi cho là các thuật ngữ, bài tập nêu vấn đề, hoặc bài tập logic là thích hợp nhất. Hơn tất cả các thuật ngữ khác hai thuật ngữ này nhấn mạnh đến điều chủ yếu tức là học sinh chế biến lại các tài liệu cảm thụ một cách tự lập chuyển từ nhận thức cảm tính sang nhận thức logic trong quá trình giải quyết vấn đề”. Như vậy, thay cho việc học lý thuyết, người học được trải nghiệm, khám phá kiến thức qua hành động, học qua “làm”, kiến thức sẽ được khắc sâu và bền vững. Phân loại bài tập lịch sử Việc phân loại bài tập nói chung và bài tập lịch sử nói riêng có tầm quan trọng đặc biệt, vì nó giúp chúng ta hiểu được vị trí, tác dụng của từng loại để trên cơ sở đó tiến hành xây dựng nội dung và phương pháp vận dụng thích hợp phát huy tính tư duy độc lập của học sinh khi học bộ môn lịch sử. * Nhóm bài tập nhận biết lịch sử. 4
Đây là nhóm bài tập chủ yếu tái tạo lại hình ảnh quá khứ, qua đó rèn luyện cho học sinh kĩ năng ghi nhớ, tái hiện lại sự kiện, hiện tượng, niên đại, nhân vật, địa danh lịch sử…. trong chương trình, sách giáo khoa, bài giảng mà các em đã học. Nhóm bài tập này chủ yếu xây dựng dưới hình thức trắc nghiệm khách quan hoặc câu hỏi tự luận ở dạng trình bày. * Nhóm bài tập nhận thức lịch sử. Việc phân chia hai loại bài tập: nhận biết lịch sử và nhận thức lịch sử chỉ là tương đối, bởi vì trong hai loại bài tập nhận biết lịch sử học sinh đã thể hiện việc hiểu rõ khá sâu sắc sự kiện, dồng thời khi làm bài nhận thức lịch sử học sinh cũng phải dựa trên cơ sở biết chính xác một số sự kiện cơ bản. Đây là nhom bài tập đòi hỏi học sinh phải có năng lực độc lập suy nghĩ để giải quyết vấn đề nêu ra, trình độ tư duy cao, lí giải vấn đề và tìm tòi, sáng tạo trong nhận thức lịch sử. So với nhóm bài tập nhận biết, thì nhóm bài tập nhận thức lịch sử khó và phức tạp hơn nhiều, giáo viên có thể xây dựng dưới dạng câu hỏi tổng hợp. Qua thực nghiệm sư phạm chúng tôi nhận thấy nhóm này rất phù hợp với đối tượng học sinh giỏi. và nó bao gồm hệ thống các dạng bài tập như sau: - Bài tập xác định đặc trưng bản chất của sự kiện, hiện tượng lịch sử (tiến bộ, phản động, bản chất giai cấp) giúp học sinh hiểu sâu sự kiện đang học. - Bài tập xác lập mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện lịch sử nhằm góp phần phát triển ở học sinh khả năng phân tích, tổng hợp để tìm ra nguyên nhân, ý nghĩa của sự kiện, hiện tượng lịch sử, phát hiện ra mối quan hệ , sự tương tác lịch sử để hiểu rõ bản chất của chúng. - Bài tập xác định bản chất của sự kiện và hiện tượng mới trên cơ sở sự kiện, hiện tượng khác nhằm gây cho học sinh hứng thú tìm kiếm kiến thức mới trên cơ sở kiến thức đã học. - Bài tập xác định tính kế thừa giữa các sự kiện, giai đoạn, thời kì lịch sử giúp học sinh hiểu rõ quá trình phát triển liên tục, thống nhất, tính chất tiến bộ của lịch sử và tính pho.ng phú da dạng, cụ thể của các sự kiện, giai đoạn thời kì lịch sử. - Bài tập so sánh để rút ra cái chung, cái riêng, giống và khác nhau tiêu biểu và đặc thù của các sự kiện, thời kì. - Bài tập tìm hiểu ý nghĩa của sự kiện, rút ra bài học kinh nghiệm lịch sử đối với ngày nay, có tác dụng gợi cho học sinh về sự cần thiết phải tìm hiểu quá khứ để giải thích các sự kiện, hiện tượng đang diễn ra trong hiện tại, làm cho các em có thức được tầm quan trọng của việc học tập lịch sử. - Bài tập xác định mục đích của một sự kiện ở một giai đoạn, thời kì nhất định. - Bài tập bồi dưỡng tư tưởng tình cảm học sinh qua việc nhận định, đánh giá một nhân vật lịch sử về hành vi và hoạt động của con người, vai trò của cá nhân, quần chúng nhân dân trong lịch sử - Bài tập đánh giá về các hoạt động sản xuất, vận dụng khoa học kĩ thuật.... 5
- Bài tập nhằm phát triển các năng lực nhận thức lịch sử của học sinh: Tri giác, nhớ, hình dung, tưởng tượng, tư duy… - Bài tập nhằm rèn luyện khả năng vận dụng những kiến thức đã học để hiểu kiến thức mới, trên cơ sở so sánh đối chiếu với các kiến thức đã học * Nhóm bài tập thực hành lịch sử. Nhằm làm cho học sinh có biểu tượng chính xác, giàu hình ảnh, biết vận dụng kiến thức đã học vào cuộc sống, lao động và công tác. Vì vậy, nội dung bài tập thực hành giúp học sinh rèn luyện kĩ năng, kĩ xảo thực hành bộ môn; đồng thời làm cho học sinh biết phân tích, giải thích, trình bày, nhận xét của mình về kết quả thực hành đó, qua đó bồi dưỡng cho các em những phẩm chất tốt đẹp, những hành động đúng. Nhóm bài tập này gồm các dạng bài sau: - Bài tập thực hành về xây dựng và sử dụng đồ dùng trực quan bao gồm: + Bài tập vẽ sơ đồ. + Bài tập vẽ đường trục thời gian. + Bài tập vẽ biểu đồ. + Bài tập vẽ đồ thị. + Bài tập lập niên biểu - Bài tập thực hành về sưu tầm hiện vật, tranh ảnh, tài liệu… nhất là tài liệu lịch sử địa phương. - Bài tập yêu cầu học sinh làm việc với tài liệu học tập như: sách giáo khoa, các đoạn trích từ các văn kiện Đảng, tài liệu lịch sử khác hoặc có thể yêu cầu học sinh tự tìm hiểu rút ra kết luận trên cơ sở quan sát đồ dùng trực quan * Nhóm bài tập tổng hợp lịch sử Bài tập dưới dạng tổng hợp là loại bài tập nhận biết lịch sử và bài tập nhận thức lịch sử. Nó không chỉ đòi hỏi học sinh phải nhận biết chính xác sự kiện, nhận thức đúng bản chất lịch sử mà còn đòi hỏi học sinh thể hiện trình độ lập luận, trình bày diễn đạt, nhằm giúp học sinh củng cố chắc kiến thức đã học và nâng cao trình độ hiểu biết của học sinh lên một mức độ mới. Vai trò, ý nghĩa của việc sử dụng bài tập lịch sử trong dạy học Lịch sử Bài tập trong dạy học Lịch sử là bài tập chứa đựng mâu thuẫn nhận thức thúc đẩy HS suy nghĩ, tư duy, tìm tòi để tìm ra đáp án của câu hỏi. Thông qua quá trình giải quyết bài tập, HS sẽ có được hệ thống tri thức lịch sử, hiểu được bản chất và các mối liên hệ giữa sự kiện, hiện tượng, đồng thời, HS sẽ được lĩnh hội tri thức, kỹ năng và phương pháp nhận thức. Bên cạnh đó, bài tập lịch sử luôn đặt HS trước một tình huống “có vấn đề”, để giải quyết được các tình huống đó một cách hiệu quả, HS phải có thái độ tích cực, phải kiên trì, nhẫn nại, huy động những kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm của mình để giải quyết các tình huống có vấn đề một cách 6
hiệu quả, tích cực và sáng tạo. Chính trong quá trình tình huống “có vấn đề”, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo được hình thành và phát triển. Sử dụng bài tập trong dạy học Lịch sử góp phần vào việc phát triển cho HS khả năng tìm tòi, xem xét dưới nhiều góc độ khác nhau của cùng một vấn đề, một nhận định, một sự kiện, một nhân vật. Trong khi phát hiện và giải quyết vấn đề, HS sẽ huy động được tri thức và khả năng cá nhân, khả năng hợp tác, trao đổi, thảo luận với bạn bè để tìm ra cách giải quyết vấn đề tốt nhất. Kết quả của quá trình HS tự lực giải quyết các tình huống có vấn đề, HS sẽ hình thành và phát triển các năng lực cẩn thiết. Mặt khác bài tập nhằm phát triển các năng lực nhận thức lịch sử của học sinh: Tri giác, nhớ, hình dung, tưởng tượng, tư duy… Nhằm làm cho học sinh có biểu tượng chính xác, giàu hình ảnh, biết vận dụng kiến thức đã học vào cuộc sống, lao động và công tác. 1.2. Cơ sở thực tiễn của đề tài. 1.2.1. Thực trạng dạy và học Lịch sử ở trường THPT Như phần đặt vấn đề đã nêu, thực tế hiện nay nhiều trường THPT việc sử dụng bài tập lịch sử đối với giáo viên, hình thức phổ biến nhất là sử dụng các câu hỏi trong sách giáo khoa, chỉ có một số ít giáo viên tâm huyết với nghề chú ý xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập. Về phía học sinh, chỉ biết học thuộc lòng kiến thức trong sách giáo khoa, đọc lại vở ghi, so sánh với sách giáo khoa và học thuộc lòng một số sự kiện nào đó mà không hiểu bản chất của sự kiện, hiện tượng, nhầm lẫn kiến thức...kết quả học tập bộ môn không cao. 1.2.2. Thực trạng sử dụng bài tập thực hành lịch sử của học sinh trường THPT Anh Sơn 3 Qua thực tế giảng dạy cũng như qua trao đổi cùng đồng nghiệp thì giờ dạy Lịch sử thường trầm, giáo viên nói nhiều, học sinh làm việc ít, giờ học không có sự sáng tạo, phân lượng thời gian không hợp lí đặc biệt là các tiết làm bài tập lịch sử thì thường là giáo viên cho 1 đến 2 bài tập cho học sinh làm hoặc là giao về nhà cho học sinh là hôm sau nộp lại cho giáo viên.... Về phía học sinh sự chuẩn bị bài ở nhà của các em còn sơ sài, khả năng năm bắt, đánh giá sự kiện lịch sử của học sinh còn thấp, chưa hiểu sâu được bản chất của sự kiện, vấn đề lịch sử. Do đó, trong quá trình làm bài tập các em còn gặp nhiều khó khăn, không khi giờ học chưa sôi nổi và hiệu quả còn thấp. Mặt khác, từ thực tiễn tôi nhận thấy các em học sinh bậc THPT có mức độ nhận thức tương đối đồng đều, tích cực trong học tập, các em ham thích các hoạt động như trải nghiệm thực tiễn, khám phá, đóng vai, tham gia trò chơi và thích nghe các câu chuyện lịch sử... Bởi vậy, cần tổ chức nhiều hoạt động mang ý nghĩa giáo dục, phong phú, gần gũi với lứa tuổi học sinh, tạo được hứng thú học tập và phát triển toàn diện cho học sinh. Một trong những vấn đề cần được quan tâm là đổi mới cách thức tổ chức và hướng dẫn học sinh làm bài tập lịch sử. 7
Trong quá trình thực hiện sáng kiến, tôi đã tiến hành điều tra, khảo sát, trao đổi ý kiến với các GV (trao đổi với 20 giáo viên bộ môn Lịch sử) kết quả như sau: * Kết quả khảo sát thực trạng xây dựng và sử dụng bài tập thực hành lịch sử vào dạy học chủ đề: - Kết quả điều tra từ GV Bảng 1.1. Kết quả điều tra thực trạng xây dựng và sử dụng bài tập thực hành lịch sử vào dạy học lịch sử Tỉ lệ lựa chọn (%) TT Câu hỏi Không cần Rất cần thiết Cần thiết thiết Việc rèn luyện kĩ năng thực hành 1 cho học sinh có cần thiết hay 90% 10% 0% không? Thầy (cô) có thường xuyên tổ chức Thường Thỉnh Không bao hoặc hướng dẫn cho học sinh làmxuyên thoảng giờ 2 các bài tập thực hành hay không? 55% 45% 0% Thầy (cô) chọn hình thức nào để Khởi đông Dạy kiến luyện tập, xây dựng và sử dụng bài tập thực thức mới củng cố 3 hành vào dạy học chủ đề cho học 25% 45% 30% sinh? Sử dụng đồ Bài tập thực Yêu cầu HS Sử dụng loại hình bài tập thực hành dùng trực hành về sưu làm việc với lịch sử nào vào dạy học chủ đề ? quan tầm hiện vật, tài liệu học 4 tranh ảnh, tài tập liệu 45,5 20,5% 34% Thái độ của HS khi được thực hành Rất hứng thú Hứng thú Không hứng bài tập lịch sử? thú 5 45% 35% 20% - Kết quả điều tra từ HS Bảng 1.2. Kết quả điều tra năng lực làm bài tập thực hành của học sinh THPT TT Câu hỏi Tỉ lệ lựa chọn (%) Rất quan trọng Quan trọng Không quan trọng 8
1 Em đánh giá như thế nào về vai trò của bài tập thực 85% 15% 0% hành trong học môn Lịch sử theo chương trình PT 2018 hiện nay? 2 Em có hứng thú làm các Rất thứng thú Khá hứng thú Không hứng thú bài tập thực hành được giáo viên giao không? 25.8% 61.2% 13% Ngoài giờ học trên lớp em Thường xuyên Thỉnh thoảng Không bao giờ 3 đã giành bao nhiêu thời 20% 62.7% 17.3% gian tìm hiểu và vận dụng các kiến thức được học ? 4 Em hoàn thành các bài Làm tốt Làm đối phó Không làm tập thực hành giáo viên 30,5 % 55.3% 14.2% yêu cầu theo mức độ nào? Bảng 1.3. Kết quả phiếu điều tra HS lớp 11 về mức độ hiểu biết về sử dụng bài tập thực hành lịch sử vào dạy học chủ đề Chiến tranh bảo vệ tổ quốc và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam Nhận thức Thái độ Tổng số HS điều tra Đầy Chưa đầy Tích Hiểu ít Tiêu cực đủ đủ cực Số lượng 12 188 80 190 90 280 Tỉ lệ (%) 4,3 67,2 28,5 67,9 32,1 Qua các số liệu điều tra có thể thấy rằng phần lớn HS ở các trường phổ thông đều cho rằng môn lịch sử là môn phụ, các em chủ yếu chỉ chú ý đến các môn tự nhiên hay ngoại ngữ... cho nên khi được hỏi các em đều có nhận thức chưa đầy đủ (chiếm tới 67, 2%), Đặc biệt, còn tới 28,5% các em HS hiểu biết rất ít, thậm chí chưa biết. Qua điều tra cho thấy việc nhận thức của HS THPT còn rất hạn chế và chưa đầy đủ hoặc có cái nhìn sai lệch, phiến diện về vai trò của bài tập thực hành trong dạy học Lịch sử. Như vậy, qua kết quả điều tra có thể thấy rằng: hiện nay, việc đưa các bài tập thực hành lịch sử vào dạy học chương trình mới ở trường phổ thông chưa nhận được sự quan tâm thích đáng. Đa số HS khi được hỏi đều có thái độ tích cực và tỏ ra rất hứng thú (67,9%). Đặc biệt các em thích thú khi tham gia các hoạt động nhóm, vì theo các em hoạt động 9
nhóm thoải mái mà khả năng ghi nhớ kiến thức lại cao, đồng thời các em có thể phát huy tinh thần đoàn kết giữa các thành viên trong tổ, trong lớp với nhau. Do vậy, qua nghiên cứu, chúng tôi nghĩ cần xây dựng một hệ thống các loại bài tập thực hành lịch sử để thúc đẩy khả năng, năng lực học tập lịch sử của các em. Đồng thời giúp các em làm quen, học tập tích cực với nội dung chương trình mới đang giảng dạy tại trường THPT hiện nay. CHƯƠNG II. THIẾT KẾ BÀI TẬP THỰC HÀNH LỊCH SỬ TRONG DẠY HỌC CHỦ ĐỀ CHIẾN TRANH BẢO VỆ TỔ QUỐC VÀ CHIẾN TRANH GIẢI PHÓNG DÂN TỘC TRONG LỊCH SỬ VIỆT NAM – LỚP 11 TẠI TRƯỜNG THPT ANH SƠN 3 2.1. Khái niệm bài tập thực hành lịch sử. Thực hành được hiểu theo hai nghĩa, nghĩa rộng và nghĩa hẹp. Thực hành (nghĩa rộng) là vận dụng sự hiểu biết để thực hiện các nhiệm vụ của thực tiễn đời sống, thực hành (nghĩa hẹp) là hình thức luyện tập để người học đào sâu tri thức, vận dụng tri thức lý thuyết, hình thành và rèn luyện các thao tác về kỹ năng – kỹ xảo hoạt động. Đây chính là hoạt động thực tiễn của dạy học, là khâu quan trọng nhất đảm bảo nguyên lý giáo dục “học đi đôi với hành”. Trong nhà trường khái niệm thực hành thường được hiểu theo nghĩa hẹp, là hình thức luyện tập gắn liền với từng bộ môn, từng chuyên đề dưới nhiều hình thức học tập khác nhau như làm bài tập, làm thí nghiệm, viết bài văn, tập nghe, nói, đọc … Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài này chúng tôi cũng thiên về nghiên cứu thuật ngữ thực hành theo nghĩa hẹp. Như vậy, loại bài tập được sử dụng trong hoạt động thực hành nhằm mục đích giúp người học củng cố tri thức lịch sử, phát triển năng lực sử dụng độc lập những tri thức thu nhận được, rèn luyện được các kỹ năng – kỹ xảo trong các hoạt động học tập lịch sử nhất định… gọi là bài tập thực hành lịch sử. Bài tập thực hành lịch sử bao gồm: Bài tập thực hành về xây dựng và sử dụng đồ dùng trực quan như vẽ sơ đồ tư duy, lập bảng thống kê, vẽ trục thời gian, sưu tầm tranh ảnh tư liệu, dựng video lịch sử,…; bài tập yêu cầu học sinh làm việc với tài liệu học tập như: sách giáo khoa, các đoạn trích từ các văn kiện Đảng, tài liệu lịch sử khác hoặc có thể yêu cầu học sinh tự tìm hiểu rút ra kết luận trên cơ sở quan sát đồ dùng trực quan. 2.2. Xây dựng và sử dụng bài tập thực hành lịch sử 2.2.1. Nguyên tắc và quy trình xây dựng bài tập lịch sử Xây dựng bài tập, hệ thống các bài tập trong dạy học lịch sử không thể là việc làm tuỳ tiện, kinh nghiệm chủ nghĩa mà phải xuất phá từ những căn cứ khoa học. Theo tôi, việc xây dựng bài tập lịch sử phải tuân thủ những nguyên tắc cơ bản sau: - Thứ nhất, nội dung bài tập lịch sử phải gắn với chương trình, sách giáo khoa. - Thứ hai, đảm bảo tính hệ thống trong việc xác định nội dung bài tập lịch sử. 10
- Thứ ba, phải đảm bảo tính đa dạng, toàn diện trong việc xác định nội dung bài tập lịch sử. - Thứ tư, nội dung bài tập lịch sử phải phù hợp với trình độ nhận thức, phát huy trí thông minh sáng tạo, có tác dụng giáo dục tư tưởng, phẩm chất đạo đức của học sinh. - Thứ năm, bài tập lịch sử cần chính xác về nội dung và chuẩn mực về hình thức. 2.2.2. Các bước xây dựng và sử dụng bài tập thực hành lịch sử Dựa trên những yêu cầu của bài tập thực hành, chúng tôi dự định ra các bước xây dựng và sử dụng bài tập thực hành như sau: Theo các nguyên tắc việc xây dựng bài tập lịch sử được tiến hành theo một quy trình, gồm các bước: - Bước 1: Xác định mục đích xây dựng bài tập (loại hình, yêu cầu...). - Bước 2: Xác định nội dung cần kiểm tra học sinh (phù hợp với yêu cầu học tập). Trên cơ sở chương trình, sách giáo khoa, bài giảng trên lớp xác định những kiến thức cơ bản cần thiết để làm bài tập. - Bước 3: Xác lập hệ thống các loại bài tập. - Bước 4: Xác định nguồn tài liệu để xây dựng bài tập. - Bước 5: Tiến hành xây dựng bài tập, thể hiện thành các loại bài tập lịch sử. Đây là khâu quan trọng nhất trong quá trình xây dựng bài tập trong đó cần chú ý những nhiệm vụ mà giáo viên đề ra cho học sinh phải đảm bảo tính vừa sức, gây hứng thú và phát huy sự nỗ lực tư duy độc lập, sáng tạo của học sinh. - Bước 6: Kiểm tra các bài tập dùng để đánh giá học sinh Các bước xây dựng bài tập trên đây, được thực hiện theo trình tự và có mối liên hệ chặt chẽ trong một hệ thống, bước trước là tiền đề của bước sau tạo thành một quy trình giúp giáo viên thực hiện tốt yêu cầu giáo dục, giáo dưỡng và phát triển học sinh. 2.2.3. Thiết kế bài tập thực hành trong dạy học Chủ đề Chiến tranh bảo vệ tổ quốc và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam * Các bài tập thực hành sẽ được lồng ghép vào các phần của kế hoạch bài dạy như sau: Hoạt động khởi động: Bài tập thực hành: GV tổ chức cho HS chơi trò chơi Đố vui ô chữ. - GV nêu nhiệm vụ cho HS thực hiện: + Giải các ô chữ hàng ngang liên quan đến anh hùng dân tộc trong công cuộc giải phóng dân tộc. 11
+ Tìm ô chữ chủ đề liên quan đến nội dung bài học Một số cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng trong lịch sử Việt Nam. - GV đọc câu nói của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho HS cả lớp cùng nghe: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước”. - GV yêu cầu HS suy nghĩ, trả lời câu hỏi: + Lời khẳng định của Chủ tịch Hồ Chí Minh gợi cho em suy nghĩ gì về truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam? + Hãy kể tên và chia sẻ hiểu biết của em về một số cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng dân tộc mà em đã được học. Hoạt động hình thành kiến thức mới: Bài tập thực hành: (Bài tập yêu cầu học sinh làm việc với tài liệu học tập, thực hành lịch sử) Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời kì Bắc thuộc Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về khởi nghĩa Lam Sơn (1418 – 1427) Nhiệm vụ 3: Tìm hiểu về phong trào Tây Sơn Nhiệm vụ 4: Nêu những bài lịch sử của các cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam. Lấy dẫn chứng cụ thể. Hoạt động luyện tập: Nhiệm vụ 1: - GV tổ chức cho HS làm Phiếu bài tập, trả lời nhanh một số câu hỏi trắc nghiệm tổng kết bài học Một số cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng trong lịch sử Việt Nam (từ cuối thế kỉ III TCN đến cuối thế kỉ XIX). Nhiệm vụ 2: - Hoàn thành bảng thống kê (theo gợi ý dưới đây) về nội dung chính của các cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng dân tộc diễn ra từ thế kỉ III TCN đến cuối thế kỉ XIX. Tên cuộc Thời gian Địa điểm Người Kết quả khởi nghĩa bùng nổ lãnh đạo ? ? ? ? ? 12
Xây dựng trục thời gian thể hiện những sự kiện chính của phong trào Tây Sơn. Hoạt động vận dụng: Bài tập thực hành: (bài tập rút ra kết luận; bài tập vận dụng vào thực tế) Nhiệm vụ 1: Khai thác bài Bình Ngô đại cáo của Nguyễn Trãi, chỉ ra một số sự kiện lịch sử tiêu biểu của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418 – 1427). Nhiệm vụ 2: Theo em, những bài học lịch sử từ các cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng dân tộc có ý nghĩa như thế nào đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay? Lấy ví dụ chứng minh. 2.2.4. Thiết kế Kế hoạch bài dạy chủ đề Chiến tranh bảo vệ tổ quốc và chiến tranh giải phóng dân tộc trong lịch sử Việt Nam I. Mục tiêu 1. Năng lực: - Năng lực tìm hiểu lịch sử: Thông qua khai thác các nguồn sử liệu được cung cấp trong sách học sinh để: Nêu được bối cảnh lịch sử, trình bày được diễn biến chính và nêu được ý nghĩa của các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu thời Bắc thuộc và khởi nghĩa Lam Sơn, phong trào Tây Sơn. - Biết cách sưu tầm và sử dụng tư liệu lịch sử về các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu thời Bắc thuộc và khởi nghĩa Lam Sơn, phong trào Tây Sơn, trình bày được bối cảnh lịch sử, những diễn biến chính và nêu được ý nghĩa của các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu thời Bắc thuộc và khởi nghĩa Lam Sơn, phong trào Tây Sơn. - Năng lực nhận thức và tư duy lịch sử: thông qua khai thác thông tin, tư liệu, quan sát các hình trong sách học sinh…. để: + Trình bày được nội dung chính của các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong thời kì Bắc thuộc, khởi nghĩa Lam Sơn và phong trào Tây Sơn. ; nêu được ý nghĩa của một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu khởi nghĩa Lam Sơn, phong trào Tây Sơn. + Rút ra được những bài học lịch sử chính của các cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng trong lịch sử Việt Nam. + Giải thích được nguyên nhân chính dẫn đến thắng lợi của các các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu thời Bắc thuộc và khởi nghĩa Lam Sơn, phong trào Tây Sơn. - Phát triển năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng: Vận dụng kiến thức đã học, rút ra được những bài học lịch sử cơ bản từ lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam; nhận thức được giá trị của các bài học lịch sử đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. - Tự hào về truyền thống đấu tranh bất khuất của dân tộc Việt Nam trong lịch sử. Sẵn sàng tham gia đống góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 13
Năng lực chung: - Tự chủ và tự học: tìm hiểu được các vấn đề về chiến tranh bảo vệ Tổ quốc trong lịch sử Việt Nam. - Giao tiếp và hợp tác: Phối hợp cùng nhóm hoạt động tìm hiểu vấn đề, hoàn thành nhiệm vụ thầy cô giao; Trình bày được ý kiến của bản thân về các vấn đề sinh hoạt nhóm, cá nhân. - Giải quyết vấn để và sáng tạo: thu thập được thông tin liên quan đến vấn đề; biết đề xuất và phân tích được các giải pháp; lựa chọn được giải pháp phù hợp nhất để giải quyết vấn đề do GV yêu cầu. 2. Phẩm chất - Yêu nước: trân trọng, tự hào về truyền thống đấu tranh bảo vệ, xây dựng đất nước của dân tộc. - Trách nhiệm: sẵn sàng đóng góp vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. II. Thiết bị dạy học và học liệu Giáo viên: - Giáo án (kế hoạch dạy học) - Một số tranh ảnh, lược đồ, một số tư liệu lịch sử tiêu biểu gắn với nội dung bài học. - Máy tính, tivi . Học sinh: - Sách giáo khoa - Tìm hiểu trước bài học. - Tranh ảnh, lược đồ, tư liệu sưu tầm có liên quan đến nội dung bài học và dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV. III. Tiến trình dạy học - Kế hoạch thực hiện trong 5 tiết (chuẩn bị trong 2 tuần) 1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: (5 phút) a. Mục tiêu: Xác định mục tiêu bài học: - Qua những kiến thức học sinh đã biết về các vị anh hùng dân tộc như Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Lí Bí… giáo viên tạo ra kiến thức về các cuộc đấu tranh của nhân dân ta tạo tâm thế cho HS đi vào tìm hiểu bài học mới b. Nội dung : Học sinh theo dõi nội dung câu hỏi, làm việc cá nhân dưới sự hướng dẫn của giáo viên, trả lời câu hỏi theo yêu cầu của giáo viên c. Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh 14
d. Tổ chức thực hiện: Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập. Giáo viên đưa ra tên một số hình ảnh nhân vật lịch sử: Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Lý Bí,….và nêu câu hỏi: - Những nhân vật trên gợi cho em nhớ đến các sự kiện nào trong lịch sử dân tộc? - Em biết gì về sự kiện đó? Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập. - HS trả lời câu hỏi. - GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động - GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi. - GV mời HS khác nhận xét, bổ sung. Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức GV đánh giá, nhận xét và dẫn dắt vào bài học. 2. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC: Hoạt động 1. Tìm hiểu một số cuộc khởi nghĩa trong thời kì Bắc thuộc. a. Mục tiêu: Học sinh trình bày được diễn biến, kết quả, ý nghĩa một số cuộc khởi nghĩa thời kì Bắc thuộc - Góp phần hình thành năng lực tìm hiểu lịch sử, năng lực nhận thức và tư duy lịch sử cho HS. b. Nội dung : Học sinh nghiên cứu sách giáo khoa quan sát tranh ảnh,lược đồ, thảo luận nhóm hoàn thành bảng nội dung của giáo viên c. Sản phẩm: Bảng nội dung hoàn thành của HS d. Tổ chức thực hiện: Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập Nhiệm vụ 1: Thảo luận nhóm (thời gian 10 phút) GV yêu cầu HS đọc sgk trang 53, 54, 55, 56 mục 1, làm việc theo nhóm và hoàn thành bảng nội dung sau: Thời Cuộc khởi nghĩa Kẻ thù Địa bàn Tóm tắt diễn biến Ý nghĩa gian Hai Bà Trưng Bà Triệu 15
Lý Bí Phùng Hưng Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập HS triển khai nhiệm vụ, làm việc nhóm và thống nhất ý kiến. GV theo dõi, hỗ trợ HS. + N1,3: Tìm hiểu cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, Bà Triệu + N2,4 :Tìm hiểu cuộc khởi nghĩa Lý Bí, Phùng Hưng Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động - Sau khi các nhóm học sinh có sản phẩm của mình, giáo viên gọi đại diện 1 đến 2 nhóm học sinh trả lời, các nhóm khác lắng nghe phần trình bày của bạn. - Sau đó, giáo viên gọi 1-2 nhóm học sinh khác nhận xét, chỉnh sửa, bổ sung kiến thức cho bạn. - Học sinh lắng nghe phần trình bày sản phẩm của bạn và phần nhận xét của giáo viên để chỉnh sửa, hoàn thiện sản phẩm của mình. - Trong quá trình học sinh trả lời, giáo viên yêu cầu học sinh tường thuật cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, Bà Triệu, Lý Bí …trên lược đồ. Dự kiến SP Cuộc Thời Kẻ khởi Địa bàn Tóm tắt diễn biến Ý nghĩa gian thù nghĩa - Tháng 3/40, Hai Bà Trưng phất cờ khởi nghĩa được nhân dân nhiệt liệt - Mở đầu cho hưởng ứng chiếm được Cổ cuộc đấu Loa buộc Thái thú Tô Định tranh chống trốn về nước. Khởi nghĩa áp bức đô hộ Hát Môn thắng lợi, Trưng Trắc lên của nhân dân Nhà làm vua xây dựng chính Âu Lạc. Hai Bà Mê Linh, 3/40 Đông quyền tự chủ. Trưng Cổ Loa, - Khẳng định Hán Luy Lâu - Năm 42, nhà Hán đưa hai khả năng vai vạn quân sang xâm lược. trò của phụ Hai Bà Trưng tổ chức nữ trong đấu kháng chiến anh dũng tranh chống nhưng do chênh lệch về lực ngoại xâm. lượng, Hai Bà Trưng hy sinh. 16