SKKN: Biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 4 ước lượng thương trong phép chia cho số có hai, ba chữ số

Biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 4 ước lượng thương trong phép chia cho số có hai, ba chữ <br /> số.<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> Trang<br /> Phần thứ nhất: PHẦN MỞ ĐẦU 2<br /> I. Đặt vấn đề 2<br /> II. Mục đích nghiên cứu 3<br /> Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 3<br /> I. Cơ sở lí luận 3<br /> II. Thực trạng 4<br /> III. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề 6<br /> IV. Tính mới của giải pháp 14<br /> V. Hiệu quả của sáng kiến 14<br /> Phần thứ ba: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 15<br /> I. Kết luận 15<br /> II. Kiến nghị 17<br /> <br /> <br /> <br /> <br />          1<br />  Người thực hiện: Lương Thị Thanh Hương – Trường TH Nguyễn Thị Minh Khai<br /> Biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 4 ước lượng thương trong phép chia cho số có hai, ba chữ <br /> số.<br /> <br /> Phần thứ nhất: PHẦN MỞ ĐẦU<br />  I. Đặt vấn đề<br /> Trong các môn học  ở  tiểu học, mỗi môn học đều góp phần vào việc hình <br /> thành và phát triển những cơ  sở  ban đầu, rất quan trọng của nhân cách con người  <br /> Việt Nam. Một học sinh có sở  trường, có năng khiếu môn học này, hay môn học <br /> khác không phải ngẫu nhiên mà có. Chắc chắn các em phải trải qua cả  một quá <br /> trình rèn luyện, học tập. Nền móng học tập môn toán của một học sinh phải được <br /> rèn giũa, phát triển từ những lớp dưới. Vì vậy, tạo cho trẻ thói quen suy luận hợp <br /> lý, thành thạo những phép tính (+; –; x; :) là giúp cho trẻ  có một nền móng vững <br /> chắc để phát triển sau này.<br /> Trong chương trình toán  ở  tiểu học, phép tính chia bắt đầu học từ  lớp 2 <br /> (bảng chia), nâng cao dần ở các lớp 3, 4, 5. Vấn đề  học sinh còn vướng mắc, khó <br /> khăn nhất là việc thực hiện phép chia “Chia cho số có 2, 3 chữ số” (hay là chia cho <br /> số có nhiều chữ số). Đây là một trong những phép tính khó nhất trong chương trình  <br /> toán tiểu học. Vì khi học sinh thực hiện phép chia không được sẽ  kéo theo nhiều <br /> vấn đề học sinh giải quyết không được như giải các bài toán liên quan.<br /> Để  giải quyết được vấn đề  trên thì giáo viên phải có biện pháp giúp học  <br /> sinh biết cách thực hiện phép chia, dần dần rèn luyện và hình thành kĩ năng chia  <br /> một cách thành thạo. Trong việc hình thành kĩ năng chia, việc ước lượng thương là <br /> vô cùng quan trọng. Nếu nắm được cách ước lượng thương và có một số  kĩ năng <br /> ước lượng thương thì việc thực hiện phép chia đối với học sinh không còn là một  <br /> vấn đề  nan giải nữa. Nhờ  thế mà các em dễ  dàng giải các bài toán liên quan đến <br /> phép chia mà không còn tốn nhiều thời gian, học sinh sẽ hứng thú hơn, say mê hơn <br /> trong học toán.<br /> <br /> <br />          2<br />  Người thực hiện: Lương Thị Thanh Hương – Trường TH Nguyễn Thị Minh Khai<br /> Biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 4 ước lượng thương trong phép chia cho số có hai, ba chữ <br /> số.<br /> <br /> Mặt   khác,   việc   hướng   dẫn,   rèn   luyện   cho   học   sinh   kĩ   năng   ước   lượng  <br /> thương trong phép chia là một việc làm cần thiết và quan trọng trong quá trình dạy <br /> học toán mà nhiều giáo viên đang quan tâm, trăn trở. Vậy làm thế  nào để  hướng <br /> dẫn các em hiểu và biết cách thực hiện phép chia một cách nhanh nhất, thành thạo <br /> nhất. Đó chính là điều mà tôi thường trăn trở, suy nghĩ. Vì vậy, tôi quyết định chọn <br /> đề  tài “Biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 4  ước lượng thương trong phép  <br /> chia cho số có hai, ba chữ số”.<br /> Qua đề tài này, tôi muốn vừa giảng dạy vừa lường trước mọi sai sót của học  <br /> sinh, tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến sai sót và có biện pháp giúp học sinh nhận ra  <br /> sai sót của mình, của bạn. Từ đó các em tự điều chỉnh lại cho đúng và nâng cao kĩ  <br /> năng tính toán của bản thân. Các em sẽ  không còn sợ  phép tính chia nữa và yêu  <br /> thích môn toán hơn, học toán tốt hơn. <br /> Trong điều kiện và năng lực có hạn, đề  tài chỉ  đi sâu vào nghiên cứu và áp <br /> dụng Biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 4A cách  ước lượng thương trong phép  <br /> chia cho số  có hai, ba chữ số  ở trường TH Nguyễn Thị Minh Khai góp phần nâng <br /> cao chất lượng học tập ở các môn học.<br /> Tôi bắt đầu nghiên cứu và thực hiện từ năm học 2017 – 2018 đến nay.<br /> II. Mục đích nghiên cứu<br /> Giúp giáo viên nghiên cứu kĩ nội dung phép chia. Trang bị cho các em những <br /> kiến thức cơ sở ban đầu về kĩ năng chia. Hình thành và rèn luyện kĩ năng thực hành <br /> tính như:  nắm được kĩ năng đặt tính, biết làm các bước tính, ứng dụng thiết thực  <br /> được trong đời sống. Từ đó giúp học sinh lớp 4A rèn kĩ năng chia cho số có hai, ba  <br /> chữ số.<br /> Giáo dục học sinh ý thức, thái độ học tập đúng đắn.<br /> Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ<br />          3<br />  Người thực hiện: Lương Thị Thanh Hương – Trường TH Nguyễn Thị Minh Khai<br /> Biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 4 ước lượng thương trong phép chia cho số có hai, ba chữ <br /> số.<br /> <br /> I. Cơ sở lí luận<br /> Trong các môn học  ở  Tiểu học, môn Toán là một môn học khó khăn và <br /> mang nặng tính tư duy, trừu tượng. Việc dạy môn Toán ở Tiểu học nhằm giúp cho <br /> học sinh biết vận dụng những kiến thức về  Toán, được rèn luyện kĩ năng thực  <br /> hành với những yêu cầu cần được thể hiện một cách phong phú. Nhờ vào việc học <br /> Toán mà học sinh có điều kiện phát triển năng lực tư duy, tính tích cực, rèn luyện <br /> và hình thành những phẩm chất cần thiết của người học. Học tốt môn toán học  <br /> sinh sẽ  có nền tảng vững chắc để  học các môn khác và học lên các bậc học trên.  <br /> Ngoài ra, học sinh biết vận dụng những kiến thức đã học vào giải quyết các tình <br /> huống, các vấn đề trong cuộc sống.<br /> Dựa trên cơ sở nghiên cứu các tài liệu về các pháp dạy học toán, chuẩn kiến  <br /> thức kĩ năng mà học sinh cần đạt được sau giờ học toán, những kiến thức có trong <br /> bài học, tham khảo một số tài liệu bồi dưỡng trong chương trình toán ở  tiểu học. <br /> Thông tư  22 ngày 22 tháng 9 năm 2016 của Bộ  giáo dục và đào tạo về  Ban hành  <br /> sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy định đánh giá học sinh tiểu học, bên cạnh đó  <br /> còn có sự đúc kết kinh nghiệm của bản thân qua thực tế giảng dạy trong thời gian  <br /> qua<br /> II. Thực trạng<br /> Ở  những năm học lớp 2, lớp 3, học sinh đã được học và hình thành bảng <br /> nhân, chia từ 2 đến 9. Học sinh đã được học và vận dụng thực hành phép chia cho <br /> số  có một chữ  số, nắm được các bước tính. Giáo viên cũng rất nhiệt tình trong <br /> việc hướng dẫn các em thực hiện phép chia. Đến đầu năm lớp 4, các em cũng <br /> được ôn lại phép chia cho số  có một chữ  số. Nhưng thực tế  cho thấy, học sinh  <br /> thực hiện phép chia rất khó khăn. Nhiều em không thực hiện được phép chia hoặc  <br /> chia được nhưng rất chậm chiếm rất nhiều thời gian mới chia được. <br />          4<br />  Người thực hiện: Lương Thị Thanh Hương – Trường TH Nguyễn Thị Minh Khai<br />  Biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 4 ước lượng thương trong phép chia cho số có hai, ba chữ <br /> số.<br /> <br /> Kết quả kiểm tra khảo sát của những lớp làm theo cách cũ cụ thể như sau:<br /> HS chưa <br /> thực hiện  HS thực hiện  HS thực hiện <br /> Thời <br /> Tổng  được phép  chậm phép chia được phép chia<br /> Năm học Lớp điể<br /> số HS chia<br /> m<br /> Tỉ lệ <br /> SL Tỉ lệ % SL SL Tỉ lệ %<br /> %<br /> Cuối  33.4%<br /> 2017­2018 4B 27 8 29.6% 10 37.0% 9<br /> kì 1<br /> <br /> Cuối <br /> 4B 27 4 14.9% 10 37.0% 13 48.1%<br /> kì 2<br /> <br /> Cuối  1<br /> 4C 26 8 30.8% 38.5% 8 30.8%<br /> kì 1 0<br /> 2017­2018<br /> Cuối <br /> 4C 26 4 15.4% 10 38.5% 12 46.1%<br /> kì 2<br /> Điểm mấu chốt của vấn đề  học sinh thực hiện chia cho số  có nhiều chữ <br /> còn <br /> lúng túng là các em chưa nắm  được cách  ước lượng thương, chưa có kĩ năng  <br /> ước lượng thương. Bên cạnh đó, các em cũng chưa biết được cách làm tròn số <br /> thông   qua   một   số   thủ   thuật   thường   dùng   chẳng   hạn   như   che   bớt   chữ   số.  <br /> Đối   với   giáo   viên,   việc   hướng   dẫn   học   sinh   tìm   cách   ước   lượng   thương  <br /> đôi   khi   không   được   chú   ý   một   cách   tỉ   mỉ,   chưa   mạnh   dạn   đưa   một   số   kinh  <br /> nghiệm của mình vào dạy học Toán, chưa thực sự  chú ý linh hoạt sáng tạo trong  <br /> sử dụng phối hợp các phương pháp dạy học. <br /> Quả  vậy,  để  học  sinh thực  hiện phép  tính này  một cách  dễ   dàng và  có  <br /> những <br />          5<br />  Người thực hiện: Lương Thị Thanh Hương – Trường TH Nguyễn Thị Minh Khai<br /> Biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 4 ước lượng thương trong phép chia cho số có hai, ba chữ <br /> số.<br /> <br /> bài giải toán nhanh thì việc hướng dẫn cho học sinh cách “ước lượng thương” và <br /> rèn   cho   học   sinh   kĩ   năng   “ước   lượng   thương”   trong   phép   chia   và   đặc   biệt   là <br /> phép chia cho số  có nhiều chữ  số  đối với học sinh là rất cần thiết và vô cùng  <br /> quan trọng. Để làm được điều này thì giáo viên phải thực sự tâm huyết với nghề,  <br /> tìm tòi phương pháp thích hợp trong dạy toán và cần nhiều thời gian, kết hợp với  <br /> sự kiên trì, tính cần mẫn dịu dàng hướng dẫn, biết khích lệ   đúng lúc và khơi  <br /> dậy lòng   say   mê   chăm   chỉ   miệt   mài   của   học   sinh   trong   học   toán   ở   lớp   cũng  <br /> như luyện tập toán  ở  nhà, chứ  không dễ  dàng gì đạt được kết quả  mong muốn <br /> trong một sớm một chiều. Bởi vậy, cho nên khi tiến hành công việc, bản thân tôi  <br /> cũng gặp không ít khó khăn, trở  ngại. Tuy nhiên, với tâm huyết của mình về  vấn  <br /> đề này, tôi đã từng bước cố gắng khắc phục. <br /> Vậy những nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là do:<br /> ­Về phía học sinh: <br /> + Phương pháp học tập chưa tốt: Một số  em không thuộc được bảng nhân, <br /> bảng chia, chưa nắm được các thành phần của phép chia; không hiểu được mối  <br /> quan hệ giữa phép nhân và phép chia. Nhiều em khi thực hiện phép chia mà số  dư <br /> lớn hơn số <br /> chia cũng không biết.<br /> + Sự chú ý, óc quan sát, trí tưởng tượng đều phát triển chậm.<br /> + Khả năng diễn đạt bằng ngôn ngữ khó khăn, sử dụng ngôn ngữ, thuật ngữ <br /> toán học lúng túng, nhiều chỗ lẫn lộn.<br /> + Học sinh chưa chăm học: Qua quá trình giảng dạy, bản thân nhận thấy <br /> rằng các em không thực hiện được phép chia là những em không chú ý chuyên tâm <br /> vào việc học, không xác định được mục đích của việc học. <br /> <br /> <br />          6<br />  Người thực hiện: Lương Thị Thanh Hương – Trường TH Nguyễn Thị Minh Khai<br /> Biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 4 ước lượng thương trong phép chia cho số có hai, ba chữ <br /> số.<br /> <br /> + Khả  năng tư  duy của các em còn hạn chế: Một số  học sinh thuộc bảng  <br /> nhân nhưng các em thuộc kiểu học vẹt, các em không hiểu gì cả, không hiểu được <br /> mối quan hệ giữa phép nhân và phép chia dẫn đến không ước lượng được thương,  <br /> thực hiện phép chia khó khăn.<br /> ­Về phía giáo viên: <br />   + Trong quá trình dạy học, việc hướng dẫn học sinh tìm cách  ước lượng <br /> thương trong phép chia đôi khi không được chú ý một cách tỉ  mỉ, chưa linh hoạt <br /> trong việc vận dụng các phương pháp dạy học phù hợp. <br /> + Giáo viên chưa mạnh dạn áp dụng sáng kiến của mình vào dạy toán. Sử <br /> dụng<br /> sách giáo viên một cách cứng nhắc (sách giáo viên chỉ có 1bàihướng dẫn cách ước <br /> lượng thương) nên việc hướng dẫn học sinh ước lượng thương mang tính qua loa, <br /> chưa tìm ra cách thích hợp nhất trong dạy chia cho số có nhiều chữ số.<br />  + Giáo viên chưa tìm các giải pháp phù hợp với từng nhóm đối tượng học <br /> sinh<br /> (chưa cá thể hóa).<br /> III. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề:<br /> Việc hướng dẫn rèn luyện kĩ năng ước lượng thương cho học sinh là cả một <br /> quá trình.  Ở  lớp 2, lớp 3, học sinh đã học bảng nhân, chia và thực hiện phép chia  <br /> cho số có một chữ số. Sang lớp 4, học sinh học phép chia cho số có nhiều chữ số. <br /> Để   ước lượng thương tốt, học sinh phải thuộc bảng nhân, chia. Biết cách nhân <br /> nhẩm, trừ  nhẩm nhanh. Biết lấy mấy số  để  chia, biết cách che bớt số, biết cách <br /> làm   tròn   số.<br />           Để giúp học sinh thực hiện phép chia cho số có nhiều chữ số có một số biện <br /> pháp sau:<br />          7<br />  Người thực hiện: Lương Thị Thanh Hương – Trường TH Nguyễn Thị Minh Khai<br /> Biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 4 ước lượng thương trong phép chia cho số có hai, ba chữ <br /> số.<br /> <br /> 1. Biện pháp 1. Kiểm tra phân loại học sinh:<br /> ­ Bao nhiêu em đã thực hiện tốt phép chia cho số có nhiều chữ số.<br /> ­ Bao nhiêu em đã có kĩ năng “ước lượng thương” trong phép chia này và ứng  <br /> dụng  tốt vào giải toán có liên quan.<br /> ­ Bao nhiêu em chưa thực hiện phép chia được. Vì sao?<br /> ­ Bao nhiêu em thực hiện phép chia còn chậm, Nguyên nhân?<br /> 2. Biện pháp 2: Kiểm tra bảng nhân, bảng chia <br /> Đối với những học sinh không thực hiện được phép chia từ  nguyên nhân <br /> không thuộc bảng nhân, bảng chia thì giáo viên phải kiểm tra. Việc học sinh thuộc  <br /> được bảng nhân, bảng chia xem như  giáo viên đã thành công một bước trong quá <br /> trình hướng dẫn học sinh thực hiện phép chia. Vì vậy, trong mỗi tiết học toán giáo <br /> viên phải thường xuyên kiểm tra bảng nhân, bảng chia. Ngoài ra, vào đầu giờ học  <br /> giáo viên dành 15 phút để  các em tự  kiểm tra lẫn nhau, tạo điều kiện để  các em <br /> học thuộc bảng nhân, bảng chia. Để  các em  ứng xử  nhanh, giáo viên tổ  chức cho <br /> các em chơi trò chơi “xì điện” trả  lời nhanh, đúng kết quả  để  các em có kĩ năng  <br /> nhớ lâu, nhẩm nhanh khi thực hiện tính.<br /> 3. Biện pháp 3: Hướng dẫn cách chia cho số có nhiều chữ số<br /> 3.1. Giáo viên hướng dẫn học sinh thực hiện phép chia cho số có 2 chữ <br /> số theo các bước sau: <br /> Ví dụ 1: Phép chia 93: 31 <br /> ­ Đặt tính<br /> ­ Tính từ trái sang phải.<br />  ­ Lấy 93: 31<br />  + Che chữ số 3 ở số bị chia 93→ 9<br /> <br />          8<br />  Người thực hiện: Lương Thị Thanh Hương – Trường TH Nguyễn Thị Minh Khai<br /> Biện pháp hướng dẫn học sinh lớp 4 ước lượng thương trong phép chia cho số có hai, ba chữ <br /> số.<br /> <br />  + Che chữ số 1 ở số chia 31→3 <br />  + Hướng dẫn học sinh lấy chữ số  hàng chục  ở  số  bị  chia chia cho chữ  số <br /> hàng <br /> chục ở số chia, lấy 9: 3 được 3, nên ta ước lượng thương 93: 31 là 3. <br />  + Nhân 31 × 3 = 93 và bằng số bị chia, lấy 93 – 93 = 0, vậy 93: 31 = 3.  <br /> Ví dụ 2: Phép chia 714:34 <br /> ­ Lần 1: Hướng dẫn học sinh lấy 2 số ở số bị chia là 71 chia cho 34. <br /> + Che bớt chữ số 1 ở số bị chia 71→ 7 <br /> + Che bớt chữ số 4 ở số chia 34→ 3 <br /> + Lấy 7: 3 được 2, nên ta ước lượng thương 71: 34 là 2.<br /> + Nhân 34 × 2 = 68