SKKN: Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh qua một số văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn 9

PHÒNG GD&ĐT  HUYỆN KRÔNG ANA.<br /> TRƯỜNG THCS LÊ VĂN TÁM.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM<br /> <br /> <br /> Tên đề tài:<br /> “MỘT SỐ KINH NGHIỆM DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT <br /> TRIỂN NĂNG LỰC  HỌC SINH QUA CỤM VĂN BẢN NHẬT DỤNG<br /> TRONG CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN 9” <br /> <br /> <br /> <br />                             <br /> <br /> <br /> <br />                            Người thực hiện: Cao Đình Cường<br />                                      Trình độ chuyên môn: ĐHSP Ngữ văn.<br />                                     Đơn vị công tác: Trường THCS Lê Văn Tám.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1<br />  Krông Ana, tháng 2 năm 2016<br /> <br /> <br /> I. PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài.<br /> Hiện nay giáo dục phổ thông nước ta đã và đang chuyển từ chương trình  <br /> giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học. Để thực hiện <br /> được điều đó, nhất định phải thực hiện thành công việc chuyển từ phương pháp <br /> dạy học theo lối “truyền thụ một chiều” sang dạy cách học, cách vận dụng kiến <br /> thức, rèn luyện kỹ  năng, hình thành năng lực và phẩm chất, đồng thời phải <br /> chuyển cách đánh giá kết quả  giáo dục từ  nặng về  kiểm tra trí nhớ  sang kiểm <br /> tra, đánh giá năng lực vận dụng kiến thức giải quyết vấn đề, coi trọng kiểm tra <br /> đánh giá kết quả học tập với kiểm tra, đánh giá trong quá trình học tập để có tác  <br /> động kịp thời nhằm nâng cao chất lượng của hoạt động dạy học và giáo dục.  <br /> Trước bối cảnh đó, việc dạy học và kiểm tra, đánh giá theo theo định hướng  <br /> phát triển năng lực của người học là cần thiết.<br />   Trong những năm qua, việc đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh <br /> giá và đã đạt được những thành công bước đầu. Đó là những tiền đề  vô cùng  <br /> quan trọng để chúng ta tiến tới việc việc dạy học và kiểm tra, đánh giá theo theo  <br /> định hướng phát triển năng lực của người học. Tuy nhiên, từ thực tế giảng dạy  <br /> của bản thân cũng như  việc đi dự  giờ  đồng nghiệp tôi thấy rằng sự  sáng tạo <br /> trong việc đổi mới phương pháp dạy học, phát huy tính tích cực, tự lực của học  <br /> sinh chưa nhiều. Dạy học vẫn nặng về truyền thụ kiến thức. Việc rèn luyện kỹ <br /> năng cho học sinh chưa được quan tâm. Hoạt động kiểm tra, đánh giá chưa thực <br /> sự  khách quan, chính xác (còn nặng về  tái hiện kiến thức), chú trọng đánh giá <br /> cuối kì, chưa chú trọng đánh giá quá trình. Tất cả  những điều đó dẫn tới học <br /> sinh học thụ động, lúng túng khi giải quyết các tình huống trong thực tiễn.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2<br />  Vì những lí do trên, tôi chọn nội dung:  “Dạy học theo định hướng phát  <br /> triển năng lực học sinh qua một số văn bản nhật dụng trong chương trình  <br /> ngữ văn 9”  làm đối tượng nghiên cứu.<br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.<br /> Trọng tâm của đề  tài là nghiên cứu việc dạy học định hướng phát triển <br /> năng lực ở học sinh lớp 9  khi dạy cụm văn bản nhật dụng. Người giáo viên lựa  <br /> chọn những phương pháp nào, cách thức tổ  chức dạy­ học như thế nào để  phù <br /> hợp với khả năng tiếp thu của học sinh trên cơ sở đó giúp các em có được cách <br /> nhìn nhận vấn đề  thiết thực với cuộc sống hơn. Mặt khác cũng tạo điều kiện <br /> để  các em  được thể hiện quan điểm của cá nhân, biết vận dụng kiến thức để <br /> giải quyết các tình huống  thực tiễn. Qua mỗi bài học phần nào học sinh phát <br /> triển được năng lực của cá nhân gồm: năng lực làm chủ  và phát triển của bản  <br /> thân;  năng lực xã hội; năng lực công cụ. <br /> 3. Đối tượng nghiên cứu.<br /> Trong phạm vi đề  tài này, tôi tập trung nghiên cứu một số  phương pháp  <br /> dạy học và kiểm tra, đánh giá   theo theo định hướng phát triển năng lực của <br /> người   học  vận  dụng  vào  việc  dạy  –  học  một  số   văn  bản  nhật  dụng  trong <br /> chương trình ngữ văn 9. Từ đó đưa ra những cách tiếp cận, giảng dạy văn bản <br /> nhật dụng có hiệu quả  làm tiền đề  áp dụng rộng rãi hơn trong hoạt động dạy <br /> học Ngữ văn.<br /> Đối   tượng  học  sinh   mà  tôi  thực  hiện  khảo  nghiệm  là  học  sinh   lớp  9  <br /> trường THCS Lê Văn Tám xã Bình Hòa, huyện Krông Ana, tỉnh Đăk lăk trong các <br /> năm học 2013­2014, 2014­2015 và 2015­2016<br /> 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu.<br /> Với đề tài này tôi tập trung nghiên cứu việc dạy và học các văn bản nhật  <br /> dụng trong chương trình ngữ văn 9 tại trường THCS Lê Văn Tám. Qua thực tiễn <br /> giảng dạy và qua những nghiên cứu, tôi nêu lên những kinh nghiệm của bản thân <br /> để chia sẻ cùng đồng nghiệp và những người quan tâm đến vấn đề này.<br /> <br /> <br /> 3<br />  Ở đây tôi không có tham vọng giải quyết hết những vấn đề  về  việc dạy  <br /> học và kiểm tra, đánh giá theo theo định hướng phát triển năng lực của người  <br /> học một cách triệt để bởi đây là vấn đề mới và phức tạp. Tôi chỉ  tập trung làm <br /> rõ một số  phương pháp, kỹ  thuật dạy học của môn Ngữ  văn theo định hướng  <br /> năng lực, cụ thể như:<br /> – Các phương pháp đặc thù của bộ môn:<br /> + Dạy học đọc – hiểu.<br /> + Dạy học tích hợp ( gồm tích hợp nội môn và tích hợp liên môn)<br /> – Một số phương pháp dạy học tích cực:<br /> + Phương pháp thảo luận nhóm.<br /> + Phương pháp đóng vai<br /> + Phương pháp nghiên cứu tình huống<br /> Từ những thu hoạch này, tôi hi vọng những cách tiếp cận, dạy – học theo  <br /> định hướng phát triển năng lực của người học sẽ  trở nên có hiệu quả  hơn,  từ <br /> đó  có thể   áp dụng rộng rãi  cho việc dạy học các văn bản nhật dụng trong  <br /> chương trình Ngữ văn THCS .<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu.<br /> *Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết:<br /> ­ Phương pháp phân tích và tổng hợp.<br /> *Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn:<br /> ­ Phương pháp quan sát.<br /> ­ Phương pháp điều tra.<br /> ­ Phương pháp thực nghiệm khoa học.<br /> ­ Phương pháp phân tích và tổng hợp kinh nghiệm. <br /> ­ Phương pháp thử nghiệm để kiểm nghiệm một số kết quả mà đề tài đề xuất.<br /> <br /> <br /> II. PHẦN NỘI DUNG<br /> 1. Cơ sở lý luận.<br /> <br /> <br /> <br /> 4<br />  Dạy học được xem là một quá trình gồm toàn bộ  các thao tác có tổ  chức  <br /> và có định hướng giúp người học từng bước có năng lực tư duy và năng lực hành <br /> động với mục đích chiếm lĩnh các giá trị  tinh thần, các hiểu biết, các kỹ  năng, <br /> các giá trị  văn hóa mà nhân loại đã đạt được để  trên cơ  sở  đó có khả  năng giải <br /> quyết được các bài toán thực tế  đặt ra trong toàn bộ  cuộc sống của mỗi người <br /> học.<br /> Trong giai đoạn hiện nay nền giáo dục của nước ta đã và đang thực hiện <br /> đổi mới một cách căn bản và toàn diện. Từ  đổi mới về  chương trình giáo dục <br /> đến việc đổi mới về  phương pháp dạy học và cách đánh giá kết quả  học tập  <br /> của học sinh. Nghị quyết số 29 của BCH TW8  khóa XI được triển khai tạo cơ <br /> sở  cho giáo viên tích cực hơn trong việc tìm tòi, sáng tạo những phương pháp  <br /> dạy học mới chú trọng đến người học mà dạy học phát triển năng lực được <br /> xem là một phương pháp dạy học hiệu quả, học sinh được tìm tòi, được thể <br /> hiện quan điểm của mình trong quá trình học tập. <br /> Năng lực được hiểu là: “Khả năng, điều kiện chủ quan hoặc tự nhiên sẵn <br /> có để  thực hiện một hoạt động nào đó. Phẩm chất tâm lí và sinh lí tạo cho con <br /> người khả  năng hoàn thành một loại hoạt động nào đó với chất lượng cao”  <br /> (Theo Từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên ­ NXB Đà Nẵng. 1998)<br /> Trong tài liệu tập huấn việc dạy học và kiểm tra, đánh giá theo theo định <br /> hướng phát triển năng lực của học sinh do Bộ  giáo dục và Đào tạo phát hành <br /> năm 2014 thì “Năng lực được quan niệm là sự kết hợp một cách linh hoạt và có <br /> tổ  chức kiến thức, kỹ  năng với thái độ, tình cảm, giá trị, động cơ  cá nhân,… <br /> nhằm đáp  ứng hiệu quả  một yêu cầu phức hợp của hoạt động trong bối cảnh <br /> nhất định. Định hướng chương trình giáo dục phổ  thông sau năm 2015 đã xác  <br /> định những năng lực cốt lõi mà học sinh Việt Nam cần phải có như:<br /> – Năng lực làm chủ và phát triển bản thân, bao gồm: Năng lực tự học; Năng lực <br /> giải quyết vấn đề; Năng lực sáng tạo;  Năng lực quản lí bản thân.<br /> – Năng lực xã hội, bao gồm: Năng lực giao tiếp; Năng lực hợp tác.<br /> <br /> <br /> <br /> 5<br /> – Năng lực công cụ, bao gồm: Năng lực tính toán; Năng lực sử  dụng ngôn ngữ; <br /> Năng lực ứng dụng công nghệ  thông  tin (ITC)<br /> Như vậy có thể hiểu một cách ngắn gọn năng lực là khả  năng vận dụng <br /> tất cả  những yếu tố  chủ  quan (mà bản thân có sẵn hoặc được hình thành qua  <br /> học tập) để giải quyết các vấn đề trong học tập, công tác và cuộc sống.<br /> Theo UNESSCO, việc học (kiến thức) có mối quan hệ chặt chẽ với năng <br /> lực.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Dạy học Ngữ văn theo hướng phát triển năng lực nghĩa là thông qua bộ <br /> môn, học sinh có khả năng kết hợp một cách linh hoạt, có tổ chức kiến thức, kỹ <br /> năng với thái độ, tình cảm, động cơ cá nhân… nhằm đáp ứng hiệu quả một số <br /> yêu cầu phức hợp của hoạt động trong một số hoàn cảnh nhất định.<br /> Hiện nay cùng với sự phát triển mạnh mẽ của đất nước trong xu thế  hội <br /> nhập, giáo dục và đào tạo cũng đã và đang hết sức được quan tâm, Các chính  <br /> sách phát triển giáo dục đào tạo được xem là quốc sách hàng đầu. Việc đổi mới <br /> căn bản toàn diện về  GD­ĐT đã được cụ  thể hóa trong Nghị  quyết số 29 BCH  <br /> TƯ 8 khóa XI Đây được xem là cơ  sở  pháp lý để  thực hiện đổi mới trong giáo  <br /> dục nói chung và việc đổi mới phương pháp dạy học nói riêng.<br /> Cac năng l<br /> ́ ực ma môn hoc Ng<br /> ̀ ̣ ữ văn hướng đên:<br /> ́<br /> + Năng lực giai quyêt vân đê.<br /> ̉ ́ ́ ̀<br /> + Năng lực sang tao.<br /> ́ ̣<br /> + Năng lực hợp tać<br /> <br /> 6<br /> + Năng lực tự quan ban thân<br /> ̉ ̉<br /> + Năng lực giao tiêp tiêng Viêt<br /> ́ ́ ̣ <br /> + Năng lực thưởng thưc văn hoc/cam thu thâm mi<br /> ́ ̣ ̉ ̣ ̉ ̃<br /> Các văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ văn 9 đề cập đến một số <br /> vấn đề cơ bản như sau:<br /> <br /> <br /> Tên văn bản Vấn đề được đề cập<br /> ­ Đấu tranh cho một thế giới hoà bình ­   Bảo   vệ   hoà   bình,   chống   chiến <br /> tranh<br /> ­ Phong cách Hồ Chí Minh ­ Hội nhập với thế giới và giữ  gìn <br /> bản sắc văn hoá dân tộc<br /> ­   Tuyên   bố   thế   giới   về   sự   sống   còn,  ­ Quyền sống của con người<br /> quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ <br /> em<br /> <br /> <br /> Việc dạy học văn bản nhật dụng không chỉ  yêu cầu học sinh nắm vững <br /> nội dung bài học mà còn phải biết nhìn nhận vấn đề và liên hệ với thực tiễn, từ <br /> đó có thể  hình thành những chuẩn mực trong suy nghĩ và trong hành động, có <br /> khả năng giải quyết tình huống thực tiễn một cách linh hoạt.<br /> 2. Thực trạng.<br /> Từ  những thực tế  nói trên vấn đề  dạy học gắn với phát triển năng lực  <br /> học sinh đã được đề cập nhiều và đã được áp dụng ở  nhiều trường học, nhiều <br /> cơ  sở  giáo dục.  Ở  trường THCS Lê Văn Tám, vấn đề  này cũng hết sức được <br /> quan tâm từ việc chỉ đạo của nhà trường đến đổi mới phương pháp dạy học của  <br /> giáo viên.<br /> Phần văn bản nhật dụng trong chương trình Ngữ  văn 9 không nhiều, chỉ <br /> có 3 văn bản song đây là những bài học thể hiện tính chất thực tiễn, từ nội dung  <br /> mà các bản đề  cập giúp học sinh hình thành được những quan điểm đúng đắn,  <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 7<br /> hành động cụ thể phù hợp với xu thế phát triển của đất nước ở hiện tại và trong <br /> tương lai.<br /> Tuy nhiên trong thực tế  giảng dạy của bản thân và việc dự  giờ  đồng <br /> nghiệp, qua nhiều năm, tôi thấy việc dạy – học các văn bản nhật dụng trong <br /> chương trình tại đơn vị  chưa thật phát huy và khơi dậy tối đa các năng lực của <br /> học sinh. Điều đó, thể hiện ở những tồn tại sau: <br /> ­ Dạy học đọc – hiểu còn mang nặng tính truyền thụ  một chiều những  <br /> cảm nhận của giáo viên về văn bản.  Nhìn chung vẫn là chú trọng dạy kiến thức  <br /> hơn là<br />  hình thành kỹ năng.<br /> ­ Dạy học tích hợp đã được chú trọng, tuy nhiên, dạy học tích hợp vẫn <br /> mang tính khiên cưỡng, nội dung tích hợp vào bài học như bảo vệ môi trường,  <br /> giáo dục kỹ năng sống… một cách cứng nhắc. Chưa làm cho học sinh huy động <br /> kiến thức, kỹ  năng của nhiều môn học, nhiều lĩnh vực… để  giải quyết các  <br /> nhiệm vụ  học tập. Việc tích hợp nội môn và tích hợp liên môn chưa thực sự <br /> hiệu quả, chính vì vậy chưa giúp học sinh hình thành kiến thức, kỹ năng mới và <br /> tất nhiên các năng lực của học sinh chưa được phát triển.<br /> ­ Việc vận dụng các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực còn mang  <br /> tính hình thức.  Phương pháp thảo luận nhóm được tổ chức nhưng chủ yếu vẫn  <br /> dựa vào một vài cá nhân học sinh tích cực tham gia, các thành viên còn lại còn <br /> dựa dẫm,  ỉ lại chưa thực sự chủ động. Mục đích của thảo luận nhóm chưa đạt <br /> được  tính dân chủ, mọi cá nhân được tự  do bày tỏ  quan điểm, thói quen bình <br /> đẳng, biết đón<br /> nhận quan điểm bất đồng để hình thành quan điểm cá nhân.<br /> ­ Phương pháp đóng vai thực sự là phương pháp chưa được giáo viên chú  <br /> trọng. Nếu có thực hiện thì chỉ là dạng bài viết, việc xử lí tình huống giả định, <br /> trình bày một vấn đề  chưa được quan tâm đúng mức. Vì vậy mà học sinh ít có  <br /> cơ hội bày tỏ thái độ, chưa hững thú, chưa hình thành được các kỹ năng và năng  <br /> lực của người học.<br /> <br /> 8<br />  Mặc dù đã  có giáo viên thực hiện thay đổi phương pháp dạy học, thay đổi <br /> cách thức tổ  chức giờ  học song kết quả    chưa đạt được như  mong muốn mà  <br /> nguyên nhân là:<br /> + Về  phía giáo viên: Việc đổi mới phương  pháp dạy học cũng không <br /> được thực hiện một cách triệt để, vẫn còn nặng về  phương pháp truyền thống  <br /> truyền thụ  một chiều. Bên cạnh đó việc  ứng dụng CNTT trong dạy học cũng <br /> hạn chế ­ một phần là do kỹ năng sử dụng máy chiếu hay bảng thông minh của  <br /> họ hạn chế, vì vậy<br /> họ ngại áp dụng vì mất thời gian.<br /> + Về phía học sinh: Học sinh ở trường THCS Lê Văn Tám chủ yếu là học <br /> sinh vùng nông thôn nên việc tiếp cận và tìm tòi những thông tin thời sự phục vụ <br /> cho bài học còn hạn chế. Một số  học sinh chưa có phương pháp học tập phù  <br /> hợp, chưa tích cực trong việc tìm tòi nghiên cứu bài học.<br /> + Cơ sở vật chất của nhà trường đặc biệt là CNTT bị xuống cấp dẫn đến <br /> không đáp ứng tốt cho việc đổi mới phương pháp dạy học. <br /> Yêu cầu đặt ra là phải thay đổi, thay đổi cả ở người dạy và ở  người học  <br /> để sau mỗi bài dạy – học học sinh không chỉ có được hiểu biết (kiến thức) mà  <br /> còn phải phát triển được năng lực bản thân , có như vậy mới đáp ứng được nhu <br /> cầu về đổi mới giáo dục. <br /> 2.1. Thuận lợi­ khó khăn.<br /> * Thuận lợi:<br /> ­Các hoạt động chuyên môn của nhà trường luôn nhận được sự  quan tâm <br /> chỉ đạo sát sao từ phía lãnh đạo Phòng giáo dục và đào tạo huyện Krông Ana.<br /> ­Việc đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá được lãnh <br /> đạo nhà trường quan tâm chỉ đạo thực hiện một cách tích cực, có hệ thống, bám <br /> sát<br />  chủ trương đổi mới nền giáo dục của Đảng và nhà nước. <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 9<br />  ­Đội ngũ giáo viên trẻ khỏe và có trình độ chuyên môn vững, được đào tạo  <br /> trên chuẩn và đã được tham gia các lớp tập huấn về chuyên môn do Phòng giáo <br /> dục và đào tạo tổ chức hàng năm.<br /> ­Đa số  học sinh học tập tích cực và có sự hợp tác chặt chẽ với giáo viên  <br /> trong quá trình dạy – học.<br /> ­Cơ  sở  vật chất được đầu tư: Mạng, máy tính, máy chiếu được trang bị <br /> phục vụ dạy học, học sinh được trang bị kiến thức về vi tính để khai thác thông  <br /> tin trên mạng Internet.<br /> * Khó khăn:<br /> ­ Một số  giáo viên chưa mạnh dạn thực hiện đổi mới phương pháp dạy  <br /> học, dạy học còn mang nặng cách dạy truyền thống truyền thụ  kiến thức mà <br /> chưa chú ý <br /> đến phát triển năng lực ở học sinh.<br /> ­ Một số  học sinh chưa chăm học, thời gian dành cho việc học còn ít. Một số <br /> phụ <br /> huynh cũng chưa thực sự quan tâm đến việc học của con cái. Họ còn có suy nghĩ  <br /> phó mặc cho nhà trường, “tất cả nhờ thầy”.<br /> ­ Nhiều gia đình học sinh chưa có máy tính, một số học sinh  việc khai <br /> thác nguồn thông tin trên mạng để phục vụ cho bài học còn hạn chế. <br /> ­ Cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động dạy học chưa đáp ứng tốt cho <br /> nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học. <br /> 2.2. Thành công­ hạn chế.<br /> ­ Thành công: Dạy học phát triển năng lực học sinh sẽ  tạo được nhiều cơ  hội <br /> hơn cho học sinh thể hiện mình. Với mỗi hoạt động học sinh sẽ  nhận thấy vai  <br /> trò, vị trí của cá nhân trong tập thể, từ đó các em sẽ tự tin và cố gắng hơn trong  <br /> quá trình học tập. Phương pháp này sẽ  kích thích được mọi học sinh tích cực  <br /> làm việc đặc biệt là những học sinh yếu bởi chính những học sinh này sẽ được <br /> giáo viên và các bạn cùng nhóm để ý đến nhiều hơn. <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 10<br />        Khi phát triển được các năng lực trong quá trình học tập tức là học sinh thấy  <br /> rõ vai trò vị trí của mình, từ đó sẽ biết nỗ lực để hoàn thành nhiệm vụ, biết hành <br /> động vì người khác và đó chính là một cách để hoàn thiện nhân cách người học  <br /> sinh<br /> ­ Hạn chế:  Để  thực hiện phương pháp dạy học này người giáo viên cần mất  <br /> nhiều<br /> thời gian hơn để chuẩn bị cho một tiết học. Giáo viên phải sử  dụng tốt một số <br /> phần mềm ứng dụng hỗ trợ trong dạy học (Kỹ năng ứng dụng CNTT)<br /> 2.3. Mặt mạnh, mặt yếu.<br /> Dạy học theo hướng phát triển năng lực học sinh có nhiều điểm mạnh sau  <br /> đây:<br /> Thứ nhất là giáo viên dễ dàng hơn trong việc áp dụng những phương pháp <br /> dạy học tích cực, dễ dàng hơn trong việc triển khai các đơn vị  kiến thức. Việc <br /> ứng dụng CNTT sẽ làm cho tiết học trở nên hấp dẫn, cuốn hút học sinh hơn.<br /> Thứ hai là học sinh được thực hành, luyện tập nhiều hơn. Việc luyện tập <br /> không chỉ  thực hiện trên lớp mà còn có thể  luyện tập áp dụng kiến thức, mở <br /> rộng liên hệ  trong cuộc sống đời thường. Mặt khác việc luyện tập mang tính <br /> liên tục và có hệ thống.<br /> Thứ ba là qua cách thức tổ chức tiết học bằng các phương pháp làm việc <br /> nhóm thì học sinh sẽ  tạo được mối liên hệ  giữa các thành viên trong nhóm và <br /> trong lớp, đồng thời khả năng hợp tác giải quyết vấn đề sẽ  được nâng cao. <br /> Mặt yếu: Việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực bắt buộc cả <br /> giáo viên và học sinh phải có sự  chuẩn bị  hết sức chu đáo, học sinh phải chủ <br /> động và tích cực hợp tác trong mọi hoạt động nếu không tiết học dễ  dẫn đến <br /> nhàm chán.    <br /> 2.4. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động..<br /> ­ Giáo viên chưa thực hiện đổi mới phương pháp dạy học một cách triệt để.<br /> ­ Một số  phương tiện CNTT hỗ  trợ  dạy học đã bị  xuống cấp, việc khai thác  <br /> thông tin chưa hiệu quả.<br /> <br /> 11<br /> ­ Đối tượng học sinh là vùng nông thôn nên thời gian các em dành cho việc học ở <br /> nhà chưa được như yêu cầu vì còn phải đi làm giúp bố mẹ.<br /> 2.5.  Phân tích, đánh giá các vấn đề thực trạng mà đề tài đặt ra.<br /> Trước yêu cầu đổi mới một cách căn bản và toàn diện của nền giáo dục <br /> để phù hợp với xu thế hội nhập, yêu cầu giáo viên phải có sự thay đổi về  quan  <br /> điểm, về cách tiếp cận trong việc lựa chọn phương pháp dạy học, hình thức tổ <br /> chức lớp học cũng như  thay đổi cách đánh giá học sinh – dạy học gắn với phát <br /> triển năng lực. Muốn làm được điều đó trước hết người giáo viên phải có sự <br /> thay đổi trong<br /> cách tiếp cận,  phải giúp cho học sinh làm chủ  quá trình học tập.<br /> Đổi mới về phương pháp dạy học là yêu cầu quan trọng. Kết hợp tốt các <br /> phương pháp dạy học truyền thống với các phương pháp dạy học tích cực. <br /> Đổi mới về  cách thức tổ  chức giờ  dạy, học sinh phải được hoạt động, <br /> được thể hiện mình chứ không phải là việc giáo viên cứ “ra rả” giảng, bình còn  <br /> học sinh thì cứ như “đàn gảy tai trâu”.<br /> Một trong những mục đích cần hướng đến khi dạy học văn bản nhật  <br /> dụng là học sinh phải nhận thức được vấn đề được nói đến nó đã và đang diễn  <br /> ra như thế  nào,  mỗi người cần phải làm gì và làm như  thế  nào để   giải quyết <br /> vấn đề đặt ra một cách phù hợp. Ứng dụng CNTT là điền kiện tốt để giáo viên  <br /> thể  hiện phương pháp dạy học tích cực nhằm đáp  ứng yêu cầu đó. Học sinh  <br /> không chỉ  được nghe, được biết mà còn phải được thấy. Có như  vậy học sinh  <br /> mới có thể  có những rung cảm, có cách nhìn cách đánh giá vấn đề  mang tính <br /> nhân văn. Ví dụ: Khi dạy bài “Đấu tranh cho một thế giới hòa bình”, giáo viên có <br /> thể cho học sinh quan sát bức ảnh của tác giả Nick Ut về người di cư và cậu bé <br /> 3 tuổi người Syria bị thiệt mạng trên bờ  biển Thổ  Nhĩ Kỳ   (năm 2015). Qua đó <br /> học sinh sẽ  có quan điểm đánh giá thực tiễn hơn và chắc chắn sẽ  là sự  đồng  <br /> cảm với những người là nạn nhân của chiến tranh, tố cáo tội ác của chiến tranh, <br /> bảo vệ hòa bình. Việc ứng dụng CNTT được xem là điều kiện tốt nhất để  kích  <br /> <br /> <br /> <br /> 12<br /> thích  học sinh học tập. Mặt khác sẽ  giúp cho giáo viên triển khai nội dung bài <br /> học một cách dễ  dàng hơn. <br /> 3. Giải pháp, biện pháp.<br /> 3.1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp.<br /> ­ Các giải pháp được nêu ra nhằm giúp giáo viên có được cách tổ chức giờ <br /> học, lựa chọn những phương pháp dạy học cũng như việc ứng dụng CNTT phù <br /> hợp trong quá trình dạy học phần văn bản nhật dụng lớp 9 từ đó kích thích khả <br /> năng tư duy, tìm tòi và liên hệ vấn đề với thực tiễn cuộc sống.<br /> ­ Nâng cao hiệu quả trong công tác giảng dạy, góp phần nâng cao chất <br /> lượng giáo dục toàn diện, góp phần hoàn thiện nhân cách ở học sinh.<br /> 3.2. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp.<br /> Cải tiến các phương pháp dạy học truyền thống. Các phương pháp dạy <br /> học<br /> truyền thống như thuyết trình, đàm thoại… luôn là những phương pháp quan <br /> trọng trong dạy học. Đổi mới phương pháp dạy học không có nghĩa là loại bỏ <br /> các phương pháp dạy học truyền thống quen thuộc mà cần bắt đầu bằng việc  <br /> cải tiến để nâng cao hiệu quả và hạn chế nhược điểm của chúng. Để nâng cao  <br /> hiệu quả của các phương pháp dạy học này người giáo viên trước hết cần nắm <br /> vững những yêu cầu và sử  dụng thành thạo các kỹ  thuật của chúng trong việc  <br /> chuẩn bị  cũng như  tiến hành bài lên lớp, chẳng hạn như kỹ  thuật mở  bài, kỹ <br /> thuật trình bày, giải thích  trong khi thuyết trình, kỹ  thuật đặt câu hỏi và xử  lý <br /> các câu trả  lời  trong  đàm  thoại, hay kỹ  thuật làm mẫu trong luyện tập. Tuy <br /> nhiên, các phương pháp dạy học truyền thống có những hạn chế tất yếu, vì thế <br /> bên cạnh các phương pháp dạy học truyền thống cần kết hợp sử  dụng các  <br /> phương pháp dạy học mới, đặc biệt là những phương pháp và kỹ thuật dạy học <br /> phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh .<br /> Giải pháp 1: Làm tốt khâu chuẩn bị cho bài dạy.<br /> + Chuẩn bị kiến thức dạy học:<br /> <br /> <br /> <br /> 13<br />  Do yêu cầu mở  rộng hiểu biết để  thấm thía các chủ  đề  nhật dụng đặt ra <br /> trong<br /> từng văn bản, từ đó tăng cường ý thức công dân của mỗi học sinh đã khiến việc <br /> chuẩn bị kiến thức hỗ trợ cho bài học văn bản nhật dụng mang một ý nghĩa tích  <br /> hợp rộng hơn, đòi hỏi sự quan tâm nhiều hơn của cả hai chủ thể dạy và học văn  <br /> bản nhật dụng. Yêu cầu đó sẽ là giáo viên thu thập, giao cho các nhóm HS cùng <br /> sưu tầm các tư liệu ngoài văn bản liên quan đến chủ đề văn bản trên các nguồn <br /> thông tin đại chúng  (  phát thanh, truyền hình, mạng Internet, báo chí, sách vở,  <br /> tranh ảnh, âm nhạc...) làm chất liệu cho dạy học văn bản nhật dụng gắn kết với <br /> đời sống.<br /> + Chuẩn bị phương tiện dạy học:<br />   Yêu cầu truyền thông cập nhật của các chủ  đề  nhật dụng đòi hỏi các  <br /> phương pháp dạy học đáp  ứng cung cấp và khai thác thông tin nhanh và phong <br /> phú tới người học. SGK, bảng đen, phấn trắng, bảng phụ, tranh ảnh minh hoạ…  <br /> các phương tiện dạy học truyền thống  ấy là cần thiết  nhưng chưa thể đáp ứng  <br /> hết các yêu cầu dạy học văn bản nhật dụng theo tinh thần nói trên.  Ở  đây hệ <br /> thống tư liệu bồi đắp trực tiếp cho chủ đề  văn bản nhật dụng và mở rộng chủ <br /> đề  đó bên ngoài văn bản ( báo chí, mĩ thuật, điện  ảnh) và những câu hỏi trắc <br /> nghiệm  nếu được thu thập, thiết kế   và trình chiếu trên  phương tiện dạy học  <br /> điện tử  (Sử  dụng phần mềm powerpoint, Violet )   sẽ  là các phương tiện tạo  <br /> hiệu ứng tích cực nhất trong dạy học văn bản nhật dụng.<br /> + Xác định mục tiêu bài học:  Trong kế  hoạch bài dạy giáo viên cần xác <br /> định rõ các yêu cầu về Kiến thức, kỹ năng, thái độ  và các năng lực hướng đến.  <br /> Bằng việc xác định mục tiêu này trong quá trình dạy học giáo viên sẽ có thể lựa  <br /> chọn được phương pháp giảng dạy phù hợp , cách thức tổ  chức lớp học theo  <br /> đúng mục tiêu đã định.<br /> + Xác định các phương pháp dạy học theo đặc thù bộ môn<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 14<br />  Bên canh những phương pháp dạy học truyền thống cần chú ý các phương  <br /> pháp dạy học tích cực như: phương pháp trực quan, phương pháp làm việc theo  <br /> nhóm, phương pháp đóng vai…<br /> Giải pháp 2. Thực hiện giờ  dạy học theo hướng mở, vận dụng linh hoạt  <br /> các phương pháp dạy học tích cực:<br /> Tính chất của văn bản nhật dụng là tính thời sự  do vậy việc dạy học văn bản <br /> này<br />  giáo viên không nên quá đặt nặng vấn đề  về  nghệ  thuật mà cần làm cho học  <br /> sinh hiểu được “vấn đề’ mà văn bản đề cập đã và đang diễn ra như thế nào? nó  <br /> có tác động gì đến cuộc sống xã hội nói chung và đối với bản thân học sinh nói <br /> riêng từ đó học sinh có thể hình thành được những quan điểm đánh giá riêng của <br /> mình. Do vậy để thực hiện một giờ dạy học văn bản nhật dụng phát huy được  <br /> tính tích cực cả học sinh và làm cho một tiết học trở nên sinh động, nhẹ  nhàng  <br /> giáo viên cần làm tốt các nội dung sau:<br /> + Mở đầu bài học một  cách hấp dẫn.<br /> Muốn dạy tốt phần văn bản này, giáo viên phải luôn luôn tìm tòi qua thực  <br /> tế, lịch sử, qua tin tức thời sự quốc tế, trong nước cập nhật, để  từ  đó áp dụng <br /> vào từng bài cụ  thể  qua cách giới thiệu bài (mở  bài), cách liên hệ  hợp lý ngay  <br /> từng phần trong bài học mới có thể tạo và gây hứng thú cho học sinh khi học.<br /> Ví dụ: Khi dạy văn bản "Phong cách Hồ  Chí Minh", để  phù hợp với chủ <br /> đề  về  sự  hội nhập với thế  giới và bảo vệ  bản sắc văn hóa dân tộc, vấn đề <br /> không chỉ <br /> mang ý nghĩa cập nhật mà còn mang ý nghĩa lâu dài, giáo viên có thể vào bài như <br /> sau:<br /> Ở  Paris có 1 bức tường đặc biệt có hình  ảnh của những con người đã  <br /> làm nên thế  kỉ  20, trong đó có Bác Hồ  của chúng ta (giáo viên trình chiếu hình  <br /> ảnh)<br /> Hồ Chí Minh không chỉ là anh hùng dân tộc vĩ đại mà còn danh nhân văn hóa thế  <br /> giới. Bởi vậy phong cách sống và làm việc của Bác không chỉ  là phong cách  <br /> <br /> 15<br /> sống và làm việc của người anh hùng dân tộc vĩ đại mà còn là một nhà văn hóa  <br /> lớn, một con người của nền văn hóa tương lai… Bài viết của nhà giáo, nhà lý  <br /> luận phê bình văn học Lê Anh Trà đem đến cho chúng ta cái nhìn đầy đủ hơn về  <br /> phong cách của Người…<br /> Bài 2: Văn bản  “Đấu tranh cho một thế giới hòa bình” (G.G_MácKét)<br /> Có thể vào bài: <br /> Thế  kỉ  XX đánh đấu sự  phát triển nhảy vọt tiến bộ  về  công nghệ  khoa  <br /> học với phát minh đầu tiên về nguyên tử  hạt nhân, đồng thời là phát minh loại  <br /> vũ khí hủy diệt loài người ghê gớm nhất. Bằng chứng cụ thể: Tháng 8/1945, 2  <br /> quả bom nguyên tử của Mĩ ném xuống 2 thành phố Hirôsima và Nagasaki đã hủy  <br /> diệt 2 triệu người Nhật Bản mà đến bây giờ còn để lại nhiều di chứng thương  <br /> tâm ( hình ảnh).<br /> Tiếng nói của nhà văn Nam Mĩ, G. Máckét giúp chúng ta thấy rõ nguy cơ <br /> về  chiến tranh hạt nhân và chúng ta cần phải làm gì để  đấu tranh cho một thế <br /> giới hòa bình…<br /> + Tổ chức giờ dạy bằng sự  kết hợp linh hoạt nhiều phương pháp:<br /> Phương pháp thuyết trình:<br /> Ví dụ, với phương pháp thuyết trình của học sinh,  ở  văn bản "Phong cách Hồ <br /> Chí Minh", giáo viên yêu cầu học sinh tìm hiểu ở nhà những mẫu chuyện kể về <br /> phong cách sống, làm việc giản dị  của Bác. Trên lớp, học sinh chia sẻ  những  <br /> hiểu biết về đức tính giản dị của Bác,  làm giờ học sinh động, sôi nổi hơn.<br /> Nếu phương thức   lập luận kết hợp với biểu cảm là hình thức cuốn hút <br /> người đọc của văn bản:  "Đấu tranh cho một thế  giới hoà bình  " thì dạy học <br /> tương ứng sẽ theo hướng khám phá lí lẽ và chứng cớ thể hiện quan điểm được <br /> nêu ra trong văn bản và qua đó là thái độ nhiệt tình của tác giả.<br /> Phương pháp đàm thoại:<br /> Ví dụ : GV có thể sử dụng câu hỏi đàm thoại qua máy chiếu:<br /> ­ Em hiểu như thế nào về " Bản đồng ca của những người đòi hỏi một thế  <br /> giới không có vũ khí và một cuộc sống hoà bình, công bằng"?<br /> <br /> 16<br />        ­ Ý tưởng của tác giả về việc mở "Một nhà băng lưu trữ trí nhớ có thể tồn  <br /> tại được sau thảm hoạ hạt nhân" bao gồm những thông điệp gì?<br /> ­ Em hiểu gì về tác giả từ những thông điệp đó?<br /> + Học sinh trình bày quan điểm.<br /> + Giáo viên giảng tóm tắt qua máy chiếu:<br /> ­ Bản đồng ca của những người đòi hỏi một thế  giới không có vũ khí và  <br /> một cuộc sống hoà bình, công bằng đó là tiếng nói của công luận thế  giới  <br /> chống chiến tranh, là tiếng nói yêu chuộng hoà bình của nhân dân thế giới.<br /> ­ Thông điệp về một cuộc sống đã từng tồn tại trên trái đất và về những kẻ  <br /> đã xoá bỏ cuộc sống trên trái đất bằng vũ khí hạt nhân.<br /> ­ Tác giả  là người yêu chuộng hoà bình, quan tâm sâu sắc đến vũ khí hạt  <br /> nhân với niềm lo lắng và công phẫn cao độ.<br /> Dạy học văn bản nhật dụng chú ý các dấu hiệu cách thức biểu đạt này  <br /> không chỉ vì sự cần thiết trong kiến thức đọc ­ hiểu mà còn vì yêu cầu của dạy  <br /> học tích hợp trong mọi bài học Ngữ văn.<br /> Phương pháp hoạt động nhóm:<br /> Giáo viên cũng có thể cho học sinh hoạt động nhóm, thảo luận, nêu ý kiến. <br /> Ví dụ, văn bản "Đấu tranh vì một thế giới hòa bình", giáo viên cho học sinh làm  <br /> việc nhóm trong 4 phút với câu hỏi:<br /> “Nếu được là đại diện cho trẻ  em Việt Nam trình bày yêu cầu, nguyện vọng  <br /> của tại hội nghị cấp cao thế giới vì hòa bình, em sẽ nói gì?”<br /> Sau đó, mời đại diện (bất kì một học sinh nào trong nhóm) lên trình bày trước  <br /> lớp như một diễn giả thực thụ. <br /> Liên hệ mở rộng:<br />   Giáo viên sử dụng các tư liệu bằng tư liệu chữ viết, hình ảnh, đoạn phim <br /> để  làm rõ vấn đề. Các nội dung liên hệ  phải mạng tính thời sự  để  hướng học  <br /> sinh đến việc nhận thức vấn đề  trong thực tiễn. Giúp học sinh thấy được mối <br /> quan hệ từ kiến thức của bài học với cuộc sống. <br /> <br /> <br /> <br /> 17<br /> Ví dụ: văn bản "Đấu tranh vì một thế  giới hòa bình", trong luận điểm 1: Hiểm  <br /> họa của chiến tranh hạt nhân, giáo viên đưa ra dẫn chứng:  Trong cuộc chiến  <br /> tranh phá hoại  ở  nước ta đế  quốc Mĩ đã rải xuống Việt Nam 19 triệu gallon  <br /> chất độc, trong đó 7 triệu gallon chất diệt cỏ, 12 triệu gallon chất độc màu da  <br /> cam.<br /> Trong luận điểm 2: Đoàn kết ngăn chặn chiến tranh hạt nhân vì một thế  giới <br /> hòa bình là nhiệm vụ của mọi người.<br /> Giáo viên đưa ra các dẫn chứng: Năm 2006 Liên hợp quốc, Nga và nhân dân thế  <br /> giới phản đối kịch liệt vụ thử thành công hạt nhân của CH nhân dân Triều Tiên  <br /> (sau 4 năm chuẩn bị  dưới lòng đất) bất chấp mọi sức ép của cộng đồng thế  <br /> giới.<br /> Tháng 4/2003, IRan đã từng bị thế giới trừng phạt vì sử dụng vũ khí hạt nhân.<br /> Tháng 11/2007, IRan vẫn sử  dụng chất phóng xạ  Uranium để  phát triển vũ khí  <br /> hạt nhân hiện đang bị  lên án kịch liệt về  vấn đề  này. Rõ ràng hiện nay cả  thế  <br /> giới rất căm phẫn và lên án một số nước còn đang chạy đua sử dụng vũ khí hạt  <br /> nhân để  thực hiện mục đích lợi nhuận của mình làm  ảnh hưởng đến hòa bình  <br /> của nhân loại.<br /> Học sinh cần được hoạt động tích cực trong bài học, có cơ hội được trình  <br /> bày hiểu biết của mình, nói lên tiếng nói suy nghĩ của cá nhân mình thì mới có <br /> thể hiểu được những ý nghĩa thiết thực mà các văn bản nhật dụng này mang lại.<br /> Cùng với đó, sử dụng các mẩu chuyện, dẫn chứng mang tính thực tế, lịch  <br /> sử  (áp dụng tùy vào nội dung từng bài), để  kích thích gây tò mò, hứng thú, say <br /> mê cho học sinh. Giúp học sinh hiểu bài dễ hơn, nhanh hơn qua phần giới thiệu  <br /> bài và liên hệ ngay từng phần của bài học.<br /> Để  đạt được những yêu cầu, kết quả đó, giáo viên phải luôn luôn tìm tòi, lắng  <br /> nghe,<br /> nắm bắt thông tin cập nhật (liên quan đến nội từng văn bản nhật dụng) qua đài, <br /> trên báo chí, qua thông tin mạng, qua tình hình thời sự trong nước, quốc tế…, để <br /> vận dụng vào bài giảng.<br /> <br /> <br /> 18<br /> Để  phát huy tối đa hiệu quả  giờ  học, có thể  sử  dụng những phương pháp tích <br /> cực, sau đây:<br /> Phương pháp đóng vai: <br /> Giáo viên tổ  chức cho học sinh hoạt động theo nhóm, đóng vai nhân vật  <br /> trong tác phẩm tự sự, kịch hoặc xử lý một tình huống giao tiếp giả định. Phương <br /> pháp này rất phù hợp khi học bài “Phong cách Hồ  Chí Minh” và bài “Tuyên bố <br /> thế giới về sự sống còn quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em”<br /> Ví dụ: Đóng kịch về Bác Hồ: Đóng vai Bác Hồ giản dị trong bữa ăn; trong lúc  <br /> làm việc; trong cách nói với bộ đội; với nhân dân...<br />  Để tổ chức hoạt động này giáo viên gợi ý cho học sinh chọn nội dung phù  <br /> hợp, xây dựng một đoạn kịch bản và  thực hiện đóng vai. Hoạt động này phải <br /> mất nhiều thời gian do vậy giáo viên giao nhiệm vụ  cho các nhóm học sinh để <br /> các em tự  tập luyện  ở  nhà, trên lớp sẽ  kết hợp thực hiện trong giờ  hoạt động  <br /> ngữ văn.<br /> Phương pháp trải nghiệm thực tế, sáng tạo: <br /> Tổ  chức cho học sinh trải nghiệm thực tế những địa điểm liên quan đến <br /> bài học, theo đó, sẽ tự rút ra kiến thức cho bản thân.<br /> Ở trường THCS Lê Văn Tám, hàng năm đều tổ chức cho học sinh đi tham  <br /> quan thực địa gồm các điểm đến như  Bảo tàng văn hóa Đăklăk, Nhà đày Buôn <br /> Ma Thuột...,đây là một trong những hoạt động hết sức thiết thực, bài thu hoạch <br /> của học<br /> sinh là những sản phẩm sáng tạo dựa trên những nội dung bài học.   <br /> Giải pháp 3. Thực hiện dạy học tích hợp, liên môn.<br /> Có thể  tích hợp ba phân môn hoặc tích hợp môn Ngữ  văn với các phân <br /> môn khác như Lịch sử, Địa lý, Giáo dục công dân; tích hợp giữa kiến thức trong  <br /> sách vở với kiến thức thực tế ngoài cuộc sống. Các vấn đề  được đề  cập trong  <br /> các văn bản nhật dụng trong chương trình ngữ văn 9 là những vấn đề cũng được  <br /> đề cập nhiều trong các môn học khác<br /> <br /> <br /> <br /> 19<br /> Ví dụ: Vấn đề  Quyền trẻ  em  được đề  cập trong chương trình Giáo dục công <br /> dân lớp 7, hay vấn đề  về  Hòa bình được đề  cập trong chương trình giáo dục <br /> công dân 9.<br /> Việc dạy học tích hợp (gồm tích hợp nội môn và tích hợp liên môn) sẽ  đem lại <br /> hiệu quả  cao trong việc khai thác nội dung văn bản, đồng thời sẽ  làm cho học  <br /> sinh thấy <br /> được một cách rõ nét tính thời sự của vấn đề đặt ra trong văn bản.<br /> Trong quá trình dạy học có thể xây dựng một số tình huống thực tiễn hặc  <br /> tình huống giả định và yêu cầu các nhóm học sinh tìm cách giải quyết. Phát huy <br /> tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong dạy học môn Ngữ văn , đó chính là quan  <br /> điểm dạy học đổi mới. Đáp ứng quan điểm tích cực trong dạy học văn bản nhật <br /> dụng là giáo viên lựa chọn và kết hợp các biện pháp dạy học, các cách tổ  chức  <br /> dạy học, các phương tiện dạy học có thể khai thác tốt nhất năng lực tự học của  <br /> HS. Thu thập, sưu tầm các nguồn tư liệu ngoài văn bản liên quan đến nội dung  <br /> văn bản là công việc dạy và học chủ  động tích cực của giáo viên và học sinh  <br /> trong khâu chuẩn bị  bài học. Nhưng xử  lí nguồn thông tin đó theo cách nào để <br /> tích cực hoá dạy học văn bản nhật dụng ? Đó sẽ  là lựa chọn các thông tin bên <br /> ngoài phù hợp với từng nội dung bên trong văn bản được giới thiệu trực tiếp <br /> hoặc qua phương tiện điện tử, cùng với lời thuyết minh ngắn gọn của học sinh  <br /> hoặc giáo viên để làm rõ thêm nội dung nhật dụng của văn bản được học.<br /> Gắn kết đọc ­ hiểu văn bản nhật dụng với các tri thức tương  ứng của <br /> phương thức biểu đạt (tích hợp với văn, tập làm văn). Gắn kết đọc ­ hiểu văn <br /> bản nhật dụng với các tri thức ngoài văn bản liên quan đến chủ đề văn bản nhật  <br /> dụng (tích hợp đọc văn với kiến thức liên quan). Đặc biệt gắn kết chủ đề nhật <br /> dụng gợi lên từ  văn bản với phạm vi tương  ứng của đời sống xã hội của cá  <br /> nhân và cộng đồng hiện đại<br />  Ví dụ: Với bài “Phong cách Hồ Chí Minh” có tích hợp kiến thức của môn <br /> Giáo dục công dân 7  bài Giản dị, môn Giáo dục công dân 9 bài Lý tưởng sống  <br /> của thanh niên, hay với kiến thức của môn học Lịch sử…vv<br /> <br /> 20<br />  Thực tế dạy học tích hợp giáo viên có thể lựa chọn những nội dung kiến  <br /> thức từ các môn học khác có liên quan đến chủ đề, đề tài của bài học qua đó gợi  <br /> cho học sinh ý thức vận dụng kiến thức của các môn học khác nhau trong việc  <br /> giải quyết vấn đề  đặt ra. Tuy nhiên nên lựa chọn phương pháp này trong việc  <br /> giải quyết tình huống thực tiễn xuất phát từ nội dung bài học.<br /> Bằng cách làm này học sinh sẽ  thấy được tính thống nhất của môn Ngữ <br /> văn với nhiều môn khoa học khác.<br /> Giải pháp 4. Tăng cường ứng dụng CNTT hỗ trợ các phương pháp dạy <br /> học theo đặc thù môn Ngữ  văn.<br /> Sử  dụng tranh  ảnh tư  liệu phục vụ  cho bài dạy. Phần mềm trình chiếu <br /> Powerpoin. Có thể nói sự thành công của phương pháp dạy học mới là nhờ có sự <br /> hỗ  trợ  tích cực từ  CNTT. Có thể  mất nhiều thời gian hơn trong khâu chuẩn bị <br /> song chính CNTT làm cho công việc của người giáo viên nhẹ đi rất nhiều khi lên <br /> lớp. mặt khác việc khai thác thông tin cập nhật, các hình ảnh minh họa làm cho <br /> học sinh như là được “mắt thấy, tai nghe” về những vấn đề được đề cập.<br />  3.3.  Điều kiện thực hiện giải pháp, biện pháp.<br /> ­Cơ  sở  vật chất, phương tiện hỗ  trợ  dạy học phải đảm bảo nhất là về <br /> CNTT, đường truyền mạng, một số phần mềm hỗ trợ dạy học.<br /> ­Học sinh chủ động trong học tập, tích cực tham hợp tác nhóm (có phương pháp <br /> học tập phù hợp). <br /> 3.4 Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp.<br /> Có thể nhận thấy rằng: các giải pháp nêu ra gắn với trình tự của một giờ <br /> dạy học, do vậy mỗi giải pháp được xem là một thành tố góp phần làm cho hoạt <br /> động dạy học đạt kết quả  cao. Để  học sinh thực sự  làm chủ  quá trình học tập  <br /> giáo viên cần kết hợp một cách đồng bộ  các giải pháp nói trên. Phát triển năng  <br /> lực học sinh không phải là học lỏm cách làm mà phải là tự học sinh tìm ra những  <br /> thắc mắc, những mâu thuẩn và biết cách để giải quyết mâu thuẫn đó.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 21<br />  Việc thực hiện các giải pháp nêu trên phải mang tính đồng bộ  với việc <br /> khai thác đồ  dùng dạy học, trang thiết bị  dạy học và cơ  sở  vật chất của nhà <br /> trường. Học sinh cần phải được nói, được làm, được thể  hiện mình trong quá <br /> trình học tập, có như  vậy việc dạy học của giáo viên mới có giúp cho học sinh  <br /> phát triển được năng lực của mình. <br /> 3.5. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu.<br /> Từ  năm học 2014­2015, khi tôi tập trung nghiên cứu và áp dụng cải tiến <br /> phương pháp dạy học thì chất lượng giờ học đã được nâng lên rõ rệt, khả năng  <br /> của học sinh trong việc nghiên cứu và giải quyết một số vấn đề  liên quan đến <br /> nội dung bài học cũng trở nên  hiệu quả hơn.<br /> Khi dạy bài Phong cách Hồ Chí Minh, tôi đưa ra vấn đề cho học sinh trao  <br /> đổi, thảo luận như sau: Hiện nay, nước ta đã và đang trên con đường hội nhập,  <br /> nền văn hóa Việt Nam  tiếp xúc và giao thoa với nhiều nền văn hóa khác nhau  <br /> trên thế  giới, hãy cho biết quan điểm của em trong việc xây dựng và phát huy  <br /> các giá trị    <br /> văn hóa truyền thống của dân tộc.<br /> Đánh giá khả  năng thực hiện nhiệm vụ  của học sinh  và việc đưa ra kết <br /> quả đúng với yêu cầu tôi thu được kết quả  như sau:<br /> Bảng tổng hợp kết quả khảo nghiệm.<br /> Kiểm chứng năng lực<br /> (mức độ trung bình trở lên) Ghi chú<br /> Năng lực  Năng lực  Năng  Năng  Năng <br /> Năm  Lớp /<br /> đọc – hiểu  hợp tác  lực giải  lực  lực sáng <br /> học sĩ số<br /> văn bản làm việc  quyết  thuyết  tạo<br /> nhóm tình  trình (Qua <br /> trải  <br /> huống<br /> nghiệm)<br /> 9a1  28/35 23/35  19/35 18/35 13/35<br /> 2013­ (35) (80%) (65.7%) (54.2%) (51.1%) (37.1%)<br /> 9a2  26/33 22/33 15/33 22/33 14/33<br /> 2014<br /> (33) 78.7% (67%) 45.4% 67% 42.4%<br /> <br /> <br /> 22<br />  9a1  35/40 40/40 36/40 36/40 34/40 (Áp  <br /> dụng  <br /> 2014­ (40) (87.5%) (100%) (90%) (90%) (85%)<br /> sáng <br /> 9a3  25/28 28/28 23/28 25/28 26/28<br /> 2015 kiến)<br /> (28) (89%) ( 100%) (82%) (89%) (92.8%)<br /> <br /> 2015­ 9a1  40/40  40/40  37/40  35/40 30/40 (Áp  <br /> dụng  <br /> 2016 (40) (100%) (100%) (92,5%) (87,5 %) (75%)<br /> sáng <br /> kiến)<br /> <br /> <br /> 4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị  khoa học của vấn đề  nghiên  <br /> cứu.<br /> Với kết quả như trên có thể  thấy rằng việc áp dụng những sáng kiến về <br /> đổi mới phương pháp dạy học đã đem lại những kết quả cao hơn. Học sinh tích <br /> cực tìm tòi sáng tạo trong các hoạt động học tập. Kết quả học tập của học sinh  <br /> qua các năm được nâng lên rõ rệt, qua mỗi bài dạy về văn bản nhật dụng trong  <br /> chương trình Ngữ văn 9 học sinh đã nhận thức được đầy đủ hơn về các vấn đề <br /> đề cập, có quan điểm sống tiến bộ hơn.<br />      Từ những kết quả đó tôi có thể khẳng định những kinh nghiệm này hoàn toàn <br /> có<br />  thể  áp dụng một cách rộng rãi cho giáo viên khi dạy văn bản nhật dụng lớp 9 <br /> nói riêng và khi dạy hệ  thống văn bản nhật dụng trong chương trình ngữ  văn <br /> THCS nói chung. <br /> III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.<br /> 1.Kết luận.    <br /> Một giờ học văn bản nhật dụng không chỉ đơn thuần là một tiết học  khám <br /> phá vẻ  đẹp của tác phẩm văn chương mà còn là giờ  học bồi dưỡng nhân cách, <br /> lối sống, rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng ứng xử trước các vấn đề  nóng bỏng  <br /> của cuộc sống xã hội hiện đại. Song nếu mỗi giáo viên đều tâm huyết với nghề, <br /> với con người, với mục tiêu giáo dục tích cực thì thiết nghĩ không có gì là chúng <br /> ta không thể  làm được.  Mỗi thầy cô cần chú tâm đến bài giảng của mình từ <br /> <br /> <br /> 23<br /> khâu đầu tiên cho đến khâu cuối cùng của tiết học, thể hiện nó bằng hệ  thống <br /> câu hỏi phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi, phù hợp với đặc trưng bộ  môn, phù <br /> hợp với điều kiện trang thiết bị  mà nhà  trường cung cấp. Có thế, những quan <br /> niệm nhân sinh, bài học về thế giới quan, về lối sồng, về lý tưởng hoài bão về <br /> ước mơ  mới trở  lên sâu sắc,  mới được các em đem soi rọi, kiểm chứng trong  <br /> cuộc sống này.  Mong muốn sáng kiến này sẽ  là một  bông  hoa nhỏ  đồng hành <br /> cùng ngàn hoa tươi sắc trong các trường THCS, góp phần thực hiện thắng lợi <br /> nghị quyết 29 –NQTW8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào <br /> tạo.<br /> 2. Kiến nghị.<br /> *Đối với nhà trường:<br /> ­ Cần  nâng cấp hệ thống máy tính và đường truyền mạng để có thể khai thác <br /> được một cách liên tục, có hiệu quả.<br /> ­ Phòng thiết bị nhà trường nên bổ sung tranh ảnh, băng đĩa, phục vụ tốt cho quá <br /> trình giảng dạy các văn bản Nhật dụng. <br /> ­ Bố trí thời gian cho hoạt động ngoại khoá nhiều hơn, tạo điều kiện cho các em <br /> được thể hiện mình