SKKN: Một số biện pháp quản lí của hiệu trưởng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị giáo dục ở trường tiểu học.

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM<br /> Độc lập - Tự do - Hạnh phúc<br /> <br /> NỘI DUNG SÁNG KIẾN<br /> 1. Tên sáng kiến: Một số biện pháp quản lí của hiệu trưởng nhằm nâng cao<br /> hiệu quả sử dụng thiết bị giáo dục ở trường tiểu học.<br /> 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Lĩnh vực quản lí giáo dục.<br /> 3. Tình trạng và giải pháp đã biết:<br /> 3.1. Đặc điểm tình hình nhà trường.<br /> Trường Tiểu học xã Mường Mô đóng chân trên địa bàn xã Mường Mô – xã<br /> thuộc vùng 135, địa bàn rộng, dân cư phân bố rải rác không đều, điều kiện kinh tế<br /> nghèo nàn, lạc hậu, người dân chủ yếu sống bằng nghề trồng nương rãy. Trường quản<br /> lí 11 điểm bản, trong đó có 7 điểm bản mở lớp học. Cơ sở vật chất phòng lớp học cơ<br /> bản đủ phục vụ cho việc dạy – học của nhà trường( 5 phòng học kiên cố, 11 phòng<br /> bán kiên cố, 8 phòng học tạm). Năm học 2012 – 2013 nhà trường có 20 lớp học, với<br /> 286 học sinh, cơ bản đủ phòng học, bàn ghế, bảng chống lóa cho học sinh; có các<br /> phòng chức năng như phòng Hiệu trưởng, 1 phòng phó hiệu trưởng, 1 phòng Hội<br /> đồng( các phòng chức năng khác không có, không có phòng thư viên, thiết bị). Phòng<br /> thư viện – thiết bị tuy chưa có song nhà trường đã tận dụng nhà ở công vụ( chưa sử<br /> dụng đến) để làm phòng thư viện và phòng được bố trí gọn gàng, khoa học, ngăn nắp.<br /> Tuy số lượng và chất lượng chưa thực sự đầy đủ nhưng cơ bản đáp ứng được yêu cầu<br /> dạy – học của đơn vị.<br /> Tóm lại, tuy cơ sở vật chất của nhà trường còn nghèo nàn, chưa thực sự đáp<br /> ứng được những tiêu chuẩn của yêu cầu đổi mới trong giai đoạn hiện nay nhưng<br /> khuôn viên và cảnh quan sư phạm nhà trường tương đối hợp lý, đảm bảo môi trường<br /> sư phạm “Xanh - Sạch - Đẹp”.<br /> Về đội ngũ CB, GV, NV của nhà trường trong năm học 2012- 2013 là 36 đồng<br /> chí( trong đó: BGH 3 đồng chí, GV 29 đồng chí, NV 4 đồng chí), có đủ giáo viên<br /> chuyên ngành thể dục, âm nhạc, mĩ thuật, tiếng Anh và Tổng phụ trách Đội, giáo viên<br /> đảm bảo tỉ lệ trên lớp theo quy định 1,5 giáo viên/lớp đối với 12 lớp dạy 2 buổi/ ngày<br /> và 1,2giáo viên/lớp đối với 8 lớp dạy thêm buổi/tuần. Hầu hết đội ngũ được đào tạo<br /> đúng chuyên ngành, có kinh nghiệm trong công tác quản lí và dạy học( hiệu trưởng<br /> làm công tác quản lí 6 năm; hiệu phó 3 năm; tuổi nghề của hiệu trưởng và hiệu phó 10<br /> năm; giáo viên trung bình 13 năm trong nghề). Hàng năm tỉ lệ giáo viên giỏi cấp<br /> trường chiếm 50% trở lên, 7 giáo viên giỏi cấp huyện, không có giáo viên yếu về<br /> chuyên môn.<br /> Về số lượng và chất lượng học sinh:<br /> * Số lượng học sinh<br /> BẢNG 3: SỐ LƯỢNG HỌC SINH<br /> STT Khối lớp Số lớp Số học sinh<br /> 1 Khối 1 5 65<br /> 1<br />  2 Khối 2 5 55<br /> 3 Khối 3 4 55<br /> 4 Khối 4 4 62<br /> 5 Khối 5 2 47<br /> Tổng số 20 284<br /> ( Nguồn : Báo cáo thống kê đầu năm học 2012-2013, trong đó có 7 HS khuyết<br /> tật)<br /> <br /> BẢNG 4: CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC<br /> Học lực Hạnh kiểm<br /> t.Số<br /> Năm học Giỏi Khá TB Yếu Đ CĐ<br /> HS<br /> SL % SL % SL % SL % SL % SL %<br /> 2010-2011 249 22 8,8 90 36 130 52,2 7 2,8 249 100 0 0<br /> 2011-2012 254 44 17 90 35 109 40,2 11 4,3 254 100 0 0<br /> 2012-2013 277 49 17,7 94 33,9 112 40,4 22 7,9 255 92,1 22 7,9<br /> ( Nguồn: Báo cáo sơ kết, tổng kết hàng năm)<br /> Qua số liệu thống kê ở trên và qua thực tiễn cho thấy: Chất lượng giáo dục học<br /> sinh hàng năm của nhà trường chưa thực sự cao, tỷ lệ học sinh khá, giỏi hàng năm<br /> chiếm tỉ lệ trên 40%, tỷ lệ học sinh xếp loại hạnh kiểm thực hiện đầy đủ 5 nhiệm vụ<br /> của học sinh đạt trên 92%. Ngoài ra hàng năm nhà trường đều có học sinh đạt giải<br /> trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp huyện( năm học 2012 – 2013 có 6 em đạt giải học<br /> sinh giỏi cấp huyện, 2 học sinh đạt giải trong kì thi toán tuổi thơ, có từ 2 đến 4 học<br /> sinh đạt giải nét chữ đẹp cấp huyện).<br /> Tuy nhiên, có nhiều học sinh nắm và nhớ kiến thức một cách máy móc, thụ<br /> động. Khả năng thực hành và vận dụng kiến thức vào thực tế còn yếu, khả năng giao<br /> tiếp cũng còn nhiều hạn chế bất cập. Vấn đề này đòi hỏi cán bộ quản lý giáo viên nhà<br /> trường cần đẩy mạnh hơn nữa việc tiếp thu hình thức dạy học theo tinh thần đổi mới<br /> nội dung chương trình và đổi mới phương pháp dạy học.<br /> 3.2. Thực trạng về TBGD và công tác quản lý, sử dụng TBGD ở Trường<br /> Tiểu học xã Mường Mô:<br /> * Thực trạng về trang bị TBGD :<br /> Việc trang bị TBGD ở Trường Tiểu học xã Mường Mô chủ yếu là do cấp phát<br /> từ trên xuống theo chỉ tiêu, kế hoạch định sẵn. Nhà trường không mua sắm nhiều mà<br /> thường phát động, tổ chức thi đồ dùng dạy học và huy động giáo viên tự làm nhưng<br /> không đáng kể. Những TBGD được cấp phát chủ yếu là những TBGD thô sơ, đơn<br /> giản như: tranh ảnh, sách giáo khoa, một số bộ mẫu chữ viết, bảng nỉ, bộ dụng cụ học<br /> nhạc, bộ dụng cụ đo đạc,… Tuy nhiên những TBGD được cấp số lượng còn quá ít,<br /> không đủ cho các lớp, các cơ sở.<br /> Hiện nay, nhà trường chỉ có mỗi khối lớp 2 bộ đồ dùng dạy học được cấp phát<br /> từ năm 2005, đến nay một vài bộ đã xuống cấp và thất thoát chi tiết. Việc cấp phát<br /> thiết bị tin học còn nhiều hạn chế, toàn trường chỉ có 2 bộ máy vi tính( 1 dùng cho kế<br /> toán, 1 dùng chung cho BGH thực hiện công tác quản lí và sử dụng các phần mềm<br /> quản lí như seqap, Bu ca, Vemis và phần mềm phổ cập…<br /> 2<br />  Do TBGD được cấp còn thiếu nhiều như vậy nên hàng năm nhà trường cũng có<br /> kế hoạch mua sắm thêm một số trang thiết bị phục vụ cho các hoạt động giáo dục<br /> trong nhà trường như tăng âm, loa máy, đầu video,…nhưng những thiết bị này chỉ<br /> phục vụ cho các hoạt động ngoại khoá, các buổi lễ, hội nghị là chủ yếu, chưa có tác<br /> dụng thiết thực đối với từng tiết dạy.<br /> Ngoài ra hàng năm nhà trường cũng đã tổ chức thi làm đồ dùng dạy học nhưng<br /> những đồ dùng do giáo viên tự làm cũng chỉ là những tranh vẽ đơn giản, bảng tính,<br /> các mẫu vật để giới thiệu, minh họa âm vần lớp 1, nhưng hiệu quả sử dụng chưa cao,<br /> chỉ đáp ứng được kiến thức của 1 tiết dạy nào đó, độ bền lại kém nên không thể sử<br /> dụng được lâu dài. Ở điểm lẻ do cách xa khu trung tâm khoảng ít nhất là 1,5km và xa<br /> nhất là 20km, không đảm bảo về an ninh nên TBGD không để tại lớp( nhiều phòng<br /> học tạm). Các giáo viên chủ nhiệm ở điểm lẻ, 1 tuần đến khu trung tâm 1 đến 2 lần để<br /> sinh hoạt chuyên môn và dự họp có rất ít thời gian xuống thư viện để mượn TBGD,<br /> còn các giáo viên dạy hát nhạc, mỹ thuật thì lại ngại mang TBGD từ khu trung tâm về<br /> điểm lẻ. Vì vậy các lớp ở điểm lẻ học sinh rất ít được học với TBGD, giáo viên dạy<br /> chay là chủ yếu.<br /> Tóm lại, việc trang bị TBGD của nhà trường chủ yếu dựa vào nguồn NSNN<br /> cấp phát, số lượng còn thiếu, không có các TBGD hiện đại nên giáo viên chưa có cơ<br /> hội được tiếp xúc với các thiết bị này vì thế không biết cách sử dụng. TBGD tự làm<br /> không đáng kể, giá trị sử dụng chưa cao do đó chưa đáp ứng được nhu cầu cần thiết<br /> cho việc dạy học trong giai đoạn hiện nay.<br /> * Thực trạng về sử dụng TBGD:<br /> Hiện nay nhà trường chủ yếu sử dụng các TBGD được cấp phát. Qua tìm hiểu<br /> thực trạng nhà trường thấy rằng:<br /> TBGD được sử dụng nhiều nhất và có hiệu quả nhất là ở các môn Toán và<br /> Tiếng Việt lớp 1. Do học sinh lớp 1 còn nhỏ đòi hỏi giải thích kiến thức bằng trực<br /> quan là dễ hiểu nhất nên những bộ chữ học vần, bộ học toán, những tranh ảnh minh<br /> hoạ được sử dụng rất hiệu quả. Ngược lại, TBGD các môn TN– XH, môn thể dục, các<br /> môn nghệ thuật ít được sử dụng, thậm chí có những giáo viên trong suốt năm học<br /> không sử dụng các TBGD này lần nào.<br /> Ở các lớp 2,3,4 TBGD được sử dụng chủ yếu nhất là các bảng gài, bảng nỉ, bộ<br /> chữ dạy tập viết, bộ biểu diễn toán. Các bộ tranh đạo đức, TN – XH, mỹ thuật, thủ<br /> công, các bộ tranh dạy tập làm văn, tập đọc, kể chuyện,… rất ít được sử dụng.<br /> Các TBGD môn Hát nhạc, Mỹ thuật do giáo viên dạy các môn này là giáo viên<br /> chuyên biệt, các TBGD này không để ở tủ mỗi lớp học nên giáo viên rất ngại sử dụng.<br /> Giáo viên hát nhạc lên lớp chủ yếu sử dụng đàn ócgan nhỏ( dùng miệng thổi) nhà<br /> trường có sẵn còn các bộ dụng cụ học nhạc dân tộc, bộ kèn, thanh phách, mõ, song<br /> loan, trống hầu như ít sử dụng đến.<br /> Đặc biệt là các đĩa CD âm nhạc lớp 3, 4 , băng đĩa dạy các môn học lớp 1 hầu<br /> như không giáo viên nào sử dụng( vì không có thiết bị lắp điện lên trên lớp và nếu<br /> mua pin thì quá tốn kém).<br /> <br /> 3<br />  Như vậy, tình trạng dạy chay, học chay vẫn còn phổ biến, giáo viên vẫn quen<br /> với nếp cũ, lên lớp chủ yếu là thuyết trình, giảng giải, thầy đọc – trò chép, thầy giảng<br /> – trò nghe. Giáo viên còn ngại sử dụng TBGD , còn cho rằng sử dụng TBGD mất thời<br /> gian, tốn công chuẩn bị, dành thời gian sử dụng TBGD để giảng giải và cho học sinh<br /> luyện tập vẫn hơn. TBGD chỉ được sử dụng có hiệu quả trong các giờ hội giảng, hội<br /> thi, trong các đợt thanh tra, kiểm tra của cấp trên và nhà trường. Cũng có giáo viên sử<br /> dụng TBGD dạy học nhưng hiệu quả lại chưa cao: có giáo viên chỉ đưa ra coi như<br /> giới thiệu TBGD chứ chưa khai thác được nội dung kiến thức, chưa giúp học sinh<br /> nhận biết kiến thức thông qua quan sát, thực hành trên TBGD; Có giáo viên chưa biết<br /> cách sử dụng TBGD hợp lý, đặt TBGD trên bàn hoặc treo trên bảng từ đầu đến cuối<br /> tiết học làm học sinh phân tán tư tưởng, không chú ý vào nội dung bài học. Sử dụng<br /> TBGD như thế không những không pháy huy được tác dụng của TBGD, không phát<br /> huy được khả năng tư duy độc lập, sáng tạo, tính tự giác, tích cực hoạt động của học<br /> sinh mà còn làm giảm hiệu quả sư phạm của TBGD, làm giảm chất lượng giáo dục<br /> của giờ học.<br /> * Thực trạng việc bảo quản TBGD:<br /> Tuy là trường được đặt ngay trung tâm của xã, gần đường giao thông, nhưng<br /> cũng nằm trong tình trạng chung như một số trường khác, cơ sở vật chất còn nghèo<br /> nàn, nhà trường còn thiếu nhiều phòng chức năng, phòng thiết bị chung với phòng thư<br /> viện và phòng đọc sách của giáo viên, học sinh( đều sử dụng linh hoạt và tự tạo). Ở<br /> từng lớp đã được trang bị đồ dùng học tập cho học sinh, một số TBGD phục vụ các<br /> môn Toán, Tiếng Việt mà giáo viên thường sử dụng, còn rất nhiều TBGD được để<br /> trong phòng thiết bị, thư viện. Các bộ tranh ảnh không có đủ chỗ để treo, có những bộ<br /> cuộn tròn để trong tủ, có bộ thì treo chồng lên nhau trên tường. Vì vậy, khi muốn lấy<br /> một TBGD nào đó thì rất khó khăn, mất thời gian. Các TBGD do không được bảo<br /> quản đúng cách, phòng thư viện không đảm bảo nên rất dễ bị ẩm mốc, hỏng hóc, có<br /> khi còn bị mối mọt, một số thiết bị bằng gỗ bị cong vênh không còn giá trị sử dụng.<br /> Cán bộ phụ trách thiết bị, thư viện không có nghiệp vụ về công tác TBGD ( học<br /> không đúng chuyên ngành), nên nghiệp vụ chuyên môn còn nhiều hạn chế, thời gian<br /> dành cho công việc bố trí, sắp xếp và bảo quản các TBGD chưa được nhiều. Nhà<br /> trường chưa có điều kiện để trang bị các phương tiện chống ẩm mốc, chống mối mọt<br /> và phương tiện phòng cháy, chữa cháy. Cuối mỗi năm học nhà trường đều có tổ chức<br /> kiểm kê nhưng cũng chỉ làm dưới hình thức đếm, rà soát lại xem có thiết bị nào thiếu,<br /> thiết bị nào hỏng mà không có kế hoạch bổ sung, sửa chữa, cũng không quy vào tinh<br /> thần trách nhiệm của ai.<br /> Máy vi tính và các thiết bị điện tử khác không có chế độ bảo quản riêng, không<br /> theo đúng quy trình kỹ thuật của nhà sản xuất, chưa có chế độ bảo dưỡng định kỳ nên<br /> thường xuyên hỏng hóc, phải sửa chữa. Đặc biệt là nguồn điện không đảm bảo nên<br /> thường gây ra hỏng hóc và hiệu quả sử dụng không cao.<br /> Nhà trường đã có sổ sách theo dõi mượn, trả TBGD của giáo viên nhưng cán<br /> bộ phụ trách thiết bị thư viện chưa quan tâm chú ý. Có giáo viên mượn TBGD mà<br /> không ghi vào sổ, có giáo viên mượn nhưng lại không sử dụng hoặc sử dụng không<br /> 4<br /> đúng mục đích, có TBGD giáo viên mượn không trả lại gây thất thoát, lãng phí.<br /> Nhiều khi giáo viên trả TBGD cũng không được kiểm tra lại mà cứ thế treo lên tường<br /> hoặc lại cuộn tròn cất vào tủ, do đó không phát hiện được hư hỏng nên không nêu cao<br /> được tinh thần trách nhiệm của giáo viên.<br /> Có thể nói, việc bảo quản TBGD ở Trường Tiểu học xã Mường Mô chưa được<br /> chú trọng đúng mức, tình trạng hư hỏng, thất thoát, lãng phí dẫn đến kém chất lượng<br /> và hiệu quả sử dụng còn xảy ra nhiều. Đây chính là vấn đề đòi hỏi đội ngũ cán bộ<br /> quản lý và giáo viên, nhân viên nhà trường cần quan tâm chú ý.<br /> * Thực trạng về công tác quản lý TBGD:<br /> Hiệu trưởng nhà trường đã có sự quan tâm tới công tác TBGD, đã phân công<br /> đồng chí phó hiệu trưởng quản lý, theo dõi công tác thiết bị thư viện nhưng chưa có<br /> biện pháp giám sát chặt chẽ. Ban lãnh đạo nhà trường chưa chú ý TBGD để tại các<br /> phòng học giáo viên có sử dụng hay không , TBGD để ở thư viện tuy có sổ theo dõi<br /> mượn, trả nhưng ban giám hiệu cũng chưa thống kê xem giáo viên nào thường xuyên<br /> mượn TBGD, giáo viên nào ít mượn.<br /> Các đồng chí trong ban lãnh đạo nhà trường cũng đã chú ý nhắc nhở, động viên<br /> giáo viên sử dụng TBGD trong quá trình dạy học, giúp giờ học thêm sinh động hấp<br /> dẫn, nâng cao chất lượng giáo dục nhưng việc làm này chưa được tiến hành thường<br /> xuyên, đôi khi mới chỉ là “ đánh trống, bỏ dùi”.<br /> Chưa đưa việc sử dụng TBGD thành tiêu chí đánh giá xếp loại giáo viên, chưa<br /> có những hình thức thi đua khen thưởng thích đáng để giáo viên tích cực sử dụng<br /> TBGD. Vì vậy, việc sử dụng TBGD chưa thực sự trở thành nền nếp. Mặt khác việc<br /> dạy chay đã gần như là truyền thống, là lối mòn khó phá bỏ, giáo viên rất ngại sử<br /> dụng TBGD khi lên lớp mà người quản lý lại ít quan tâm đến việc tìm hiểu lý do, tâm<br /> lý giáo viên nên TBGD chưa được sử dụng đúng với vai trò, chức năng của nó.<br /> Hàng năm nhà trường đã có kế hoạch đầu tư trang bị CSVC và TBGD nhưng<br /> chủ yếu chỉ là kế hoạch về xây dựng CSVC còn TBGD đa số vẫn trông chờ việc cấp<br /> phát từ trên. Nhà trường chưa có kế hoạch cụ thể về trang bị, bảo quản và sử dụng<br /> TBGD. Chưa chú ý đến việc bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho nhân viên làm<br /> công tác thiết bị và bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho giáo viên trực tiếp giảng dạy.<br /> Nói chung, công tác TBGD ở nhà trường đã được quan tâm song chưa đúng<br /> mức, chưa đáp ứng được sự phát triển của nhà trường và yêu cầu của sự đổi mới trong<br /> giai đoạn hiện nay.<br /> 3.3. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên:<br /> Công tác TBGD của Trường Tiểu học xã Mường Mô còn một số bất cập, hạn<br /> chế như trên có thể nói một phần là do điều kiện khách quan nhưng phần lớn vẫn là<br /> do những nguyên nhân chủ quan từ phía nhà trường. Những nguyên nhân khách quan<br /> và chủ quan có thể được kể đến như sau:<br /> * Nguyên nhân khách quan:<br /> Để đáp ứng yêu cầu của sự đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay, Nhà<br /> nước ta cần có nguồn ngân sách đầu tư cho giáo dục lớn hơn rất nhiều song do nguồn<br /> <br /> 5<br /> ngân sách còn hạn hẹp nên Nhà nước không đủ kinh phí để có thể trang bị đồng bộ<br /> TBGD cho tất cả các trường học trên cả nước.<br /> Trong hoàn cảnh chung của đất nước như vậy, CSVC và TBGD của các nhà<br /> trường phụ thuộc vào ngân sách của các địa phương là chủ yếu. Với xã Mường Mô, là<br /> một xã có nền kinh tế lạc hậu, kém phát triển của huyện Nậm Nhùn, xã gồm 1 trường<br /> tiểu học, 1 trường THCS, 1 trường Mầm Non nên việc hỗ trợ kinh phí từ phía địa<br /> phương cho mỗi nhà trường cũng rất hạn chế( hầu như không có). Đời sống kinh tế<br /> của nhân dân cũng ở mức thấp( 60% hộ nghèo), nhận thức của họ về công tác giáo<br /> dục còn chưa đầy đủ nên việc vận động nhân dân đầu tư trang bị hệ thống TBGD cho<br /> nhà trường rất khó khăn.<br /> Việc cấp phát thiết bị còn chậm, không kịp thời, không đúng thời điểm.<br /> Chất lượng TBGD thiếu, không đồng bộ và chất lượng thiết bị chưa bảo đảm.<br /> Với một hệ thống TBGD thiếu về số lượng, yếu về chất lượng và thời gian<br /> cung ứng lại chậm như vậy gây tâm lý không tốt trong giáo viên, làm họ ngại sử dụng<br /> vì lo nếu TBGD không đảm bảo sẽ mất thời gian mà lại không mang lại hiệu quả cho<br /> giờ học.<br /> * Nguyên nhân chủ quan:<br /> Nhà trường chưa có một kế hoạch chiến lược hữu hiệu về trang bị, bảo quản và<br /> sử dụng TBGD. Do CSVC của nhà trường còn quá nghèo nàn lại trong giai đoạn<br /> chuẩn bị di dời tái định cư thủy điện Lai Châu nên trang bị TBGD còn mang tính chắp<br /> vá, không có phòng riêng, không có kinh phí để bảo quản TBGD nên việc bảo quản<br /> đã khó, việc sử dụng còn khó khăn hơn. Những băng đĩa nhạc do không có đầu video,<br /> ti vi, không có đèn chiếu, không có điện… ở các lớp nên không thể sử dụng được;<br /> một số TBGD hiện đại khác cũng không có đủ điều kiện về phòng, ánh sáng, các<br /> phương tiện kĩ thuật dạy học để sử dụng.<br /> Bàn ghế trong từng phòng học vẫn chưa đảm bảo đúng quy cách( hiện đang sử<br /> dụng bàn học của sinh viên), chưa có bàn đôi ghế đơn bằng chất liệu nhẹ nên rất khó<br /> cho việc tổ chức cho học sinh học nhóm, làm thí nghiệm, vì thế giáo viên cũng ngại<br /> sử dụng TBGD.<br /> Cán bộ làm công tác TBGD không có nghiệp vụ, ít đầu tư đến công việc nên<br /> rất hạn chế trong công tác.<br /> Một nguyên nhân quan trọng và chủ yếu đó là sự nhận thức chưa đúng của giáo<br /> viên và đội ngũ cán bộ quản lý. Họ chưa nhận thức được vị trí, vai trò, tầm quan trọng<br /> của TBGD trong quá trình dạy học. Nếp nghĩ và thói quen dạy chay, ngại đổi mới<br /> dường như đã hằn sâu trong họ nên họ rất ngại sử dụng TBGD khi lên lớp. Giáo viên<br /> đã kém nhiệt tình sử dụng TBGD , kỹ năng sử dụng kém lại ít có cơ hội được tập<br /> huấn. Ban lãnh đạo nhà trường lại chưa có biện pháp quản lý, chỉ đạo hữu hiệu, chưa<br /> có quy định cụ thể về việc sử dụng TBGD, còn buông lỏng công tác kiểm tra, đánh<br /> giá. TBGD tự làm có nhưng sơ sài, đơn điệu, chất lượng chưa cao.<br /> Do những nguyên nhân khách quan và chủ quan trên nên hiệu quả sử dụng<br /> TBGD ở Trường Tiểu học xã Mường Mô chưa cao, đòi hỏi phải đổi mới công tác<br /> <br /> 6<br /> quản lý TBGD bằng những biện pháp hữu hiệu nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng<br /> TBGD và góp phần quan trọng nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.<br /> 4. Mô tả sáng kiến:<br /> 4.1. Mục đích của sáng kiến:<br /> Đề xuất và lý giải một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng<br /> TBGD ở trường tiểu học.<br /> 4.2. Nội dung của sáng kiến:<br /> Qua nghiên cứu lý luận và thực tiễn trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng<br /> TBGD, tôi nhận thấy rằng TBGD chịu sự chi phối của nội dung và phương pháp dạy<br /> học. Nội dung dạy học quy định những đặc điểm cơ bản của TBGD bởi lẽ TBGD phải<br /> tính đến một cách toàn diện các đặc điểm của nội dung, chương trình. Mỗi TBGD<br /> phải được cân nhắc, lựa chọn để đáp ứng được nội dung, chương trình, đồng thời<br /> cũng phải thoả mãn các yêu cầu về khoa học sư phạm , kinh tế, thẩm mỹ và an toàn<br /> cho giáo viên và học sinh khi sử dụng nhằm đạt kết quả mong muốn.<br /> Như vậy công tác quản lý TBGD càng khó khăn, nặng nề hơn trong thời kì<br /> công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đòi hỏi người hiệu trưởng nhà trường phải<br /> nắm chắc lý luận về TBGD, có quyết tâm cao chỉ đạo việc trang bị, sử dụng và bảo<br /> quản TBGD bằng những biện pháp phù hợp thì mới đem lại hiệu quả cao. Là một hiệu<br /> trưởng nhà trường khi đi sâu nghiên cứu đề tài “Một số biện pháp quản lý của hiệu<br /> trưởng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng TBGD ở trường tiểu học”, tôi mạnh dạn đưa<br /> ra các biện pháp quản lý của người hiệu trưởng với công tác này ở Trường Tiểu học<br /> xã Mường Mô, huyện Nậm Nhùn như sau:<br /> 4.2.1.Tăng cường đầu tư trang bị TBGD:<br /> Với điều kiện CSVC của địa phương và nhà trường trong giai đoạn hiện nay, để<br /> nâng cao hơn nữa uy tín và vị thế của nhà trường trong xã hội thì nhà trường không<br /> thể chỉ trông chờ vào các TBGD được cấp phát mà cần có kế hoạch đầu tư mua sắm<br /> những trang thiết bị, những phương tiện kĩ thuật dạy học, cần phải xây dựng một hệ<br /> thống TBGD tương xứng với với tầm phát triển của nhà trường và với yêu cầu của<br /> công tác dạy học trong giai đoạn hiện nay.<br /> * Xây dựng kế hoạch trang bị TBGD:<br /> Để đạt được một hệ thống TBGD hoàn chỉnh đáp ứng yêu cầu của công tác<br /> giảng dạy là một việc làm tốn kém và lâu dài, nhà trường cần phải tập trung trí tuệ,<br /> công sức của nhiều người để xây dựng kế hoạch dài hạn trong khoảng 5 - 10 năm mới<br /> có thể hoàn chỉnh được. Kế hoạch về công tác TBGD cần được xây dựng lồng trong<br /> bản kế hoạch chung của nhà trường trong từng năm học, phải đưa thành mục tiêu<br /> phấn đấu cần hoàn thành trong chỉ tiêu năm học.<br /> Nói chung, người quản lý phải nắm được tình hình và thông tin có liên quan,<br /> những thuận lợi, khó khăn phục vụ cho việc lập và thực hiện kế hoạch. Kế hoạch phải<br /> nêu ra được hàng loạt các tình huống, các vấn đề và tìm cách giải quyết các vấn đề đó<br /> trong bối cảnh thực tế của trường bằng một mô hình các biện pháp khả thi.<br /> <br /> 7<br />  Với những yêu cầu và xu thế phát triển của thời đại hiện nay, trong điều kiện<br /> thực tế của trường tiểu học Mường Mô, hiệu trưởng nhà trường có thể tiến hành xây<br /> dựng kế hoạch trang bị TBGD theo các bước như sau:<br /> Cuối năm học hiệu trưởng cần chỉ đạo ban lãnh đạo nhà trường cùng cán bộ<br /> phụ trách thiết bị thư viện rà soát, kiểm kê lại số lượng, đánh giá chất lượng của từng<br /> loại TBGD nhà trường hiện có. Sau đó thăm dò ý kiến của giáo viên, học sinh, hội cha<br /> mẹ học sinh, ý kiến của chính quyền địa phương về việc trang bị các thiết bị cần thiết<br /> cho hoạt động dạy học của nhà trường. Nhà trường cần dần từng bước đầu tư trang bị<br /> từ cơ sở hạ tầng đến TBGD, với mục tiêu phấn đấu hoàn thiện dần, xây dựng từ ít tới<br /> nhiều, từ đơn giản đến hiện đại theo kế hoạch từng năm tiến tới xây dựng trường<br /> chuẩn Quốc gia đến năm 2015.<br /> * Tổ chức thực hiện kế hoạch trang bị:<br /> Để thực hiện tốt kế hoạch đã xây dựng, ngay từ đầu năm học hiệu trưởng cần<br /> thành lập ban CSVC và TBGD, ban này gồm một phó hiệu trưởng phụ trách hoặc trực<br /> tiếp hiệu trưởng phụ trách, cùng với cán bộ thư viện, thiết bị và các tổ trưởng chuyên<br /> môn. Nhiệm vụ của ban CSVC, TBGD là phải xây dựng và tổ chức thực hiện kế<br /> hoạch về công tác TBGD, xem xét các TBGD cần mua sắm và tổ chức cho giáo viên<br /> tự làm hoặc sưu tầm TBGD.<br /> - Mua sắm TBGD :<br /> Cán bộ phụ trách thiết bị, thư viện giúp hiệu trưởng hệ thống lại những TBGD<br /> cần mua sắm xếp theo thứ tự ưu tiên: Rất cần thiết, cần thiết, chưa cần thiết. Sau đó<br /> tham khảo giá cả thị trường, tìm hiểu nguồn cung cấp, dự toán kinh phí cần thiết cho<br /> từng đợt. Hiệu trưởng xem xét lượng kinh phí nhà trường có thể đầu tư là bao nhiêu,<br /> cần xin hỗ trợ là bao nhiêu, cần huy động sức dân là bao nhiêu.<br /> Hiệu trưởng lập tờ trình, trình uỷ ban nhân dân xã về kế hoạch mua sắm<br /> TBGD, xin trợ cấp kinh phí, và đề nghị được phép huy động sự đóng góp của cha mẹ<br /> học sinh. Khi đã có sự đồng ý của chính quyền địa phương, hiệu trưởng tổ chức họp<br /> ban đại diện cha mẹ học sinh thông qua kế hoạch để có được sự đồng thuận của cha<br /> mẹ học sinh, phát huy truyền thống sẵn có lập quỹ tự nguyện để trang bị TBGD, kêu<br /> gọi cha mẹ học sinh, các đoàn thể, các cơ quan, các tổ chức và cá nhân trong địa bàn<br /> đóng góp xây dựng. Nói chung, hiệu trưởng cần chủ động về nguồn kinh phí không<br /> nên chỉ trông chờ vào sự trợ cấp, đầu tư từ cấp trên mà cần làm tốt công tác xã hội<br /> hoá giáo dục để tăng kinh phí đầu tư trang bị TBGD.<br /> Song song với việc huy động nguồn kinh phí, nhà trường cần có kế hoạch sử<br /> dụng tốt các nguồn kinh phí từ ngân sách nhà nước và vốn tự có đúng mục đích,<br /> không cắt xén hay chi dùng cho việc khác và làm tốt công tác xã hội hoá giáo dục để<br /> tăng kinh phí đầu tư trang bị TBGD. Có như vậy mới tạo được lòng tin cho nhân dân<br /> và các tổ chức, cơ quan chính quyền địa phương.<br /> - Tự làm và sưu tầm TBGD :<br /> Với điều kiện hiện tại của nhà trường và địa phương thì trang bị TBGD bằng<br /> con đường mua sắm không thể ngay một lúc có thể đáp ứng đủ nhu cầu giảng dạy và<br /> học tập của giáo vên, học sinh nhà trường, đặc biệt với một địa bàn còn quá nghèo<br /> 8<br /> nàn như xã Mường Mô. Do đó, nhà trường cần phát huy tính tích cực, chủ động, sáng<br /> tạo của tập thể cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh trong công tác TBGD. Phát<br /> động phong trào tự làm TBGD trong giáo viên, học sinh và huy động cả cha mẹ học<br /> sinh tự làm những thiết bị cần thiết phục vụ cho việc học tập của con em mình, thu<br /> hút được sự quan tâm của cha mẹ học sinh đối với các hoạt động giáo dục của nhà<br /> trường, họ thấy được tầm quan trọng và vai trò của TBGD trong việc nâng cao chất<br /> lượng giáo dục và từ đó sẽ ủng hộ nhà trường đầu tư mua sắm những phương tiện kĩ<br /> thuật dạy học hiện đại.<br /> Hoạt động tự làm TBGD có có tác dụng huy động mọi tiềm năng, trí tuệ và sự<br /> sáng tạo của họ, kích thích hứng thú nghề nghiệp của giáo viên, niềm hăng say học<br /> tập của học sinh. Thông qua hoạt động này, tầm hiểu biết và nhận thức của giáo viên<br /> được mở rộng, thấy được sự cần thiết phải sử dụng TBGD trong quá trình dạy học và<br /> làm xuất hiện nhu cầu tự nhiên trong việc sử dụng TBGD. Hoạt động tự làm TBGD<br /> còn có tác dụng phục vụ kịp thời cho việc cải tiến, đổi mới phương pháp dạy học. Bởi<br /> vì, mỗi giờ học, mỗi nội dung kiến thức đều cần những TBGD tương ứng mà trong<br /> các danh mục TBGD tối thiểu được cấp phát không phải lúc nào cũng có đầy đủ. Do<br /> đó tự làm TBGD là giáo viên linh hoạt, sáng tạo ra những TBGD phù hợp với nội<br /> dung kiến thức mình cần dạy, phù hợp với đối tượng học sinh của lớp mình,…<br /> Những TBGD tự làm cần đạt các yêu cầu sau: Đảm bảo tính thực tiễn, tính giáo<br /> dục, tính thẩm mỹ, tính sáng tạo và tính kinh tế. Muốn như vậy, hàng năm nhà trường<br /> cần tổ chức mở lớp tập huấn, hướng dẫn giáo viên tự làm TBGD. Có thể mua thêm<br /> những tài liệu hướng dẫn giáo viên tự làm TBGD để giáo viên tự đọc, tự tìm hiểu sau<br /> đó tổ chức các buổi hội thảo chuyên đề trao đổi về phương hướng làm TBGD. Từ đó<br /> giáo viên sẽ học tập và biết cách tận dụng những nguyên liệu rẻ tiền, sẵn có để tự làm<br /> TBGD.<br /> Ngoài việc khuyến khích giáo viên, học sinh và cha mẹ học sinh tự làm TBGD<br /> cũng cần khuyến khích họ sưu tầm những tranh ảnh, mô hình, mẫu vật trong thực tế<br /> để phục vụ cho hoạt động giáo dục trong nhà trường.<br /> Như vậy, việc tự làm TBGD vừa góp phần tích cực xây dựng hệ thống TBGD<br /> vừa mang ý nghĩa kinh tế vừa mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc. Nhà trường cần tổ chức<br /> hoạt động này thường xuyên (mỗi năm 1 lần) để trở thành phong trào sôi nổi trong<br /> giáo viên và học sinh.<br /> 4.2.2. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên về tầm quan trọng của<br /> TBGD trong việc đổi mới phương pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học:<br /> * Nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lý:<br /> - Nội dung nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý: Bất cứ một công việc gì thì<br /> vai trò chỉ đạo của người quản lý đều rất quan trọng và có ý nghĩa quyết định. Một khi<br /> người cán bộ quản lý có nhận thức đúng và quyết tâm cao thì giáo viên và học sinh sẽ<br /> hưởng ứng và quyết tâm thực hiện.<br /> Hiện nay, về lý luận cũng như thực tiễn người ta đã bắt đầu công nhận quản lý<br /> giáo dục là một nghề, nên để quản lý TBGD đòi hỏi người cán bộ quản lý phải có<br /> nhận thức đầy đủ và thực tiễn thuộc lĩnh vực quản lý và có trình độ vững vàng về<br /> 9<br /> nghiệp vụ quản lý chuyên ngành. Về vấn đề TBGD, người cán bộ quản lý cần phải<br /> thấy rõ:<br /> + Do nội dung chương trình, sách giáo khoa đã đổi mới, phương pháp dạy học<br /> cũng đổi mới theo, TBGD đã được cung cấp với số lượng tương đối nhiều. Tuy chưa<br /> đáp ứng đầy đủ nhu cầu dạy và học trong giai đoạn hiện nay nhưng cũng cần thừa<br /> nhận rằng: Trong quá trình phát triển giáo dục Việt Nam, chưa bao giờ có TBGD<br /> nhiều và tương đối đầy đủ như hiện nay. Một phần do đổi mới phương pháp dạy học<br /> yêu cầu phải có TBGD, một phần do nền kinh tế của đất nước đã cho phép trang bị<br /> TBGD cho ngành Giáo dục và Đào tạo.<br /> + TBGD góp phần đổi mới phương pháp dạy học. Muốn học sinh hoạt động<br /> nhiều hơn, suy nghĩ nhiều hơn thảo luận nhiều hơn thì không thể thiếu TBGD trong<br /> quá trình dạy học. Theo tôi, người cán bộ quản lý phải thấm nhuần tinh thần này hơn<br /> ai hết. Chỉ có thấm nhuần như thế mới có thể quan tâm đúng mức tới công tác TBGD<br /> và quyết tâm chỉ đạo giáo viên sử dụng TBGD.<br /> + Người cán bộ quản lý cũng cần quan tâm đến nội dung về TBGD: máy móc,<br /> dụng cụ thí nghiệm, mô hình, mẫu vật, hoá chất, tranh ảnh, bản đồ, dụng cụ giáo dục<br /> thể chất, âm nhạc, mỹ thuật, thiết bị Nghe – Nhìn; Nguồn gốc, chất lượng, số lượng<br /> và sự bảo quản, sử dụng; Sự phân biệt các loại dụng cụ thí nghiệm chứng minh và<br /> thực hành; Kinh phí nào để mua TBGD và cho sự bù đắp tiêu hao khi sử dụng; Vai trò<br /> của các TBGD tự làm hoặc sưu tầm bởi giáo viên và học sinh; Việc thực hiện công<br /> tác kiểm tra, kiểm kê, đánh giá; Các loại sổ sách theo dõi để quản lý TBGD …<br /> - Hình thức tổ chức nâng cao nhận thức: Như vậy, người cán bộ quản lý có thể<br /> phải cần đến các phương pháp và phương tiện quản lý để quản lý TBGD (ghi chép,<br /> phân loại, lập ma trận, sử dụng máy vi tính…). Muốn nâng cao nhận thức về công tác<br /> TBGD người cán bộ quản lý cần:<br /> + Chủ động thu thập và xử lý thông tin có liên quan thông qua các tài liệu, sách<br /> báo, phương tiện thông tin đại chúng. Nghiên cứu kỹ các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo<br /> của cấp trên, các tài liệu về quản lý giáo dục.<br /> + Tham gia các đợt tập huấn chuyên đề, hội thảo, báo cáo khoa học hay các lớp<br /> bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục tập trung, các lớp bồi dưỡng về quản lý hiệu quả<br /> TBGD.<br /> + Tham quan học tập các trường làm tốt công tác TBGD.<br /> + Tăng cường hoạt động thực tiễn trong công việc hàng ngày.<br /> + Tập hợp được sự đóng góp trí tuệ của cộng sự.<br /> + Ngoài việc nâng cao nhận thức của bản thân, người cán bộ quản lý với trách<br /> nhiệm của mình còn cần có biện pháp nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ, giáo<br /> viên, công nhân viên nhà trường.<br /> * Nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên:<br /> - Nội dung nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên:<br /> Nhận thức là cơ sở của hành động, nhận thức đúng thì hành động mới đem lại<br /> hiệu quả cao. Dân ta có câu: “Tư tưởng không thông thì đeo bình tông không nổi”. Ở<br /> đây muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của nhận thức. Như vậy, biện pháp “Nâng cao<br /> 10<br /> nhận thức cho đội ngũ giáo viên về tầm quan trọng của TBGD trong việc đổi mới<br /> phương pháp” là biện pháp có vị trí quan trọng, quyết định hướng đi và hiệu quả của<br /> của việc nâng cao chất lượng giáo dục qua việc chỉ đạo giáo viên sử dụng có hiệu quả<br /> TBGD. Như phần thực trạng đã đề cập, một trong những nguyên nhân gây nên tình<br /> trạng sử dụng TBGD kém hiệu quả là do giáo viên chưa nhận thức đúng đắn về công<br /> tác TBGD. Chính vì vậy, để nâng cao hiệu quả sử dụng TBGD thì việc đầu tiên là<br /> phải nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên về công tác này trong nhà trường.<br /> Về lý luận và thực tiễn đã cho thấy: Giáo viên mãi mãi là người làm chủ<br /> TBGD, là người trực tiếp tổ chức cho học sinh sử dụng có hiệu quả TBGD. Muốn vậy<br /> ngoài lòng yêu nghề, giáo viên cần phải hiểu rõ vị trí, vai trò, tầm quan trọng của<br /> TBGD đối với việc đổi mới phương pháp. Bản thân TBGD đã chứa đựng những<br /> thông tin cần thiết của nội dung bài học, nó chứa đựng trình độ khoa học kỹ thuật,<br /> chứa đựng những yếu tố lịch sử, nó là một thành tố không thể thiếu được trong việc<br /> nâng cao chất lượng dạy học. Đặc biệt với học sinh tiểu học, thì TBGD lại càng cần<br /> thiết và quan trọng trong quá trình dạy học vì đặc điểm tư duy của học sinh tiểu học<br /> chủ yếu là tư duy trực quan hình ảnh.<br /> Giáo viên cần nhận thức rõ, phải xác định được nếu không có TBGD thì không<br /> thể chuyển tải được kiến thức mới với những môn khoa học thực nghiệm. Khi đã có<br /> TBGD thì vấn đề tiếp theo là giáo viên cần có trình độ chuyên môn nghiệp vụ cao, có<br /> hiểu biết về TBGD: nội dung, cấu tạo, chức năng của từng thiết bị, kỹ thuật sử dụng<br /> TBGD, hiểu biết sâu sắc về phương pháp dạy học, nắm được tâm lý của học sinh…<br /> để sử dụng TBGD có hiệu quả.<br /> Chất lượng, hiệu quả của đổi mới phương pháp chỉ có thể đem lại từ việc sử<br /> dụng hiệu quả TBGD trong quá trình dạy học.<br /> - Hình thức tổ chức nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên:<br /> Ngoài việc nâng cao nhận thức cho giáo viên thông qua các chương trình học<br /> tập, bồi dưỡng giáo viên theo chu kỳ, bồi dưỡng thường xuyên,… Về phía nhà trường<br /> cần tổ chức nhiều biện pháp và hình thức tổ chức khác nhau như:<br /> Ngay từ đầu năm học nhà trường cần tổ chức cho giáo viên học tập các Nghị<br /> quyết, Luật giáo dục, điều lệ trường tiểu học, quy chế thiết bị giáo dục trong trường<br /> phổ thông để họ nắm vững về đường lối, chính sách, quan điểm về đổi mới phương<br /> pháp dạy học gắn liền với đầu tư trang bị và sử dụng TBGD của Đảng và Nhà nước.<br /> Nhà trường chủ động đặt thêm một số loại báo, tạp chí như: Tạp chí Giáo dục<br /> tiểu học của vụ tiểu học, tạp chí Thiết bị giáo dục của Hiệp hội thiết bị giáo dục Việt<br /> Nam,…xây dựng thành tủ sách dùng chung và tổ chức cho giáo viên đọc, trao đổi,<br /> thảo luận trong các buổi sinh hoạt chuyên môn.<br /> Tổ chức cho giáo viên đi tham quan các trường tiểu học làm tốt công tác TBGD<br /> để trao đổi, học hỏi linh nghiệm từ đồng nghiệp.<br /> Khuyến khích giáo viên tự học, tự bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho bản thân.<br /> 4.2.3. Đẩy mạnh việc bồi dưỡng nghiệp vụ sử dụng TBGD, cách khai thác<br /> sử dụng TBGD:<br /> <br /> 11<br />  Sử dụng là mục tiêu cơ bản và là mục tiêu cuối cùng của toàn bộ công tác thiết<br /> bị nhà trường. Quan điểm này rất quan trọng và cần được thông suốt trong toàn bộ đội<br /> ngũ những người làm công tác TBGD. Nếu TBGD không được sử dụng thì việc đầu<br /> tư trang bị, xây dựng hệ thống TBGD cũng trở thành thừa. Bản thân TBGD chỉ là vật<br /> vô tri, vô giác, nếu con người không sử dụng thì không thể phát huy được tác dụng và<br /> khả năng sư phạm của nó. Nhưng nếu sử dụng sai hoặc không đúng mục đích thì thì<br /> có thể sẽ phản tác dụng. Để sử dụng TBGD có hiệu quả đòi hỏi người giáo viên phải<br /> có trình độ chuyên môn nghiệp vụ về yêu cầu sử dụng TBGD. Cần hiểu biết về<br /> TBGD , kỹ thuật sử dụng chúng và hiểu biết sâu sắc về phương pháp dạy học trực<br /> quan.: sử dụng TBGD với mục đích gì, vào lúc nào, trong thời gian bao lâu, học sinh<br /> cần tham gia hoạt động như thế nào?…<br /> Sử dụng TBGD có hiệu quả để tránh những lãng phí về kinh phí, vật tư- khoa<br /> học - kỹ thuật - giáo dục. Sử dụng TBGD còn nhằm phát huy tính tích cực, chủ động,<br /> sáng tạo của học sinh trong dạy học.<br /> Trong giai đoạn hiện nay, chúng ta đang có xu hướng sử dụng các TBGD hiện<br /> đại như: đèn chiếu, băng hình, vi tính,…Khi nhà trường đã trang bị các thiết bị này thì<br /> yêu cầu giáo viên phải nắm được tối thiểu về cấu tạo, chức năng và cách vận hành, sử<br /> dụng chúng.<br /> Công tác TBGD phải làm thường xuyên, liên tục và toàn diện từ khâu trang bị,<br /> sử dụng và bảo quản. Trong những vấn đề đó nổi cộm lên là công tác tập huấn cho<br /> giáo viên sử dụng TBGD phục vụ cho bài giảng, và tăng cường việc sử dụng TBGD<br /> trong dạy học.<br /> * Tập huấn kỹ năng, nghiệp vụ sử dụng TBGD cho giáo viên:<br /> Nhà trường cần có nhiều hình thức bồi dưỡng nghiệp vụ sử dụng TBGD cho<br /> giáo viên:<br /> + Với cán bộ phụ trách TBGD cần có chuyên môn nghiệp vụ cao, phải được<br /> đào tạo bài bản, do chưa có biên chế giáo viên phụ trách thiết bị nên nhà trường có thể<br /> gửi giáo viên đi học các lớp tập huấn dài hạn, hoặc ngắn hạn do các cấp tổ chức. Sau<br /> khi cán bộ phụ trách thiết bị đã nắm chắc chuyên môn nghiệp vụ, có kỹ năng sử dụng<br /> TBGD có thể về triển khai đại trà cho giáo viên nhà trường.<br /> + Trong thời gian bồi dưỡng chuyên môn hè cho giáo viên, nhà trường cũng có<br /> thể kết hợp mở lớp tập huấn kỹ năng nghiệp vụ sử dụng TBGD cho toàn bộ giáo viên<br /> trong trường, có thể mời các chuyên gia về về báo cáo về các vấn đề chuyên môn, kỹ<br /> thuật, học thuật,…và tập huấn cho giáo viên cách sử dụng, vận hành các TBGD hiện<br /> đại.<br /> + Có thể kết hợp với các trường bạn trong cụm mở những cuộc hội thảo trao<br /> đổi kinh nghiệm sử dụng TBGD vừa mang tính học hỏi lẫn nhau, vừa mang tính đoàn<br /> kết, giúp đỡ nhau trong chuyên môn, từ đó tạo thành ý thức tự giác, phong trào sử<br /> dụng TBGD trong quá trình dạy học.<br /> + Trong các buổi sinh hoạt chuyên môn của các tổ, khối, cần đưa nội dung trao<br /> đổi nghiệp vụ sử dụng TBGD, có thể làm mẫu, thao giảng với từng môn học, từng tiết<br /> học (sử dụng TBGD vào lúc nào, bố trí trình bày sao cho hợp lý, mức độ và cường độ<br /> 12<br /> sử dụng ra sao), từ đó đúc rút thành nghiệm. Ban giám hiệu nhà trường cần sưu tầm<br /> và xây dựng những bộ tài liệu để hỗ trợ giải quyết các câu hỏi về chuyên môn, kỹ<br /> thuật, bồi dưỡng lý luận, nghiệp vụ cho giáo viên.<br /> * Bồi dưỡng sử dụng TBGD thường xuyên trong quá trình dạy học:<br /> Để nâng cao hiệu quả sử dụng TBGD, khi giáo viên đã có nhận thức đúng đắn<br /> về tầm quan trọng của TBGD trong quá trình dạy học, đã có kỹ năng nghiệp vụ sử<br /> dụng TBGD thì việc làm tiếp theo hết sức cần thiết đó là làm sao để nâng cao tần suất<br /> sử dụng các TBGD, TBGD phải được sử dụng thường xuyên và có hiệu quả, như vậy<br /> việc đầu tư trang bị mới không lãng phí vô ích.<br /> - Biện pháp hành chính:<br /> Nhà trường cần yêu cầu giáo viên nghiêm chỉnh chấp hành các quy chế hiện<br /> hành của Bộ Giáo dục và Đào tạo, quy chế quản lý tài sản, tài chính của Nhà nước.<br /> Ngay từ đầu năm học, nhà trường cũng cần xây dựng được những quy định về<br /> TBGD và sử dụng TBGD nhằm thiết lập được nề nếp, thói quen sử dụng TBGD của<br /> giáo viên trong trường. Những quy định này cần được thông qua hội đồng sư phạm<br /> nhà trường sau đó làm thành văn bản, trở thành quy định bắt buộc, nếu vi phạm sẽ bi<br /> xử lý theo quy định.<br /> Việc sử dụng TBGD được xét thành tiêu chí đánh giá thi đua giáo viên.<br /> Việc sử dụng TBGD phải được quản lý một cách chặt chẽ, kể cả những TBGD<br /> để tại phòng học của các lớp, kể cả các TBGD giáo viên mượn tại phòng thiết bị, hàng<br /> tuần tất cả các giáo viên đều phải có phiếu đăng ký sử dụng TBGD trong tuần (nộp<br /> cho cán bộ phụ trách thiết bị vào cuối tuần trước). Cán bộ phụ trách thiết bị dán phiếu<br /> này ngay tại phòng thiết bị để tiện theo dõi.<br /> <br /> * Mẫu phiếu đăng ký sử dụng TBGD :<br /> Tuần:……………… Từ ngày:…………đến ngày:…………<br /> Họ và tên giáo viên:…………………………………………………………..<br /> <br /> Thứ ngày Tên TBGD cần sử dụng Tên bài dạy Môn Lớp<br /> Hai<br /> Ba<br /> Tư<br /> Năm<br /> Sáu<br /> <br /> Mặt khác, hàng ngày giáo viên cần ghi nhật ký sử dụng TBGD vào sổ nhật ký<br /> để tiện theo dõi.<br /> Cũng cần chú ý nâng cao vai trò của tổ chuyên môn trong việc sử dụng TBGD.<br /> Tổ trưởng tổ chuyên môn chính là cánh tay nối dài của hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên<br /> môn có vai trò theo dõi, nhắc nhở các thành viên trong tổ mình sử dụng TBGD<br /> thường xuyên, việc làm này rất có hiệu quả bởi chính trong tổ sẽ biết rõ ngày nào, dạy<br /> <br /> 13<br /> bài gì, cần sử dụng TBGD nào họ sẽ nhắc nhở nhau và giúp đỡ nhau để cùng sử dụng<br /> TBGD có hiệu quả.<br /> - Biện pháp thi đua: Biện pháp này sẽ phát huy nhiều tác dụng nếu được sử<br /> dụng đúng lúc, đúng mục đích và công bằng, khách quan.<br /> Tổ chức tốt phong trào thi đua sử dụng TBGD có hiệu quả trong mỗi tiết dạy<br /> hàng ngày. Trong các kỳ hội giảng, thao giảng cũng cần đặt tiêu chí “tiết dạy có sử<br /> dụng TBGD hiệu quả” lên hàng đầu. Hiệu trưởng đánh giá giờ giảng của giáo viên,<br /> bên cạnh những căn cứ về mục đích, yêu cầu, nội dung kiến thức,…còn phải đánh giá<br /> khâu chuẩn bị bài giảng (trong đó có sự chuẩn bị về TBGD )và khâu sử dụng TBGD<br /> trong dạy học. Qua đó có thể nhận rõ giáo viên nào có ý thức, có kỹ năng sử dụng<br /> TBGD, giáo viên nào còn yếu về kỹ năng nghiệp vụ và có kế hoạch bồi dưỡng thêm<br /> ra sao.<br /> Sau mỗi đợt thi đua cần có chế độ khen thưởng động viên kịp thời, thoả đáng<br /> kể cả về vật chất lẫn tinh thần. Đồng thời cũng cần có biện pháp nhắc nhở hợp lý đối<br /> với những giáo viên không có ý thức, ngại sử dụng TBGD. Làm như thế mới tạo được<br /> sự công bằng, khách quan, khuyến khích được sự tham gia nhiệt tình, tích cực của<br /> mọi giáo viên.<br /> Chúng ta biết rằng, nếu TBGD không được sử dụng vào hoạt động dạy học thì<br /> hiệu quả sư phạm của nó chỉ là con số không. Khi đó mọi sự trang bị, đầu tư cho công<br /> tác TBGD đều vô nghĩa. Do đó cần tăng cường sử dụng một cách thường xuyên, liên<br /> tục và hiệu quả cao.<br /> 4.2.4. Chỉ đạo tích cực công tác bảo quản TBGD:<br /> Hiệu quả sử dụng và khai thác TBGD phụ thuộc vào nhiều yếu tố: Sự quan<br /> tâm của lãnh đạo nhà trương đối với việc đổi mới phương pháp dạy và học, đối với<br /> công tác tổ chức quản lý nghiệp vụ TBGD, khả năng và trình độ chuyên môn quản lý<br /> của cán bộ phụ trách TBGD, sự nhiệt tình và trách nhiệm của các giáo viên trong nhà<br /> trường, cách bảo quản, bố trí sắp xếp các TBGD,…Như vậy, Một trong những điều<br /> kiện để sử dụng, khai thác có hiệu quả TBGD là TBGD phải được bảo quản tốt.<br /> Mặt khác, tất cả các TBGD (từ đơn giản đến phức tạp) đều có thể bị hỏng hóc<br /> hay mất mát qua quá trình sử dụng và qua thời gian. Cần tăng cường việc bảo quản<br /> TBGD để kéo dài tuổi thọ và giá trị sử dụng của nó. Bảo quản TBGD đạt được hai<br /> mục đích: bảo vệ được TBGD, loại trừ hoặc hạn chế về cơ bản những hư hỏng không<br /> đáng có và đảm bảo hiệu quả, thuận lợi cho việc sử dụng. Muốn bảo quản TBGD tốt<br /> người cán bộ quản lý cần chỉ đạo cán bộ phụ trách thiết bị làm tốt công việc của họ,<br /> cần đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng (kho tàng, phòng thiết bị, Phòng học bộ môn,…)<br /> và hệ thống sổ sách theo dõi, quản lý.<br /> * Lựa chọn cán bộ phụ trách phòng thiết bị:<br /> Đây là yếu tố tiên quyết, hàng đầu của mỗi nhà trường khi muốn nâng cao chất<br /> lượng sử dụng và hiệu quả khai thác TBGD. Muốn đáp ứng được yêu cầu quản lý và<br /> sử dụng có hiệu quả TBGD, Hiệu trưởng cần lưu ý lựa chọn cán bộ phụ trách thiết bị,<br /> không phải có đủ một số tư chất sau đây:<br /> <br /> 14<br />  + Hiểu được kiến thức chuyên môn, kỹ năng quản lý nghiệp vụ công tác<br /> TBGD.<br /> + Hiểu rõ tầm quan trọng của công việc chuẩn bị TBGD phục vụ cho việc dạy<br /> của thầy và học của trò. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, chúng ta đang thực hiện<br /> đổi mới nội dung chương trình và đổi mới phương pháp dạy học, người cán bộ phụ<br /> trách TBGD phải nắm chắc kiến thức chuyên môn, phương pháp dạy học có sử dụng<br /> TBGD.<br /> + Có tinh thần, thái độ, trách nhiệm cao với công việc, bền bỉ, tỉ mỉ và cần cù<br /> làm việc, xây dựng tác phong làm việc khoa học. Có tinh thần đoàn kết thân ái, giữ<br /> đúng nguyên tắc xuất nhập các TBGD với thái độ ôn hoà, giúp giáo viên hoàn thành<br /> chất lượng các bài lên lớp.<br /> Sau khi lựa chọn được cán bộ phụ trách thiết bị, hiệu trưởng cần hướng dẫn họ<br /> lập các loại sổ sách và sắp đặt TBGD trong phòng cho khoa học, tiện lợi.<br /> * Thiết kế cấu trúc phòng thiết bị và các loại sổ sách cần thiết:<br /> Nhà trường cần đầu tư xây dựng phòng thiết bị riêng, phòng thiết bị cần đảm<br /> bảo các yêu cầu sau:<br /> + Phòng TBGD phải được bố trí ở nơi thoáng mát, cao ráo và sáng sủa, thuận<br /> tiện cho việc đi lại của giáo viên và học sinh nhà trường. Phòng phải đảm bảo an toàn,<br /> kiên cố, không dột nát, đủ ánh sáng để tránh ẩm mốc trong phòng cần trang bị quạt<br /> thông gió, bình cứu hoả, thuốc chống mối mọt, gián, chuột,…<br /> + Bên trong phòng phải phân ra nhiều lô hoặc nhiều góc. Mỗi lô dành cho thiết<br /> bị của một lớp, mỗi lớp lại chia nhiều ngăn chứa thiết bị, mỗi ngăn là một vị trí thiết<br /> bị của từng môn. Sắp xếp như vậy, khi người cán bộ thiết bị hoặc giáo viên cần sử<br /> dụng thiết bị của môn nào, của lớp nào có thể tìm thấy ngay không phải mất công tìm<br /> kiếm.<br /> + Các TBGD được đánh mã số theo sơ đồ. Nghĩa là mỗi thiết bị đã nằm trong<br /> phòng thiết bị đều có tên, có mã số và vị trí nhất định. Ngay các dụng cụ hay các lọ<br /> đựng hoá chất trong hộp cũng phải có sơ đồ chỉ rõ từng vị trí của các lọ đó. Như vậy<br /> rất tiện cho việc lấy ra sử dụng và khi cất cũng để đúng vị trí. Ngăn nắp, khoa học là<br /> một trong những nguyên tắc cần thiết của bảo quản.<br /> + Áp dụng linh hoạt các kiểu sắp xếp thấp ở ngoài, cao ở trong, bé ở ngoài, to ở<br /> trong. Những đồ vụn vặt có thể để trong khay. Những đồ dùng thường xuyên sử dụng<br /> thì ưu tiên để ở vị trí dễ lấy nhất như xếp đặt ở phía ngoài, hoặc ở vị trí vừa tầm lấy.<br /> Nếu TBGD là tranh ảnh, biểu bảng,…cần được treo vào các giá tự thiết kế gắn trên<br /> tường hoặc các giá treo theo từng phân môn. Tranh ảnh hiện nay được trang bị khá<br /> nhiều nên ngay từ đầu cần được phân theo chương trình, theo học kỳ, theo từng lớp,<br /> từng môn để dễ lấy, tránh sự quá tải cho các giá treo, đảm bảo thẩm mỹ để tạo tâm thế<br /> tốt cho giáo viên và học sinh.<br /> Tóm lại, TBGD để trong phòng cần thực hiện theo nguyên tắc dễ tìm, dễ thấy<br /> và dễ lấy. Sắp xếp TBGD theo nguyên tắc này người phụ trách thiết bị sẽ luôn đáp<br /> ứng được nhu cầu của giáo viên và học sinh một cách nhanh nhất.<br /> * Xây dựng hệ thống sổ sách:<br /> 15<br />  TBGD dạy học khi giáo viên mượn phải được ký vào sổ theo dõi mượn trả. Khi<br /> giáo viên trả TBGD cán bộ phụ trách thiết bị cần kiểm tra kỹ, nếu mất mát, hư hỏng<br /> cần có biện pháp xử lý kịp thời, cụ thể. Nếu coi thường công việc này sẽ dẫn đến thất<br /> thoát thiết bị, xếp đặt lộn xộn và như vậy sẽ mất nhiều công tìm kiếm cho các lần sử<br /> dụng tiếp theo.<br /> Mẫu sổ theo dõi mượn, trả TBGD:<br /> <br /> Họ và tên người Mục đích sử Ngày Ký Ngày Ký<br /> Tên TBGD<br /> mượn dụng mượn tên trả tên<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Khi nhận các TBGD được cấp , hay thiết bị do nhà trường tự trang bị hoặc<br /> TBGD do giáo viên tự làm cán bộ phụ trách thiết bị cũng cần có sổ để nhập TBGD và<br /> thống kê được số TBGD hiện có.<br /> Mẫu sổ nhập thiết bị:<br /> <br /> Tên TBGD<br /> Tình trạng Người giao Người nhận<br /> Ngày được trang Số lượng<br /> của TBGD (ký tên) (ký tên)<br /> bị<br /> <br /> <br /> <br /> Cuối mỗi năm học ban CSVC, TBGD cùng cán bộ phụ trách thiết bị cần kiểm<br /> kê lại toàn bộ số TBGD nhà trường có, đánh giá được tình trạng của thiết bị và tần<br /> suất sử dụng theo mẫu sổ sau:<br /> Sổ theo dõi tình trạng TBGD :<br /> <br /> Tình trạng Tần suất sử Hiệu quả sử dụng<br /> Tên Đề<br /> Còn dụng ( Số lần<br /> TBGD Mất Hỏng Tốt Khá TB Yếu xuất<br /> tốt SD / Năm)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hệ thống sổ sách dùng để giúp cán bộ thiết bị quản lý thiết bị tiện lợi hơn, nếu<br /> biết cách ghi chép khoa học thì khi tìm, khi kiểm tra cũng rất dễ dàng. Nhà trường cần<br /> trang bị cho phòng thiết bị một máy vi tính để tiện cho việc quản lý hệ thống TBGD<br /> trên máy( sử dụng phần mềm quản lí Vemis).<br /> <br /> <br /> 16<br />  4.2.5. Tăng cường công tác kiểm tra đánh giá việc xây dựng, sử dụng và<br /> bảo quản TBGD :<br /> Kiểm tra gồm điều tra, xem xét, đánh giá quá trình quản lý và sử dụng TBGD<br /> có hiệu quả, có phù hợp với mục tiêu, kế hoạch chuẩn mực, quy chế đã đề ra hay<br /> không; chỉ ra những lệch lạc, từ đó có thể xác định lại phương hướng, mục tiêu, điều<br /> chỉnh, uốn nắn, giúp đỡ nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả sử dụng TBGD.<br /> Kiểm tra để tạo lập mối liên hệ thông tin ngược trong quản lý TBGD. Việc sử<br /> dụng TBGD trong quá trình dạy học phức tạp, đa dạng, phong phú song không được<br /> phép sai lầm. Do đó, hiệu trưởng cần thường xuyên kiểm tra để phát hiện, phòng<br /> ngừa, đánh giá chính xác nhằm động viên, nhắc nhở, điều chỉnh kịp thời cho phù hợp<br /> với mục tiêu đề ra.<br /> Người cán bộ quản lý có thể kiểm tra đột xuất hoặc định kỳ, không nhất thiết<br /> phải dự giờ, thăm lớp mới có thể nắm bắt được tình trạng sử dụng TBGD của giáo<br /> viên. Hiệu trưởng có thể xem mẫu phiếu đăng ký sử dụng TBGD của giáo viên đã<br /> được dăng ký tại phòng thiết bị sau đó có thể đột xuất kiểm tra một vài lớp, một vài<br /> giáo viên, qua đó có thể thấy rõ giáo viên có thực sự sử dụng TBGD hay không?<br /> Thông qua các buổi kiểm tra chuyên môn hay kiểm tra toàn diện giáo viên, hiệu<br /> trưởng có thể nắm bắt được kỹ năng sử dụng, khai thác TBGD của giáo viên, cũng có<br /> thể nắm bắt được tình trạng của một số TBGD nhà trường hiện có.<br /> Cũng cần kiểm tra công việc của cán bộ phụ trách thiết bị thông qua việc kiểm<br /> tra sự sắp xếp phòng thiết bị, thông qua hệ thống sổ sách hay qua trao đổi với giáo<br /> viên.<br /> Nói chung, có nhiều hình thức để kiểm tra, nhưng quan trọng là sau khi kiểm<br /> tra hiệu trưởng cần có những kết luận, đánh giá đúng mức, lấy đó làm cơ sở để xét<br /> khen thưởng và kỷ luật một cách phân minh rõ ràng. Thông qua kiểm tra giúp sửa<br /> chữa kịp thời hầu hết các lệch lạc có thể xảy ra đồng thời khuyến khích động viên cái<br /> tốt, truyền bá những kinh nghiệm hay trong thực tiễn. Làm như vậy mới phát huy<br /> được tác dụng của công tác kiểm tra.<br /> Kiểm tra góp phần tăng cường hiệu lực quản lý trường học, nó tác động tới ý<br /> thức, hành vi và hoạt động của giáo viên, nâng cao tinh thần trách nhiệm, động viên<br /> thúc đẩy việc thực hiện nhiệm vụ của cán bộ giáo viên trong công tác.Chủ tịch Hồ Chí<br /> Minh đã chỉ rõ: “Nếu tổ chức tốt việc kiểm tra thì cũng như có ngọn đèn pha. Bao<br /> nhiêu tình hình, bao nhiêu ưu điểm và khuyết điểm, bao nhiêu cán bộ, chúng ta đều<br /> thấy rõ. Có thể chín phần mười khuyết điểm trong công việc của chúng ta là vì thiếu<br /> sự kiểm tra. Nếu tổ chức việc kiểm tra được chu đáo, thì công việc của chúng ta nhất<br /> định tiến bộ gấp mười, gấp trăm lần”. Như vậy, Người đã chỉ rõ chúng ta không thể<br /> buông lỏng công tác kiểm tra, càng không thể buông lỏng kiểm tra trong việc trang bị,<br /> sử dụng và bảo quản TBGD. Nếu không làm tốt công tác này thì bao nhiêu tiền của,<br /> công sức, trí tuệ đầu tư trang bị TBGD sẽ bị lãng phí vô ích. Vì vậy đối với nhà<br /> trường cần tăng cường hơn nữa công tác kiểm tra đánh giá việc xây dựng, sử dụng và<br /> bảo quản TBGD góp phần tích cực nâng cao hiệu quả sử dụng TBGD.<br /> <br /> 17<br />  4.3. Khả năng áp dụng:<br /> Đề tài đã đượ