SKKN: Một số giải pháp quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh trường THCS & THPT Bàu Hàm, tỉnh Đồng Nai

Chia sẻ: Lê Thị Diễm Hương | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:52

Thêm vào BST

Báo xấu

1.642
lượt xem 116
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trách nhiệm giáo dục thế hệ trẻ ở nhiều gia đình chưa được coi trọng, một số Cha, mẹ còn “khoán trắng” việc dạy dỗ con cái cho nhà trường, việc phối hợp giữa nhà trường với cha mẹ học sinh chưa đạt hiệu quả cao trong giáo dục. Mời quý thầy cô tham khảo sáng kiến “Một số giải pháp quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh trường THCS&THPT Bàu Hàm, tỉnh Đồng Nai” để giải quyết vấn đề trên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: SKKN: Một số giải pháp quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh trường THCS & THPT Bàu Hàm, tỉnh Đồng Nai

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ MỐI QUAN HỆ GIỮA NHÀ TRƯỜNG VÀ GIA ĐÌNH NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC HỌC SINH TRƯỜNG THCS&THPT BÀU HÀM, TỈNH ĐỒNG NAI
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1.1 Cương lĩnh Đại Hội Đảng toàn quốc XI đã chỉ rõ: “Phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là một đột phá chiến lược, là yếu tố quyết định đẩy mạnh phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ, cơ cấu lại nền kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng và là lợi thế cạnh tranh quan trọng nhất, bảo đảm cho phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững. ……. Chú trọng phát hiện, bồi dưỡng, phát huy nhân tài; đào tạo nhân lực cho phát triển kinh tế tri thức”. Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII khi nói về những yếu kém của sự nghiệp Giáo dục và Đào tạo đã nêu lên 6 yếu kém. Trong yếu kém về “chất lượng và hiệu quả của Giáo dục và Đào tạo còn thấp” có nêu rõ: “Đặc biệt đáng lo ngại là một bộ phận trong học sinh, sinh viên có tình trạng suy thoái đạo đức, mờ nhạt về lý tưởng, theo lối sống thực dụng, thiếu hoài bão lập thân lập nghiệp vì tương lai của bản thân và đất nước”. Nghị quyết cũng chỉ ra một trong những nguyên nhân của những yếu kém là “Giáo dục và Đào tạo chưa kết hợp chặt chẽ với lao động sản xuất, nhà trường chưa gắn liền với gia đình và xã hội”. Mối quan hệ Nhà trường, gia đình, xã hội đã được ngành Giáo dục và Đào tạo luôn đặt lên hàng đầu trong các hoạt động giáo dục tu dưỡng đạo đức cho học sinh nó đã tác động rất lớn đến hình thành và phát triển nhân cách thế hệ trẻ. Thực tế trong những năm gần đây cùng với sự hội nhập vào nền kinh tế thế giới, mặt trái của nền kinh tế thị trường tác động rất lớn đến tư tưởng, lối sống của một bộ phận dân cư đặc biệt là thế hệ trẻ, lối sống mới bộc lộ nhiều tiêu cực phần nào ảnh hưởng đến các suy nghĩ các em học sinh, làm cho tinh thần, động cơ học tập của các em giảm sút. Vấn đề đặt ra, việc giáo dục toàn diện học sinh trong nhà trường phổ thông phải được tăng cường, phải phối kết hợp chặt chẽ các lực lượng, các tổ chức trong và ngoài nhà trường để quản lý và giáo dục học sinh đạt kết quả cao nhất, thực hiện tốt lời dạy của Bác: “Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người”, đào tạo bồi dưỡng thế hệ trẻ, “….Người kế tục sự nghiệp cách mạng vừa hồng vừa chuyên”; “ …Giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ biết gắn liền lý tưởng độc lập dân tộc và CNXH, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ tổ quốc” (Văn kiện Hội nghị BCHTW lần 2 khóa VIII) đó là trách nhiệm của mỗi nhà trường hiện nay. 1.2. Học sinh phổ thông đặc biệt học sinh THCS&THPT, lứa tuổi thanh thiếu niên bắt đầu dậy thì, chưa hoàn thiện về nhân cách; có nhiều biến đổi về tâm sinh lý, tự ý thức chưa cao, dễ bị tác động bởi môi trường xung quanh. HS ở vùng nông thôn, nhất là HS nam thường có nhiều trò chơi hấp dẫn của miền quê, hơn nữa các em hầu như thời gian đến trường ít, đa số không đi học thêm. Như vậy chỉ có khoảng 1/4 thời gian trong ngày các em ở trường, còn gần 3/4 thời gian các em ở nhà hoặc ở ngoài xã hội, Với môi trường thiên
nhiên phù hợp lứa tuổi hiếu động, ham chơi của thiếu niên và thời gian ở trường không nhiều nên HS dễ sao lãng nhiệm vụ học tập và rèn luyện của mình nếu không được các bậc phụ huynh quản lý, hướng dẫn. 1.3. Đến nay việc đổi mới chương trình phổ thông đã thực hiện ở toàn cấp học phổ thông. Phương pháp học tập theo chương trình mới (Chuẩn kiến thức, kỹ năng) yêu cầu cao việc tự giác học tập ở nhà của HS, các em không phải thụ động tiếp thu kiến thức ở trường mà cần chủ động tìm tòi kiến thức từ nhiều nguồn thông tin theo sự hướng dẫn của thầy cô và Cha, mẹ. Hơn nữa quá trình học tập ở nhà là tiếp nối và hoàn thiện quá trình học tập ở trường, làm chuyển hoá kiến thức lĩnh hội trở thành năng lực bản thân. Do đó nhà trường cần phải chủ động phối hợp thường xuyên và chặt chẽ với gia đình để xây dựng môi trường giáo dục thống nhất, nhằm thực hiện tốt mục tiêu và nguyên lý giáo dục. 1.4. Tính hệ thống, tính liên tục và tính thống nhất các tác động giáo dục Phối hợp các lực lượng giáo dục là một nguyên tắc giáo dục rất quan trọng vì đặc điểm của quá trình giáo dục là lâu dài, phức tạp và biện chứng. Do đó sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường với Cha, mẹ học sinh là điều hết sức cần thiết, sẽ tạo ra sức mạnh tổng hợp của hai lực lượng giáo dục đồng thời tạo được môi trường thuận lợi cho việc phát triển nhân cách của học sinh ở cả nhà trường và gia đình. Về phía gia đình, đều mong muốn con em mình học đến nơi đến chốn, cố gắng tạo điều kiện cho con em học tập. Tuy nhiên trong nhiều năm qua, nhận thức về giáo dục của một bộ phận nhân dân trong các xã vùng nông thôn trong tỉnh chưa cao, cộng thêm điều kiện kinh tế còn khó khăn, tác động của nền kinh tế thị trường..... nên việc đầu tư và quan tâm đến việc học tập của con em đối với nhiều bậc phụ huynh còn hạn chế. Trách nhiệm giáo dục thế hệ trẻ ở nhiều gia đình chưa được coi trọng, một số Cha, mẹ còn “khoán trắng” việc dạy dỗ con cái cho nhà trường, việc phối hợp giữa nhà trường với cha mẹ học sinh chưa đạt hiệu quả cao trong giáo dục. Với những lý do trên, việc nghiên cứu đề tài “Một số giải pháp quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh trường THCS&THPT Bàu Hàm, tỉnh Đồng Nai” là cần thiết. Mục đích của tôi tiếp tục chọn đề “Một số giải pháp quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh trường THCS&THPT Bàu Hàm, tỉnh Đồng Nai” với mong muốn để hiểu bíêt sâu sắc hơn, vận dụng tốt hơn các vấn đề đã được học tập, nghiên cứu, trải nghiệm thực tiễn và góp một phần vào công tác giáo dục toàn diện học sinh nơi mà bản thân tôi đang quản lý. Nhìn lại những việc đã làm được, những việc chưa làm được, tìm ra những ưu nhược điểm, rút kinh nghiệm cho bản thân để đề ra những giải pháp tốt hơn, hợp lý hơn trong công việc quản lý sự phối hợp giữa nhà trường với gia đình, Hội cha mẹ học sinh góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường và của địa phương. Có thể đề tài này rất phù hợp với trường
THCS&THPT Bàu Hàm chúng tôi, nhưng chưa hẳn đã áp dụng toàn bộ mọi vấn đề cho trường khác do vậy tôi rất mong các đồng nghiệp, quý thầy cô giáo góp ý để đề tài được đi vào thực tiễn mà nhiều trường có thể áp dụng. II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI: 2.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ MỐI QUAN HỆ GIỮA NHÀ TRƯỜNG VÀ GIA ĐÌNH 2.1.1.Lịch sử nghiên cứu vấn đề Nghị quyết TW2 khóa VIII xác định “Thực hiện giáo dục toàn diện đức dục, trí dục, thể dục, mỹ dục ở tất cả các bậc học, hết sức coi trọng giáo dục chính trị, tư tưởng, nhân cách, khả năng tư duy sáng tạo năng lực thực hành” [trg 33] Trong Luật Giáo Dục năm 2010 của nước ta Điều 27. Mục tiêu của giáo dục phổ thông khẳng định: 1. Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. 2. Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở. 3. Giáo dục trung học cơ sở nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục tiểu học; có học vấn phổ thông ở trình độ cơ sở và những hiểu biết ban đầu về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ thông, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động. 4. Giáo dục trung học phổ thông nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông và có những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động. Điều 28. Yêu cầu về nội dung, phương pháp giáo dục phổ thông 1. Nội dung giáo dục phổ thông phải bảo đảm tính phổ thông, cơ bản, toàn diện,hướng nghiệp và có hệ thống; gắn với thực tiễn cuộc sống, phù hợp với tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh, đáp ứng mục tiêu giáo dục ở mỗi cấp học. Giáo dục tiểu học phải bảo đảm cho học sinh có hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người; có kỹ năng cơ bản về nghe, nói, đọc,
viết và tính toán; có thói quen rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh; có hiểu biết ban đầu về hát, múa, âm nhạc, mỹ thuật. Giáo dục trung học cơ sở phải củng cố, phát triển những nội dung đã học ở tiểu học, bảo đảm cho học sinh có những hiểu biết phổ thông cơ bản về tiếng Việt, toán, lịch sử dân tộc; kiến thức khác về khoa học xã hội, khoa học tự nhiên, pháp luật, tin học, ngoại ngữ; có những hiểu biết cần thiết tối thiểu về kỹ thuật và hướng nghiệp. Giáo dục trung học phổ thông phải củng cố, phát triển những nội dung đã học ở trung học cơ sở, hoàn thành nội dung giáo dục phổ thông; ngoài nội dung chủ yếu nhằm bảo đảm chuẩn kiến thức phổ thông, cơ bản, toàn diện và hướng nghiệp cho mọi học sinh còn có nội dung nâng cao ở một số môn học để phát triển năng lực, đáp ứng nguyện vọng của học sinh. 2. Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Do đó, quá trình giáo dục trong nhà trường luôn luôn thực hiện hai nhiệm vụ đồng thời là: “dạy chữ, dạy người”. Và trong quá trình giáo dục người được giáo dục chịu nhiều tác động từ các phía khác nhau: gia đình, nhà trường, xã hội. Chính vì vậy mà quá trình giáo dục diễn ra với những tác động giáo dục phức hợp. Thật vậy, trong gia đình, nhà trường hoặc xã hội, người được giáo dục cũng chịu ảnh hưởng của nhiều tác động khác nhau. trong gia đình có những tác động của cha mẹ, của anh chị em, của nếp sống gia đình…. Trong nhà trường có những tác động của giáo viên, của tập thể lớp, của nội qui, của nội dung, phương pháp tổ chức giáo dục… Trong xã hội có những tác động của các cơ quan thông tin đại chúng, của phim ảnh, sách báo, của người lớn… Những tác động đó có thể đan xen vào nhau tạo ra những ảnh hưởng tích cực đến nhân cách với người được giáo dục, hoặc có thể ngược chiều nhau tạo ra những “lực nhiễu” gây khó khăn cho quá trình giáo dục. Vì vậy, vấn đề đặt ra là cần tổ chức phối hợp tất cả các tác động giáo dục theo hướng tích cực, đồng thời cần ngăn chặn, hạn chế đến mức tối đa những tác động tiêu cực. Thực tiễn giáo dục cho thấy nhận thức về sự phối hợp nhà trường - gia đình chưa đúng. Một số bậc phụ huynh còn xem nhà trường là môi trường giáo dục duy nhất cho trẻ, vì vậy trẻ hư thì đỗ lỗi hoàn toàn cho nhà trường là “thầy cô dạy như thế này, dạy như thế nọ…!”, hoặc đỗ lỗi cho xã hội “xã hội quá nhiều tiêu cực, nhiều tệ nạn, cạm bẫy làm cho con tôi hư….”. Còn ở nhà trường, một bộ phận giáo viên thì chỉ tập trung cho chất lượng học tập, xem nhẹ giáo dục đạo đức, chỉ biết đỗ lỗi cho gia đình và xã hội, chưa thấy mối quan hệ giữa nhiệm vụ giảng dạy và giáo dục, chưa kết hợp “dạy chữ” với “dạy người”. Với các lực lượng xã hội lại luôn phàn nàn là nhà trường và gia đình chưa có giải pháp cho giáo dục học sinh , “sản phẩm
của giáo dục chưa hoàn hảo, không đạt chất lượng, chưa đáp ứng được nhu cầu xã hội trong việc đào tạo nguồn nhân lực….”. Có thể thấy việc đỗ lỗi cho nhau giữa ba lực lượng trên xuất phát từ sự phối hợp lỏng lẻo giữa nhà trường - gia đình - xã hội, là chưa tạo được mối quan hệ chặt chẽ trong việc giáo dục học sinh trong nhà trường nhằm nâng cao giáo dục toàn diện cho học sinh, là hiện tượng “ trống đánh xuôi kèn thổi ngược”. Trong thực tế, sự phối hợp nhà trường - gia đình ở đây thực ra chỉ có tính bề nổi, còn rất nhiều hạn chế, đặc biệt là các giải pháp phối hợp như thế nào để đạt hiệu quả, thường xuyên và đồng bộ. Đây chính là thực trạng của nhiều nhà trường và cũng chính là nỗi bức xúc của nhiều nhà sư phạm, nhà nghiên cứu giáo dục. Nếu sự phối hợp nhà trường - gia đình – xã hội được tốt hơn thì những khó khăn trong giáo dục chắc rằng sẽ được hạn chế, những tồn tại được đẩy lùi, những đỗ lỗi cho nhau sẽ không xảy ra. Giống như các hoạt động giáo dục khác trong nhà trường, hoạt động quản lý các mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình diễn ra liên tục trong năm. Chính vì vậy quản lý các mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình cũng là nội dung chủ yếu của người cán bộ quản lý. Làm thế nào để quản lý tốt các mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong điều kiên xã hội hiện nay là vấn đề cấp thiết mà người làm công tác quản lý luôn quan tâm trăn trở. Đã có nhiều giáo sư, học giả, nghiên cứu sinh viết về mảng đề tài này, nhưng chưa có đề tài nghiên cứu nào đề cập tới các giải pháp về mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong các trường phổ thông nhiều cấp học sát với tình hình kinh tế, xã hội, văn hóa của từng địa phương. Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài khoa học này nhằm góp phần thúc đẩy công tác quản lý các mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong các trường phổ thông nhiều cấp học ở tỉnh Đồng Nai đạt kết quả cao. 2.1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài 2.1.2.1. Trường phổ thông THCS&THPT Trường trung học cơ sở (THCS), trường trung học phổ thông (THPT) và trường phổ thông có nhiều cấp học được gọi chung là trường trung học a. Vị trí của trường phổ thông có nhiều cấp học trong hệ thống giáo dục Quốc dân. Trường trung học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo dục quốc dân. Trường có tư cách pháp nhân và có tài khoản và con dấu riêng. Giáo dục THCS, THPT là các cấp học của giáo dục phổ thông, có vai trò hết sức quan trọng trong việc hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ, trang bị những tri thức và kỹ năng phổ thông cơ bản về khoa học, văn hóa, nghệ thuật, hướng nghiệp, có sức khỏe để tiếp tục học lên các bậc học cao hơn, học nghề, đi vào cuộc sống lao động sản xuất, thực hiện nghĩa vụ công dân.
Thực hiện vai trò của giáo dục phổ thông, trong đó có giáo dục THCS, THPT, Luật Giáo dục 2005, Điều 27 đã xác định mục tiêu giáo dục ở các cấp học như sau: - Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. - Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học cơ sở. - Giáo dục trung học cơ sở nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục tiểu học; có học vấn phổ thông ở trình độ cơ sở và những hiểu biết ban đầu về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ thông, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động. - Giáo dục trung học phổ thông nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông và có những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động. b. Chức năng nhiệm vụ của trường phổ thông có nhiều cấp học Trường trung học có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây: - Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác theo mục tiêu, chương trình giáo dục Trung học do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Công khai mục tiêu, nội dung các hoạt động giáo dục, nguồn lực và tài chính, kết quả đánh giá chất lượng giáo dục; - Quản lý giáo viên, cán bộ, nhân viên theo quy định của pháp luật; - Tuyển sinh và tiếp nhận học sinh; vận động học sinh đến trường; quản lý học sinh theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo; - Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong phạm vi được phân công; - Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động giáo dục; Phối hợp với gia đình học sinh, tổ chức và cá nhân trong hoạt động giáo dục; - Quản lý, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, trang thiết bị theo quy định của Nhà nước; - Tổ chức cho giáo viên, nhân viên, học sinh tham gia hoạt động xã hội; - Thực hiện các hoạt động về kiểm định chất lượng giáo dục; - Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật. c. Đặc điểm của trường phổ thông có nhiều cấp học Giáo dục trung học cơ sở
- Bậc học phổ cập (3-4 năm); - Hoạt động chủ đạo là học; - Đội ngũ giáo viên có trình độ ít nhất là tốt nghiệp cao đẳng sư phạm; - Cơ sở giáo dục đảm bảo đủ điều kiện cho việc giáo dục toàn diện; - Tổ chức tập trung; - Có chương trình và sách giáo khoa phù hợp; - Giáo dục trung học phổ thông; - Thu nhận HS có bằng tốt nghiệp THCS (3-4 năm); - Hoạt động chủ đạo là học; - Đội ngũ giáo viên có trình độ ít nhất là tốt nghiệp đại học sư phạm; - Cơ sở giáo dục đảm bảo đủ điều kiện cho việc giáo dục toàn diện và hướng nghiệp; - Tổ chức tập trung; - Có chương trình và sách giáo khoa phù hợp. 2.1.2.2. Chất lượng giáo dục học sinh - Chất lượng: theo Crosby (1984): “Chất lượng là sự phù hợp với yêu cầu”. Theo Peter Newby (1999) “Chất lượng là sự đạt các mục tiêu”, và “Chất lượng giáo dục có được chính từ trong quá trình giáo dục”; - Chất lượng giáo dục học sinh là kết quả của một quá trình giáo dục học sinh, thỏa mãn các mục tiêu của giáo dục (kết quả, thành tích, thành quả, hiệu quả), đáp ứng được yêu cầu của xã hội. 2.1.2.3. Gia đình học sinh - Khái niệm gia đình : Gia đình là một tổ chức đời sống cộng đồng của con người, một thiết chế văn hóa – xã hội đặc thù, một hình ảnh thu nhỏ cơ bản nhất của xã hội được hình thành, tồn tại và phát triển trên cơ sở của quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống, qua hệ nuôi dưỡng và giáo dục... giữa các thành viên. - Vai trò cả gia đình : Gia đình có vai trò rất quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của xã hội, không có gia đình để tái tạo ra con người thì xã hội không tồn tại và phát triển được. Gia đình là cầu nối giữa cá nhân và xã hội. Gia đình là môi trường đầu tiên có ảnh hưởng rất quan trọng đến sự hình thành và phát triển tính cách của mỗi cá nhân. Và cũng chính trong gia đình, mỗi cá nhân sẽ học được cách cư xử với người xung quanh và xã hội. Gia đình là tổ ấm, mang lại các gía trị hạnh phúc, sự hài hòa trong đời sống mỗi thành viên, mỗi công dân của xã hội. Chỉ trong gia đình mới thể hiện được mối quan hệ tình cảm thiêng liêng giữa vợ - chồng, cha mẹ - con cái. Gia đình là nơi nuôi dưỡng các giá trị hạnh phúc, sự hài hòa trong đời sống của mỗi thành viên, mỗi công dân của xã hội, chăm sóc những công dân
tốt cho xã hội. Sự hạnh phúc của gia đình là tiền đề hình thành nên nhân cách tốt cho những công dân của xã hội. Vì vậy, muốn xây dựng xã hội thì phải chú trọng xây dựng gia đình. Hồ Chủ Tịch nói: “ Gia đình tốt thì xã hội tốt, nhiều gia đình tốt cộng lại thì làm cho xã hội tốt hơn”. - Gia đình học sinh: là gia đình có con cái đang theo học trong trường học, trong các cơ sở giáo dục. - Các đặc điểm giáo dục gia đình: Giáo dục gia đình có những đặc điểm khác với giáo dục nhà trường và giáo dục xã hội. Trước hết, giáo dục gia đình có tính xúc cảm nhiều hơn so với bất kỳ lĩnh vực giáo dục nào khác. Vì nó dựa trên tình thương yêu của cha mẹ đối với con cái và tình cảm quyến luyến, tin cậy của con cái đối với cha mẹ. Sống trong gia đình, trẻ em được che chở, đùm bọc, thương yêu nên những suy nghĩ, tình cảm, ước muốn, lối sống của các em đều chịu ảnh hưởng sâu sắc và lâu dài của gia đình. Trong gia đình trẻ em thường bắt chước sự đánh giá của người lớn về các vấn đề và phương diện khác nhau như: Hành vi, thói quen đạo đức, sự kiện chính trị-xã hội... Trong gia đình các mối quan hệ thân thiết, gắn bó, đùm bọc, yêu thương lẫn nhau những phẩm chất, nhân cách của cha mẹ, niềm tin, bầu không khí tâm lý, lối sống, truyền thống, ...cũng để lại những dấu ấn sâu sắc trong tâm hồn trẻ em. Là một tế bào của xã hội, gia đình dìu dắt con cái thích ứng dần vào đời sống xã hội, mở rộng từng bước nhãn quan và kinh nghiệm của trẻ. Gia đình còn là một nhóm xã hội nhỏ không đồng nhất về lứa tuổi, giới tính, nghề nghiệp, ... Điều này cho phép trẻ em biểu hiện một cách rõ hơn những năng lực trí tuệ và tình cảm của mình thuận lợi và nhanh chóng hơn các môi trường xã hội khác. Song những đặc điểm này của giáo dục gia đình có những mặt thuận lợi và những mặt không thuận lợi trong việc giáo dục học sinh: +Tình yêu thương sâu sắc, rộng lớn của cha mẹ đối với con cái và sự kính yêu, tôn trọng của con cái đối với cha mẹ chính là mặt mạnh, thuận lợi nhất trong giáo dục gia đình, không có một tổ chức giáo dục nào của xã hội có thể so sánh được. Nhưng nếu không được định hướng rõ ràng, không có sự sáng suốt của các nguyên tắc sư phạm, không yêu cầu cao đối với trẻ thì đây lại chính là nguyên nhân lớn gây ra những thói hư tật xấu cho trẻ em. +Truyền thống, phong tục, tập quán của gia đình nuôi dưỡng giá trị tinh thần, tu dưỡng tình cảm của con cái đối với thế hệ cha ông. Nhưng nếu phong tục, truyền thống của gia đình có những yếu tố lạc hậu, lỗi thời thì cũng sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến nhân cách của trẻ.
+ Bên cạnh những gia đình văn hoá mới, những gia đình tiến bộ, vẫn còn những gia đình có quan niệm trọng nam, khinh nữ, đề cao quá mức giá trị của đồng tiền, rượu chè, cờ bạc, ... ảnh hưởng xấu đến nhân cách của trẻ. Vì vậy để giáo dục con được tốt thì gia đình cần phải: - Xây dựng gia đình trở thành môi trường giáo dục lành mạnh, trong sáng. Gia đình phải là môi trường giáo dục thuận lợi. Muốn vậy phải tạo ra cuộc sống gia đình phù hơp với cuộc sống xã hội, làm cho con người có cảm giác thoải mái, thân thương, đầm ấm khi ở gia đình. -Các thành viên trong gia đình phải luôn luôn tôn trọng, giúp đỡ lẫn nhau, có trách nhiệm với nhau, cha mẹ phải là những tấm gương sáng cho con trẻ noi theo. - Giáo dục gia đình phải phù hợp với mục đích và nhiệm vụ giáo dục của nhà trường. Cha mẹ phải có sự hiểu biết về khoa học giáo dục, lựa chọn và sử dụng các phương pháp giáo dục phù hợp để đạt được kết quả giáo dục tốt. 2.1.2.4. Giải pháp quản lý: Quản lý là một quá trình tác động có định hướng hợp quy luật của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý bằng các giải pháp nhằm sử dụng hiệu quả các nguồn lực, phát huy tác dụng của các phương tiện quản lý trong điều kiện biến động của môi trường để ổn định hệ thống, để đạt được mục tiêu đã định Giải pháp quản lý chính là những nội dung công việc có tính cấp thiết và có tính khả thi mà người quản lý trong cơ quan, tập thể đưa ra để tác động đến các đối tượng quản lý nhằm đạt được mục đích, có chất lượng, hiệu quả cao hơn. 2.1.3. Mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong giáo dục học sinh ở các trường phổ thông có nhiều cấp học Trong việc giáo dục học sinh, mối quan hệ giữa nhà trư ờng và gia đình là mối quan hệ chặt chẽ, hết sức cần thiết, để qua đó chăm sóc, giáo dục học sinh thành người có ích cho nước nhà. Vì: - Nhà trường và Gia đình là những môi trường sống, môi trường học hỏi và trưởng thành đầu tiên của trẻ trong độ tuổi đến trường; - Nhà trường và Gia đình cùng có chung nhiệm vụ giáo dục các em; - Nhà trường cần sự phối hợp của gia đình nhằm tổ chức các hoạt động ngoại khóa, cũng như hỗ trợ cơ sở vật chất, thiết bị dạy học cho nhà trường; - Hiện nay, trường phổ thông đang được Ngành giáo dục trao nhiều quyền tự chủ hơn. Điều này có nghĩa Hiệu trưởng và giáo viên chịu nhiều trách nhiệm hơn trong việc quản lý trường học cũng như quá trình tổ chức giáo dục và đánh giá kết quả học tập của học sinh. Tương tự, trách nhiệm tham gia của gia đình cũng tăng lên, đặc biệt trong việc đóng góp ý kiến ra quyết định và triển khai các hoạt động liên quan đến giáo dục.
2.1.3.1. Vai trò của gia đình trong giáo dục học sinh ở các trường phổ thông Giáo dục thế hệ trẻ là một quá trình liên tục, lâu dài, diễn ra ở nhiều môi trường khác nhau, liên quan rất nhiều đến các mối quan hệ xã hội phức tạp. Vì thế, việc giáo dục nói chung và giáo dục trẻ em nói riêng luôn luôn đòi hỏi có sự phối hợp, kết hợp của nhiều lực lượng đoàn thể xã hội và nhất là đòi hỏi sự quan tâm thực sự sâu sắc của mọi người trong xã hội. Việc phối hợp giáo dục đã được Bác Hồ chỉ ra từ lâu: “Giáo dục trong nhà trường chỉ là một phần, còn cần có sự giáo dục ngoài xã hội và trong gia đình để giúp cho việc giáo dục trong nhà trường được tốt hơn. Giáo dục trong nhà trường dù tốt đến mấy, nhưng thiếu giáo dục trong gia đình và ngoài xã hội thì kết quả cũng không hoàn toàn” (Trích bài nói tại Hội nghị cán bộ Đảng trong ngành giáo dục tháng 6/ 1957). Chúng ta đều biết rằng trong thực tế, trong môi trường xã hội mà trẻ sống, học tập và phát triển; bên cạnh các mặt tác động, các ảnh hưởng tích cực luôn hàm chứa các yếu tố ngẫu nhiên và với trình độ thiếu từng trải, ít vốn sống lại hiếu động, trẻ dễ bắt chước theo, vi phạm các chuẩn mực, tác động tiêu cực đến sự phát triển nhân cách của trẻ. Nhất là khi thiếu sự phối hợp đúng đắn, thiếu sự thống nhất tác động giáo dục, thậm chí có sự đối nghịch giữa nhà trường và gia đình hoặc xã hội thì hậu quả xấu trong giáo dục sẽ xuất hiện, nếu không kịp thời khắc phục hậu quả sẽ rất tai hại.Trong lý luận cũng như trong thực tiễn giáo dục, sự thống nhất tác động giáo dục từ nhà trường, gia đình và xã hội được xem là vấn đề có tính nguyên tắc đảm bảo cho mọi hoạt động giáo dục có điều kiện đạt hiệu quả tốt. Sự tham gia của cha mẹ vào công tác giáo dục trong trường học đóng vai trò hết sức quan trọng đối với nâng cao hiệu quả giáo dục của nhà trường vì những lí do sau: - Truyền thống gia đình ảnh hưởng sâu sắc đến nhân cách học sinh. Gia đình là nơi hình thành, phát triển và bồi đắp nhân cách trẻ em. Việc giáo dục của gia đình bắt đầu từ lúc sinh ra cho đến cuối đời, thường xuyên tác động, điều chỉnh sự phát triển nhân cách của các em không phải bằng mệnh lệnh, mà bằng bầu không khí tình cảm lành mạnh trong gia đình. - Gia đình là chiếc cầu nối trẻ em với nhà trường và xã hội, là nơi nuôi dưỡng, giáo dục, giúp các thành viên trong gia đình phát triển cả về thể chất lẫn trí tuệ, đặc biệt là trẻ em, để các em vừa có sức khoẻ, có đạo đức, tri thức và văn hoá. Thật vậy, ảnh hưởng giáo dục của gia đình đến với trẻ là sớm nhất. Giáo dục con cái trong gia đình ngày nay không phải chỉ là việc riêng tư của bố mẹ, mà còn là trách nhiệm đạo đức và nghĩa vụ công dân của những người làm cha mẹ. Nó được xác định trong nhiều văn bản pháp luật ở nước ta hiện nay như trong Hiến pháp (1992), Luật Hôn nhân và gia đình (1986), Luật Bảo vệ chăm sóc và giáo dục trẻ em (1991)…gắn với quan hệ máu mủ ruột thịt và tình yêu sâu sắc của cha mẹ với con cái, nên giáo dục gia đình mang tính xúc cảm mạnh mẽ, có khả năng cảm hóa rất lớn. Tùy vào điều kiện kinh tế, đời sống của mỗi gia đình mà việc tiến hành giáo dục trong các giai đoạn phát
triển của trẻ có các nội dung, hình thức, nhiệm vụ khác nhau: - Ngay từ lứa tuổi mầm non, cha mẹ cần phối hợp với nhà trường quan tâm đến các mặt sau đây của trẻ: Chế độ ăn uống, chế độ sinh hoạt, việc rèn luyện các giác quan, phát triển ngôn ngữ, việc dạy trẻ cách ứng xử đúng đắn, giáo dục lòng thương yêu đối với sự vật và con người xung quanh mình. - Khi các em vào trường tiểu học, công việc học tập trở thành nhiệm vụ lao động chủ yếu. Vì vậy các bậc cha mẹ phải quan tâm tạo điều kiện thuận lợi như giúp các em rèn luyện các nề nếp thói quen học tập, vệ sinh, mua sắm đồ dùng học tập đầy đủ… - Khi các em lên trung học cơ sở, nhiệm vụ học tập càng nặng nề, thời gian đầu tư cho việc học tăng thêm, đồng thời quan hệ bè bạn, quan hệ xã hội phức tạp hơn. Ngoài việc quan tâm đến kết quả học tập của trẻ, cha mẹ nên dành thời gian chú ý đến các mối quan hệ của con cái với bạn bè, kịp thời phát hiện những lệch lạc do bạn xấu rủ rê, chú ý đến sự phát triển năng khiếu, định hướng việc lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực của con mình. - Ở trung học phổ thông, về mặt sinh lý cơ thể cũng như đời sống tâm lý của trẻ có những biến đổi rất mạnh mẽ, chuyển từ trẻ con sang người lớn. Đây là thời kỳ khủng hoảng trong quá trình phát triển của tuổi thanh thiếu niên. Ở giai đoạn này, các em thường muốn thử nghiệm khả năng, mong muốn của cá nhân mình vào thực tiễn cuộc sống. Trong khi vốn sống còn nghèo nàn, khả năng suy xét nông cạn nên thường dẫn đến những va vấp, gây những hậu quả tai hại cho bản thân và gia đình. Trong điều kiện của nền kinh tế thị trường, nhiều em ở độ tuổi này đã sa vào các tệ nạn xã hội như trộm cắp, trấn lột, nghiện hút… làm ảnh hưởng đến an ninh trật tự xã hội. Tóm lại, gia đình có vai trò rất lớn trong việc giáo dục con cái, có tác động ảnh hưởng đến việc hình thành và phát triển nhân cách của trẻ em. Gia đình đóng vai trò quan trọng trong công tác giáo dục trẻ trở thành người hoàn thiện, có ích cho xã hội. Vai trò giáo dục gia đình càng trở nên to lớn hơn, hiệu quả hơn một khi có sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường. Vì thông qua mối quan hệ với nhà trường, các bậc cha mẹ có thể nắm được tình hình học tập, rèn luyện, tu dưỡng của con em mình, từ đó giúp phát huy những điểm mạnh, uốn nắn, khắc phục điểm yếu với mục đích cuối cùng là giúp các em phát triển toàn diện. Bên cạnh đó, để việc giáo dục gia đình có hiệu quả tốt, các bậc làm cha mẹ cần quan tâm xây dựng một gia đình đầy đủ toàn vẹn, trong đó mọi thành viên có nghĩa vụ và trách nhiệm với nhau. Xây dựng một phong cách sinh hoạt có nề nếp, phù hợp nhu cầu hứng thú nhằm phát huy những mặt tích cực của trẻ. Đặc biệt, cha mẹ, người lớn phải giữ uy tín, gương mẫu trong mọi công việc của mình ở trong gia đình và ngoài xã hội. Cần liên lạc thường xuyên với nhà trường, đoàn thể để nắm được mục đích giáo dục, có sự phối hợp chặt chẽ. Cụ thể: Tham gia tích cực vào hội cha mẹ học sinh, tham dự những cuộc họp do nhà trường tổ chức, phụ huynh cần đi đầy đủ để nắm được yêu cầu những quan điểm giáo dục của nhà trường mà có sự kết hợp, cần quan tâm giúp đỡ nhà trường xây dựng cơ sở vật chất, các phương tiện dạy học để nhà trường có điều kiện nâng cao chất lượng giáo dục. Gia
đình cần xây dựng truyền thống “tôn sư trọng đạo”, tránh các hành vi coi thường thầy cô giáo trước mặt con cái, bảo vệ uy tín thầy cô giáo. 2.1.3.2. Nội dung mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong giáo dục học sinh ở các trường phổ thông Như chúng ta đã biết: - Giáo dục gia đình có ý nghĩa quan trọng đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Vì: Việc giáo dục của gia đình bắt đầu từ lúc sinh ra cho đến cuối đời, truyền thống gia đình ảnh hưởng sâu sắc đến nhân cách học sinh; gia đình là nơi nuôi dưỡng, giáo dục, giúp các thành viên trong gia đình phát triển cả về thể chất lẫn trí tuệ, đặc biệt là trẻ em, để các em vừa có sức khoẻ, có đạo đức, tri thức và văn hoá. - Nhà trường là môi trường giáo dục tốt nhất, có đủ điều kiện nhất trong việc thực hiện các mục tiêu giáo dục, nhà trường đóng vai trò quan trọng trong việc truyền thụ kiến thức cho học sinh. Học sinh có thể tiếp thu kiến thức từ nhiều nguồn nhưng kiến thức ở nhà trường vẫn giữ vị trí quan trọng hàng đầu vì đó là kiến thức đã được chuẩn hóa, đạt độ chính xác cao. Bên cạnh việc truyền thụ kiến thức văn hóa, nhà trường còn có nhiệm vụ giáo dục rèn luyện học sinh về mặt phẩm chất đạo đức, đảm bảo sự phát triển toàn diện của học sinh. Do đó, nội dung mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong giáo dục học sinh ở các trường phổ thông có nhiều cấp học bao gồm những vấn đề sau: - Nhà trường cần phải giúp đỡ và hỗ trợ cho các bậc cha mẹ những phương pháp trong việc giáo dục con cái, bởi những người làm cha làm mẹ rất cần những lời tư vấn và sự giúp đỡ cụ thể, tận tình của các nhà sư phạm. Cụ thể là Nhà trường chỉ ra những khả năng đặc biệt có thể có của giáo dục gia đình trong giáo dục con cái bên cạnh đó là những hướng dẫn về nội dung, phương pháp xây dựng nhân cách cho con em trong gia đình như: giáo dục mục đích, động cơ thái độ học tập nghiêm túc, đứng đắn để cho trẻ em trong gia đình có được tính tích cực tự giác cần cù, chăm chỉ, vượt khó trong học tập; giáo dục các chuẩn mực đạo đức, các nguyên tắc ứng xử trong gia đình và ngoài xã hội; giáo dục lòng nhân ái, say mê lao động, ý thức trách nhiệm của công dân đối với gia đình và ngoài xã hội. - Thông báo cho gia đình cho gia đình về kết quả học tập, rèn luyện đạo đức của từng học sinh và những đặc điểm, những khả năng của mỗi học sinh mà gia đình cần quan tâm giáo dục, tạo điều kiện giúp đỡ để các em có thể phát triển xa hơn. - Thông báo những thông tin về chính sách, quan điểm, mục tiêu giáo dục của Đảng, của Nhà nước; phổ biến những kiến thức giáo dục học, tâm lý học cho cha mẹ học sinh, giúp cho họ có những năng lực thực tiễn trong việc giáo dục con cái tại gia đình. - Về phía gia đình cần phải thường xuyên theo dõi việc đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của con em mình tại trường cũng như ở nhà, hàng ngày nên dành thời gian chăm sóc, giúp đỡ, kiểm tra con em về mọi mặt để kịp thời
nắm bắt những biến đổi ở trẻ. - Các bậc cha mẹ phải có nhận thức đúng đắn về trách nhiệm phối hợp với nhà trường trong việc giáo dục con em, không bao che những thiếu sót của trẻ ở nhà. - Gia đình phải tạo ra môi trường thuận lợi cho việc phát triển giáo dục toàn diện về thể chất, trí tuệ, đạo đức, thẫm mỹ cho con em mình. Người lớn trong gia đình có trách nhiệm giáo dục, là tấm gương sáng cho con em noi theo, qua đó để giúp nhà trường nâng cao chất lượng , hiệu quả giáo dục. - Phát huy truyền thống tôn sư trọng đạo để bảo vệ uy tín, danh dự cho thầy cô giáo, đặc biệt là các thầy cô giáo trẻ, chưa có nhiều kinh nghiệm. - Đồng tình ủng hộ những chủ trương, quan điểm, biện pháp giáo dục của nhà trường, tích cực tham gia xây dựng cơ sở vật chất-thiết bị dạy học, cùng nhà trường tổ chức các hoạt động ngoại khóa cho học sinh. Trong sự phát triển nguồn nhân lực cho đất nước hiện nay, yêu cầu cấp bách là nâng cao chất lượng người lao động, đào tạo nhân tài, đào tạo con người có nhân cách phù hợp với xã hội mới. Để hình thành được những con người như vậy cần có sự kết hợp nhịp nhàng đồng bộ và hỗ trợ giữa ba môi trường giáo dục : gia đình - nhà trường và xã hội, tác động mạnh vào việc phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ em. Muốn tạo ra mối liên kết chặt chẽ đó, nhà trường cần phải phát huy vai trò trung tâm, tổ chức phối hợp dẫn dắt nội dung, phương pháp giáo dục của gia đình và các lực lượng trong xã hội. Bởi lẽ nhà trường là một tổ chức chuyên biệt đối với công tác giáo dục, có đội ngũ thầy cô giáo có trình độ, năng lực đạo đức…đã được đào tạo có hệ thống , được sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng và nhà nước, nắm vững quan điểm, đường lối, mục tiêu bồi dưỡng đào tạo con người xã hội chủ nghĩa. Mặt khác, giáo dục nhà trường trong mọi thời đại có chức năng cơ bản là truyền thụ tri thức văn hóa, mở mang trí tuệ cho học sinh; nhờ nắm vững những tri thức văn hóa cơ bản này mà thế giới quan khoa học và nhân sinh quan biện chứng của các em được hình thành và phát triển một cách vững vàng. Để thống nhất và tập hợp được sức mạnh của toàn xã hội trong việc giáo dục thế hệ trẻ, nhà trường một mặt phải làm tốt việc giảng dạy giáo dục của toàn thể cán bộ giáo viên trong nhà trường. Mặt khác, phải phối hợp chặt chẽ với gia đình, với các tổ chức xã hội hướng vào một số công việc cụ thể sau đây: - Đưa nội dung, mục tiêu giáo dục trong nhà trường vào các tổ chức xã hội trong địa phương như đoàn thanh niên, hội phụ nữ, hội cựu chiến binh, câu lạc bộ những người cao tuổi…nhằm thống nhất định hướng tác động đối với quá trình hình thành và phát triển nhân cách của trẻ. - Phát huy vai trò nhà trường là trung tâm văn hóa giáo dục của địa phương, tổ chức việc phổ biến các tri thức khoa học kỹ thuật, văn hóa xã hội…đặc biệt là những kiến thức biện pháp giáo dục trẻ trong điều kiện xã hội
phát triển theo cơ chế thị trường cho các bậc cha mẹ, giúp họ hiểu được đặc điểm trong đời sống, tâm sinh lý của trẻ hiện nay. - Phối hợp với địa phương tổ chức cho học sinh tham gia tích cực vào các hoạt động văn hóa xã hội như: xóa đói giảm nghèo, dân số kế hoạch hóa gia đình, đền ơn đáp nghĩa, xây dựng gia đình văn hóa mới…nhằm góp phần cải tạo môi trường gia đình và xã hội ngày càng tốt đẹp hơn. - Giúp địa phương theo dõi tiến trình, đánh giá kết quả của việc giáo dục thanh thiếu niên, phân tích các nguyên nhân, đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả và sự phối hợp chặt chẽ giữa các môi trường giáo dục. Trong nhà trường, các đoàn thể khác như Công đoàn, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và Đội TNTP là các tổ chức thu hút các em thường xuyên sinh hoạt với chức năng đặc biệt về giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức, nhân sinh quan cho thế hệ tương lai, thông qua các hoạt động chính trị xã hội có thể đóng góp tích cực vào quá trình giáo dục phát triển nhân cách cho học sinh. Ví dụ: Trong việc tổ chức quá trình giáo dục, nhà trường thông qua hội cha mẹ học sinh, các đoàn thể xã hội để thu hút các nhà khoa học, các anh hùng chiến sĩ tham gia vào các hoạt động của nhà trường dưới nhiều hình thức: Báo cáo viên, người đỡ đầu, người tài trợ, cố vấn cho các hoạt động văn hóa khoa học, nghệ thuật của học sinh. Các hoạt động tổ chức với nội dung đa dạng phong phú giúp các em mở rộng tầm mắt, tiếp thu các kinh nghiệm của những thế hệ đi trước, hình thành vốn sống của cá nhân. Đặc biệt là những tấm gương sáng về ý chí nghị lực trong học tập và chiến đấu của những người đi trước sẽ là niềm tự hào, tác động mạnh đến hình thành nhân cách của trẻ. Vận động các tổ chức kinh tế - xã hội tài trợ cho các hoạt động của nhà trường như hỗ trợ trẻ em nghèo, mua sắm thiết bị dạy học, cử người hướng nghiệp cho học sinh, giúp nhà trường tổ chức các hoạt động nội, ngoại khóa có chất lượng hơn. Tóm lại, việc phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội đối với việc chăm sóc giáo dục trẻ đã trở thành một trong những nguyên tắc cơ bản của nền giáo dục xã hội chủ nghĩa, đảm bảo sự thống nhất trong nhận thức cũng như hoạt động giáo dục cùng một hướng, một mục đích, đồng tâm tạo sức mạnh kích thích, thúc đẩy quá trình phát triển nhân cách của trẻ, tránh sự tách rời mâu thuẫn, vô hiệu hóa lẫn nhau gây cho các em tâm trạng nghi ngờ, hoang mang, dao động trong việc lựa chọn, định hướng các giá trị tốt đẹp của nhân cách. Sự phối hợp gia đình, nhà trường, xã hội có thể diễn ra dưới nhiều hình thức. Vấn đề cơ bản hàng đầu là tất cả các lực lượng giáo dục phải phát huy tinh thần trách nhiệm, chủ động tạo ra những mối quan hệ phối hợp vì mục tiêu giáo dục đào tạo thế hệ trẻ thành những người công dân hữu ích cho đất nước. 2.1.4. Quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh ở các trường phổ thông Quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong việc nâng cao chất lượng giáo dục học sinh ở các trường phổ thông nhiều cấp học là quá trình tác
động có định hướng của Hiệu trưởng đối với giáo viên và cha mẹ học sinh trong quá trình giáo dục học sinh, nhằm đưa hoạt động phối hợp giữa nhà trường và gia đình đạt được kết quả mong muốn. Để quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong việc nâng cao chất lượng giáo dục học sinh ở các trường phổ thông đạt hiệu quả, người Hiệu trưởng cần phải thực hiện các chức năng quản lý sau: 2.1.4.1. Mục tiêu của quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình Mục tiêu của quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình là thống nhất với nhau về nhận thức và hành động trong quá trình giáo dục nhằm nâng cao chất lượng toàn diện học sinh, tránh tách rời, mâu thuẫn, vô hiệu hóa lẫn nhau, gây nên tâm trạng nghi ngờ đỗ lỗi cho nhau, làm ảnh hưởng đến thế hệ trẻ trong việc giáo dục và đào tạo chúng thành những người làm chủ tương lai của đất nước. 2.1.4.2. Nội dung quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh ở các trường phổ thông có nhiều cấp học Nội dung quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong trường phổ thông bao gồm các nội dung sau: - Quản lý việc xây dựng kế hoạch, xác định mục đích, nội dung các biện pháp trong việc phối hợp giữa nhà trường và gia đình - Quản lý việc xây dựng lực lượng phối hợp giáo dục trong trường và gia đình. - Quản lý việc tổ chức các hoạt động phối hợp giữa nhà trường và gia đình. a) Xây dựng kế hoạch công tác quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình Là quá trình thiết lập các mục tiêu về công tác quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình, hệ thống các hoạt động và điều kiện đảm bảo thực hiện các mục tiêu đó. Nội dung của kế hoạch bao gồm: - Xác định các yêu cầu nhằm đảm bảo thực hiện mục tiêu đã đặt ra cho phù hợp với điều kiện thực tế của trường. - Xây dựng các quy định, quy trình trong việc quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm mục đích nâng cao chất lượng giáo dục . -. Tổ chức thực hiện công tác mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình Là quá trình tổ chức, sắp xếp, phân bổ công việc, quyền hành cho các thành viên và các nguồn lực khác trong nhà trường để có thể quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình một cách có hiệu quả nhất. b). Chỉ đạo thực hiện công tác quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình
Là việc điều hành (điều khiển) thông qua các quyết định quản lý của Hiệu trưởng để thực hiện trách nhiệm quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình một cách thuận lợi nhất, đạt hiệu quả cao nhất. c). Kiểm tra – đánh giá công tác quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình Là công tác kiểm tra – đánh giá việc quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình theo các kế hoạch đã đề ra của Hiệu trưởng để quá đó có thể điều chỉnh các quyết định quản lý không phù hợp, cũng như việc khen thưởng động viên, việc uốn nắn các suy nghĩ lệch lạc trong quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình. 2.1.4.3. Phương pháp và hình thức quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục học sinh ở các trường phổ thông có nhiều cấp học Việc phối hợp với cha mẹ học sinh có thể được tiến hành bằng các biện pháp sau: a)Tổ chức họp cha mẹ học sinh theo định kỳ; Nhà trường làm một số việc sau: - Thông báo cho cha mẹ học sinh hiểu rõ được các yêu cầu, mục tiêu, kế hoạch của nhà trường, nêu lên vai trò, vị trí, chức năng của gia đình trong việc phối hợp với nhà trường để giáo dục học sinh; - Thông báo kết quả học tập, rèn luyện, tu dưỡng của học sinh trong lớp nói chung, và từng học sinh nói riêng, đánh giá cụ thể sự tiến bộ hoặc thiếu sót của từng học sinh; - Xác định những nhiệm vụ, nội dung giáo dục thống nhất giữa nhà trường và gia đình trong từng giai đoạn; - Thống nhất, phân công nhiệm vụ của gia đình và nhà trường, cùng bàn bạc đề ra những biện pháp tác động giáo dục thống nhất phù hợp; - Trang bị cho phụ huynh học sinh một số kiến thức cơ bản về giáo dục gia đình, cách thức tổ chức quá trình học tập, rèn luyện cho học sinh ở gia đình và cộng đồng; - Nêu lên nhiệm vụ của hội phụ huynh học sinh; b) Phối hợp với gia đình thông qua ban đại diện cha mẹ học sinh giúp cho việc giáo dục học sinh được tốt hơn; c) Thăm và trao đổi trực tiếp tại gia đình học sinh; - Đây là biện pháp có hiệu quả nhất trong việc tìm hiểu học sinh và giúp cha mẹ học sinh giáo dục con cái được tốt hơn; Biện pháp này phải được tiến hành một cách chủ động, có kế hoạch, với tất cả các học sinh trong lớp chứ không phải chỉ đối với các học sinh đặc biệt; - Sử dụng phương pháp này giáo viên không những nắm được tình hình cụ thể về học sinh, mà còn nắm được trình độ học vấn của phụ huynh, phong tục truyền thống của gia đình học sinh, điều kiện sinh sống, học tập của học sinh,
... Tất cả những điều này sẽ giúp ích rất nhiều cho giáo viên chủ nhiệm trong công tác giáo dục học sinh; d) Liên hệ qua thư viết, thư điện tử, hệ thống Camera quan sát và điện thoại: - Biện pháp này giúp nhà trường và gia đình học sinh nắm bắt các thông tin về học sinh khi ở trường hoặc ở nhà nhanh, chính xác và kịp thời; - Biện pháp này giúp mối liên hệ giữa nhà trường và gia đình gắn kết, tạo được sự đồng thuận trong giáo dục học sinh; - Sử dụng phương pháp này không chỉ có nhà trường, giáo viên và cả cha mẹ học sinh thấy được tiện ích, công dụng, tính chính xác.....của việc ứng dụng CNTT trong việc giảng dạy, giáo dục học sinh; qua đó sẽ tác động đến các nhu cầu học hỏi, tính cần thiết, tính tiến thủ của giáo viên và cha mẹ học sinh trong việc học tập, tự rèn luyện nâng cao trình độ về tin học...để theo kịp trình độ phát triển của KHKT hiện nay. e) Gặp gỡ trao đổi trực tiếp với nhau: Biện pháp này khác với biện pháp thăm gia đình học sinh; Cha mẹ học sinh (đặc biệt là học sinh THCS) có thể đến trường gặp gỡ, trao đổi với giáo viên phụ trách lớp hoặc đến nhà giáo viên trao đổi để nắm được tình hình của con ở trường; f) Tổ chức câu lạc bộ gia đình : Là biện pháp giúp cha mẹ học sinh có thể gặp gỡ nhau để học tập, trao đổi, phổ biến kinh nghiệm giáo dục con em trong gia đình và cung cấp thêm những tri thức mới; g) Tổ chức tư vấn giáo dục: Người đứng ra làm công tác tư vấn có thể là giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn hoặc phụ huynh có lý luận, kinh nghiệm, có điều kiện về thời gian và tận tình với công việc; Họ có thể làm cố vấn để giúp giáo viên hoặc phụ huynh tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong công tác giáo dục trẻ; h) Tổ chức cho cha mẹ học sinh báo cáo điển hình Giáo viên chủ nhiệm phải chọn các phụ huynh học sinh là những người có con chăm ngoan, học giỏi, có nhiều thành tích suất sắc trong học tập, rèn luyện hoăc là những người có học vấn, hiểu biết về các lĩnh vực khác nhau như đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, giáo dục gia đình và nhờ họ báo cáo kinh nghiệm để các phụ huynh khác học tập và làm theo; k) Tổ chức các buổi hội thảo, mời chuyên gia nói chuyện, trao đổi về phương pháp giáo dục học sinh : Là các buổi hội thảo mang tính chất toàn trường hoặc khối lớp, có tác dụng cung cấp cho cha mẹ học sinh những kiến thức cơ bản về giáo dục con em trong gia đình và giúp cho nhà trường có thể thực hiện tốt công tác kết hợp với gia đình nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục; i) Thu hút cha mẹ học sinh tham gia vào các hoạt động của nhà trường:
- Thông qua biện pháp này giáo viên có thể giới thiệu cho cha mẹ HS về phương pháp dạy học hoặc vận động phụ huynh tham gia vào các hoạt động ngoại khoá, các hoạt động theo hứng thú của học sinh như: Tham quan, du lịch, cắm trại, ... hoặc, bồi dưỡng các nhóm nghệ thuật, khéo tay hay làm, thể thao, ... của trường, sẽ làm cho phụ huynh HS có điều kiện hiểu thêm về công tác với trẻ em, có thêm kinh nghiệm và kỹ năng giáo dục con cái; - Khi tham vào các hoạt động của lớp cùng với học sinh, cha mẹ sẽ hiểu được thêm về tâm lý lứa tuổi các em, được biết các bạn của con mình, nắm được quan hệ của con mình với các bạn, từ đó có thể hướng dẫn, điều chỉnh các hành vi của con cho phù hợp; - Chủ trương thu hút đông đảo cha mẹ học sinh tham gia vào các hoạt động của nhà trường để tạo điều kiện để tất cả phụ huynh đến trường, tiếp xúc với các hoạt động của nhà trường, có dịp chứng kiến năng lực hoạt động và thái độ đối với bạn bè, thầy cô của con mình cũng như các em học sinh khác cùng lớp; Qua đó cha mẹ học sinh có thể hiểu thêm về trường lớp, về con cái mình ở trường và sẽ cảm thấy gần gũi, thân thiết hơn với nhà trường; l) Mời cha mẹ học sinh đến trường: Được sử dụng trong những trường hợp cần thiết; Ví dụ khi học sinh vi phạm những lỗi lầm nghiêm trọng như gây gỗ, đánh nhau với bạn bè gây thương tích, bỏ học thành hệ thống, vô lễ với giáo viên ........ Dù trong bất kỳ trường hợp nào thái độ của người giáo viên cũng cần phải bình tĩnh, chân thành, không gây cho cha mẹ HS cảm giác bị xúc phạm mạnh; Vấn đề cốt lõi là nên bàn bạc tìm cách giáo dục. 2.2. NỘI DUNG, BIỆN PHÁP THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI 2.2.1. Nội dung quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong trường phổ thông (THCS&THPT Bàu Hàm) - Quản lý việc xây dựng lực lượng phối hợp giáo dục trong trường và gia đình. Quản lý việc xây dựng kế hoạch, xác định mục đích, nội dung các biện pháp trong việc phối hợp giữa nhà trường và gia đình Quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình trong việc nâng cao chất lượng giáo dục học sinh ở các trường phổ thông nói chung của trường THCS&THPT Bàu Hàm nói riêng là quá trình tác động có định hướng của Hiệu trưởng đối với giáo viên và cha mẹ học sinh trong quá trình giáo dục học sinh, nhằm đưa hoạt động phối hợp giữa nhà trường và gia đình đạt được kết quả mong muốn. - Quản lý việc tổ chức các hoạt động phối hợp giữa nhà trường và gia đình. - Mục tiêu của quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình là thống nhất với nhau về nhận thức và hành động trong quá trình giáo dục nhằm nâng cao chất lượng toàn diện học sinh, tránh tách rời, mâu thuẫn, vô hiệu hóa lẫn nhau, gây nên tâm trạng nghi ngờ đỗ lỗi cho nhau, làm ảnh hưởng đến thế hệ
trẻ trong việc giáo dục và đào tạo chúng thành những người làm chủ tương lai của đất nước. 2.2.1.1. Xây dựng kế hoạch công tác quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình, Hội cha mẹ học sinh Là quá trình thiết lập các mục tiêu về công tác quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình, hệ thống các hoạt động và điều kiện đảm bảo thực hiện các mục tiêu đó. Nội dung của kế hoạch bao gồm: - Xác định các yêu cầu nhằm đảm bảo thực hiện mục tiêu đã đặt ra cho phù hợp với điều kiện thực tế của trường. - Xây dựng các quy định, quy trình trong việc quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình nhằm mục đích nâng cao chất lượng giáo dục . -. Tổ chức thực hiện công tác mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình Là quá trình tổ chức, sắp xếp, phân bổ công việc, quyền hành cho các thành viên và các nguồn lực khác trong nhà trường để có thể quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và gia đình một cách có hiệu quả nhất. Ví dụ về KH hoạt động của Hội cha mẹ học sinh được Hiệu trưởng và BCH hội (năm trước) xây dựng: SỞ GD&ĐT ĐỒNG NAI CỘNG HÀO XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Trường THCS&THPT Bàu Hàm Độc lập – Tự do – Hạnh phúc Số:………KH/BĐD-PH Bàu hàm, ngày 04 tháng 9 năm 2012 KẾ HOẠCH (Hoạt động của Hội cha mẹ học sinh trường THCS&THPT Bàu Hàm năm học 2012-2013). - Căn cứ Quyết định Số: 55/2011/TT-BGDĐT ngày 22/11/2011 về việc ban hành điều lệ Hội cha mẹ học sinh trong trường học của Bộ GD&ĐT; - Căn cứ công văn số: 1228/SGDĐT-KHTC ngày 11 tháng 7năm 2012 của Sở GD&ĐT Đồng Nai ban hành văn bản Thông báo văn bản Quy phạm pháp luật hết hiệu lực và triển khai thực hiện Quy định mới về Ban đại diện cha mẹ học sinh;. - Căn cứ Công văn số: 1463/SGDĐT-KHTC ngày 02 tháng 8 năm 2012của Sở GD&ĐT Đồng Nai ban hành văn bản Thực hiện các khoản thu trong nhà trường năm học 2012-2013; - CĂn cứ các Công văn hướng dẫn về việc tổ chức, hoạt động của Hội cha mẹ học sinh trong trường phổ thông hiện hành; - Căn cứ các Nghị quyết của ĐH cha mẹ học sinh các chi hội đầu năm học 2012-2013 và Nghị quyết của BCH hội cha mẹ học sinh trường THCS&THPT ngày….tháng 9 năm 2012 BAN CHẤP HÀNH HỘI CHA MẸ HỌC SINH XÂY DƯNG KẾ HOẠCH I/ Tình hình chung: 1. Thuận lợi: - Hội hoạt động các văn bản hướng dẫn cụ thể của các ban ngành;