SKKN: Một vài biện pháp giúp học sinh học tốt bài văn miêu tả lớp 4” (phần miêu tả con vật)

Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br /> PHẦN MỞ ĐẦU<br /> I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI: <br />         Môn Tiếng Việt chương trình Tiểu học mới nhằm hình thành và phát triển <br /> ở  học sinh các kĩ năng sử  dụng tiếng Việt (nghe­ nói­ đọc­ viết) để  học tập, <br /> giao tiếp và giúp học sinh có cơ sở tiếp thu kiến thức ở các lớp trên.<br />        Tập làm văn là phân môn mang tính chất tổng hợp, sáng tạo, thực hành từ <br /> các phân môn khác của môn Tiếng Việt. Đồng thời, nó còn gắn bó mật thiết với <br /> tất cả các môn học khác trong chương trình Tiểu học và thể hiện được đậm nét <br /> cá nhân. Dạy Tập làm văn theo hướng đổi mới nhằm rèn luyện cho học sinh kĩ <br /> năng sản sinh văn bản dưới cả  hai hình thức nói, viết về một nội dung nào đó  <br /> hay một đề tài cụ thể. Điều này đòi hỏi giáo viên giảng dạy phải vận dụng các  <br /> phương pháp và cách tổ  chức linh hoạt để   mỗi  tiết dạy tập làm văn đều đạt <br /> được hiệu quả mong muốn.<br />            Văn miêu tả là kim chỉ nam xuyên suốt phân môn Tập làm văn ở bậc Tiểu  <br /> học nói chung và Tập làm văn lớp 4 nói riêng. Văn miêu tả  là loại văn căn cứ <br /> vào những điều quan sát, cảm nhận được về  đối tượng (cây cối, đồ  vật, loài <br /> vật, con người…) xung quanh ta sinh động, tươi đẹp đã để  lại cho chúng ta ấn <br /> tượng. Những ấn tượng đó được chuyển từ trực quan sinh động ­ hình ảnh hội  <br /> họa sang tư  duy trừu tượng ­ ngôn ngữ  văn chương . Muốn vẽ  ra những hình <br /> ảnh chân thật của đối tượng đó, trình bày theo bố  cục hợp lí và diễn đạt bằng  <br /> ngôn ngữ  lời văn sinh động giàu hình  ảnh , khiến cho người đọc, người nghe <br /> cùng cảm thấy, cùng nhận thấy chúng ta phải dùng văn miêu tảû. Học sinh<br /> Tiểu học rất thích vẽ nhưng vấn đề  chuyển từ  hình vẽ  sang ngôn ngữ  miêu tả <br /> đối với các em là điều không thể dễ dàng. Vì thế các em rất ngại khi làm văn <br /> miêu tả  và thường mắc phải khuyết điểm: “Công thức, khuôn sáo, máy móc, <br /> thiếu chân thực” bài văn của các em có những biểu hiện vai mượn ý của người  <br /> khác, học thuộc văn mẫu khi làm bài sao chép ra. Bài văn hời hợt không có sắc <br /> thái riêng nào của đối tượng miêu tả, thiếu sự cảm nhận, sáng tạo của học sinh  <br /> <br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 1<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br /> do không quan sát cụ thể đối tượng miêu tả, không biết cách hồi tưởng nhớ lại <br /> kinh nghiệm sống của bản thân trong khi miêu tả. Là giáo viên Tiểu học tôi luôn <br /> tự hỏi giáo viên phải làm gì để học sinh yêu thích những con chữ, những câu văn  <br /> tạo nên một bài văn miêu tả cũng như các em yêu thích màu vẽ để tạo nên một <br /> bức tranh trên giấy. Với tôi văn chương là chìa khóa để mở ra cho học sinh một <br /> bầu trời tri thức, là con đường đi tới những môn khoa học khác . Thế  nên cần <br /> tạo cho học sinh tình yêu văn chương, hướng cho học sinh tạo ra những sản  <br /> phẩm cơ bản ban đầu của mình ­ những bài văn miêu tả  tốt . Để  có những bài <br /> văn miêu tả   ấy giáo viên phải dạy như  thế  nào để  học sinh làm một bài văn <br /> cảm thấy dễ  dàng, khơi gợi lòng yêu thích và say mê làm văn miêu tả? Theo <br /> chương trinh đôi m<br /> ̀ ̉ ơi sach giao khoa l<br /> ́ ́ ́ ơp 4, văn miêu ta chiêm g<br /> ́ ̉ ́ ần một nửa số <br /> ́ ̣ ̀ ̉ ̉ ̣ ̀ ́ ̉ ̀ ̉ ̀ ̣ ̉ ́ ̉<br /> tiêt Tâp lam văn cua ca năm hoc. Bao gôm cac kiêu bai: ta đô vât, ta cây côi, ta con  <br /> ̣<br /> vât. Nh ư  vây, viêc ren ky năng lam văn miêu ta cho hoc sinh la môt viêc lam vô<br /> ̣ ̣ ̀ ̃ ̀ ̉ ̣ ̀ ̣ ̣ ̀  <br /> ̣ ̀ ́ ̣ ̀ ̀ ững chăc đê hoc sinh lam đ<br /> cung quan trong va cân thiêt. Điêu đo tao tiên đê v<br /> ̀ ̀ ̀ ́ ́ ̉ ̣ ̀ ược <br /> nhưng bai văn hay, câu văn suc tich, giau hinh anh, diên đat ro y, cam xuc chân<br /> ̃ ̀ ́ ́ ̀ ̀ ̉ ̃ ̣ ̃ ́ ̉ ́  <br /> ̣ ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ́ ưng c<br /> thât, sinh đông va sang tao. Đê tao điêu kiên cho hoc sinh co nh<br /> ̀ ́ ̀ ̃ ơ sở hoc tôt<br /> ̣ ́ <br /> ́ ̉ ́ ̉ ̉ ̀ ̉<br /> tât ca cac kiêu bai miêu ta đoi hoi ng<br /> ̀ ươi giao viên phai đôi m<br /> ̀ ́ ̉ ̉ ới phương phap day<br /> ́ ̣  <br /> ̣ Lây hoc sinh lam trung tâm, con thây chi la ng<br /> hoc:  ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ̉ ̀ ươi tô ch<br /> ̀ ̉ ức hướng dân, tro t<br /> ̃ ̀ ự  <br /> ̣<br /> kham pha va linh hôi tri th<br /> ́ ́ ̀ ̃ ức. Co nh<br /> ́ ư vây thi m<br /> ̣ ̀ ơi nâng cao đ<br /> ́ ược hiêu qua va chât<br /> ̣ ̉ ̀ ́ <br /> lượng giang day.<br /> ̉ ̣<br /> ̀ ực tê giang day, tôi thây phân l<br />          Khi vao th ́ ̉ ̣ ́ ̀ ớn hoc sinh con lung tung, vung vê,<br /> ̣ ̀ ́ ́ ̣ ̀ <br /> ̣ ̉ ́ ̀ ̉<br /> găp nhiêu kho khăn khi lam văn miêu ta noi chung va ta con v<br /> ̀ ́ ̀ ật noi riêng. Sô hoc<br /> ́ ́ ̣  <br /> ̀ ược môt bai văn hay, co sang tao thât la it. Hâu hêt khi miêu ta cac em<br /> sinh lam đ ̣ ̀ ́ ́ ̣ ̣ ̀́ ̀ ́ ̉ ́  <br /> ̉ ưa ra nhưng nhân xet chung chung, câu văn thi r<br /> chi đ ̃ ̣ ́ ̀ ươm ra, diên đat y thi lung<br /> ̀ ̀ ̃ ̣ ́ ̀ ̉  <br /> ̉<br /> cung… Điêu nay đa lam tôi trăn tr<br /> ̀ ̀ ̃ ̀ ở va lo lăng.<br /> ̀ ́<br /> ́ ừ cơ sở mang tinh ly luân va th<br />          Xuât phat t<br /> ́ ́ ́ ̣ ̀ ực tiên nh<br /> ̃ ư trên, nhăm đap <br /> ̀ ́ ứng <br /> nhu câu:  ́ ̀ ̉ ́ ́ ược những câu văn, đoan văn, bai văn hay.<br /> ̀ Lam thê nao đê cac em viêt đ<br /> ̀ ̣ ̀  <br /> Giup cac em t<br /> ́ ́ ự tin, phân kh<br /> ́ ởi va yêu thich phân môn Tâp lam văn.<br /> ̀ ́ ̣ ̀ ́ ̣  <br />  Tôi quyêt đinh<br /> ̣ ̀ ̀ “Một vài biện pháp giúp học sinh học tốt bài văn miêu ta l<br /> chon đê tai:  ̉ ơp 4”<br /> ́<br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 2<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br /> (phần miêu tả  con vật). Qua đo giup giao viên t<br /> ́ ́ ́ ự  điêu chinh ph<br /> ̀ ̉ ương phap day<br /> ́ ̣  <br /> ̣ ̉ ́ ̣ ̃ ̣ ̀ ̀ ́ ̣ ̉<br /> hoc đê tiêt hoc diên ra nhe nhang va co hiêu qua cao.<br /> II. MỤC ĐÍCH ĐỀ TÀI:<br /> ́ ̣<br /> ­ Giup hoc sinh l ơp 4 co ky năng lam bai văn miêu ta con v<br /> ́ ́ ̃ ̀ ̀ ̉ ật hay, sinh  <br /> ̣ ̣<br /> đông va sang tao.<br /> ̀ ́<br /> ́ ̉<br /> ­ Giup ban thân tự hoc hoi đê nâng cao trinh đô chuyên môn.<br /> ̣ ̉ ̉ ̀ ̣<br /> III. LỊCH SỬ ĐỀ TÀI:<br /> Đề  tài nghiên cứu dựa vào vốn hiểu biết của mình qua nhiều năm giảng  <br /> dạy. Bên cạnh đó còn học hỏi thêm những kinh nghiệm, đọc thêm sách báo,  <br /> chọn lọc những giải pháp thực thi hơn để khớp với xu hướng giáo dục hiện nay  <br /> nhằm truyền thụ đến các em bằng con đường hiệu quả nhất, giúp các em khắc  <br /> phục dần những khó khăn trong môn học, đem lại kết quả cao hơn.<br /> IV. PHẠM VI ĐỀ TÀI:<br />        Việc nâng cao chất lượng dạy và học Tập làm văn miêu tả lớp 4 có nhiều  <br /> vấn đề liên quan như: cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, năng khiếu làm văn <br /> của học sinh,...Riêng trong phần giảng dạy của giáo viên cũng có nhiều điều:  <br /> dạy lập dàn ý, dạy làm văn nói, trả  bài viết,...Đề  tài này chủ  yếu đi sâu vào <br /> những giải pháp giúp học sinh lớp 4 nắm vững và thực hiện tốt về quan sát, về <br /> chọn lọc ý, về lập dàn ý, về viết bài văn miêu tả con vật gần gũi với các em mà <br /> thôi.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 3<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br /> PHẦN NỘI DUNG<br /> I. THỰC TRẠNG ĐỀ TÀI:<br /> ̀ ̣<br />  La môt giao viên tr<br /> ́ ực tiêp giang day trên l<br /> ́ ̉ ̣ ớp, tôi nhân thây răng cac em rât<br /> ̣ ́ ̀ ́ ́ <br /> ̣ ̣ ̣ ̀ ́ ̀ ̀ ̀ ́ ởi ky năng lam bai<br /> ngai hoc phân môn Tâp lam văn, nhât la khi lam bai văn viêt. B ̃ ̀ ̀ <br /> ̉ ̀ ̣ ́ ượng bai lam ch<br /> cua cac em con han chê, chât l<br /> ́ ́ ̀ ̀ ưa cao. Cu thê la cac em ch<br /> ̣ ̉ ̀ ́ ưa biêt́ <br /> cach quan sat con v<br /> ́ ́ ật đê miêu ta. Nhiêu em con ch<br /> ̉ ̉ ̀ ̀ ưa hiêu quan sat la gi? Th<br /> ̉ ́ ̀ ̀ ương ̀  <br /> ̉ ̣<br /> thi nhin thây cai gi cac em nghi cai đo theo kiêu liêt kê, ch<br /> ̀ ̀ ́ ́ ̀ ́ ̃ ́ ́ ứ không biêt chăt loc<br /> ́ ́ ̣  <br /> ́ ược. Măt khac do vôn t<br /> cac chi tiêt quan sat đ<br /> ́ ́ ̣ ́ ́ ừ cua cac em ch<br /> ̉ ́ ưa phong phu nên<br /> ́  <br /> ̀ ừ chưa chinh xac, s<br /> cac em dung t<br /> ́ ́ ́ ử  dung câu nhat nheo, không chon loc. Cach<br /> ̣ ̣ ̃ ̣ ̣ ́  <br /> ̃ ̣ ́ ̉ ́ ́ ́ ̣ ̉ ́ ươm ra,<br /> diên đat y cua câu văn mang tinh chât văn noi nên khi đoc gây cam giac r ̀ ̀ <br /> ̉ ̉ ̣ ̣<br /> lung cung, lôn xôn,… Hâu hêt cac em ch<br /> ̀ ́ ́ ưa biêt cach s<br /> ́ ́ ử dung cac biên phap nghê<br /> ̣ ́ ̣ ́ ̣ <br /> ̣<br /> thuât nh ư nhân hoa, so sanh, điêp t<br /> ́ ́ ̣ ư, điêp ng<br /> ̀ ̣ ữ, từ lay,… nên bai văn cua cac em<br /> ́ ̀ ̉ ́  <br /> ̉ ́ ưng rât khô khan. Bên canh đo con môt sô bai viêt măc nhiêu lôi chinh<br /> tuy đu y nh ́ ̣ ́ ̀ ̣ ́ ̀ ́ ́ ̀ ̃ ́  <br /> ̉ ́ ́ ́ ̉ ̀ ̀ ́ ́ ̣ ́ ́ ̣ ̀<br /> ta. Co em viêt hêt ca bai văn ma không co lây môt dâu châm, môt lân xuông dong.<br /> ́ ̀  <br /> ̣<br /> Co em lai châm ph<br /> ́ ́ ẩy môt cach tuy tiên.<br /> ̣ ́ ̀ ̣<br /> ́ ́ ̣ ́ ̣ ̀ ̉ ́ ̀ ̉<br />  Noi tom lai, khi viêt môt bai văn miêu ta noi chung va ta con v ật noi riêng,<br /> ́  <br /> ̣ ̣<br /> hoc sinh găp rât nhiêu kho khăn. Đ<br /> ́ ̀ ́ ứng trước môt th<br /> ̣ ực trang nh<br /> ̣ ư  vây thi bât c<br /> ̣ ̀ ́ ư ́<br /> ngươi giao viên nao cung phai băn khoăn lo lăng.<br /> ̀ ́ ̀ ̃ ̉ ́<br /> Năm học 2017 – 2018, tôi chủ nhiệm lớp 4/4 với 34 học sinh trong đó có  <br /> 17 em nữ, lớp có vài em tiếp thu chậm về  văn miêu tả. Khi dạy đến dạng bài <br /> văn miêu tả tôi cố  gắng cho các em làm bài vào tiết củng cố để  nắm bắt thêm <br /> tình hình viết bài văn miêu tả của học sinh lớp mình như thế nào.<br />     Qua hai tuần thực nghiệm, tôi đã rút ra kết quả qua một đề kiểm tra như sau:<br />  Đê bai ̉ ̣<br /> ̀ ̀: Ta môt con vật nuôi trong nhà ma em yêu thich. <br /> ̀ ́<br /> ̉ ̀ ̀ ̉<br />                       Kêt qua lam bai cua cac em thu đ<br /> ́ ́ ược như sau:<br /> ̉ ́ ̣<br /> Tông sô hoc sinh Hoàn thành Chưa hoàn thành<br /> ̣<br /> 34 hoc sinh 20 em =  58.8% 14 em = 41.2 %<br /> <br /> <br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 4<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br />    ­ Các em học sinh hoàn thành thì bài viết đủ  ba phần, các phần có đủ  ý  <br /> nhưng câu văn ngắn chưa có giàu hình  ảnh nên bài văn ngắn chỉ  từ  15 đến 20  <br /> câu. Còn học sinh chưa hoàn thành thì bài văn của các em ít ý, khô khan, tả theo  <br /> kiểu liệt kê, còn mắc nhiều lỗi chính tả, chấm, phẩy tùy tiện nên nghĩa của câu <br /> văn không rõ. Có em làm lạc đề bài.<br /> Qua kết quả trên, tôi nhận thấy là do những nguyên nhân:<br /> ­ Học sinh chưa biết xác định kĩ đề bài.<br /> ­ Khả năng quan sát của các em chưa thấu đáo, còn hời hợt.<br /> ­ Các em không có kỹ năng lập dàn ý bài trước khi viết bài văn.<br /> ­ Vốn từ miêu tả của các em còn ít.  <br /> II. NỘI DUNG CẦN GIẢI QUYẾT:<br />        Từ thực trạng học sinh ở lớp và tìm ra được nguyên nhân, tôi cần giải quyết <br /> những vấn đề sau:<br /> ́ ̣ ́ ́ ̀ ̉<br /> a/ Giup hoc sinh năm chăc yêu câu cua đê bai.<br /> ̀ ̀<br />    b/ Rèn kĩ năng quan sát.<br />    c/ Hướng dẫn học sinh lập dàn ý bài văn miêu tả con vật.<br />    d/ Dựng đoạn và viết bài văn miêu tả con vật.<br />    e/ Rèn kỹ năng sử  dụng các biện pháp nghệ  thuật và tích lũy vốn từ  ngữ <br /> thông qua các môn học khác.<br />    f/ Rèn kỹ năng tự kiểm tra đánh giá khả năng của mình và của bạn.<br /> g/ Sử dụng các hình thức hoạt động của học sinh trong giờ học.<br /> III. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN:<br /> ̉ ́ ̣ ́ ược môt bai văn miêu ta con v<br />  Đê giup hoc sinh viêt đ ̣ ̀ ̉ ật hay, co tinh sang<br /> ́ ́ ́  <br /> ̣ ̀ ̀ ̉ ̀ ươc hêt giáo viên cân giup cac em hiêu răng: ta con v<br /> tao, giau hinh anh thi tr ́ ́ ̀ ́ ́ ̉ ̀ ̉ ật là <br /> ̀ ơi văn cua minh giup ng<br /> dung l ̀ ̉ ̀ ́ ươi đoc nh<br /> ̀ ̣ ư thây cu thê tr<br /> ́ ̣ ̉ ước măt con v<br /> ́ ật đo hinh<br /> ́ ̀  <br /> ́ như thê nao? Đ<br /> dang  ́ ̀ ầu, mình, chân, đuôi ra sao? Có những hoạt động gì đặc biệt? <br /> ̀ ̣ ̣ ̉<br />  Vi vây ngay sau khi hoc xong bai: “Thê nao la văn miêu ta?” tôi đa khăc<br /> ̀ ́ ̀ ̀ ̃ ́ <br /> ̣ ̉ ̉ ́<br /> sâu cho hoc sinh hiêu: Khi miêu ta cac em không được đưa ra lơi nhân xet chung<br /> ̀ ̣ ́  <br /> chung như  con nay rât to, đ<br /> ̀ ́ ầu cua no nho, thân cua no dài… ma phai lam cho<br /> ̉ ́ ̉ ̉ ́ ̀ ̉ ̀  <br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 5<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br /> ngươi đoc thây đ<br /> ̀ ̣ ́ ược con vật em ta co đăc điêm gi riêng biêt giup ng<br /> ̉ ́ ̣ ̉ ̀ ̣ ́ ười đoc phân<br /> ̣  <br /> ̣ ́ ơi cac con khac cung loai. Đê giup hoc sinh lam đ<br /> biêt con đo v ́ ́ ́ ̀ ̀ ̉ ́ ̣ ̀ ược viêc nay tôi đa<br /> ̣ ̀ ̃ <br /> nghiên cưu va đ<br /> ́ ̀ ưa ra cac biên phap nh<br /> ́ ̣ ́ ư sau:<br />              Biên phap 1<br /> ̣ ́ ̣ ̀ ̉<br /> ́ : Giup hoc sinh năm chăc yêu câu cua đê bai.<br /> ́ ́ ̀ ̀<br />   ̀ ̣ ̣ ̀ ̣<br /> Đây la môt viêc lam rât quan trong, b<br /> ́ ởi no giup hoc sinh đinh h<br /> ́ ́ ̣ ̣ ướng được  <br /> ̣ ́ ̀ ́ ̣<br /> công viêc minh se lam: Đo la xac đinh đ<br /> ̀ ̃ ̀ ược bai văn thuôc thê loai bai văn gi?<br /> ̀ ̣ ̉ ̣ ̀ ̀ <br /> ̉ ́ ượng miêu ta la gi?... T<br /> Kiêu bai gi? Đôi t<br /> ̀ ̀ ̉ ̀ ̀ ừ đo giup cac em không đi lac yêu câu<br /> ́ ́ ́ ̣ ̀ <br /> ̉ ̉ ̣ ̣ ̣<br /> cua đê. Sau khi nêu xong đê bai, tôi ghi lên bang rôi yêu câu 2 hoc sinh đoc lai.<br /> ̀ ̀ ̀ ̀ ̀<br /> Vi du<br /> ́ ̣:  Trong gia đình em có nuôi rất nhiều con vật. Em hay ta lai m<br /> ̃ ̉ ̣ ột con vật  <br /> đo.́<br />  Tôi hương dân cac em nh<br /> ́ ̃ ́ ư sau:<br /> ̉ ̣ ̉ ơi câu hoi:<br /> + Thao luân nhom đôi tra l<br /> ́ ̀ ̉<br /> ̣ ̉ ̣ ̉<br /> ­ Đê bai thuôc thê loai văn gi? (miêu ta)<br /> ̀ ̀ ̀<br /> ̉ ̉<br /> ­ Kiêu bai nao? (ta con v<br /> ̀ ̀ ật)<br /> ́ ượng miêu ta la gi? (v<br /> ­ Đôi t ̉ ̀ ̀ ật nuôi trong nhà)<br /> ̉<br /> ­ Kê tên cac con v<br /> ́ ật nuôi trong nhà? (chó, mèo, gà, lợn,...)<br /> ̣ ̣ ̉ ảo luân.<br /> + Goi hoc sinh trinh bay kêt qua th<br /> ̀ ̀ ́ ̣<br /> ̉ ơp nhân xet.<br /> + Ca l ́ ̣ ́<br /> ̣ ̉ ơi xong, tôi chôt lai yêu câu va dung phân mau gach<br />  Sau khi hoc sinh tra l ̀ ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ́ ̀ ̣  <br /> ́ ư ng<br /> chân cac t ̀ ư quan trong.<br /> ̃ ̣<br />     * Giáo viên cũng cần phân biệt rõ cho học sinh nắm hai kiểu bài tả loài vật.<br />     + Tả một con vật. Ví dụ:   Tả con gà trống ­ Tả con bò ­ Tả con chim...<br />     + Tả nhiều con vật. Ví dụ: Tả đàn gà ­ Tả đàn bò ­ Tả bầy chim...<br />  Tom lai:<br /> ́ ̣  Theo tôi nêu giao viên cung lam ro yêu câu nh<br /> ́ ́ ̃ ̀ ̃ ̀ ư vây thi chăc chăn<br /> ̣ ̀ ́ ́ <br /> ̃ ́ ̣ ̀ ̀ ̉ ̣ ̣ ̣<br /> se không co môt bai văn nao cua hoc sinh bi lac đê.<br /> ̀<br />                   Biên phap 2:<br /> ̣ ́  Rèn kĩ năng quan sát.<br />      Đây là biện pháp được xem là cơ bản nhất. Bởi kết quả của quan sát được  <br /> thể hiện rõ trong từng bài làm của học sinh. Em nào quan sát tinh vi, thấu đáo thì <br /> <br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 6<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br /> em đó sẽ nhận ra được những nét riêng biệt, đặc sắc của con vật mình định tả <br /> để thể hiện trong bài viết. Còn em nào quan sát hời hợt, phiến diện thì bài viết <br /> của các em sẽ khô khan, nông cạn.<br />  Để giúp các em tìm ra được những nét riêng biệt, tiêu biểu cho từng con <br /> vật tôi sử dụng các thao tác rèn kỹ năng như sau:<br />  a. Quan sát con vật theo 1 trình tự hợp lý: <br /> Các em có thể quan sát theo các trình tự sau:<br />  ­ Quan sát hình dáng: tả bao quát trước rồi mới tả từng bộ phận.<br />  ­ Quan sát hoạt động và thói quen sinh hoạt của con vật (Có thể  tả  kết <br /> hợp với việc tả hình dáng cũng như môi trường mà con vật đang sống).<br /> ­ Quan sát tính nết.<br /> ­ Tình cảm giữa con vật và con người.<br /> ­ Các mặt lợi hại của con vật.<br /> Ví dụ: Quan sát con gà trống. Tôi hướng dẫn các em quan sát theo trình tự:<br />  + Quan sát bao quát: hình dáng, kích thước, màu sắc<br />  + Quan sát từng bộ phận: đầu, mình, chân, đuôi…<br />  + Quan sát hoạt động và thói quen: gáy, ăn, tìm mồi…<br />  b. Quan sát con vật bằng nhiều giác quan:<br />   Đây là thao tác quan trọng nhất và có tính chất quyết định nhiều mặt. <br /> Thông thường học sinh chỉ  dùng mắt để  quan sát. Do đó, kết quả  thu được  <br /> thường chỉ là các nhận xét và cảm xúc gắn liền với thị giác. Xong tôi đã hướng  <br /> dẫn các em biết cách phối hợp nhịp nhàng các giác quan để quan sát.<br />  Ví dụ: Quan sát con mèo: Tôi hướng dẫn như sau:<br />       ­ Các em dùng mắt để quan sát xem hình dáng của nó như thế nào? Trông nó <br /> giống cái gì?…<br />       ­ Em hãy dùng tay để sờ xem bộ lông của mèo như thế nào?<br />       ­ Em hãy dùng mắt và tai để quan sát và lắng nghe xem hoạt động đặc biệt  <br /> của mèo.<br /> <br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 7<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br />  Với mỗi bộ  phận của con vật tôi đều có một câu hỏi gợi ý và giúp các <br /> em sử  dụng từ  ngữ  để  ghi lại những gì quan sát được. Nếu giáo viên làm tốt <br /> thao tác này là đã góp phần vào sự thành công của việc rèn kỹ năng quan sát con <br /> vật cho học sinh.<br />  c. Quan sát để phát hiện, tìm ra những điểm riêng của con vật:<br />  Để giúp người đọc phân biệt được con vật này với con vật khác và nhất <br /> là với hai con cùng một loài, tôi đã định hướng cho các em tránh lối liệt kê tất cả <br /> các bộ phận như một người thợ lắp ráp một đồ  vật nào đó, mà cần phải nhằm  <br /> vào những chi tiết, bộ  phận có thể  khắc họa hình  ảnh con vật  ấy một cách rõ <br /> rệt, gợi cho em nhiều  ấn tượng nhất. Tập trung miêu tả  những nét độc đáo và <br /> làm hiện lên những nét riêng của con vật đó khiến nó không lẫn với các con vật  <br /> khác.<br /> Ví dụ: Quan sát con mèo, học sinh cần quan sát mắt, mũi, ria, tư thế bắt chuột,<br /> …để tìm ra các nét riêng của mèo.<br />                Biện pháp 3: Hướng dẫn học sinh lập dàn ý bài văn miêu tả  con  <br /> vật.<br />  Để viết được một bài văn hay, thì học sinh cần phải có thói quen lập dàn <br /> bài chi tiết. Vì vậy sau khi hướng dẫn học sinh kỹ năng quan sát, tôi giúp các em <br /> có thói quen chọn lọc các chi tiết quan sát được và sắp xếp chúng thành một dàn <br /> bài chi tiết. Để  giúp các em thực hiện tốt kỹ  năng này, tôi hướng dẫn theo hai  <br /> bước sau:<br /> a. Kỹ năng chọn lọc chi tiết:<br /> Kết quả  các em quan sát được bao gồm cả  phần thô lẫn phần tinh. Vậy  <br /> làm thế nào để giúp các em sàng lọc bỏ phần thô, chỉ giữ lại phần tinh. Để giúp <br /> các em làm công việc đó, tôi yêu cầu các em xác định rõ yêu cầu của đề  bài và <br /> đặc điểm đối tượng miêu tả để lược bỏ chi tiết không cần thiết. <br /> Ví dụ: Quan sát con gà trống. Khi quan sát hình dáng học sinh nêu chiều dài, <br /> chiều cao của con gà trống, to cỡ cái …. Giáo viên nên hướng các em nêu các chi  <br /> tiết như: Chú có thân hình to lớn, dáng dấp vạm vỡ, cao khoảng ba gang tay em. <br />  b. Kỹ năng sắp xếp ý:<br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 8<br />  Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br />   Sau khi chọn lọc được các chi tiết, nếu các em không biết cách sắp xếp  <br /> ý thì bài văn của các em sẽ lủng củng, lộn xộn. Để giúp các em làm tốt kỹ năng  <br /> này tôi luôn lưu ý học sinh: một bài văn cho dù dài hay ngắn thì luôn đủ ba phần:<br />         + Mở bài: Giới thiệu con vật sẽ tả. (bằng cách trực tiếp hoặc gián tiếp)<br />         + Thân bài: Miêu tả con vật:<br /> ­ Tả bao quát: (hình dáng, kích thước, màu sắc)<br /> ­ Tả chi tiết: (từng bộ phận của con vật)<br /> ­ Tả hoạt động và thói quen.<br /> ­ Ích lợi của con vật.<br />   + Kết bài: Nêu cảm nghĩ về con vật đó (theo cách mở rộng hoặc không mở <br /> rộng.)<br />            Tóm lại: Cho dù làm bài tại lớp hay về nhà, tôi luôn nhắc nhở  các em <br /> phải lập nhanh một dàn bài.<br />  Ví dụ: Lập dàn ý tả con mèo:<br /> <br />         Tôi tổ chức cho các em quan sát con mèo trước ở nhà, trên lớp tôi treo một  <br /> số tranh ảnh con mèo khác nhau để các em tiện nhớ lại. Sau đó tổ chức cho các <br /> em trình bày dàn ý  theo phương pháp toa xe lửa.<br /> <br /> Mở Thân  Thân  Thân  Thân  Thân  Kết bài<br /> bài  bài bài bài bài bài<br /> <br /> <br /> <br /> Con  Hình  Bộ  Đầu,  Chân,  Hoạt động,  Cảm nghĩ <br /> mèo dáng lông tai, mắt,  đuôi thói quen của em<br />        ria<br /> Sau khi học sinh trình bày xong, tôi đặt câu hỏi gợi ý để  các em trả  lời <br /> từng nội dung. Từ  cơ  sở  đó các em sẽ  dễ  dàng viết thành một bài văn tả  con  <br /> mèo có nội dung.<br />     * Hoặc các em có thể lập dàn ý theo cách sau: <br /> + Mở bài: Giới thiệu con mèo:<br /> ­ Nhà em có nuôi một chú mèo đã được năm tháng tuổi.<br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 9<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br /> + Thân bài:<br /> ­ Tả ngoại hình: <br /> + Bộ lông màu xám có sắc vằn vàng.<br /> + Cái đầu tròn tròn.<br /> + Hai tai như hình tam giác, dựng đứng, rất thính nhạy.<br /> + Đôi mắt sáng long lanh, ban đêm có màu xanh.<br /> + Bộ ria vểnh lên có vẻ oai vệ.<br /> + Bốn chân thon nhỏ, bước đi rất êm.<br /> + Cái đuôi dài thướt tha, duyên dáng.<br /> ­ Tả hoạt động:<br />       + Bắt chuột: ngồi thu mình mắt lim dim để rình chuột, chạy nhanh  để <br /> vồ chuột.<br />  + Hay ra sân tắm nắng sáng.<br /> <br /> <br />  + Kết bài: Tình cảm của em đối với con mèo.<br /> ­ Con mèo đã giúp cho nhà em không còn một bóng chuột nào nữa.<br /> ­ Chăm sóc, chơi đùa, cho nó ăn và xem con mèo như một người bạn thân.<br />          Làm nhiều lần như vậy tôi đã xác định cho các em một thói quen tốt. Bài  <br /> văn của các em sẽ đủ và nhiều ý hơn. Bên cạnh đó tôi còn cung cấp cho các em  <br /> những từ  ngữ  miêu tả  về  hình dáng và hoạt động của các con vật. Nhằm giúp  <br /> cho các em yếu có vốn từ miêu tả.<br />                    Biện pháp 4: Dựng đoạn và viết bài văn miêu tả con vật.<br /> <br />  Đây là bước cuối cùng để hoàn chỉnh đoạn văn, bài văn. Từ các ý đã lập,  <br /> các em sử  dụng ngôn ngữ, phát triển ý để  dựng thành đoạn và bài văn. Tôi <br /> hướng dẫn các em viết bài văn thành nhiều đoạn, như  vậy mỗi đoạn văn miêu <br /> tả có một nét nhất định.<br /> Ví dụ: Khi tả con mèo:<br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 10<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br />  Đoạn 1: Giới thiệu con mèo.<br />  Đoạn 2: Tả hình dáng (bộ  lông, cái đầu, hai cái tai, đôi mắt, bộ  ria, bốn  <br /> chân, cái đuôi).<br />  Đoạn 3: Tả hoạt động (bắt chuột, đùa giỡn).<br />  Đoạn 4: Tình cảm của em đối với con mèo.<br />   Ở bước này, tôi lưu ý các em: Viết đoạn văn phải đảm bảo sự  liên kết  <br /> giữa các câu trong đoạn để  cùng tả  một bộ phận. Các ý trong đoạn được diễn  <br /> tả theo một trình tự nhất định nhằm minh họa, cụ thể hóa ý chính.<br /> Ví dụ: Đoạn tả ngoại hình con mèo.<br />      Chà, chú có bộ  lông mới đẹp làm sao! Màu lông xam xám có sắc vằn  <br /> vàng xen lẫn. Chú có cái đầu tròn tròn, hai tai dong dỏng, dựng đứng rất thính  <br /> nhạy. Đôi mắt mèo hiền lành, ban đêm đôi mắt  ấy sáng lên có màu xanh long  <br /> lanh giúp mèo có thể  nhìn rõ mọi vật. Bộ  ria mép vểnh lên có vẻ  oai vệ  lắm.  <br /> Bốn chân thì thon thon, bước đi một cách nhẹ nhàng như lướt trên mặt đất. Cái  <br /> đuôi dài trông thướt tha và duyên dáng. Chú mèo trông thật đáng yêu!<br />  Về mặt hình thức trình bày, khi viết hết mỗi đoạn văn các em cần chấm  <br /> xuống dòng. Các đoạn văn trong một bài cũng phải có một sự liên kết, được bố <br /> cục chặt chẽ theo ba phần (mở bài – thân bài – kết bài). Kỹ  năng viết của học  <br /> sinh được rèn luyện chủ yếu qua các bài tập viết đoạn văn trước khi viết một  <br /> bài văn hoàn chỉnh.<br /> Lưu ý: + Không cần thiết phải tả đủ  các bộ  phận mà chỉ  cần tả  những  <br /> bộ phận toát lên dáng vẻ riêng biệt của con vật cần tả.<br />              + Khi tả các bộ phận, học sinh có thể xen tả tính nết và thói quen  <br /> sinh hoạt.<br />              + Không cần theo trình tự một cách máy móc (Đầu – mình ­ chân). <br /> Học sinh có thể  tả  trước và tả  kĩ bộ  phận nổi bật nhất của con vật (dành cho <br /> học sinh năng khiếu).<br />          Biện pháp 5: Rèn kỹ năng sử dụng các biện pháp nghệ thuật và  <br /> tích lũy vốn từ ngữ thông qua các môn học khác.<br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 11<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br />  Như chúng ta đã biết, thường xuất hiện nhiều trong văn bản miêu tả loài <br /> vật là hai biện pháp tu từ “ nhân hóa và so sánh”. Nhờ những biện pháp tu từ này  <br /> mà các con vật được tả trở nên có tình cảm hơn, cụ thể hơn và cũng vì thế  mà  <br /> chúng cũng trở  nên riêng biệt hơn. Để  đạt được điều đó thì buộc người viết  <br /> phải sử dụng biện pháp nghệ thuật như so sánh, nhân hóa, sử dụng các điệp từ, <br /> điệp ngữ, từ láy,…Khi tả con vật người giáo viên cần hướng cho các em những <br /> hình ảnh so sánh, nhân hóa. <br /> Ví dụ:  Tả con gà.<br />    ­ Bộ lông: Màu vàng sậm xen lẫn xanh đen óng ánh như pha kim tuyến.<br />    ­ Cái đầu: Trên đầu chú đội một cái nón hình răng cưa giống như các dãy núi <br /> chập chùng ở miền sơn cước nhưng lại đỏ thẫm như màu hồng nhung.<br />    ­ Lông đuôi: Đuôi của chú mới đẹp làm sao, vừa dài vừa cong vút về sau như <br /> những cành liễu rũ ven hồ.<br />     ­ Hoạt động: Đối với bạn bè hàng xóm cùng giới với chú thì chú tỏ  ra khắc <br /> khe, thậm chí nhiều lúc “mất lịch sự” nữa. Đối với những con gà trong nhà, hình  <br /> như chú không ăn hiếp ai cả mà tỏ ra độ lượng bao dung.<br /> Mặt khác, mỗi môn học đều có mục tiêu riêng. Song, ngoài mục tiêu chính <br /> đó ra, nếu người giáo viên biết khai thác để mở rộng kiến thức cho học sinh thì  <br /> ta thấy tất cả các môn học đều bổ sung cho nhau, hỗ trợ lẫn nhau. Nhất là trong  <br /> môn Tiếng Việt thì phân môn Tập làm văn lại là sự “tích hợp” kiến thức của tất  <br /> cả phân môn còn lại. Các em học tốt các phân môn như: Tập đọc, Luyện từ và  <br /> câu, Chính tả… thì các em sẽ học tốt phân môn Tập làm văn. Vì thế  thông qua <br /> từng phân môn của môn Tiếng Việt tôi đều chú ý giúp các em khai thác nội dung <br /> này.<br />  a/ Dạy Tập làm văn thông qua phân môn Tập đọc:<br /> ­ Trong văn miêu tả  thì vốn từ  ngữ  miêu tả  rất quan trọng. Việc giúp học <br /> sinh tích lũy vốn từ ngữ miêu tả và sử dụng vốn từ ngữ đó một cách chính xác,  <br /> hợp lý là vấn đề quan trọng của mọi giáo viên. Trong các bài tập đọc thuộc thể <br /> loại văn miêu tả  thì số  lượng từ  miêu tả  rất phong phú, cách sử  dụng rất sáng <br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 12<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br /> tạo. Sách Tiếng Việt 4 theo chương trình mới thì các loại bài tập đọc lại được <br /> biên soạn theo tuần, theo chủ  điểm. Thường thì  ứng với mỗi chủ  điểm là các <br /> dạng Tập làm văn mà các em đang học. Vì vậy thông qua các bài tập đọc tôi  <br /> giúp các em chỉ ra các từ ngữ miêu tả  hay, đã được chọn lọc, gọt giũa. Cách sử <br /> dụng nghệ thuật của tác giả  chọn một vài trường hợp đặc sắc để  phân tích kỹ <br /> giúp học sinh thấy được sự sáng tạo của các nhà văn khi dùng chúng.<br /> Những   bài   tập   đọc   mang   phong   cách   nghệ   thuật   chiếm   tỉ   lệ   cao   trong <br /> chương trình tập đọc 4 như: Con Sẻ, Con chuồn chuồn nước, Con chim chiền  <br /> chiện. Qua những bài tập đọc này, giáo viên hướng dẫn để  học sinh hiểu về <br /> cấu tạo một bài văn miêu tả, cách quan sát sự vật, cách dùng từ ngữ, câu và cách  <br /> sử dụng nghệ thuật trong khi viết văn miêu tả.<br /> Ví dụ: Bài tập đọc: “Con chuồn chuồn nước” Tiếng Việt 4 – tập 2/127<br />     Khi dạy bài này giáo viên cần giúp học sinh nhận thấy: Qua cách tả từ bao  <br /> quát (Ôi chao! Chú chuồn chuồn nước mới đẹp làm sao!) đến chi tiết (Màu vàng  <br /> trên lưng chú lấp lánh. Bốn cách mỏng như  giấy bóng. Cái đầu tròn và hai con <br /> mắt long lanh như thủy tinh. Thân chú nhỏ và thon vàng như màu vàng của nắng <br /> mùa thu). Cách sử  dụng từ  láy, từ  ngữ  giàu hình  ảnh (phân vân, màu vàng của <br /> nắng mùa thu). Tôi giúp các em hiểu rằng để  tả  màu sắc đặc biệt của Chú <br /> chuồn chuồn nước tác giả  đã sử  dụng các từ: “vàng lấp lánh”, “màu vàng của  <br /> nắng mùa thu”. <br /> Tôi giúp các em nhận thấy tác giả  sử  dụng hàng loạt các từ  ngữ  đã được <br /> chọn lọc, nghệ thuật: so sánh.<br />  “Bốn cánh khẽ rung rung như đang còn phân vân.”<br />  Tôi giúp học sinh hiểu rằng tác giả ca ngợi được vẻ đẹp sinh động của chú  <br /> chuồn chuồn nước, cảnh đẹp của thiên nhiên, đất nước theo cách bay của chú <br /> chuồn chuồn, qua đó bộc lộ tình cảm của tác giả đối với đất nước, quê hương.  <br /> Mặt khác, cũng qua bài dạy giáo viên cho học sinh thấy được khi miêu tả  con  <br /> vật các em cần tả xen kẽ cả tả cảnh và bộc lộ  cảm xúc của mình đối với con  <br /> vật mà mình tả thì bài văn mới sinh động, hấp dẫn.<br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 13<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br />       Tóm lại: Ta thấy các từ  ngữ  miêu tả  trong các bài tập đọc rất đa dạng và <br /> phong phú, chúng được sử dụng rất hay, sinh động, gây ấn tượng. Cách sử dụng  <br /> các biện pháp nghệ thuật trong các bài tập đọc cũng rất là sáng tạo. Bằng cách  <br /> này tôi đã giúp học sinh tích lũy thêm vốn từ và học cách sử  dụng chúng, đồng  <br /> thời thông qua các bài tập đọc tôi cũng giúp các em hiểu thêm rằng để  một bài <br /> băn miêu tả hay thì cần phải sử dụng các biện pháp nghệ thuật hợp lý.<br />     b/ Dạy Tập làm văn thông qua phân môn Luyện từ và câu:<br />     ­ Mục tiêu chính của phân môn Luyện từ và câu là giúp học sinh mở rộng vốn  <br /> từ; cách sử dụng từ chính xác, cách viết câu đủ ý.<br />      ­ Khi dạy về các nội dung mở rộng vốn từ theo từng chủ điểm, tôi giúp học <br /> sinh hiểu rõ nghĩa các từ ngữ, các thành ngữ, các tục ngữ thuộc chủ điểm đó. Từ <br /> đó sẽ giúp các em sử dụng các từ ngữ, thành ngữ, tục ngữ đó chính xác, hợp lý.<br />     ­ Để tích lũy vốn từ cho học sinh tôi cho học sinh tìm thêm các từ đồng nghĩa, <br /> từ gần nghĩa, từ trái nghĩa.<br /> Ví dụ:  Bên cạnh tính từ  “đỏ”  dùng để  miêu tả  mào của con gà trống còn có <br /> nhiều từ ngữ khác như: đỏ rực, đỏ tươi, đỏ chót, đỏ như son, đỏ như lửa… tùy  <br /> từng ý học sinh có thể lựa chọn nên dùng từ ngữ nào cho phù hợp..<br /> Trong các tiết Luyện từ và câu có nội dung về ngữ pháp, ngoài  việc dạy các  <br /> em cách viết câu đúng, tôi luôn tìm cách dạy các em cách viết câu văn có hình <br /> ảnh. Trong tất cả các bài tập dùng từ đặt câu, tôi luôn đặt một câu văn đủ ý bên  <br /> cạnh một câu văn khác đủ ý nhưng có hình ảnh để các em so sánh.<br /> Ví dụ: Tả bộ lông của chú gà trống, tôi đưa ra hai câu: <br />          ­ Câu 1: Chú có bộ lông màu đen và màu đỏ.<br />          ­ Câu 2: Ngoài thân mình, chú khoác một bộ áo óng ánh màu đen bóng pha  <br /> lẫn màu đỏ lửa trông giống như một bộ áo giáp của một hiệp sĩ.<br /> Tôi cho học sinh nhận xét xem câu nào hay hơn (100% học sinh trả lời là câu <br /> 2 hay hơn vì nó tạo cho người đọc hình  ảnh rất cụ  thể  về  màu lông thật của  <br /> gà…)<br /> <br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 14<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br />   Tóm lại: Với biện pháp này, tôi đã rèn cho học sinh kỹ năng viết câu văn có  <br /> hình ảnh, đủ ý.<br />        c/ Dạy Tập làm văn thông qua phân môn Chính tả:<br />               Như  ở phần thực trạng tôi đã trình bày, bài văn của các em bị  sai lỗi <br /> chính tả rất nhiều, điều đó gây khó chịu cho người đọc.Vì vậy trong tất cả các <br /> tiết chính tả, tôi luôn chú ý rèn cho các em có ý thức viết đúng chính tả  (đây <br /> cũng là mục tiêu của  môn Chính tả). <br />            Phân môn Chính tả còn rèn cho học sinh cách nghe và viết đúng chính tả <br /> (Tiếng Việt nếu viết sai chính tả  sẽ  dẫn đến sai nghĩa của câu). Qua việc học  <br /> chính tả học sinh học tập được cách sử dụng từ ngữ, cách sử  dụng các dấu câu  <br /> như  thế  nào để  bài văn sinh động. Ngoài ra khi viết chính tả  học sinh còn học  <br /> tập được cách trình bày bài văn một cách khoa học và rèn óc thẩm mĩ cho các <br /> em.<br />     * Những vốn từ tích lũy được ở phân môn Tập đọc, Chính tả hay ở Luyện từ  <br /> và câu tôi đều cho học sinh ghi vào sổ tay của mình.<br />         Tóm lại: Thông qua tất cả các môn học này, người giáo viên có thể khéo <br /> léo khai thác để làm giàu vốn từ ngữ cho học sinh (từ ngữ miêu tả) và giúp học <br /> sinh biết cách sử dụng chúng một cách hợp lý. Song do đặc trưng của môn học,  <br /> mỗi giờ học chỉ thiên về một mặt nào đó, nó chỉ hỗ trợ để học sinh học tốt hơn <br /> phân môn Tập làm văn. Vì thế người giáo viên không thể lạm dụng để biến nó <br /> thành một giờ dạy Tập làm văn chính.<br />            Biện pháp 6:  Rèn kỹ  năng tự  kiểm tra đánh giá khả  năng của  <br /> mình và của bạn:<br />             Đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học là tư duy cụ thể. Do đó trong  <br /> giảng dạy, giáo viên cần đưa ra những ví dụ cụ thể để học sinh hình dung, hiểu  <br /> rõ cách làm. Vì vậy trong các giờ  trả  bài viết, sau khi nhận xét và hướng dẫn <br /> học sinh chữa lỗi, tôi chọn những bài văn hay, đạt điểm cao của học sinh trong  <br /> <br /> <br /> <br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 15<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br /> lớp để biểu dương, sau đó đọc cho cả lớp cùng nghe. Đọc xong, tôi đặt ra một  <br /> số câu hỏi để các em trả lời. <br />  Ví dụ: ­ Bài làm của bạn hay ở chỗ nào? Sáng tạo ở chỗ nào?<br />   ­ Em học tập được những gì từ bài làm của bạn?...<br /> <br />       Trả lời đúng các câu hỏi của giáo viên đặt ra là học sinh đã học tập được  <br /> chính bạn của mình.<br /> <br />       Ngoài ra trong quá trình dạy học, tôi tích lũy được rất nhiều những bài văn  <br /> hay của học sinh trong các năm học trước, tôi đọc cho các em nghe rồi cùng các <br /> em phân tích cái hay, cái cần học tập trong từng bài văn.<br /> <br />          Ngoài các biện pháp trên, tôi khuyến khích các em lập sổ  tay văn học và <br /> hướng dẫn các em cách sử dụng. Sổ tay văn học để ghi những câu văn hay, giàu <br /> hình  ảnh, các câu văn sử  dụng các biện pháp nghệ  thuật đặc sắc… mà các em  <br /> đọc được trong sách báo, sách tham khảo, trong cuộc sống hàng ngày và trên các <br /> phương tiện thông tin đại chúng. Cứ  như  vậy vốn từ  ngữ  của các em sẽ  ngày  <br /> càng giàu lên. <br /> <br />        Tóm lại:  Việc giúp các em tự  đánh giá các bài văn của mình của bạn và <br /> không ngừng tích lũy vốn từ sẽ giúp các em học tốt hơn phân môn Tập làm văn <br /> nói chung và kiểu bài miêu tả con vật nói riêng.<br />          Biện pháp 7:  Sử  dụng các hình thức hoạt động của học sinh  <br /> trong giờ học:<br /> Phân môn Tập làm văn là phân môn có tính tổng hợp, đòi hỏi học sinh  <br /> phải bộc lộ  cả  năng lực trí tuệ  lẫn khả  năng cảm thụ, thái độ  cảm xúc của  <br /> mình. Vì thế  đối với phân môn này yêu cầu phát huy tính tích cực, chủ  động, <br /> sáng tạo được đặt lên hàng đầu. Trong dạy học văn miêu tả  con vật cũng vậy,  <br /> chỉ khi chúng ta coi trọng óc sáng tạo, cá tính, suy nghĩ riêng của học sinh thì các  <br /> em mới tạo ra sản phẩm chân thực, thể  hiện đúng nhận thức và tình cảm của <br /> mình.<br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 16<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br /> Để tạo điều kiện cho học sinh chủ động sáng tạo bộc lộ  mình trong giờ <br /> học văn miêu tả cây cối, tôi đưa học sinh vào các hoạt động. Hoạt động đặc thù <br /> của học sinh khi học Tiếng Việt là hoạt động giao tiếp, song song với các hoạt <br /> động phân tích, tổng hợp, thực hành lý thuyết. Các hoạt động này cần được tổ <br /> chức theo nhiều hình thức khác nhau như: làm việc  độc lập, làm việc theo <br /> nhóm, làm việc theo lớp. Cụ  thể trong giờ học văn miêu tả, đối với những bài <br /> học thực hành yêu cầu theo một đề bài văn miêu tả, tôi tổ chức cho học sinh làm <br /> việc độc lập. Trong trường hợp câu hỏi, bài tập tương đối trừu tượng hoặc đòi <br /> hỏi một sự khái quát nhất định thì tôi tổ chức cho học sinh làm việc theo nhóm.  <br /> Đặc biệt, đối với những giờ học văn miêu tả con vật yêu cầu học sinh trình bày <br /> miệng theo đề  bài nhằm rèn luyện kỹ  năng nói, để  tất cả  học sinh được nói, <br /> được hoạt động, tôi cho học sinh hoạt động theo nhóm là giải pháp tốt nhất.  <br /> Hình thức hoạt động chung theo đơn vị  lớp được tôi áp dụng chủ  yếu trong  <br /> khâu giới thiệu bài, củng cố bài, nêu những câu hỏi không yêu cầu học sinh suy  <br /> nghĩ lâu. Và điều kiện quan trọng hơn cả là trên cơ sở nắm vững mục đích yêu <br /> cầu của bài học, hình dung tưởng tượng giờ học văn miêu tả con vật sẽ diễn ra  <br /> thế  nào để  phối hợp nhịp nhàng, linh hoạt, khéo léo, đúng lúc, đúng chỗ  các <br /> phương pháp và hình thức tổ  chức dạy học sao cho lôi cuốn được tất cả  học <br /> sinh trong lớp tham gia học tập với thái độ hào hứng, đạt mục đích đề ra. Do đó,  <br /> tôi vận dụng triệt để  hình thức học tập “ Toa xe lửa” tạo bầu không khí học <br /> tập sôi nổi nhằm kích thích tinh thần học tập, hướng dẫn cách đặt câu, đoạn <br /> văn của các em, đặc biệt là những em tiếp thu chậm. Bên cạnh đó, tôi không <br /> quên nhận xét khuyến khích học sinh theo thông tư 22 của Bộ giáo dục để động <br /> viên tinh thần, tạo động lực, say mê, hứng thú học tập cho học sinh.<br /> <br /> IV. KẾT QUẢ CHUYỂN BIẾN:<br /> <br />         Sau một thời gian nghiên cứu đề tài, áp dụng trực tiếp vào lớp 4/4 Trường <br /> Tiểu học Huỳnh Văn Đảnh do tôi chủ nhiệm, tôi nhận thấy các em bắt đầu có <br /> hứng thú và đam mê với phân môn Tập làm văn. Giờ  học diễn ra nhẹ nhàng và  <br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 17<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br /> sinh động hơn. Các em đã chủ  động, tự  giác trong việc hình thành kiến thức. <br /> Vốn từ  ngữ  miêu tả  của các em ngày càng phong phú hơn cả  về  số  lượng lẫn  <br /> chất lượng. Cách  sử dụng từ của các em chính xác hơn. Trong khi viết văn các <br /> em đã biết cách sử dụng các biện pháp nghệ thuật như so sánh, nhân hóa, các từ <br /> láy, các điệp từ…<br /> <br />       Điều này đã được chứng minh qua điểm bài kiểm tra viết ngày một nâng cao  <br /> về chất lượng. Cụ thể, tôi ra một đề bài kiểm tra lấy kết quả để so sánh.<br /> <br />  Đề bài: Hãy tả một con vật nuôi trong nhà mà em thích nhất.<br /> <br />  Kết quả thu được như sau:<br /> Số học  Hoàn thành tốt Hoàn thành Chưa hoàn thành<br /> sinh<br /> 34 Trước khi  0 = 0% 23 em = 67.6 % 11 em = 32.4 %<br /> thực hiện<br /> 34 Sau khi  8 em = 23.5 % 26 em = 76.5 % 0 em = 0 %<br /> thực hiện<br /> So sánh  Tăng 23.5 % Tăng 8.9 % Giảm 32.4 %<br /> đối chứng<br /> <br />         Kết quả trên cho thấy những biện pháp tác động giáo dục mà đề tài nêu đã  <br /> giúp bài làm của học sinh đầy đủ  hơn về  nội dung. Hơn nữa các em biết lược <br /> bỏ bớt những chi tiết không cần thiết, không đặc sắc. Cụ thể như sau:<br />         + Số  học sinh hoàn thành tốt, các em viết bài ý mạch lạc, có dùng nhiều  <br /> biện pháp nghệ  thuật nên câu văn miêu tả  giàu hình  ảnh. Vốn từ  miêu tả  của <br /> các em phong phú hơn, dùng từ chính xác hơn. Vì vậy lúc đầu không có học sinh <br /> hoàn thành tốt nay đạt được 8 em.<br />       + Số học sinh hoàn thành, các em viết bài hay hơn trước, diễn đạt ý rõ ràng  <br /> hơn, có sử dụng biện pháp so sánh khi miêu tả.<br />       + Số học sinh chưa hoàn thành lúc đầu 11 em, nay bài viết của các em không <br /> còn lạc đề nữa, không còn mắc lỗi chính tả nữa. Mặc dù những em này viết văn <br /> <br /> Trần Thị Lệ Quyên            Trang 18<br /> Sáng kiến kinh nghiệm                                                              Năm học 2017 ­ <br /> 2018<br /> ý chưa phong phú nhưng đã có nhiều tiến bộ  hơn, biết đặt dấu chấm, phẩy  <br /> đúng nên câu văn trọn ý nghĩa hơn, biết sắp xếp các ý miêu tả  rõ ràng hơn, bài  <br /> viết thể hiện đủ ba phần.<br />               Đặc biệt các em có một vốn từ ngữ miêu tả, biết dùng từ để so sánh, <br /> nhân hóa làm cho bài văn thêm sinh động hơn. Riêng về hoạt động của con vật <br /> các em đã nêu được những hoạt động tiêu biểu sinh động của con vật. <br /> <br /> PHẦN II