Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
MỤC LỤC<br />
Trang<br />
I. PHẦN MỞ ĐẦU<br />
1. Lí do chọn đề tài 2<br />
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài 2<br />
3. Đối tượng nghiên cứu 3<br />
4. Giới hạn của đề tài 3<br />
5. Phương pháp nghiên cứu 3<br />
II. PHẦN NỘI DUNG<br />
1. Cơ sở lí luận 3<br />
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu 4<br />
3. Nội dung và hình thức của giải pháp: 4<br />
a) Mục tiêu của giải pháp 4<br />
b) Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp 5<br />
c) Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp 16<br />
d) Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, 16<br />
phạm vi và hiệu quả ứng dụng<br />
III. Phần kết luận, kiến nghị<br />
1. Kết luận 16<br />
2.Kiến nghị 17<br />
Tài liệu tham khảo 18<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
I. PHẦN MỞ ĐẦU<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
1<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
1. Lí do chọn đề tài<br />
Người chép sử nổi tiếng cuối thời Trần, Sử Văn Hoa, đã nói: “Sử là hồn <br />
của núi sông. Sử là tinh túy của đất nước. Dân tộc nào biết chép sử càng sớm, <br />
càng có nhiều cơ hội văn hiến. Dân tộc nào càng biết quý trọng đến sử càng có <br />
nhiều cơ hội trường tồn.” Chẳng thế mà cha ông ta rất coi trọng việc chép sử và <br />
đã để lại cho con cháu một kho tàng lịch sử vô cùng đồ sộ và quý giá.<br />
Thế nhưng ngày nay kho tàng ấy đang dần bị lãng quên bởi chính sự thờ ơ <br />
của giới trẻ với lịch sử nước nhà. Phải chăng các thế hệ người Việt ngày nay <br />
không còn yêu nước như các thế hệ cha ông? Hay lịch sử nước nhà không đủ sức <br />
hấp dẫn giới trẻ? Không. Tình yêu nước và lòng tự hào dân tộc trong mỗi con <br />
người Việt Nam luôn luôn là một dòng chảy mãnh liệt không bao giờ dứt. Vấn <br />
đề ở đây chính là cách mà chúng ta đưa lịch sử đến với họ. <br />
Mở những trang sách giáo khoa lịch sử lớp 4, chúng ta không khỏi tự hào, <br />
rung động sâu xa trước các chiến công lừng lẫy của cha ông như trận Bạch <br />
Đằng của Ngô Quyền, Ba lần chiến thắng chống quân xâm lược MôngNguyên <br />
của nhà Trần hay trận đại phá quân Thanh của vua Quang Trung,… Nhưng nếu <br />
giáo viên chỉ cung cấp những kiến thức lịch sử đó dưới dạng một bài tập đọc thì <br />
liệu học sinh có nhớ, có cảm nhận được cái khí phách hào hùng, có yêu lịch sử? <br />
Với suy nghĩ dạy sử không phải để nhồi nhét vào trí nhớ học trò một cách <br />
vô cảm những sự kiện, con số, ngày tháng, mà học sử để giúp các em sống và <br />
rung động với sự kiện lịch sử, học sử để rút ra những bài học về nhân văn, về <br />
lòng yêu nước, theo phương châm học để hiểu và hành. Từ đó góp phần cải <br />
thiện và nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử. Tôi mạnh dạn nghiên cứu <br />
và thực hiện đề tài : “ Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch <br />
sử lớp 4”.<br />
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài <br />
Đề tài đưa ra một số giải pháp nhằm giúp giáo viên có cái nhìn tổng quan <br />
về toàn bộ phân môn Lịch sử lớp 4. Đồng thời chia sẻ một số kinh nghiệm trong <br />
dạy học lịch sử giúp bài học hấp dẫn học sinh hơn, tăng khả năng chú ý, tư duy, <br />
<br />
<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
2<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
giúp học sinh học tập tích cực, chủ động hơn từ đó góp phần nâng cao chất <br />
lượng dạy và học môn Lịch sử<br />
3. Đối tượng nghiên cứu<br />
Nội dung và phương pháp giảng dạy môn Lịch sử.<br />
4. Giới hạn của đề tài<br />
Học sinh lớp 4 trường Tiểu học Tây Phong năm học 20142015 và 2015<br />
2016.<br />
5. Phương pháp nghiên cứu<br />
Phương pháp nghiên cứu tài liệu;<br />
Phương pháp điều tra;<br />
Phương pháp thử nghiệm;<br />
Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh;<br />
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục.<br />
II. PHẦN NỘI DUNG<br />
1. Cơ sở lí luận<br />
Phân môn Lịch sử lớp 4 là một bộ phận của môn Lịch sử và Địa lí 4. Nôi <br />
dung của chương trình này cung cấp cho học sinh một số sự kiện, nhân vật lịch <br />
sử tiêu biểu của lịch sử dân tộc ta qua các thời kì, từ buổi đầu dựng nước cho tới <br />
nửa đầu thế kỉ XIX.<br />
Để nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử thì không thể không kể đến <br />
hệ thống các phương pháp, kĩ thuật dạy học. Đây là cơ sở quan trọng để từ đó <br />
mỗi giáo viên lựa chọn và ứng dụng vào tiết dạy của mình cho phù hợp. Việc <br />
vận dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học hợp lí sẽ giúp cho học sinh học <br />
tập một cách tích cực, chủ động, sáng tạo hơn.<br />
Đồng thời căn cứ vào tâm lí lứa tuổi học sinh tiểu học và khả năng tiếp <br />
thu kiến thức cũng như kĩ năng tự học tập của học sinh lớp 4, tôi cũng đã mạnh <br />
dạn đưa ra các giải pháp trong đó chú trọng tạo cho học sinh một môi trường để <br />
<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
3<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
được vận động và thực hành các kĩ năng như: tự đọc sách để tìm hiểu bài trước <br />
ở nhà, tham gia các trò chơi, thảo luận nhóm, trình bày ý kiến cá nhân, ...<br />
Đó chính là các căn cứ, các cơ sở lí luận để tôi tổng kết và hoàn thành các <br />
kinh nghiệm trong dạy học môn Lịch sử của mình.<br />
<br />
<br />
2. Thực trạng <br />
Lên lớp 4, học sinh đã có khả năng đọc, hiểu văn bản tương đối tốt. Các <br />
em cũng đã có khả năng tự phân tích, tổng hợp kiến thức trong sách giáo khoa. <br />
Đây là giai đoạn thuận lợi để bắt đầu làm quen với môn học mới đó là môn Lịch <br />
sử. Đón chào điều mới mẻ chắc chắn luôn thú vị và hấp dẫn. Là người đặt <br />
những viên gạch đầu tiên, nền móng của môn học, giáo viên hoàn toàn tự do, tự <br />
chủ về việc hình thành phương pháp, kĩ năng học tập môn học cho học sinh. <br />
Khi giảng dạy Lịch sử, giáo viên cũng được hỗ trợ rất nhiều về đồ dùng dạy <br />
học như các loại bản đồ, biểu đồ, tranh ảnh,… do Bộ GD cung cấp. Ngoài ra <br />
nếu có điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy thì chúng ta <br />
có cả một kho tàng các tư liệu không chỉ bằng hình ảnh mà còn bằng video vô <br />
cùng phong phú trên mạng Internet.<br />
Ở trường Tiểu học Tây Phong những năm vừa qua việc giảng dạy môn <br />
Lịch sử luôn được thực hiện nghiêm túc. Nhà trường đã có nhiều biện pháp <br />
nhằm khuyến khích giáo viên và học sinh tích cực học tập lịch sử như: đưa các <br />
câu hỏi lịch sử vào trong các hội thi, giao lưu cấp trường; khuyến khích giáo viên <br />
đăng kí dạy thao giảng, hội giảng các tiết lịch sử, tổ chức trao đổi kinh nghiệm <br />
giảng dạy lịch sử cấp trường,… Song hiện nay tâm lí của nhiều phụ huynh, học <br />
sinh và cả một số giáo viên vẫn chưa thực sự coi trọng môn học này nên chưa có <br />
sự đầu tư thích đáng về thời gian cũng như tâm huyết. Nhiều thầy cô giáo còn <br />
ngại sử dụng đồ dùng, ngại đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học <br />
lịch sử khiến môn học trở nên khô cứng, nặng nề và khó nhớ. Chính vì thế chất <br />
lượng dạy và học lịch sử của học sinh lớp 4 thời gian qua vẫn ch ưa cao, s ố <br />
lượng học sinh yêu thích môn học này không nhiều, kiến thức lịch sử của nhiều <br />
học sinh còn mơ hồ.<br />
<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
4<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
Thêm vào đó đặc trưng của môn Lịch sử là cung cấp kiến thức về các sự <br />
kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử nên dễ gây nhàm chán. Và để khai thác tốt <br />
được nội dung bài học đòi hỏi kiến thức của giáo viên phải sâu và vững vàng. <br />
Tuy nhiên trên thực tế, giáo viên tiểu học chúng ta không được đào tạo chuyên <br />
sâu về lịch sử. Do đó khi giảng dạy lịch sử cho học sinh, chúng ta thường gặp <br />
nhiều khó khăn như không thực sự chủ động về kiến thức, chưa khai thác sâu <br />
được nội dung bài, chưa có sự kết nối chặt chẽ giữa các sự kiện lịch sử trong <br />
chương trình mà chỉ cung cấp kiến thức một cách rời rạc, khó tạo được hứng <br />
thú học tập cho học sinh,... <br />
Là một người yêu thích lịch sử và cũng trực tiếp giảng dạy bộ môn này, <br />
tôi thấy vô cùng trăn trở.<br />
3. Nội dung và hình thức của giải pháp<br />
a) Mục tiêu của giải pháp<br />
Giúp giáo viên có cái nhìn tổng quát về toàn bộ môn học, định hướng cho <br />
học sinh phương pháp học tập tích cực ngay từ đầu năm và chia sẻ những kinh <br />
nghiệm của bản thân trong việc nâng cao chất lượng môn lịch sử lớp 4.<br />
b) Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp <br />
*Giải pháp 1: Nắm chắc nội dung, chương trình môn học<br />
Lịch sử là một tiến trình, trong đó các sự kiện sau luôn có mối liên quan <br />
trực tiếp hoặc gián tiếp tới các sự kiện đã diễn ra trước đó. Vì thế mà để học <br />
sinh hiểu rõ nội dung từng bài học, giáo viên cần nắm rõ nội dung chương trình <br />
cả năm học để có thể giúp học sinh liên kết các sự kiện lịch sử, nhân vật lịch sử <br />
với các mốc thời gian tương ứng.<br />
Nội dung chương trình môn Lịch sử lớp 4 cung cấp cho học sinh một số <br />
kiến thức cơ bản, thiết thực về các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử tiêu <br />
biểu, tương đối có hệ thống theo dòng thời gian của lịch sử Việt Nam từ buổi <br />
đầu dựng nước cho tới nửa đầu thế kỉ XIX, được chia thành 8 giai đoạn với 28 <br />
bài, được dạy mỗi tuần một bài theo phân phối chương trình. Cụ thể như sau:<br />
Giai đoạn Thời gian Nội dung chính Các bài trong SGK<br />
<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
5<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
1. Buổi Khoảng năm Sự ra đời của nền Bài 1: Nước Văn Lang.<br />
đầu 700 TCN đến văn minh Văn Lang Bài 2: Nước Âu lạc<br />
dựng năm 179 TCN Âu Lạc và những <br />
nước thành tựu chính của <br />
và giữ văn minh Văn Lang <br />
nước Âu Lạc.<br />
2. Hơn một Từ năm 179 Cuộc sống của nhân Bài 3: Nước ta dưới ách <br />
nghìn năm TCN đến ta dưới ách thống trị, đô hộ của các triều đại <br />
đấu tranh năm 938 chính sách đồng hóa phong kiến phương Bắc.<br />
giành độc dân tộc của các triều Bài 4: Khởi nghĩa Hai Bà <br />
lậ p đại phong kiến Trung Trưng (Năm 40)<br />
Quốc và phong trào <br />
Bài 5: Chiến thắng Bạch <br />
đấu tranh của nhân <br />
Đằng do Ngô Quyền lãnh <br />
dân ta để giành độc <br />
đạo (Năm 938)<br />
lập, tự chủ.<br />
3. Buổi đầu Từ năm 938 Triều đại nhà Ngô, Bài 7: Đinh Bộ Lĩnh dẹp <br />
độc lập đến năm1009 Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân. <br />
loạn 12 sứ quân Bài 8: Cuộc kháng chiến <br />
thống nhất đất nước; chống quân Tống xâm <br />
Lê Hoàn lên ngôi vua lược lần thứ nhất (Năm <br />
lãnh đạo nhân dân ta 981)<br />
tiến hành cuộc kháng <br />
chiến chống Tống <br />
lần thứ nhất (Năm <br />
981).<br />
4. Nước Đại Từ năm 1009 Vua Lý Thái Tổ dời Bài 9: Nhà Lý dời đô ra <br />
Việt thời Lý đến năm đô ra Thăng Long, đổi Thăng Long<br />
1226 lại tên nước; sự phát Bài 10: Chùa thời Lý. <br />
triển của đạo phật; <br />
Bài 11: Cuộc kháng chiến <br />
cuộc kháng chiến <br />
chống quân Tống xâm <br />
chống quân Tống <br />
lược lần thứ hai (Năm <br />
xâm lược lần thứ hai.<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
6<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
1075 1077)<br />
5. Nước Đại Từ năm 1226 Hoàn cảnh ra đời của Bài 12: Nhà Trần thành <br />
Việt thời đến năm nhà Trần; ba lần lập.<br />
Trần 1400 chiến thắng quân Bài 13: Nhà Trần và việc <br />
Mông Nguyên xâm đắp đê.<br />
lược; công cuộc xây <br />
Bài 14: Cuộc kháng chiến <br />
dựng đất nước ở thời <br />
chống quân xâm lược <br />
Trần (Việc đắp đê); <br />
Mông – Nguyên.<br />
sự suy tàn của nhà <br />
Trần và hoàn cảnh ra Bài 15: Nước ta cuối thời <br />
đời của nhà Hồ. Trần<br />
6. Nước Đại Thế kỷ XV Chiến thắng Chi Bài 16: Chiến thắng Chi <br />
Việt buổi Lăng; Việc tổ chức Lăng.<br />
đầu thời quản lý đất nước; Sự Bài 17: Nhà hậu Lê và <br />
Hậu Lê phát triển văn hoá và việc tổ chức quản lý đất <br />
khoa học dưới thời nước.<br />
Lê Sơ.<br />
Bài 18: Nhà hậu Lê và <br />
việc tổ chức quản lý đất <br />
nước.<br />
Bài 19: Văn học và khoa <br />
học thời hậu Lê.<br />
7. Nước Đại Thế kỷ XVI Trịnh Nguyễn phân Bài 21: Trịnh Nguyễn <br />
Việt thế kỷ XVIII tranh; cuộc khẩn phân tranh. <br />
XVI XVIII hoang ở Đàng Trong; Bài 22: Cuộc khẩn hoang <br />
thành thị ở thế kỷ ở Đàng Trong.<br />
XVI – XVIII; nghĩa <br />
Bài 23: Thành thị ở thế kỷ <br />
quân Tây Sơn tiến ra <br />
XVI – XVII.<br />
Thăng Long đại phá <br />
quân Thanh; Quang Bài 24:Nghĩa quân Tây <br />
Trung với sự nghiệp Sơn tiến ra Thăng Long <br />
xây dựng đất nước. (Năm 1786).<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
7<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
Bài 25: Quang Trung đại <br />
phá quân Thanh (Năm <br />
1789).<br />
Bài 26: Những chính sách <br />
về kinh tế và văn hoá của <br />
vua Quang Trung.<br />
8. Buổi đầu Từ năm 1802 Giới thiệu về Triều Bài 27: Nhà Nguyễn thành <br />
thời Nguyễn đến năm đại nhà Nguyễn và lập.<br />
1858 kinh thành Huế Bài 28: Kinh Thành Huế<br />
Ngoài ra trong chương trình môn học còn có các bài ôn tập được sắp xếp <br />
xen kẽ giữa các bài, cụ thể: <br />
Tuần Tiết chương Nội dung ôn tập<br />
trình<br />
Tuần 8 6 Từ bài 1 đến bài 5 học về hai giai đoạn LS: Buổi <br />
đầu dựng nước và giữ nước; Hơn 1000 năm đấu <br />
tranh giành lại độc lập<br />
Kể tên những sự kiện lịch sử tiêu biểu trong hai <br />
thời kỳ này rồi thể hiện nó trên trục và băng thời <br />
gian<br />
Tuần 17 15 Hệ thống hoá các sự kiện, nhân vật lịch sử ở từng <br />
giai đoạn LS<br />
HS thấy được truyền thống dựng nước và giữ nước <br />
của dân tộc ta<br />
Qua đó giáo dục các em lòng tự hào dân tộc<br />
Tuần 33, 31, 32 Hệ thống đươc quá trình phát triển của lịch sử <br />
Tuần 34 nước ta từ buổi đầu dựng nước đến giữa thế kỉ XIX.<br />
Nhớ được các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử <br />
tiêu biểu trong quá trình dựng nước và giữ nước của <br />
dân tộc ta từ thời Hùng Vương đến buổi đầu thời <br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
8<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
Nguyễn .<br />
Tự hào về truyền thống dựng nước và giữ nước của <br />
dân tộc<br />
<br />
<br />
*Giải pháp 2: Liên kết chặt chẽ nội dung giữa các bài học<br />
Nội dung của chương trình lịch sử lớp 4 chỉ bao gồm các sự kiện, hiện <br />
tượng, nhân vật lịch sử tiêu biểu trong từng thời kì của quá trình dựng nước và <br />
giữ nước của dân tộc ta từ thời Hùng Vương đến buổi đầu thời Nguyễn. Do đó <br />
đôi khi khoảng cách về thời gian giữa hai sự kiện được giới thiệu liên tiếp <br />
(trong hai bài học liền nhau) là rất xa. Điều này có thể gây khó khăn cho học sinh <br />
trong việc nắm kiến thức. Vì vậy ở mỗi đầu mỗi tiết học, người giáo viên cần <br />
là chiếc cầu nối, liên kết các sự kiện, làm cho dòng chảy lịch sử được liền <br />
mạch. Điều này sẽ giúp việc tiếp thu bài học của học sinh dễ dàng hơn.<br />
Ví dụ: Khi dạy bài Chiến thắng Bạch Đằng do Ngô Quyền lãnh đạo <br />
Năm 938 (trước đó là bài Khởi nghĩa Hai Bà Trưng – Năm 40), giáo viên có thể <br />
giới thiệu vào bài như sau : Sau khi Triệu Đà thôn tính được Âu Lạc (Năm 179 <br />
TCN) các triều đại phong kiến phương Bắc nối tiếp nhau đô hộ nước ta. Không <br />
cam chịu sự áp bức, bóc lột của bọn thống trị, nhân dân ta liên tục nổi dậy đánh <br />
đuổi quân đô hộ. Năm 40, Hai bà Trưng đã mở đầu bằng một cuộc khởi nghĩa <br />
vang dội, tiếp sau đó có các cuộc khởi nghĩa của Bà Triệu (năm 248), Lý Bí (năm <br />
542), Triệu Quang Phục (năm 550), Mai Thúc Loan (năm 722), Phùng Hưng <br />
(khoảng năm 776), Khúc Thừa Dụ (năm 905), Dương Đình Nghệ (năm 931) <br />
nhưng đều chưa giành được thắng lợi hoàn toàn. Đến năm 938, với chiến thắng <br />
Bạch Đằng của Ngô Quyền, chúng ta đã kết thúc hơn một nghìn năm đô hộ của <br />
phong kiến phương Bắc, giành lại độc lập hoàn toàn cho đất nước ta. Bài học <br />
ngày hôm nay sẽ giúp các em hiểu rõ hơn về trận chiến Bạch Đằng oanh liệt đó.<br />
Do vậy, ngoài nội dung chương trình sách giáo khoa, các thầy cô giáo nên <br />
tham khảo thêm nhiều tài liệu đáng tin cậy về lịch sử nhằm có thêm các thông <br />
tin chính xác để bổ trợ cho học sinh.<br />
*Giải pháp 3: Tạo hứng thú, niềm yêu thích học tập cho học sinh <br />
<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
9<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
Tôi luôn có một niềm tin rất rõ ràng rằng: nếu một công việc được làm <br />
với niềm yêu thích, sự hứng thú thì chắc chắn kết quả của công việc đó sẽ tốt <br />
hơn rất nhiều. Chính vì thế, truyền cho học sinh niềm say mê, yêu thích môn học <br />
với tôi là một yếu tố rất quan trọng để dạy học thành công.<br />
Lịch sử lớp 4 là điểm xuất phát của chặng đường tiếp thu lĩnh hội các <br />
kiến thức lịch sử của học sinh. Các em học sinh lớp 4 như những trang giấy <br />
trắng và người giáo viên hoàn toàn nắm trong tay việc tô điểm lên các màu sắc <br />
theo ý mình. Đó cũng chính là một lí do môn học này gây cho tôi nhiều hứng thú.<br />
Ngay từ đầu năm học, trong bài học đầu tiên, giáo viên cần cho học sinh <br />
thấy rõ được ý nghĩa của việc học môn Lịch sử. <br />
Cần gây cho học sinh sự tò mò, muốn khám phá, tìm tòi, nghiên cứu. Giáo <br />
viên có thể đặt ra hệ thống các câu hỏi như:<br />
Các em có muốn biết đất nước ta được hình thành như thế nào không?<br />
Vì sao có những con đường mang tên Hùng Vương, Quang Trung,…?<br />
Các vua Hùng trong những câu chuyện truyền thuyết có thật không nhỉ?<br />
Các em đã nghe câu chuyện về Hai Bà Trưng cưỡi voi đánh giặc chưa?<br />
…<br />
Tất cả các câu hỏi đó sẽ được trả lời trong cuốn sách lịch sử lớp 4 mà <br />
chúng ta đang cầm trên tay.<br />
Xuyên suốt quá trình dạy học, cần duy trì niềm say mê đó bằng nhiều <br />
biện pháp như: tổ chức các trò chơi, xem các video về các sự kiện, nhân vật lịch <br />
sử, kể các câu chuyện lịch sử có nội dung được học trong bài,…<br />
*Giải pháp 4: Hướng dẫn học sinh tự học tại nhà<br />
Một bài học lịch sử thường không dễ nhớ, do đó nếu không xem lại nội <br />
dung bài cũ và chuẩn bị bài mới trước khi đi học, học sinh không dễ nắm được <br />
toàn bộ nội dung của bài học trên lớp. Do vậy tôi thường yêu cầu học sinh xem <br />
trước bài trước khi đi học.<br />
<br />
<br />
<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
10<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
Trước mỗi tiết học, sau khi hỏi về một số nội dung chính của bài cũ, tôi <br />
sẽ hỏi học sinh về một vài thông tin của bài mới như: Bài học hôm nay tên gì? <br />
Trong bài có sự kiện lịch sử nào nổi bật? Trong bài có nhân vật lịch sử nào <br />
được nhắc đến? Để trả lời được các câu hỏi đó, chắc chắn học sinh cần đọc <br />
qua bài trước ở nhà.<br />
Ngay từ đầu năm, giáo viên nên hướng dẫn cho học sinh cách tự đọc và <br />
chuẩn bị bài ở nhà. Mỗi bài lịch sử thường có ba yếu tố quan trọng đó chính là <br />
thời gian, nhân vật và sự kiện. Nắm chắc được ba yếu tố này thì học sinh sẽ dễ <br />
dàng hiểu và nhớ bài học. Các em có thể đọc bài và điền vào phiếu học tập (học <br />
sinh tự kẻ và vở nháp) như sau:<br />
Ví dụ 1:<br />
Tên bài: Chiến thắng Bạch Đằng do Ngô Quyền lãnh đạo (Năm 938)<br />
stt Thời gian Nhân vật Sự kiện<br />
1 Năm 938 Ngô Quyền Đánh tan quân Nam Hán trên sông Bạch <br />
Đằng.<br />
Ví dụ 2:<br />
Tên bài: Nhà Lý dời đô ra Thăng Long<br />
stt Thời gian Nhân vật Sự kiện<br />
1 Năm 1010 Vua Lý Công Uẩn Dời đô từ Hoa Lư ra thành Đại La và đổi <br />
tên là thành Thăng Long.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
*Giải pháp 5: Kể chuyện lịch sử<br />
Chúng ta có một kho tàng truyện kể lịch sử rất phong phú và đa dạng. <br />
Ngay từ thuở nhỏ, các em học sinh đã được nghe, học về các câu chuyện này <br />
như: Mỵ ChâuTrọng Thủy, Sự tích bánh chưng bánh dày, Cờ lau tập trận, Sự <br />
tích thành cổ Loa, Sự tích hồ Hoàn Kiếm, Lá cờ thêu sáu chữ vàng, … Do vậy <br />
việc gắn mỗi câu chuyện đó với một giai đoạn, một sự kiện hay nhân vật lịch <br />
sử có thật chắc chắn sẽ khiến các em học sinh vô cùng thích thú. Bởi sau bài học <br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
11<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
đó, các em không chỉ biết được thêm những kiến thức mới mà các em còn được <br />
biết thêm thông tin về những câu chuyện kể đã thuộc từ lâu.<br />
Dưới đây là một số câu chuyện có thể liên hệ, sử dụng trong quá trình dạy <br />
học:<br />
Bài số Tên bài học Truyện kể có thể sử dụng<br />
Sự tích bánh Chưng, bánh Dày<br />
1 Nước Văn Lang Sơn Tinh, Thủy Tinh<br />
Thánh Gióng<br />
2 Nước Âu Lạc Mỵ Châu,Trọng Thủy<br />
Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ <br />
6 Cờ lau tập trận<br />
quân<br />
Cuộc kháng chiến chống quân Bóp nát quả cam<br />
14<br />
xâm lược MôngNguyên Yết Kiêu<br />
16 Chiến tháng Chi Lăng Sự tích Hồ Gươm<br />
21 Trịnh Nguyễn phân tranh Một số mẩu chuyện về Trạng Quỳnh<br />
<br />
*Giải pháp 6: Sử dụng hợp lí các phương pháp dạy học; sử dụng đa <br />
dạng, thành thạo các đồ dùng dạy học<br />
Để một tiết dạy thành công thì điều quan trọng nhất có lẽ đó chính là cách <br />
lựa chọn phương pháp dạy học và tổ chức các hình thức học tập của giáo viên. <br />
Thật khó để có thể đưa ra được phương pháp nào là tối ưu nhất, vì mỗi phương <br />
pháp đều có ưu và nhược điểm riêng. Tùy vào nội dung mỗi bài học và ý tưởng <br />
của giáo viên mà chúng ta sẽ có sự lựa chọn phù hợp. <br />
Các phương pháp thường được dùng khi giảng dạy lịch sử đó là: thuyết <br />
trình, hỏi đáp, kể chuyện, thảo luận nhóm, đóng vai,… Tuy nhiên, dù sử dụng <br />
bất cứ phương pháp nào thì vấn đề then chốt tôi luôn đặt ra đó là: cần phát huy <br />
được tính chủ động, tích cực của học sinh trong học tập. Cụ thể:<br />
<br />
<br />
<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
12<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
Phát huy tính tích cực hóa của học sinh trong kĩ năng đọc và phân tích tư <br />
liệu: GV cần đưa ra yêu cầu cụ thể cho học sinh trước khi yêu cầu đọc tư liệu <br />
trong sách giáo khoa, nhằm giúp các em đọc một cách chủ động và có mục đích <br />
hơn.<br />
Ví dụ: Khi dạy bài Nhà Trần thành lập (trang 37, SGK), tôi sẽ yêu cầu học <br />
sinh đọc hai đoạn đầu của bài với lệnh như sau: Em hãy đọc hai đoạn đầu của <br />
bài học và chú ý trả lời câu hỏi: Nhà Trần thành lập trong hoàn cảnh nào?<br />
Phát huy tính tích cực hóa của học sinh trong kĩ năng quan sát và kể lại, <br />
trình bày lại diễn biến cuộc kháng chiến qua bản đồ, lược đồ,… Giáo viên <br />
chuẩn bị một hệ thống câu hỏi phù hợp, vừa sức, giúp các em phát huy kĩ năng <br />
nói, khả năng diễn đạt khi kể hoặc trình bày, diễn biến theo bản đồ hoặc lược <br />
đồ.<br />
Ví dụ bài: “Quang Trung đại phá quân Thanh (năm 1789)”. Để học sinh <br />
trình bày được diễn biến cuộc kháng chiến, tôi xây dựng câu hỏi như sau:<br />
1. Nhà Thanh sang chiếm nước ta vào thời gian nào?<br />
2. Khi nghe tin quân Thanh sang xâm lược nước ta, Nguyễn Huệ đã làm <br />
gì?<br />
3. Vua Quang Trung tiến đến Tam Điệp khi nào? Tại đây ông đã làm gì?<br />
4. Dựa vào lược đồ, nêu đường tiến của 5 đạo quân.<br />
5. Trận đánh mở màn diễn ra ở đâu? Khi nào? Kết quả ra sao?<br />
6. Hãy thuật lại trận Ngọc Hồi.<br />
7. Hãy thuật lại trận Đống Đa.<br />
Các bước tiến hành: <br />
Bước 1: Chia lớp thành cac nhóm (khoảng 5 đến 6 em). Yêu cầu học sinh <br />
đọc kênh chữ SGK thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi.<br />
Bước 2: Yêu cầu trình bày các câu hỏi: đại diện 1nhóm nêu câu hỏi, đại <br />
diện 1 nhóm khác trả lời, vừa trình bày vừa chỉ lược đồ, nhóm khác nhận xét.<br />
Bước 3: Gọi 1 số em trình bày toàn bộ diễn biến cuộc kháng chiến. <br />
Bước 4: Nhận xét, tuyên dương nhóm trình bày đúng.<br />
Biện pháp này giúp các em hứng thú trong học tập, ghi nhận các mốc thời <br />
gian, sự kiện lịch sử chính xác và nhớ lâu.<br />
<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
13<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
Phát huy tính tích cực hóa của học sinh trong kĩ năng quan sát và phân tích <br />
tranh ảnh để hiểu và nhớ thời gian lịch sử, sự kiện và nhân vật lịch sử. Để làm <br />
được điều này, giáo viên cần tạo điều kiện cho học sinh được quan sát tranh <br />
ảnh, biểu đồ, được thưc hành trình bày trước tập thể kết quả quan sát của mình.<br />
Phát huy tính tích cực hóa của học sinh qua các hình thức tự học tập và <br />
đánh giá. Điều này thể hiện qua việc từ đọc tài liệu trước khi đến lớp, việc <br />
tham gia thảo luận nhóm để trình bày kết quả học tập, tham gia nhận xét, đánh <br />
giá kết quả làm việc của nhóm bạn,…<br />
Và để phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh thì việc sử dụng đồ <br />
dùng day học là không thể thiếu. Mỗi giáo viên cần có sự đầu tư thích đáng cho <br />
việc chuẩn bị các đồ dùng dạy học tối thiểu như tranh ảnh, biểu đồ, phiếu học <br />
tập. Ngoài ra việc sử dụng các thiết bị điện tử như máy tính, máy chiếu, loa sẽ <br />
giúp cho tiết học lịch sử thật sự sôi nổi và thu hút. Bởi lẽ khi dạy bằng giáo án <br />
trình chiếu chúng ta sẽ khai thác được nguồn tư liệu khổng lồ về các sự kiện, <br />
nhân vật cũng như truyện kể lịch sử trên intrernet.<br />
Ví dụ: Khi dạy bài “Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông<br />
Nguyên”, tôi đã chuẩn bị và sử dụng các đồ dùng sau:<br />
Loa: để nghe tiếng vó ngựa Mông Cổ trong phần giới thiệu vào bài.<br />
Máy chiếu: <br />
+ Tranh ảnh minh họa: hình ảnh Trần Thủ Độ, Hội nghị Diên Hồng, tranh <br />
minh họa các hình ảnh trong ba lần kháng chiến của nhà Trần.<br />
+ Video: câu chuyện Trần Quốc Toản bóp nát quả cam <br />
+ Trò chơi củng cố<br />
Bảng con của học sinh: chơi trò cơi rung chuông vàng phần củng cố.<br />
<br />
Việc sử dụng nhiều tranh ảnh, video minh họa khiến tiết học tr ở nên sinh <br />
động, hấp dẫn và khiến học sinh tiếp thu bài học dễ dàng, chủ động hơn.<br />
*Giải pháp 7: Tổ chức các trò chơi học tập<br />
Trò chơi học tập là một giải pháp vô cùng hiệu quả để kích thích, lôi kéo <br />
sự chú ý cũng như tham gia của học sinh vào bài học. Đây cũng là giải pháp hiệu <br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
14<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
quả để kiểm tra kiến thức bài cũ, giới thiệu bài mới hoặc củng cố nội dung bài <br />
học. Do vậy thông thường các trò chơi học tập được sử dụng vào đầu hoặc cuối <br />
mỗi tiết học.<br />
Một số trò chơi tôi thường sử dụng trong dạy học môn Lịch sử đó là:<br />
Tên trò Hình thức, <br />
stt Chuẩn bị Cách chơi<br />
chơi thời gian<br />
1 Rung GV: hệ thống câu GV nêu câu hỏi, HS viết đáp Chơi cá <br />
chuông hỏi án trên bảng con. Ai sai đi ra nhân.<br />
vàng HS: Bảng con, phấn phía sau chơi tiếp, nếu đúng Khoảng từ <br />
được về chỗ. Những bạn 3 đến 5 <br />
nào trả lời được đến câu phút.<br />
hỏi cuối cùng thì được <br />
tuyên dương.<br />
2 Ô chữ GV: Bảng phụ kẻ ô GV đưa ra hệ thống các ô Chơi cá <br />
bí mật chữ (thuận lợi khi chữ, HS chọn ô chữ và trả nhân hoặc <br />
dạy máy chiếu) và lời câu hỏi tương ứng của ô theo nhóm.<br />
các câu hỏi cho từng chữ đó. Nếu trả lời đúng thì Từ 3 đến 5 <br />
ô chữ. được mở ô chữ. phút.<br />
<br />
<br />
3 Tiếp GV: Bảng phụ ghi GV chia lớp thành các nhóm. Chơi theo <br />
sức hệ thống câu hỏi Đưa ra hệ thống câu hỏi nhóm<br />
(trả lời ngắn). Thời gian <br />
Các nhóm thảo luận trong <br />
thời gian 2 đến 3 phút. Khi từ 5 đến 7 <br />
hết thời gian thảo luận, các phút.<br />
nhóm thi nhau viết đáp án <br />
theo hình thức nối tiếp trong <br />
nhóm.<br />
Cuối cùng nhóm nào viết <br />
đúng đáp án, nhanh và trình <br />
bày đẹp thì thắng cuộc.<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
15<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
4 Nhà sử Một em đóng vai nhà sử học Cá nhân <br />
học nhỏ tuổi kể lại diễn biến trong thời <br />
nhỏ của một trận chiến hay một gian từ 3 <br />
tuổi chiến dịch đã được học đến 5 phút<br />
trong bài.<br />
<br />
<br />
Ví dụ: Khi dạy bài ôn tập, tôi tổ chức cho học sinh chơi trò tiếp sức để <br />
điền nội dung còn thiếu vào bảng sau:<br />
Bảng thống kê các sự kiện, nhân vật tiêu biểu trong lịch sử Việt Nam <br />
từ buổi đầu dựng nước đến nửa đầu thế kỉ XIX<br />
Sự kiện Năm Nhân vật lịch sử tiêu <br />
biểu<br />
Nước Văn Lang ra đời<br />
Khởi nghĩa Hai Bà Trưng<br />
Chiến thắng Bạch Đằng<br />
Khởi nghĩa chống quân Tống lần thứ nhất<br />
Nhà Lý dời đô ra Thăng Long<br />
Cuộc kháng chiến chống quân Tống lần thứ <br />
hai<br />
Nhà Trần thành lập<br />
Nhà Hồ ra đời<br />
Chiến thắng Chi Lăng<br />
Đầu tiên, GV chia lớp thành 5 nhóm, mỗi nhóm khoảng 5 bạn.<br />
Giao nhiệm vụ cho các nhóm thảo luận để điền nội dung còn thiếu vào <br />
trong bảng trên trong thời gian 2 phút.<br />
Sau thời gian thảo luận, GV mời 2 nhóm lên tham gia chơi thi tiếp sức <br />
điền kết quả thảo luận vào hai bảng phụ lớn trên bảng. Các nhóm còn lại làm <br />
trọng tài, quan sát và nhận xét cho nhóm bạn.<br />
<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
16<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
Thời gian chơi khoảng 2 đến 3 phút.<br />
*Giải pháp 8: Liên hệ thực tế một cách gần gũi, thiết thực<br />
Để kiến thức lịch sử trở nên dễ nhớ, dễ hiểu thì không có gì bằng việc <br />
liên hệ thực tế một cách gần gũi với học sinh. <br />
Giáo viên có thể liên hệ tới các sự kiện lớn như ngày giỗ tổ Hùng Vương <br />
10/3 âm lịch hằng năm, các di tích lịch sử nổi tiếng như Kinh thành Huế, Phố cổ <br />
Hội An,…<br />
Liên hệ các tên đường, tên trường học ngay trong địa bàn xã hoặc huyện <br />
nhà cũng là giải pháp hiệu quả không những giúp học sinh nhớ bài học mà còn <br />
có thêm hiểu biết về địa phương.<br />
Ví dụ: Khi dạy bài “Nước Văn Lang” tôi đã liên hệ tới con đường tỉnh lộ <br />
trong huyện mang tên Hùng Vương, trường THPT Hùng Vương, ngày Giỗ tổ <br />
Hùng Vương 10/3 âm lịch hằng năm.<br />
c) Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp <br />
Các giải pháp, biện pháp đề tài đưa ra dễ thực hiện, đem lại hiệu quả <br />
thiết thực trong việc nâng cao chất lượng dạy và học môn Lịch sử.<br />
Các giải pháp, biện pháp được nêu trong đề tài này có mối quan hệ liên <br />
kết, chặt chẽ nhau. Biện pháp thứ nhất làm tiền đề cho các biện pháp sau, <br />
ngược lại các biện pháp sau bổ trợ và giúp tôi thực hiện thành công đề tài của <br />
mình. <br />
d) Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu<br />
Sau khi thực hiện đề tài, tôi nhận thấy chất lượng học tập môn Lịch sử <br />
của lớp được cải thiện đáng kể. Số lượng học sinh yêu thích môn học nhiều <br />
hơn các năm học trước. Kiến thức lịch sử của các em cũng tương đối tốt hơn. <br />
Kết quả cụ thể được thể hiện qua bảng thống kê kết quả kiểm tra cuối <br />
năm học sau:<br />
Năm học Tổng số học Học sinh đạt Học sinh đạt Học sinh đạt <br />
sinh điểm 5 6 điểm 7 8 điểm 9 10<br />
<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
17<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ <br />
lượng (%) lượng (%) lượng (%)<br />
20142015 27 7 25,9 14 51,9 6 22,2<br />
20152016 14 2 14,3 7 50,0 5 35,7<br />
<br />
<br />
III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ <br />
1. Kết luận<br />
Dạy học lịch sử là dạy cho học sinh hiểu về cội nguồn đất nước, về <br />
những vị anh hùng dân tộc,…Từ chỗ hiểu rồi các em sẽ thêm yêu đất nước, tự <br />
hào về truyền thống hào hùng của dân tộc, sẽ mong muốn được đóng góp công <br />
sức dựng xây tổ quốc ngày càng tươi đẹp hơn. Vì vậy, môn học này có vai trò <br />
quan trọng trong hệ thống giáo dục phổ thông.<br />
Môn Lịch sử lớp 4 là điểm xuất phát đầu tiên của chặng đường lĩnh hội, <br />
tiếp thu các kiến thức lịch sử của học sinh. Nếu giáo viên không tâm huyết và <br />
giúp các em hiểu được tầm quan trọng cũng như rèn luyện cho các em một <br />
phương pháp học tập tốt thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng môn học về <br />
sau. Do đó việc định hướng và tìm cách dạy học môn học này hiệu quả là vô <br />
cùng quan trọng.<br />
Qua đề tài này tôi hi vọng đã đóng góp một phần nhỏ bé trong việc giúp <br />
nâng cao chất lượng môn Lịch sử bằng những kinh nghiệm trong giảng dạy của <br />
bản thân. Hi vọng rằng nó sẽ trở thành một nguồn tư liệu tham khảo để các <br />
thầy cô đồng nghiệp có được cho mình thêm một chút ý tưởng để dạy học lịch <br />
sử tốt hơn. Cũng qua đây tôi mong muốn nhận được nhiều sự đóng góp ý kiến <br />
từ các thầy cô giáo để bản thân được học hỏi và đưa tới cho các em học sinh <br />
những bài giảng lịch sử hấp dẫn, thú vị, giúp các em lĩnh hội kiến thức một cách <br />
chủ động và tốt nhất.<br />
2. Kiến nghị <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
18<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
a) Đối với nhà trường: tổ chức trao đổi kinh nghiệm trong giảng dạy lịch <br />
sử để nâng cao chất lượng môn học. Đầu tư các thiết bị, đồ dùng phục vụ giảng <br />
dạy và các sách, tài liệu tham khảo.<br />
b) Đối với tổ chuyên môn: tổ chức trao đổi kinh nghiệm trong giảng dạy <br />
lịch sử, dự giờ học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, khảo sát chất lượng học sinh để <br />
có biện pháp cụ thể nhằm giúp đỡ học sinh học tập.<br />
c) Đối với giáo viên: Thường xuyên tự trau dồi kiến thức lịch sử qua sách <br />
giáo viên, tài liệu tham khảo. Lựa chon phương pháp giảng dạy và chuẩn bị đồ <br />
dùng dạy học chu đáo nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong <br />
học tập.<br />
Băng Adrênh, ngày 14 tháng 3 năm 2018<br />
<br />
Người viết<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
TÀI LIỆU THAM KHẢO<br />
<br />
STT Tên tài liệu Tác giả<br />
<br />
01 Lịch sử và Địa lí lớp 4 NXB Giáo dục<br />
<br />
02 Sách giáo viên Lịch sử và Địa lí lớp 4 NXB Giáo dục<br />
<br />
03 Thiết kế bài giảng Lịch sử và Địa lí lớp 4 NXB Giáo dục<br />
<br />
Chuẩn kiến thức, kĩ năng các môn học ở <br />
04 NXB Giáo dục<br />
tiểu học, lớp 4<br />
<br />
05 Các triều đại Việt Nam NXB Thanh Niên<br />
<br />
<br />
<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
19<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
20<br />
Trường Tiểu học Tây Phong – Giáo viên Phạm Thị Thu Cúc<br />
<br />
<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
........................................................................................................................................................................................................<br />
................................................................................................................<br />
<br />
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Một vài kinh nghiệm giúp học sinh học tốt phân môn Lịch sử lớp 4<br />
21<br />