SKKN: Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực trong dạy học dự án tích hợp liên môn bài “Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia”

Chia sẻ: Trần Thị Ta | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:30

Thêm vào BST

Báo xấu

59
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dạy học tích hợp có thể sử dụng nhiều phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực nhằm tạo động cơ và thiết kế các nhiệm vụ có ý nghĩa với học sinh; lôi cuốn học sinh vào các hoạt động tập thể; kết nối vốn hiểu biết và kinh nghiệm của học sinh; đánh giá liên tục việc học và có phản hồi và khuyến khích tư duy, suy nghĩ sáng tạo của học sinh. Để nắm chi tiết về Dạy học tích hợp mời các tham khảo sáng kiến sau đây.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: SKKN: Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực trong dạy học dự án tích hợp liên môn bài “Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia”

BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN 1. Lời giới thiệu Quá trình toàn cầu hóa đang diễn ra mạnh mẽ, làm thay đổi tất cả các lĩnh vực, trong đó đặc biệt là khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo…dẫn đến sự chuyển biến nhanh chóng về cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực của nhiều quốc gia. Điều này đòi hỏi giáo dục và đào tạo phải có những thay đổi một cách căn bản, toàn diện, từ triết lí, mục tiêu đến nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy – học…nhằm phát triển cho người học hệ thống năng lực cần thiết để có thể tham gia hiệu quả vào thị trường lao động trong nước và quốc tế. Vì vậy, phát triển chương trình giáo dục phổ thông dựa trên tiếp cận năng lực là một lựa chọn tất yếu khách quan và phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội. Theo đó, việc dạy học không phải là “tạo ra kiến thức”, “truyền đạt kiến thức” hay “chuyển giao kiến thức” mà phải làm cho người học học cách đáp ứng hiệu quả các đòi hỏi cơ bản liên quan đến môn học và có khả năng vượt ra ngoài phạm vi môn học để chủ động thích ứng với cuộc sống lao động sau này. Quan điểm dạy học tích hợp, với mục tiêu phát triển các năng lực ở người học, giúp họ có khả năng giải quyết và đáp ứng sự biến đổi nhanh chóng của xã hội hiện đại để đem lại thành công cao nhất trong cuộc sống. Dạy học tích hợp là một quan điểm sư phạm, ở đó người học cần huy động mọi nguồn lực để giải quyết một tình huống phức hợp – có vấn đề nhằm phát triển các năng lực và phẩm chất cá nhân. Trong dạy học tích hợp, học sinh dưới sự chỉ đạo của giáo viên thực hiện việc chuyển đổi liên tiếp các thông tin từ ngôn ngữ của môn học này sang ngôn ngữ của môn học khác, học sinh học cách sử dụng phối hợp những kiến thức, kĩ năng và những thao tác để giải quyết một tình huống phức hợp, thường gắn với thực tiễn. Chính 1
nhờ quá trình đó, học sinh nắm vững kiến thức, hình thành khái niệm phát triển năng lực và các phẩm chất cá nhân. Trong chương trình THPT nhiều môn học cung cấp cho HS kiến thức về Nội dung, biện pháp xây dựng và quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia. Trách nhiệm của công dân. Chính bởi vậy để học sinh hiểu rõ hơn về chủ quyền biên giới quốc gia và trách nhiệm của công dân, chúng tôi cố gắng vận dụng những kiến thức khác nhau của những môn học như Địa lý, Lịch Sử, GDCD để mang đến cho học sinh những hiểu biết cơ bản về chủ đề trên. Dạy học tích hợp có thể sử dụng nhiều phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực nhằm tạo động cơ và thiết kế các nhiệm vụ có ý nghĩa với học sinh; lôi cuốn học sinh vào các hoạt động tập thể; kết nối vốn hiểu biết và kinh nghiệm của học sinh; đánh giá liên tục việc học và có phản hồi và khuyến khích tư duy, suy nghĩ sáng tạo của học sinh. Do đó, cần có những phương pháp dạy học tích cực hướng tới tạo cơ hội cho học sinh phát triển khả năng vận dụng kiến thức vào đời sống. Với tất cả những lí do trên, tôi đã chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm : Áp dụng phương pháp dạy học tích cực trong dạy học dự án tích hợp liên môn bài: Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia. 2. Tên sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực trong dạy học dự án tích hợp liên môn bài “ Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia” 3. Tác giả sáng kiến Họ và tên: Đặng Thị Ái Thủy Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trường THPT Đồng Đậu, xã Trung Nguyên, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc. Số điện thoại: 0972335974. Email: dangthiaithuy.c3dongdau@vinhphuc.edu.vn 2
4. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến Tác giả cùng với sự hỗ trợ của Trường THPT Đồng Đậu về kinh phí, đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật trong quá trình viết sáng kiến và dạy thực ngiệm sáng kiến. 5. Lĩnh vực áp dụng của sáng kiên Dạy học tích hợp trong chương trình giáo dục An ninh quốc phòng lớp 11 hướng đến chương trình giáo dục phổ thông mơi. 6. Ngày sáng kiến áp dụng lần đầu tiên: từ tháng 11/2017 khi dạy học tích hợp liên môn theo chủ đề. 7. Mô tả bản chất của sáng kiến: 7.1. Nội dung của sáng kiến 7.1.1 Mục tiêu dạy học của chủ đề a. Kiến thức * Môn Giáo dục quốc phòng – an ninh Lớp 11. Bài 3. Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia Lớp 12. Bài 9. Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc Thông qua bài học, học sinh cần: + Biết được các nội dung, biện pháp xây dựng, quản lí và bảo vệ biên giới quốc gia. + Trách nhiệm của công dân và học sinh trong việc xây dựng, quản lí và bảo vệ biên giới quốc gia. + Hiểu được nhiệm vụ của học sinh trong thời đại xây dựng và bảo vệ an ninh Tổ quốc. * Môn Lịch sử Lớp 10 Bài 17: Quá trình hình thành và phát triển của nhà nước phong kiến Việt Nam. 3
+ Bài 25: Tình hình chính trị văn hóa dưới triều Nguyễn nửa đầu thế kỉ XIX. Bằng kiến thức lịch sử các thời đại của Việt Nam, có thể biết được chủ quyền về biển Đông, các đảo và quần đảo, nhất là quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của nước ta luôn được coi trọng xuyên suốt chiều dài lịch sử. Đây là những cơ sở về mặt lịch sử để xác định chủ quyền vùng biển, thềm lục địa nước ta. Lớp 12 Bài 25. Việt Nam xây dựng chủ nghĩa xã hội và đấu tranh bảo vệ Tổ quốc (1976 1986) Qua đó, học sinh biết được những khó khăn và quyết tâm của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta trong công cuộc xây dựng, bảo vệ đường biên giới quốc gia trên biển và trên đất liền qua các cuộc chiến tranh biên giới Tây Bắc (1979) và Tây Nam (1989) * Môn Địa lí Lớp 12 + Bài 2. Vị trí địa lí, phạm vi lãnh thổ + Bài 42. Vấn đề phát triển kinh tế, an ninh quốc phòng ở biển Đông và các đảo, quần đảo. Thông qua bài học, học sinh cần + Biết được phạm vi lãnh thổ của Việt Nam bao gồm 3 bộ phận: vùng đất, vùng biển và vùng trời. + Biết được phương pháp xác lập đường biên giới quốc gia trên đất liền và trên biển. + Biết được những khó khăn của việc bảo vệ an ninh quốc phòng vùng biên giới của nước ta. + Hiểu được vai trò của các đảo và quần đảo trong việc xác lập và khẳng định chủ quyền trên Biển Đông. + Biết được đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc đảm bảo an ninh quốc phòng trên Biển Đông . 4
* Môn Giáo dục công dân: + Bài 14 (lớp 10): Công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc + Bài 14 (lớp 11): Chính sách quốc phòng và an ninh + Bài 15 (lớp 11): Chính sách đối ngoại Học sinh vận dụng kiến thức trong các bài học để hiểu rõ chính sách đối ngoại, an ninh quốc phòng của đất nước. Từ đó, ý thức được trách nhiệm của công dân trong vấn đề bảo vệ chủ quyền các vùng lãnh thổ thiêng liêng của đất nước. * Môn tin học: Biết cách tìm kiếm thông tin trên mạng Internet. Biết cách làm một bài thuyết trình powerpoint. * Môn Giáo dục thể chất Thông qua môn học, học sinh biết được các bài tập rèn luyện thể chất, có sức khỏe tốt để đóng góp vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. b. Kĩ năng Học sinh được hình thành và rèn luyện một số kỹ năng tổng hợp: Kĩ năng tư duy: Phân tích, so sánh, tổng hợp Kĩ năng học tập: tự học, hoạt động nhóm, quan sát tranh hình thu nhận kiến thức Kĩ năng địa lí: tư duy lãnh thổ Kỹ năng tìm kiếm thông tin trên mạng. Kỹ năng quay video. Kỹ năng tạo lập bài thuyết trình bằng Powerroint. * Liên quan tới Kỹ năng sống: Kỹ năng lập kế hoạch, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng liên hệ thực tế. c. Thái độ Học sinh có thái độ biết ơn những đóng góp của cha ông trong công cuộc xây dựng và bảo vệ chủ quyền quốc gia. 5
Có ý thức trân trọng và trách nhiệm giữ gìn những thành quả của Đất nước * Liên môn: Học sinh có ý thức học tập tích cực, hiểu biết toàn diện về nội dung kiến thức phổ thông; tích cực và say mê học tập Vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết vấn đề thực tiễn về chủ quyền biên giới quốc gia trên đất liền và trên biển. Có ý thức tích cực nghiên cứu, sáng tạo thể hiện trách nhiệm của bản thân trong bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc. Thông qua một số bài học liên quan đến trách nhiệm công dân với đất nước để thấy được trách nhiệm của bản thân về vấn đề bảo vệ chủ quyền quốc gia, chủ quyền biển đảo d. Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tự học Năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo Năng lực hợp tác Năng lực giao tiếp và ngôn ngữ Năng lực thẩm mĩ Năng lực tính toán, làm việc với bản đồ. 7.1.2. Đối tượng dạy học 7.1.2.1. Đối tượng dạy học của dự án Để dạy học theo dự án, tôi chọn đối tượng là học sinh khối 11 Số lượng học sinh: 45 7.1.2.2. Những lưu ý về đối tượng dạy học Đặc điểm của học sinh học theo dự án: Học sinh theo học dự án có đặc điểm chung đều là các em theo học ban khoa học tự nhiên. Việc chọn học sinh theo dự án sẽ có những ưu và nhược điểm nhất định. Về ưu điểm: Các em đều là lớp KHTN nên có điều kiện thuận lợi để tiến hành các tiết học ngoại khóa, tìm kiếm thông tin, vận dụng kiến thức các 6
môn Hóa học, Vật lí, Sinh học để tìm hiểu về chủ đề. Mặt khác, các em cũng có ý thức học tập, có niềm đam mê tìm tòi, khám phá. Về nhược điểm: Đa phần các em đều là học sinh nông thôn nên khó khăn trong tìm hiểu kiến thức địa lí địa phương bằng phương pháp Wes…. Chính vì vậy, khi chọn đối tượng học sinh trên, tôi mong muốn với những đổi mới của mình trong phương pháp dạy học tích hợp, sử dụng kiến thức liên môn sẽ làm tăng hứng thú cho các em trong việc học tập địa lí, giúp các em tìm tòi và khám phá, gắn với thực tiễn. 7.1.3. Ý nghĩa của dự án a. Ưu điểm với học sinh Trước hết, các chủ đề liên môn, tích hợp có tính thực tiễn nên sinh động, hấp dẫn đối với học sinh, có ưu thế trong việc tạo ra động cơ, hứng thú học tập cho học sinh. Học các chủ đề tích hợp, liên môn, học sinh được tăng cường vận dụng kiến thức tổng hợp vào giải quyết các tình huống thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc. Điều quan trọng hơn là các chủ đề tích hợp, liên môn giúp cho học sinh không phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau, vừa gây quá tải, nhàm chán, vừa không có được sự hiểu biết tổng quát cũng như khả năng ứng dụng của kiến thức tổng hợp vào thực tiễn. b. Ưu điểm với giáo viên Đối với giáo viên thì ban đầu có thể có chút khó khăn do việc phải tìm hiểu sâu hơn những kiến thức thuộc các môn học khác. Tuy nhiên khó khăn này chỉ là bước đầu và có thể khắc phục dễ dàng bởi hai lý do: + Một là, trong quá trình dạy học môn học của mình, giáo viên vẫn thường xuyên phải dạy những kiến thức có liên quan đến các môn học khác và vì vậy đã có sự am hiểu về những kiến thức liên môn đó; 7
+ Hai là, với việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, vai trò của giáo viên không còn là người truyền thụ kiến thức mà là người tổ chức, kiểm tra, định hướng hoạt động học của học sinh cả ở trong và ngoài lớp học; Vì vậy, giáo viên các bộ môn liên quan có điều kiện và chủ động hơn trong sự phối hợp, hỗ trợ nhau trong dạy học. Như vậy, dạy học theo các chủ đề liên môn không những giảm tải cho giáo viên trong việc dạy các kiến thức liên môn trong môn học của mình mà còn có tác dụng bồi dưỡng, nâng cao kiến thức và kĩ năng sư phạm cho giáo viên, góp phần phát triển đội ngũ giáo viên bộ môn hiện nay thành đội ngũ giáo viên có đủ năng lực dạy học kiến thức liên môn, tích hợp. Thế hệ giáo viên tương lai sẽ được đào tạo về dạy học tích hợp, liên môn ngay trong quá trình đào tạo giáo viên ở các trường sư phạm. c. Ý nghĩa của dạy học tích hợp theo chủ đề Các nhiệm vụ học tập được giao, học sinh quyết định chiến lươc học tập với sự chủ động hỗ trợ, hợp tác của giáo viên (Học sinh là trung tâm). Hướng tới các mục tiêu: chiếm lĩnh nội dung kiến thức khoa học, hiểu biết tiến trình khoa học và rèn luyện các kĩ năng tiến trình khoa học như: quan sát, thu thập thông tin, dữ liệu; xử lý (so sánh, sắp xếp, phân loại, liên hệ…thông tin); suy luận, áp dụng thực tiễn. Dạy theo một chủ đề thống nhất được tổ chức lại theo hướng tích hợp từ một phần trong chương trình học. Kiến thức thu được là các khái niệm trong một mối liên hệ mạng lưới với nhau. Trình độ nhận thức có thể đạt được ở mức độ cao: Phân tích, tổng hợp, đánh giá. Kết thúc một chủ đề học sinh có một tổng thể kiến thức mới, tinh giản, chặt chẽ và khác với nội dung trong sách giáo khoa. 8
Kiến thức gần gũi với thức tiễn mà học sinh đang sống hơn do yêu cầu cập nhật thông tin khi thực hiện chủ đề. Hiểu biết có được sau khi kết thúc chủ đề thường vượt ra ngoài khuôn khổ nội dung cần học do quá trình tìm kiếm, xử lý thông tin ngoài nguồn tài liệu chính thức của học sinh. Có thề hướng tới, bồi dưỡng các kĩ năng làm việc với thông tin, giao tiếp, ngôn ngữ, hợp tác. Bảo đảm cho mỗi học sinh khả năng huy động có hiệu quả những kiến thức và kĩ năng của mình để giải quyết những tình huống có ý nghĩa, cũng có khi là một tình huống khó khăn, bất ngờ, một tình huống chưa từng gặp. Trong thực tế chúng tôi nhận thấy khi soạn bài có kết hợp các kiến thức của các môn học khác sẽ giúp giáo viên tiếp cận tốt hơn, hiểu rõ hơn, sâu hơn những vấn đề đặt ra. Từ đó tổ chức hướng dẫn học sinh sẽ linh hoạt hơn, sinh động không. Học sinh có hứng thú học tập, tìm tòi, khám phá nhiều kiến thức và được suy nghĩ, sáng tạo nhiều hơn. Từ đó vận dụng kiến thức vào thực tế tốt hơn. d. Ý nghĩa của dạy học của dự án: Nội dung, biện pháp xây dựng và quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia. Trách nhiệm của công dân. Từ những ý nghĩa trên, trong dự án này tôi tích hợp liên môn để giảng dạy Bài 3. Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia. Tiết 13. Nội dung, biện pháp xây dựng và quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia. Trách nhiệm của công dân. Trong bài dạy tôi giúp học sinh có thể nhớ và vận dụng những kiến thức của các môn học khác để giải quyết và hiểu những vấn đề của nội dung biện pháp xây dựng và quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia giúp học sinh không những hiểu về các biện pháp bảo vệ chủ quyền biên giới và trách nhiệm công dân mà còn có thể liên hệ tới các kiến thức môn học khác và những kiến thức của thực tế. 9
Tìm hiểu nội dung, biện pháp xây dựng và quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia. Trách nhiệm của công dân, đây là kiến thức thực tế giúp học sinh vận dụng kiến thức từ lí thuyết để vận dụng vào giải quyết các tình huống cụ thế trong cuộc sống hàng ngày. Chính bởi vậy để học sinh hiểu rõ hơn về chủ quyền biên giới quốc gia và trách nhiệm của công dân, chúng tôi cố gắng vận dụng những kiến thức khác nhau của những môn học như Địa lý, Lịch Sử, GDCD để mang đến cho học sinh những hiểu biết cơ bản về chủ đề trên. 7.1.4. Thiết bị dạy học và học liệu bổ trợ 7.1.4.1. Thiết bị dạy học a. Giáo viên Máy vi tính, máy chiếu Bản đồ tư duy Giấy A0, bút dạ để học sinh thảo luận Các tài liệu cần thiết để giới thiệu cho học sinh Các phiếu đánh giá dự án b. Học sinh Bút màu, giấy A0 để vẽ bản đồ tư duy Bảng phân công nhiệm vụ các thành viên trong nhóm, sổ theo dõi dự án. Tranh ảnh có liên quan đến nội dung của dự án là về môi trường địa phương. Máy vi tính, máy quay. c. Các phần mềm ứng dụng CNTT Phần mềm Microsoft Word Phần mềm Microsoft PowerPoint Phần mềm vẽ bản đồ tư duy 7.1.4.2. Học liệu Sách giáo khoa GDQP – AN 11 10
Sách giáo khoa, Địa Lý 12 Sách giáo khoa Lịch Sử 12 Sách giáo khoa GDCD 11 7.1.5. Nội dung của chủ đề Biện pháp: Xây dựng và từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật về biên giới quốc gia. Quản lí, bảo vệ đường biên giới quốc gia, hệ thống dấu hiệu mốc quốc giới; đấu tranh ngăn chặn các hành vi xâm phạm lãnh thổ, biên giới, vượt biên, vượt biển và các vi phạm khác xảy ra ở khu vực biên giới Xây dựng khu vực biên giới vững mạnh toàn diện về các mặt: chính trị; kinh tế xã hội; quốc phòng – an ninh. Xây dựng nền biên phòng toàn dân và thế trận biên phòng toàn dân vững mạnh để quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia. Vận động quần chúng nhân dân ở khu vực biên giới tham gia tự quản đường biên, mốc quốc giới; bảo vệ an ninh, trật tự ở khu vực biên giới, biển, đảo của Tổ quốc. Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, biết bao thế hệ người Việt Nam đã đem công sức, mồ hôi và máu xương của mình để giữ gìn độc lập và xây dựng đất nước. Chính vì vậy Đảng và nhà nước ta luôn coi trọng vấn đềchủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ, đồng thời xác định bảo vệ quốc gia gắn liền với bảo vệ lãnh thổ. Đó là nhiệm vụ thiêng liêng của toàn đảng, toàn dân, toàn quân nhằm bảo vệ không gian sinh tồn của cả dân tộc. Những nhận thức trên đây về bảo vệ Tổ quốc nói chung, bảo vệ an ninh biên giới quốc gia nói riêng đã mở rộng nhiệm vụ, nội dung, hình thức, biện pháp của công tác này trong quá trình toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế. Điều đó, khắc phục lối tư duy phiến diện, giản đơn, một chiều không thấy mối quan hệ biện chứng, tính toàn diện, tổng thể trong bảo vệ an ninh biên giới 11
quốc gia ở thời đại ngày nay. Đại hội X của Đảng cho ta những nhận thức cơ bản về bảo vệ an ninh biên giới quốc gia hiện nay gồm những vấn đề chính sau: 1. Bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia là góp phần kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội Bảo vệ an ninh biên giới quốc gia luôn lấy việc giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển kinh tế xã hội, coi đó là lợi ích lớn nhất của Tổ quốc ta, nhân dân ta, dân tộc ta. Đồng thời, chính là sức mạnh bên trong, nhân tố nội sinh để giữ vững độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội một cách bền vững, lâu dài. Để được như vậy, trong bảo vệ an ninh biên giới quốc gia, phải gắn với các nhiệm vụ quốc phòng an ninh với phát triển kinh tế, hoạt động đối ngoại và công tác đảng, công tác vận động quần chúng nhân dân, chủ động phòng ngừa, sớm phát hiện và triệt tiêu những nhân tố bên trong và bên ngoài hòng xâm phạm chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia. 2. Phương châm chỉ đạo an ninh biên giới quốc gia là giữ vững nguyên tắc chiến lược kết hợp với sự mềm dẻo, khôn khéo, linh hoạt sách lược Kế sách lâu bền bảo vệ an ninh biên giới quốc gia là tranh thủ sự ủng hộ rộng rãi của nhân dân trong nước, phát huy sức mạnh của nhân dân, dựa vào dân và sự đồng tình ủng hộ của nhân dân các nước láng giềng cũng như dư luận đồng tình ủng hộ rộng rãi của nhân dân quốc tế. Vạch mặt âm mưu thủ đoạn của bọn phản động chống phá để cô lập chúng. Coi biện pháp giáo dục, thuyết phục, phòng ngừa là chính, đi đôi với giữ nghiêm kỷ cương, kỷ luật, xử lý nghiêm minh các đối tượng vi phạm. Giáo dục, lôi kéo những người lầm đường lạc lối, không để họ hình thành tổ chức độc lập dưới bất cứ hình thức nào. Xử lý kịp thời mọi mầm mống gây mất an ninh biên giới, không để bị động, bất ngờ, đối phó thụ động. 3. Sức mạnh của bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia là sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị 12
Trong điều kiện mở cöa hội nhập kinh tế quốc tế, toàn cầu hóa giao lưu quốc tế, việc bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia không thể chỉ là công việc của những người chuyên trách, của Bộ đội Biên phòng mà là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân trong cả nước. Dù những người trực tiếp sống, làm việc nơi biên giới, hải đảo, hay ở sâu trong nội địa, mọi biến động nơi biên giới đều bị tác động, tùy theo mức độ khác nhau. Vì thế, khối đại đoàn kết toàn dân tộc là sức mạnh vô địch, lâu bền, vững chắc, bảo đảm cho sự ổn định các vùng biên giới quốc gia. Nhân dân là tai mắt, là lực lượng bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia có ở mọi nơi, những địa điểm xung yếu nhất, vùng sâu, vùng xa, vùng cao; có ở mọi lúc, là lực lượng thường xuyên, tại chỗ, bảo vệ an ninh biên giới quốc gia có hiệu quả nhất. Dựa vào dân là bài học muôn thuở của mọi công việc không chỉ là bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia. Muốn vậy phải kiên trì và có biện pháp sáng tạo tuyên truyền giáo dục vận động nhân dân. 4. Không ngừng cảnh giác, đấu tranh kiên quyết với mọi âm mưu "diễn biến hòa bình" của các thế lực thù địch nơi biên giới, hải đảo Lợi dụng điều kiện kinh tế tự nhiên khó khăn, phức tạp, các thế lực thù địch ra sức tuyên truyền, chia rẽ, kích động, nói xấu, vu cáo ta không quan tâm đến đời sống nhân dân; mất dân chủ, vi phạm nhân quyền; đàn áp, ngăn cấm tôn giáo… Chúng tổ chức những người kém hiểu biết, thiếu thông tin đi theo chúng chống phá ta, vượt biên trái phép, tham gia các hoạt động bạo loạn, lật đổ, gây bất ổn nơi biên giới, hải đảo. Vấn đề cốt lõi là làm cho dân hiểu, không mắc mưu địch, không chứa chấp chúng và kịp thời tố giác, phát hiện đúng người, đúng tội để cùng với Bộ đội Biên phòng đấu tranh phá vỡ kịp thời mọi âm mưu chống phá của địch. 5. Tiến hành đồng bộ các giải pháp bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia 13
Trong bối cảnh mới vừa có thuận lợi, vừa có khó khăn, công tác bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ, ngăn ngừa, đẩy lùi mọi âm mưu hoạt động chống phá, thù địch không để bị động, bất ngờ chúng ta phải tiến hành đồng bộ hệ giải pháp sau: Một là, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và hiệu lực quản lý, điều hành của nhà nước trong bảo vệ vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia Đảng nghiên cứu, điều chỉnh, bổ sung hệ thống cơ cấu tổ chức đảng, tập trung chỉ đạo thống nhất từ trung ương xuống cơ sở những chủ trương, đường lối, quan điểm bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia. Tổ chức cơ sở đảng ở địa phương cụ thể hóa đường lối của Đảng, tích cực chủ động, sáng tạo đưa các chủ trương đó vào cuộc sống ở địa phương mình một cách thích hợp. Xây dựng củng cố tổ chức cơ sở đảng, hệ thống chính trị ở cơ sở trong sạch, vững mạnh. Các cơ quan chức năng từ trung ương tới địa phương làm tốt chức năng của mình phục vụ kịp thời, đầy đủ, có hiệu quả cho bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia. Hai là, phát huy sức mạnh tổng hợp, xây dựng tiềm lực bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia Muốn có tiềm lực bảo vệ an ninh biên giới quốc gia phải huy động, phát huy được nguồn sức mạnh tổng hợp của toàn Đảng, toàn dân, của cả hệ thống chính trị cùng tham gia. Đặc biệt, coi trọng xây dựng tiềm lực kinh tế, củng cố, nâng cao đời sống nhân dân nơi biên giới. Đặt phát triển kinh tế xã hội biên giới trong tổng thể chiến lược phát triển chung của đất nước. Xây dựng biên giới hiện đại, phồn vinh, bền vững. Chú trọng củng cố các điều kiện vật chất với củng cố đời sống tinh thần, không ngừng nâng cao trình độ nhận thức, ý thức trách nhiệm, tinh thần làm chủ biên giới quốc gia của các tầng lớp nhân dân. Đồng thời, tạo điều kiện để đồng bào yên tâm sinh sống lâu dài vùng biên giới, làm cho biên giới ngày càng đổi mới và phát triển. 14
Ba là, đẩy mạnh xây dựng thế trận toàn dân bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia Tiếp tục đổi mới, bổ sung, điều chỉnh thế trận bố trí các lực lượng tác chiến kết hợp giữa Bộ đội Biên phòng, lực lượng chủ lực với địa phương; tại chỗ với cơ động; trên không với trên bộ, trên biển và đất liền, biển đảo… Từ đó có thế trận phòng thủ, tấn công chặt chẽ, hợp lý, hiệu quả không bị động, bất ngờ. Từng địa phương, cơ sở có biện pháp tích cực để huy động sức mạnh tổng hợp tại chỗ để có thể tự chủ, tự giải quyết mọi tình huống khi xảy ra trên địa bàn. Việc bố trí dân cư, điều chuyển dân cư biên giới khi cần phải chuẩn bị tốt cơ sở hạ tầng, tạo mọi điều kiện để nhân dân sớm ổn định, yên tâm phấn khởi sinh sống lâu dài. Đồng thời, có biện pháp chống di dân tự do gây mất ổn định biên giới. Bốn là, chăm lo xây dựng lực lượng chuyên trách (Bộ đội Biên phòng) bảo vệ chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia Chú ý xây dựng lực lượng vững mạnh về chính trị tư tưởng: giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng; xây dựng phẩm chất chính trị đạo đức, lối sống cho cán bộ, chiến sỹ; xây dựng mối quan hệ gắn bó máu thịt với nhân dân. Xây dựng về tổ chức Bộ đội Biên phòng: xây dựng theo nguyên tắc tập trung, thống nhất từ trung ương đến cơ sở; ổn định lâu dài chức năng, nhiệm vụ, hệ thống tổ chức của Bộ đội Biên phòng, có quy hoạch, kế hoạch xây dựng lực lượng dài hạn, ngắn hạn. Hoàn thiện cơ chế lãnh đạo, chỉ huy đối với Bộ đội Biên phòng và công tác biên phòng; xây dựng hoàn thiện quy chế phối hợp hiệp đồng với các lực lượng..., nâng cao chất lượng tổng hợp, tăng cường sức chiến đấu và trình độ sẵn sàng chiến đấu của Bộ đội Biên phòng. Điều đó đặt ra phải đổi mới công tác tổ chức bộ máy, nguồn lực con người, hiện đại hóa các điều kiện phương tiện, chăm lo sức khỏe bộ đội… nâng cao năng lực chiến đấu cho cán bộ, chiến sỹ. 15
Tập trung nghiên cứu khoa học, làm rõ những vấn đề cơ bản, cốt yếu liên quan đến bảo vệ an ninh biên giới quốc gia hiện nay. * Các trang mạng: bienphongvietnam.vn; tapchicongsan.org.vn… 7.1.6. Hoạt động dạy học. Tiết 13. Bài 3. Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia: Nội dung, biện pháp xây dựng và quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia. Trách nhiệm của công dân. 1. Bước 1: GV hướng dẫn HS tìm hiểu về dạy học dự án Hoạt động 1: GV cho học sinh xem một số hình ảnh dạy học dự án Hoạt động 2: GV nêu khái niệm cho học sinh hiểu về dạy học dự án Hoạt động 3: GV giới thiệu các bước dạy học dự án, những công việc học sinh cần làm. 2. Bước 2: Xây dựng kế hoạch dự án học tập: * Dự kiến những vấn đề triển khai dự án: Phác thảo đề cương: Giáo viên cùng học sinh thảo luận về các vấn đề cần giải quyết của tiểu chủ đề, từ đó phác thảo đề cương nghiên cứu: Tiểu chủ đề 1: Tìm hiểu về Nội dung, biện pháp xây dựng và quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia. +Nội dung, biện pháp xây dựng đường biên giới quốc gia +Biện pháp quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia +Những khó khăn của việc bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia Tiểu chủ đề 2: Tìm hiểu: Nội dung, biện pháp xây dựng và quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia trên đất liền Việt Nam +Nội dung, biện pháp xây dựng đường biên giới quốc gia trên đất liền +Biện pháp quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia trên đất liền +Những khó khăn của việc bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia trên đất liền. 16
Tiểu chủ đề 3: Tìm hiểu: Nội dung, biện pháp xây dựng đường biên giới quốc gia trên biển. + Nội dung, biện pháp xây dựng đường biên giới quốc gia trên biển + Biện pháp quản lí, bảo vệ biên giới quốc gia trên biển + Những khó khăn của việc bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia trên biển. Tiểu chủ đề 3: Trách nhiệm công dân trong bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia. + Chính sách của Đảng và Nhà nước về trách nhiệm của công dân trong bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia. + Trách nhiệm của bản thân trong vấn đề bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia Thời gian và địa điểm: + Thời gian triển khai: Dự kiến 1 tuần. + Địa điểm: Thư viện, phòng học bộ môn. Giáo viên hướng dẫn học sinh cách khai thác các nguồn tài liệu, cách ghi chép và trích dẫn tài liệu tham khảo, sử dụng các nguồn tài liệu. Với tài liệu sách báo cần ghi rõ: Tên, tác giả, nơi xuất bản và năm xuất bản của tài liệu; tài liệu khai thác trên internet cần ghi rõ ngày của bài báo; tư liệu thông qua thực tế sử dụng máy ảnh, máy ghi âm để lưu lại ( thông qua tìm hiểu bảo tàng, các công trình kiến trúc, làn điệu dân ca..) Học sinh bên cạnh những vấn đề cả lớp cùng tìm hiểu chung, các nhóm được phân công từ trước cần tìm thêm những thông tin (Chú ý sắp xếp học sinh có cùng sở thích tìm hiểu chung một chủ đề): Tên Nhiệm vụ Phương tiện Thời Sản phẩm nhóm gian dự kiến hoàn thành Nhóm 1 Tìm hiểu: Nội dung, Thực tế, sách vở, 4 ngày Tư liệu hình 17
biện pháp xây dựng và internet, máy ảnh, ảnh, phim, quản lí, bảo vệ biên giới máy ghi âm băng ghi âm quốc gia. Tìm hiểu: Nội dung, biện Thực tế, sách vở, Tư liệu hình pháp xây dựng và quản lí, internet, máy ảnh, ảnh, phim, Nhóm 2 4 ngày bảo vệ biên giới quốc gia máy ghi âm băng ghi âm trên đất liền Việt Nam Nội dung, biện pháp xây Thực tế, sách vở, Tư liệu hình Nhóm 3 dựng đường biên giới internet, máy ảnh, 4 ngày ảnh, phim, quốc gia trên biển. máy ghi âm băng ghi âm Trách nhiệm công dân Thực tế, sách vở, Tư liệu hình Nhóm 4 trong bảo vệ chủ quyền internet, máy ảnh, 4 ngày ảnh, phim, biên giới quốc gia. máy ghi âm băng ghi âm Bước 3: Thực hiện dự án(Thực hiện thời gian ngoài giờ lên lớp) GV cho học sinh đi tham gia hoạt động ngoại khóa theo chủ đề tháng 12. “Tổ quốc trong tim tôi” Học sinh làm việc cá nhân và nhóm theo kế hoạch đã phân công. Thu thập tài liệu: Dựa vào kiến thức đã học trong chương trình môn GDQP AN và vận dụng liên môn (Địa lí, lịch sử, giáo dục công dân), các thành viên trong nhóm theo sự phân công sử dụng các phương tiện (phiếu điều tra, phỏng vấn, internet, tư liệu, máy ảnh, ghi âm…) để tìm hiểu một số vấn đề bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia. Xử lí thông tin, tổng hợp kết quả nghiên cứu của các thành viên trong nhóm. Trong quá trình xử lỉ thông tin, các nhóm sẽ lần lượt trả lời các câu hỏi để làm rõ nội dung, biện pháp quản lí, bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia và trách nhiệm công dân. + Giáo viên hướng dẫn phương pháp xử lí kết quả điều tra từ các thành viên trong nhóm. + Tiến hành thống kê phân loại các nội dung quan sát điều tra 18
+ Phân tích tổng hợp thành những thông tin có giá trị, độ tin cậy chính xác cao, có ý nghĩa. Viết báo cáo của nhóm bằng văn bản và chuẩn bị bài trình bày trước lớp, báo cáo các nhóm dựa trên cấu trúc đề cương đã thảo luận, bổ sung lược đồ, bảng biểu, tranh ảnh… Các nhóm được giáo viên phân công tự chọn thành viên giới thiệu sản phẩm của nhóm mình Bước 4: Trong giờ học chính khóa: Học sinh học tập dưới sự hướng dẫn của giáo viên. * Hoạt động 1. Giới thiệu bài học Học sinh học tập dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Các nhóm báo cáo kết quả những nội dung thu thập được. Nhìn lại quá trình thực hiện dự án. GV dẫn dắt: Hướng dẫn học sinh đi vào chủ đề bài học từ những hình ảnh thực tế mà các em vừa được học tập trong buổi ngoại khóa. Từ những hình ảnh ghi được đó, GV cho học sinh lựa chọn chủ đề bài học * Hoạt động 2. Phân công nhóm và hoạt động theo nhóm về các chủ đề lựa chọn Bước 1. Cho học sinh lựa chọn phương án thực hiện bài thực hành: xây dựng phóng sự ảnh hoặc tập san về bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia. Bước 2. Phân nhóm học sinh và cho các nhóm thảo luận, thống nhất chọn các chủ đề phù hợp Nhóm 1. Nội dung, biện pháp quản lí, bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia (cơ sở lí thuyết ) Nhóm 2. Nội dung, biện pháp quản lí, bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia trên đất liền. Nhóm 3. Nội dung, biện pháp quản lí, bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia trên biển Nhóm 4. Trách nhiệm của công dân. 19
Bước 3. Học sinh chụp ảnh về các chủ đề của nhóm được giao. Bước 4. Học sinh sắp xếp các ảnh theo thứ tự và làm thuyết minh bằng phóng sự ảnh Bước 5. Học sinh trình bày kết quả trước lớp Bước 6. Nhận xét của các bạn, của các nhóm khác. Bước 7. Nhận xét của giáo viên Hoạt động 3: GV hướng dẫn HS sưu tầm tài liệu về chủ quyền biên giới quốc gia . Địa chỉ khai thác kiến thức: + Bài 2 (lớp 12): Vị trí địa lý, phạm vi lãnh thổ SGK Địa lí 12 + Bài 42 (lớp 12): Vấn đề phát triển kinh tế, an ninh quốc phòng ở biển Đông và các đảo, quần đảo – SGK Địa lí 12 + Bài 17 (lớp 10): Quá trình hình thành và phát triển của nhà nước phong kiến Việt Nam – SGK Lịch sử 10 + Bài 25 (lớp 10): Tình hình chính trị văn hóa dưới triều Nguyễn nửa đầu thế kỉ XIX – SGK Lịch sử 10 + Tác phẩm “ Bình Ngô đại cáo” (Nguyễn Trãi) + Tác phẩm “Tuyên ngôn độc lập” (Hồ Chí Minh) + Bài 14 (lớp 10): Công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc – SGK GDCD 10 + Bài 14 (lớp 11): Chính sách quốc phòng và an ninh SGK GDCD 11 + Bài 15 (lớp 11): Chính sách đối ngoại SGK GDCD 11 + Bài 6 – Lớp 11. Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia – SGK GDQP – AN 11 + Bài 9 – Lớp 12. Trách nhiệm của học sinh với nhiệm vụ bảo vệ an ninh Tổ quốc – SGK GDQP – AN 12 7.1.7. Tiến trình dạy học 1. Ổn định tổ chức 20