Tiểu luận đề tài : Cổ phần hóa doanh nghiệp

Chia sẻ: Nguyen Thi Bich Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:30

Thêm vào BST

Báo xấu

69
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, nền kinh tế nước ta đang từng bước chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có sự điều tiết của Nhà nước.Trong một môi trường mới,điều kiện cơ chế quản lý thay đổi,khi hiệu quả sản xuất kinh doanh trở thành yếu tố sống còn của mỗi doanh nghiệp thì các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế Nhà nước đã bộc lộ những yếu kém và lâm vào tình trạng sa sút và khủng hoảng.Kinh nghiệm từ nhiều nước trên thế giới cho...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận đề tài : Cổ phần hóa doanh nghiệp

Tiểu luận Cổ phần hóa doanh nghiệp p.2
Lời mở đầu Từ sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, nền kinh tế nước ta đang từng bước chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa có sự điều tiết của Nhà nước.Trong một môi trường mới,điều kiện cơ chế quản lý thay đổi,khi hiệu quả sản xuất kinh doanh trở thành yếu tố sống còn của mỗi doanh nghiệp thì các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế Nhà nước đã bộc lộ những yếu kém và lâm vào tình trạng sa sút và khủng hoảng.Kinh nghiệm từ nhiều nước trên thế giới cho thấy,Cổ phần hóa có vai trò rất quan trọng trongviệc đổi mới các doanh nghiệp Nhà nước,nhất là những nền kinh tế đang trong quá trình chuyển đổi như Việt Nam.Cổ phần hóa có tác động mạnh mẽ và rấthiệu quả đến việc khai thác,sử dụng và phát huy các nguồn lực về vốn, tài sản và con người để phát triển sản xuất kinh doanh,thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Vì vậy Cổ phần hóa là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta trong tiến trình đổi mới và phát triển DNNN nói riêng và kinh tế xã hội nói chung. Tìm hiểu CPH DDNN ở nước ta,để thấy được những thành công và khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện ,em đã chọn "Đẩy mạnh cổ phần hóamột bộ phận doanh nghiệp nhà nước ở Việt Nam" làm đề tài cho bài tiểu luận kinh tế chính trị. Kết cấu bài viết gồm: I.Lời mở đầu II.Nội dung Phần I : Cơ sở lý luận về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước
1.Khái niệm,mục tiêu và thực chất cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước Phần II : Thực trạng cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước Việt Nam trong thời gian qua 1.Một số kết quả đạt được 2.Những vấn đề nảy sinh 3.Nguyên nhân Phần III : Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quá trình CPH DNNN I.Cơ sở lý luận về cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước 1.Khái niệm, mục tiêu và thực chất cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước Cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước(CPH DNNN) là Nhà nước bán một phần hay toàn bộ giá trị cổ phần của mình trong doanh nghiệp cho các đối tượng,tổ chức hay tư nhân trong và ngoài nước hoặc cho cán bộ công quản lý và công nhân của doanh nghiệp bằng đấu giá công khai hay thông qua thị trường chứng khoán. CPH là chủ trương đã được thực tế chứng minh là rất đúng đắn ,có tác dụng rõ rệt nâng cao hiệu quả DNNN.Chủ trương này đã được quan tâm hoàn thiện,luật hóa và gần đây tập trung chỉ đạo đạt kết quả khá hơn.Song việc thực hiện vẫn còn chậm và còn khó khăn,vướng mắc cả trong quá trình tiến hành lẫn sau CPH.Đây là vấn đề nhạy cảm,đụng chạm đến lợi ích của nhiều đối tượng,nhất là những người lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp;do đó việc thực hiện phụ thuộc rất lớn vào ý thức,đồng tình hay không của những người này.Quy trình CPH có nhiều khâu phức tạp,nhất là xác định giá trị
doanh nghiệp,xử lý những vấn đề tồn đọng,cần phải chỉ đạo tính toán chặt chẽ,nếu không sẽ sơ hở,thất thoát tái sản nhà nước.Để có thể tìm ra phương thức bổ khuyết cho giải pháp hiện hành,cần phải nắm vững mục tiêu,yêu cầu và nội dung thực chất của CPH. Theo Nghị quyết TW 3 (khóa IX) của Đảng và nghị định 187/2004/NĐ-CP ngày 16.11.2004 của Chính phủ về việc chuyển công ty Nhà nước thành công ty cổ phần,ngoài việc huy động thêm vốn của xã hội để tăng cường năng lực tài chính,thì mục tiêu của CPH là nhằm sử dụng có hiệu quả vốn,tài sản của Nhà nước,nâng cao hiệu quả,sức cạnh tranh của các doanh nghiệp nhà nước và nền kinh tế nói chung,thông qua việc thay đổi cơ cấu sở hữu,tạo ra động lực mới và chuyển DNNN sang phương thức quản lý mới năng động,chặt chẽ hơn. Nhìn bề ngoài , CPH là quá trình : xác định lại mục tiêu,phương hướng kinh doanh,nhu cầu vốn điều lệ và chia ra thành cổ phần,đánh giá lại tài sản của doanh nghiệp,quyết định mức vốn Nhà nước cần nắm giữ và rao bán rộng rãi phần còn lại.Qua đó làm thay đổi cơ cấu sở hữu,huy động thêm vốn,xác lập cụ thể những người tham gia làm chủ,được chia lợi nhuận và chuyển DNNN thành công ty cổ phần,thuộc sở hữu của tập thể cổ đông và chuyển sang hoạt động theo Luật doanh nghiệp. Song để hiểu rõ thực chất của CPH,cần thấy rằng trong công ty cổ phần,trên cơ sở vốn điều lệ được chia ra thành nhiều phần,thì quyền lợi và trách nhiệm đối với kết quả sản xuất kinh doanh cũng được phân ra thành những đơn vị và có cơ cấu xác định tương ứng
với cơ cấu sở hữu.Do đó,sỡ dĩ CPH có thể nâng cao hiệu quả của các DNNN là do qua CPH,cơ cấu sở hữu của doanh nghiệp được thay đổi,dẫn tới cơ cấu và cơ chế thực hiện quyền lợi và trách nhiệm đối với kết quả sản xuất kinh doanh cũng thay đổi theo ; từ đó tạo ra một cơ cấu động lực có chủ thể rõ ràng và hợp lực mới mạnh mẽ hơn;đồng thời,chuyển doanh nghiệp sang vận hành theo cơ chế quản lý mới,tự chủ,năng động hơn,nhưng có sự giám sát rộng rãi và chặt chẽ hơn.Cho nên,thực chất CPH nói chung chính là giải pháp tài chính và tổ chức,dựa trên chế độ cổ phần,nhằm đổi mới cơ cấu và cơ chế phân chia quyền lợi và trách nhiệm gắn chặt với kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.Còn CPH theo phương thức hiện hành là giải pháp nhằm làm thay đổi cơ cấu sở hữu,dẫn tới thay đổi cơ cấu và cơ chế thực hiện quyền lợi và trách nhiệm từ chỗ chỉ có nhà nước nắm quyền và chịu trách nhiệm chuyển sang chia sẻ kết quả kinh doanh,cả quyền lợi và trách nhiệm,lợi nhuận và rủi ro cho những người tham gia góp vốn,qua đó tạo ra động lực,trách nhiệm và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp. II.Thực trạng cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước ở Việt nam trong thời gian qua 1.một số kết quả đạt được Đổi mới,sắp xếp và phát triển DNNN là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta.Chủ trương này đã được triển khai thực hiện trong gần 20 năm qua.Mặc dù có nhiều thăng trầm nhưng đã đem lại những kết quả đáng ghi nhận.CPH DNNN được xem là một giải pháp cơ bản và quan trọng nhất để cơ cấu lại DNNN.Thực hiện
chủ trương này,ngay từ tháng 5 năm 1990,Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là thủ tướng chính phủ) ra quyết định số 143-HĐBT cho phép thí điểm chuyển một số DNNN thành công ty cổ phần.Hai năm sau,ngày 8/6/1992,Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng lại ban hành chỉ thị số 202/CT về tiếp tục thí điểm chuyển một số DNNN thành công ty cổ phần.Từ ngày đó đến nay đã 15 năm.Qua 15 năm thực hiện,đến hết năm 2005,chúng ta đã thành lập được 2987 công ty cổ phần trên cơ sở CPH DNNN và bộ phận DNNN.Kết quả thực hiện qua từng năm như sau: Năm 1990-1992:không có DNNN nào được CPH. Năm 1993 : 02 đơn vị Năm 1994 : 01 đơn vị Năm 1995 : 3 đơn vị Năm 1996 : 5 đơn vị Năm 1997 : 7 đơn vị Năm 1998 : 100 đơn vị Năm 1999 : 250 đơn vị Năm 2000 : 212 đơn vị Năm 2001 : 204 đơn vị Năm 2002 : 164 đơn vị Năm 2003 : 532 đơn vị Năm 2004 : 753 đơn vị Năm 2005 : 754 đơn vị Tổng cộng : 2987 đơn vị
Qua những con số trên đây thấy rõ tiến trình CPH đã trải qua những bước thăng trầm,nhưng nói chung là theo xu hướng mỗi ngày càng được đẩy mạnh.Từ chỗ thực hiện chậm chạp trong những năm đầu (mỗi năm vài ba doanh nghiệp đến vài trăm) và cho đến 3 năm gần đây tiến trình CPH được đẩy mạnh hơn,do đó số lượng doanh nghiệp được CPH tương đối nhiều. Theo báo cáo của Ban chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp,hình thức CPH phổ biến nhất là bán một phần vốn Nhà nước hiện có tại doanh nghiệp kết hợp phát hành thêm cổ phiếu ( chiếm 43,4%),tiếp đó là bán một phần vốn Nhà nước hiện có tại doanh nghiệp (26%),còn lại là bán toàn bộ vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (15,5%) và giữ nguyên vốn nhà nước và phát hành thêm cổ phiếu(15,1%).Trong số các doanh nghiệp đã CPH,ngành công nghiệp – giao thông vận tải và xây dựng chiếm tỷ trọng 65,5% , thương mại - dịch vụ chiếm 28,7% và ngành nông-lâm-ngư nghiệp chiếm 5,8%.Nếu phân chia theo địa phương thì tỉnh,thành phố trực thuộc trung ương chiếm 65,7%,bộ-ngành trung ương chiếm 25,8%,tổng công ty 91 chiếm 8,5%. Việc sắp xếp lại và CPH các DNNN đã hoàn thành trên 61 trong tổng số 64 tỉnh thành . Trong các doanh nghiệp đã CPH,30% số các doanh nghiệp được hoàn toàn độc lập tự chủ trong kinh doanh mà không còn sự chi phối trực tiếp nào của Nhà Nước (Nhà Nước không nắm giữ một cổ phần nào,toàn bộ thuộc về tập thể người lao động).
Hầu hết các doanh nghiệp thuộc lại nhỏ,yếu,hiệu quả kinh doanh thấp,sức cạnh tranh kém đã được đưa bớt ra khỏi hệ thống các DNNN,như vậy có thêm điều kiện để củng cố các DNNN khác. Qua CPH,nhiều yếu kém cố hữu đã được giải quyết:nợ xấu,tồn kho vật tư hàng hóa kém phẩm chất,các trang thiết bị và tài sản cũ nát…Với các doanh nghiệp đã CPH,bộ máy và phương pháp quản lý đã thích nghi,năng động và sát với thị trường hơn,phần nào làm tăng trách nhiệm của người lao động đối với doanh nghiệp,động lực lao động mới đang dần được tạo ra.Các biện pháp tiến hành cổ phần hóa ngày càng được hoàn thiện hơn.Cơ chế định giá doanh nghiệp mới qua các tổ chức tư vấn độc lập(thay vì qua hội đồng định giá như trước đây) được áp dụng.Nhiều doanh nghiệp đã thực hiện đấu thầu giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Năm 2005 đã xuất hiện một điểm sáng mới cần được nhấn mạnh là trong số doanh nghiệp CPH đã có nhiều doanh nghiệp làm ăn khá,quy mô vốn lớn,hấp dẫn các nhà đầu tư.Có thể kể đến các công ty như : Công ty khoan và dịch vụ dầu khí,các nhà máy thủy điện Sông Hinh (Vĩnh Sơn),Thác Bà,Phả Lại.Điện lực Khánh Hòa,Công ty giấy Tân Mai.Công ty vận tải xăng dầu đường thủy I,Vinamilk,Công ty Kinh Đô.Giá trị của Vinamilk lên tới 2500 tỷ đồng,trong đó vốn Nhà nước là 1500 tỷ đồng.Nhà máy thủy điện Sông Hinh có giá trị 2114 tỷ đồng trong đó vốn Nhà nước là 1253 tỷ đồng.Một điểm khác biệt nữa ,đó là việc xác định giá trị cổ phần được thực hiện thông qua đấu giá công khai trên thị trường.Ngay trong ngày đầu tiên bán đấu giá Vinamilk,bán hết hơn 1,66 triệu cổ
phiếu với giá trung bình cao gấp 4,89 lần mệnh giá.Tính minh bạch và công khai đấu giá cổ phiếu của công ty Sữa Việt Nam đã thu hút các nhà đầu tư chiến lược,trong đó có các nhà đầu tư nước ngoài.Trong số 7 nhà đầu tư,tổ chức mua được cổ phần Vinamilk có 5 quỹ đầu tư nước ngoài và 2 nhà đầu tư chiến lược nước ngoài.Đáng chú ý là các nhà đầu tư mới chiếm tỷ lệ thắng thầu tới 78,4%/tổng số cổ phần bán ra,các quỹ đầu tư nước ngoài hoạt động ở Việt Nam chỉ chiếm 21,6%,và số vốn thu hút được từ các tổ chức mới lên tới trên 450 tỷ đồng.Sau 3 năm chuẩn bị Vinamilk đã hoàn toàn chuyển đổi từ một DNNN lớn thành công ty cổ phần đại chúng. Sau 15 năm CPH DNNN,có thể nhận thấy các chuyển biến sau Thứ nhất,sự chuyển hướng từ CPH các DNNN trong một số lĩnh vực sang CPH DNNN ở hầu hết các ngành,lĩnh vực,trong cả kinh tế,dịch vụ và văn hóa,kể cả ngân hàng thương mại,chỉ trừ loại DNNN trong lĩnh vực dầu khí và an ninh quốc phòng.Thành phố Hồ Chí Minh còn kiến nghị chính phủ cho phép CPH một số bệnh viện công. Thứ hai,chuyển biến từ việc chỉ CPH các DNNN quy mô nhỏ về vốn và lao động,làm ăn thua lỗ,nay sang cả những doanh nghiệp làm ăn có lãi với quy mô lớn trong các ngành trọng yếu của nền kinh tế (như điện lực,xi măng,viễn thông,hàng không),với kết quả hoạt động sau CPH ngày một tiến bộ .Tiến trình CPH không chỉ được thực hiện đối với từng doanh nghiệp thành viên mà còn triển khai đối với toàn tổng công ty.Đến nay đã có quyết định phê duyệt
CPH 5 tổng công ty,trong đó có cả các Tổng công ty Thương Mại- xây dựng,Điện tử-tin học,Vinaconex và Bảo Việt. Thứ ba,việc CPH không chỉ nhằm thu hút vốn của các nhà đầu tư,của những người lao động trong doanh nghiệp,mà còn thu hút cả vốn của những nông dân cung cấp nguyên liệu cho sản xuất công nghiệp,chuyển họ thành những cổ đông,gắn bó họ với sự phát triển của doanh nghiệp.Công ty Mía đường Lam Sơn và công ty Mía đường La Ngà đã thực hiện CPH theo hướng đó.ở công ty cổ phần Mía đường Lam Sơn,Nhà nước giữ 46%,nông dân trồng mía và cổ đông ngoài doanh nghiệp mua 26%(trong đó có 400.000 cổ phần ưu đãi cho người trồng mía),người lao động trong doanh nghiệp mua 24% cổ phần.ở công ty cổ phần mía đường La Ngà,Nhà nước giữ 35%,nông dân trồng mía và cổ đông ngoài doanh nghiệp mua 25% (trong đó có 150.000 cổ phần ưu đãi cho người trồng mía),người lao động trong doanh nghiệp mua 40%cổ phần.Công ty cổ phần Mía đường Lam Sơn là một doanh nghiệp hoạt động rất có hiệu quả.Sau 5 năm CPH(từ năm 2000 đến 2005) nộp ngân sách tăng từ 10 tỷ lên 38 tỷ đồng và lợi nhuận đạt tới 77,5 tỷ đồng và cổ tức là 20%/năm. Thứ tư,là việc chuyển từ CPH theo hướng cơ bản khép kín,nội bộ sang hình thức đấu giá công khai,bán cổ phần ra bên ngoài để thu hút nhà đầu tư trong và ngoài nước.Đây được coi là sự chuyển biến "có chất " nhất thể hiện sự thay đổi căn bản quan điểm và chủ trương về CPH,góp phần tạo ra sức bật mạnh mẽ để đẩy nhanh,mạnh tiến trình cải cách hệ thống DNNN một cách công khai,minh bạch và tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế trong và
ngoài nước cùng tham gia.Trong đợt đấu giá cổ phiếu đầu tiên của công ty Sữa Việt nam đã thu hút được các nhà đầu tư chiến lược nước ngoài và họ đã mua tới 80% tổng số cổ phần bản ra. Thứ năm, CPH là một xu hướng tất yếu,là giải pháp mang tính đột phá nhằm chuyển đổi DNNN từ đơn sở hữu sang đa sở hữu.Các doanh nghiệp quân đội cũng không nằm ngoài xu hướng đó.Khi triển khai thực hiện CPH các DN đã gặp rất nhiều khó khăn,bởi vì các doanh nghiệp quân đội vốn chưa thích nghi hoàn toàn với cơ chế thị trường,bản thân người lao động cũng chưa sẵn sàng cho việc này,nhưng tính đến thời điểm này,đã có 16 DNQĐ triển khai thực hiện CPH,trong đó có 9 công ty,xí nghiệp phụ thuộc hoàn thành xong(đạt 56% kế hoạch).Hình thức phổ biến nhất là giữ nguyên vốn Nhà nước và phát hành thêm cổ phiếu. Những chuyển biến nói trên đã nâng cao rõ rệt hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp CPH trên tất cả các chỉ tiêu chủ yếu :về vốn,doanh thu,lợi nhuận,nộp ngân sách,số lượng lao động và thu nhập của lao động,cổ tức.Kết quả các cuộc điều tra cho thấy : • Vốn bình quân một doanh nghiệp tăng từ 24 tỷ đồng(năm 2001) lên 63,6 tỷ đồng (năm 2004) • Có tới 92,5% số doanh nghiệp được điều tra cho rằng có lãi,lợi nhuận trước thuế tăng bình quân 149,8%,lợi nhuận sau thuế tăng bình quân 182,3%,mức nộp ngân sách tăng bình quân 26,53%,năng suất lao động tăng trung bình 63,9%,thu nhập bình quân tháng của
lao động tăng 34,5% so với trước khi CPH,lao động tăng do mở rộng sản xuất,cổ tức cao hơn nhiều so với lãi suất ngân hàng. Có thể nói đây là những con số rất có ý nghĩa đối với các doanh nghiệp,khẳng định CPH là một trong những biện pháp hữu ích nhất để nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của các DNNN.Một điều có ý nghĩa quan trọng hơn nữa là,kết quả trên sẽ tạo niềm tin và động lực cho các DNNN khác tiến hành đổi mới hoạt động kinh doanh của mình một cách tích cực hơn. 2.Những vấn đề nảy sinh CPH tuy đã đạt được một số kết quả tích cực nhưng so với yêu cầu đổi mới còn chậm.Vốn Nhà nước trong các DNNN đã CPH còn nhỏ và việc huy động vốn trong quá trình chưa được nhiều,thời gian tiến hành CPH một doanh nghiệp còn quá dài.Thường xuyên không hoàn thành kế hoạch đề ra.So với đề án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt thì số DNNN được CPH chưa đạt 80%.Số lượng doanh nghiệp được CPH trong năm 2005 tuy đạt con số 754 đơn vị,nhưng nếu so với yêu cầu của Nghị Quyết Hội nghị lần thứ 9 ban chấp hành trung ương Đảng khóa IX là phải hoàn thành về cơ bản việc CPH DNNN vào năm 2005 là chưa đạt. Theo báo cáo kết quả khảo sát của dự án hỗ trợ kỹ thuật giám sát chuyển đổi sở hữu DNNN tại 934 doanh nghiệp đã CPH cho thấy,thời gian CPH một doanh nghiệp tuy đã giảm từ 512 ngày (năm 2001) xuống còn 437 ngày (năm 2004) nhưng vẫn còn dài. Chuyển sang công ty cổ phần doanh nghiệp trở thành đa sở hữu về vốn.Nhưng thực tế trong số gần 3000 doanh nghiệp đã cổ
phần,thì chỉ có 30% Nhà nước không giữ một đồng vốn nào,29%Nhà nước giữ cổ phần chi phối trên 51%.Nhà nước đang còn nắm khoảng 46,5% vốn kinh doanh của các doanh nghiệp này.Như vậy thực chất mới chỉ có khoảng 8% vốn kinh doanh của các DNNN đã CPH thuộc về các chủ sở hữu khác-không phải Nhà nước ( phần lớn là những cổ đông vốn là người lao động trong doanh nghiệp).Con số này là quá ít.Vì nói đến CPH thì chỉ tiêu chủ yếu nhất là CPH vốn kinh doanh,do vậy có thể nói rằng CPH các DNNN được thực hiên rất chậm chạp,chưa nhiều. Qua số liệu trên ta cũng nhận thấy mặc dù đã cổ phần hóa nhưng Nhà nước vẫn là cổ đông lớn nhất ,đồng thời phần lớn các công ty cổ phần được thành lập theo cách này đang được Nhà Nước nắm cổ phần chi phối.Điều đáng nói là tỷ lệ vốn điều lệ mà Nhà nước còn nắm tại các công ty cổ phần không giảm mà ngày càng tăng.Nếu thời kì đầu (1992-1998) tỷ lệ cổ phần mà Nhà nước nắm trong các công ty cổ phần là 28% thì đến thời kì 2001-2004 tỷ lệ này lên tới 49,8% và hiện nay bình quân là 46,5%.Việc Nhà nước đang còn nắm quá nhiều vốn cho thấy sự chi phối,gây ảnh hưởng của Nhà nước vẫn ở mức độ lớn (dưới các hình thức khác nhau,trực tiếp hay gián tiếp).Do vậy trong nhiều doanh nghiệp đã CPH chưa thấy có những thay đổi căn bản về tổ chức và quản lý hoạt động kinh doanh theo mô hình mới của một công ty cổ phần thực thụ.Các doanh nghiệp này vẫn chưa có hay rất thiếu những cổ đông mới có quyền lực mạnh,các cổ đông chiến lược mới.Việc Nhà nước còn nắm cổ phần chi phối trong nhiều doanh nghiệp đã CPH cũng cho
thấy Nhà nước còn đầu tư dàn trải trên nhiều lĩnh vực và phạm vi hoạt động kinh doanh,chưa có sự tập trung vốn cần thiết vào các lĩnh vực,các ngành hay các doanh nghiệp trọng điểm mà ở đó cần có sự hiện diện của Nhà nước. Mặc dù có chuyển biến trong năm 2005 là đã có những doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả ,có quy mô vốn lớn và một số tổng công ty đang CPH,nhưng nhìn chung đại đa số các doanh nghiệp đã CPH đều có vốn Nhà nước quá nhỏ,điều này chứng tỏ chúng ta mới chỉ CPH được các doanh nghiệp nhỏ và rất nhỏ.Đó cũng là các doanh nghiệp chủ yếu do các địa phương quản lý.Trên thực tế các doanh nghiệp này không có vai trò đáng kể và không thể hiện được vai trò là những DNNN chủ đạo trong nền kinh tế.Và như thế chúng ta mới thực hiện được phần dễ nhất trong toàn bộ khối lượng công việc phải làm. Số lượng các doanh nghiệp CPH có quy mô vốn Nhà nước dưới 5 tỷ đồng chiếm tới gần 60%,chỉ có 18,5% số doanh nghiệp CPH có quy mô vốn Nhà nước trên 10 tỷ VNĐ.Điều đó dẫn đến tình trạng là về mặt số lượng DNNN đã CPH chiếm tới 53% tổng số DNNN có tại thời điểm đầu năm 2001,nhưng về vốn mới chỉ chiếm hơn 10%.Như vậy là số vốn chưa được CPH còn rất lớn(khoảng 270.000 tỷ đồng).Số vốn nay đang nằm trong các doanh nghiệp lớn.Việc tiến hành CPH các doanh nghiệp này không hề đơn giản như đã làm trong thời gian qua vì vai trò,tầm quan trọng và phạm vi kinh doanh,phạm vi ảnh hưởng của các doanh nghiệp này rất lớn và
phức tạp hơn nhiều.Rõ ràng để CPH thành công các doanh nghiệp này cần phải có những giải pháp thích hợp Những cản trở đối với quá trình CPH các DNNN trong thời gian qua : Chiến lược,chính sách và cơ chế quản lý chưa phù hợp,rõ ràng,không có quy định ưu tiên CPH đối với doanh nghiệp hay bộ phận kinh tế nào.Công tác chuẩn bị và hỗ trợ các DNNN thực hiện CPH chưa làm tốt nên nhiều doanh nghiệp khi tiến hành CPH gặp rất nhiều khó khăn , nhất là vấn đề giải quyết các tồn tại của DNNN trước đây hay giải quyết vấn đề người lao động dư thừa khi CPH.Hơn nữa nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn nếu không có sự trợ giúp thì rất khó chuyển thành công ty cổ phần.Một số nội dung,cơ chế chính sách đưa ra chưa thực sự bám sát đời sống doanh nghiệp. Tiến hành CPH DNNN là một giải pháp cải cách mang tính chất triệt để nhất,cương quyết nhất,cho nên rất cần phải có văn bản pháp luật có tính pháp lý cao làm cơ sở vững chắc cho việc triển khai thực hiện.Nhưng trên thực tế vẫn còn thiếu một hệ thống các văn bản pháp quy có tính pháp lý cao như luật,pháp lệnh về CPH. Đội ngũ cán bộ chỉ đạo đổi mới DNNN chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra.Số lượng cán bộ kiêm nhiệm còn nhiều nên ít chú trọng,thiếu chủ động và kiên quyết trong việc tổ chức triền khai và đẩy nhanh CPH.Công tác giám sát và đôn đốc của ban chỉ đạo TW đối với công tác CPH ở các cấp cơ sở chưa được tốt.
Cuối cùng là vai trò của các doanh nghiệp.Dường như vấn đề CPH vẫn chưa phải là nhu cầu tự thân,nhu cầu nội tại của các DNNN,thậm chí còn là sự miễn cưỡng.Trong thực tế thực hiện,hầu hết các chương trình hay kế hoạch CPH đều là của các bộ,ngành,hay chính quyền địa phương,chưa có (hoặc nếu có thì cũng rất ít) doanh nghiệp chủ động đề xuất đưa tên mình vào chương trình hay kế hoạch đó.Điều này chỉ có thể lý giải là đối với các doanh nghiệp,CPH không hấp dẫn họ.Hầu hết các DNNN vẫn không muốn,hay né tránh,hoặc tìm cách né tránh thực hiện CPH vì muốn được an toàn hơn và không muốn bị mất đi lợi ích hay lợi thế đang có.Một trong những lợi thế đang mang lại quá nhiều lợi ích-lợi nhuận siêu ngạch đó là sự độc quyền hoặc những ưu đãi mà các doanh nghiệp vẫn nghĩ chỉ là DNNN mới có được.ở đây Nhà nước và các DNNN chưa có cùng một suy nghĩ và hành động.Do vậy nếu còn có sự khác nhau về thái độ và quyết tâm đối với CPH và khi các DNNN vẫn còn e ngại và nghi ngờ,chưa quyết tâm thì vẫn còn nhiều trở ngại cho quá trình CPH. 3.Nguyên nhân Những nguyên nhân dẫn đến những vấn đề trên được khái quát như sau: Môi trường kinh doanh đang tiếp tục gặp khó khăn do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảnh tài chính tiền tệ trong khu vực.Các DNNN đều thiếu vốn nghiêm trọng,công nợ nhiều,kỹ thuật công nghệ,thiết bị lạc hậu,lao động dư thừa,sản phẩm làm ra không có thị
trường tiêu thụ,sức cạnh tranh kém.Sự hiểu biết về CPH,về chứng khoán trong công chúng tuy có được cải thiện song vẫn còn nhiều hạn chế,do nước ta chưa hình thành đầy đủ các loại thị trường và nền kinh tế nước ta đang trong quá trình chuyển đổi từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường.Do đó người lao động,các nhà đầu tư ít hào hứng mua cổ phần tại các doanh nghiệp CPH. Việc lựa chọn các doanh nghiệp CPH ở các bộ ngành,các địa phưong chưa được nhận thức đúng.Nhiều địa phương,bộ ngành chọn các doanh nghiệp kinh doanh khó khăn,hiệu quả thấp,thậm chí không hiệu quả,tình hình tài chính chưa lành mạnh,lao động dôi dư nhiều,nợ phải trả lớn,nợ phải thu khó đòi lớn hoặc không đủ hồ sơ,thiếu tài sản vật tư,ứ đọng,kém,mất phẩm chất,lạc hậu về kỹ thuật để CPH dẫn đến một số doanh nghiệp không hấp dẫn nhà đầu tư và bị vướng mắc ngay khi triển khai thực hiện CPH. Vấn đề quyền lợi của các cán bộ quản lý,thu nhập,việc làm của người lao động,đặc biệt là vị trí của người quản lý trực tiếp tại DNNN là những vấn đề gay cấn đã làm cho một số cán bộ chủ chốt chần chừ,ngại CPH,thậm chí không muốn CPH. Đến ngay khung pháp lý vẫn chưa đầy đủ để tạo lập một môi trường kinh doanh,cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế dẫn tới nhiều doanh nghiệp còn do dự ,so sánh thiệt hơn khi chuyển từ DNNN sang hình thức công ty cổ phần. III.một số giải pháp nâng cao hiệu quả của quá trình CPH doanh nghiệp nhà nước ở việt nam
Mặc dù đã có nhiều đổi mới quan trọng,có nhiều bước tiến đáng kể trong nhiều lĩnh vực nhưng hiện tại CPH DNNN còn gặp phải nhiều khó khăn.Thực tiễn đòi hỏi phải đẩy mạnh CPH nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế xã hội.Để hoàn thành chỉ tiêu CPH cho các năm tiếp theo,tránh vấp phải một số vấn đề không đang có trong quá trình CPH,để chương trình cải cách DNNN đạt kết quả tốt,em xin nêu một số giải pháp. 1.Nhận thức đúng đắn về CPH DNNN Mục tiêu của đẩy mạnh tuyên truyền cổ động cho CPH là làm cho các cấp các ngành,từng doanh nghiệp và từng người lao động nhận thức sâu sắc về CPH như một xu thế tất yếu và sẽ đem lại lợi ích lâu dài cho cả Nhà nước lẫn cá nhân.Từ đó tích cực,yên tâm thực hiện CPH,đẩy nhanh tiến độ thực hiện chủ trương quan trọng này của Đảng và Nhà nước.Tăng cường giáo dục cho cán bộ Đảng viên trong các cơ quan Nhà nước và nhân dân hiểu rõ chủ trương của Đảng,Nhà nước và lợi ích của CPH DNNN.Đây là một công việc rất quan trọng nhưng từ trước đến nay chưa được quan tâm đúng mức. Làm cho các cấp, các ngành, các DNNN quán triệt sâu sắc và có nhận thức đúng đắn về chủ trương,chính sách và các giải pháp đổi mới và phát triển DNNN.CPH DNNN không thể làm chệch hướng của nước ta lên CNXH. 2.hoàn thành cơ chế chính sách Nhà nước cần xem xét,soạn thảo và sớm ban hành một văn bản pháp lý cao về CPH để thể chế chủ trương CPH với các quy
định rõ ràng,cụ thể về các vấn đề,cổ phần khống chế,tiến trình định giá,chế độ hỗ trợ doanh nghiệp được CPH,chế độ chính sách đối với người lao động để doanh nghiệp yên tâm triển khai CPH.Sửa đổi và hoàn thiện hệ thống cơ chế chính sách phục vụ cho hoạt động CPH doanh nghiệp,nâng cao năng lực pháp lý của hệ thống chính sách có liên quan đến hoạt động chuyển đổi sở hữu DNNN,tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho hoạt động chuyển đổi sở hữu và đa dạng hóa doanh nghiệp.Để có căn cứ pháp lý cho việc CPH DNNN trên diện rộng,Chính phủ cần xúc tiến nghiên cứu trình Quốc hội ban hành đạo luật về CPH DNNN. 3.Tổ chức thực hiện có hiệu quả chủ trương CPH DNNN 3.1.Lựa chọn doanh nghiệp CPH Việc lựa chọn DNNN sang công ty cổ phần phải tính đến khả năng tham gia của các cá nhân và các tổ chức có vốn.Họ là người đầu tư tài chính vì mục tiêu lợi nhuận .Vì vậy không ai mua cổ phiếu ở các doanh nghiệp thua lỗ.Do đó trước mắt phải nhằm CPH các doanh nghiệp làm ăn có lãi và tương đối có uy tín trong kinh doanh. Việc lựa chọn DNNN để CPH còn liên quan đến điều kiện kinh tế xã hội hiện nay của đất nước.Việc CPH các doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ là phù hợp với điều kiện thực tế hiện nay.Trong thời gian tới cần tiến hành CPH các doanh nghiệp có quy mô lớn hơn. 3.2Tổ chức thực hiện kế hoạch CPH 3.2.1.Tăng cương công tác chỉ đạo Thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Nhà Nước với vai trò chủ sở hữu ,với những biện pháp quyết liệt hơn,khẩn trương hơn,có lộ trình
cụ thể.Tiến hành mở nhanh những vùng,lĩnh vực kinh doanh đang còn độc quyền hay mang tính độc quyền,tạo cơ hội cho các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác nhau tham gia .Cùng với đó tập trung chỉ đạo thực hiện nhanh và kiên quyết việc CPH các DNNN lớn,chiếm giữ một lượng vốn lớn của Nhà nước,đang nắm nhiều lợi thế độc quyền nhưng chậm đổi mới.Đối với các doanh nghiệp này,thực hiện CPH còn phải được xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của ban lãnh đạo,quản lý doanh nghiệp.Họ phải có trách nhiệm thực hiện những chủ trương đổi mới và cải cách,những chiến lược của chủ đầu tư- của Nhà nước.Chỉ có thực hiện thành công ở các doanh nghiệp này thì mới hoàn thành sự nghiệp CPH các DNNN. Tổng điều tra đánh giá hiệu quả thực tế các doanh nghiệp sau CPH để rút ra những kinh nghiệm về thành công và chưa thành công của các doanh nghiệp.Qua đó làm cho mọi doanh nghiệp thấy được lợi ích rõ ràng,những bài học cụ thể từ CPH.Điều nay sẽ có tác động làm thay đổi nhận thức ,tạo những hiểu biết tốt hơn,từ đó tạo niềm tin và động lực từ bên trong của doanh nghiệp.Đồng thời có chiến lược hỗ trợ một cách có hiệu quả về đào tạo nâng cao năng lực trước,trong và sau CPH. Nhanh chóng thực hiện những biện pháp giải quyết dứt điểm những vướng mắc hiện nay về vấn đề đất đai,tài sản và những vướng mắc về lao động và đảm bảo lợi ích cho người lao động (không để CPH làm thiệt hại đến lợi ích của người lao động trong doanh nghiệp).Đặc biệt cần sớm chấm dứt trên thực tế ( không phải