Tìm hiểu yếu tố để phát triển kinh tế thị trường: Công ty cổ phần phần 6

Chia sẻ: Szfasf Fadsfs | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

44
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Các địa phương và ngành triển khai cổ phần hoá tích cực nhất là tỉnh Bình Định (4 doanh nghiệp), thành phố Hồ Chí Minh (4 doanh nghiệp), Tổng công ty cà phê (3 doanh nghiệp), Tổng công ty xi măng Việt Nam (2 doanh nghiệp)...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tìm hiểu yếu tố để phát triển kinh tế thị trường: Công ty cổ phần phần 6

m¹i, 3 doanh nghiÖp giao th«ng vËn t¶i vµ 5 doanh nghiÖp n«ng - l©m - thuû s¶n. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá, chØ cã 3 doanh nghiÖp cã vèn ®iÒu lÖ tõ 10 tû ®ång trë lªn lµ c«ng ty cæ phÇn bao b× BØm S¬n thuéc Tæng c«ng ty xi m¨ng (38 tû ®ång), c«ng ty cæ phÇn ®iÖn c¬ thuéc Tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam (25 tû ®ång) vµ c«ng ty cæ phÇn xuÊt nhËp khÈu T©n §Þnh thuéc thµnh phè Hå ChÝ Minh (10 tû ®ång). C¸c ®Þa ph¬ng vµ ngµnh triÓn khai cæ phÇn ho¸ tÝch cùc nhÊt lµ tØnh B×nh §Þnh (4 doanh nghiÖp), thµnh phè Hå ChÝ Minh (4 doanh nghiÖp), Tæng c«ng ty cµ phª (3 doanh nghiÖp), Tæng c«ng ty xi m¨ng ViÖt Nam (2 doanh nghiÖp)... Trong sè 34 doanh nghiÖp hoµn thµnh thñ tôc b¸n cæ phiÕu ®· cã 12 doanh nghiÖp kh«ng cã cæ phÇn cña Nhµ níc vµ 27 doanh nghiÖp cã cæ phÇn cña cæ ®«ng ngoµi doanh nghiÖp. Nh vËy, theo kÕ ho¹ch ®Æt ra cho n¨m 1999 lµ sÏ cæ phÇn ho¸ tõ 400 - 600 doanh nghiÖp th× con sè 42 doanh nghiÖp nhµ níc míi ®îc cæ phÇn ho¸ tõ ®Çu n¨m ®Õn nay chØ b»ng 1/10 kÕ ho¹ch. Vµ tõ giê ®Õn cuèi n¨m, chóng ta ph¶i cæ phÇn ho¸ thªm h¬n 300 doanh nghiÖp n÷a. KÕt qu¶ bíc ®Çu.  VÒ phÝa doanh nghiÖp, nh×n chung ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn sau khi cæ phÇn ho¸ ®Òu cã hiÖu qu¶, c¸c chØ tiªu t¨ng nhiÒu lÇn so víi khi cßn lµ DNNN biÓu hiÖn trªn c¶ 3 mÆt lîi Ých cña: lao ®éng - doanh nghiÖp - Nhµ níc. ViÖc huy ®éng vèn cña c«ng ty cæ phÇn chñ yÕu ®Çu t chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ nªn n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cao h¬n tríc, ®em l¹i lîi nhuËn cao 40
h¬n. C¬ c©ó vèn së h÷u trong c¸c c«ng ty cæ phÇn, tû lÖ vèn së h÷u Nhµ níc chiÕm tû lÖ cao nhÊt so víi c¸c së h÷u kh¸c. Nhµ níc n¾m tõ 18% ®Õn 51% (B×nh qu©n 41%) cæ phÇn c«ng ty; cæ ®«ng lµ ngêi lao ®éng tõ 18% ®Õn 50% c¸ biÖt cã doanh nghiÖp trªn 70% (b×nh qu©n 30%) cæ phÇn c«ng ty; sè cæ phÇn cßn l¹i lµ thuéc cæ ®«ng ngoµi x· héi n¾m gi÷ (b×nh qu©n 29%).  VÒ phÝa Nhµ níc, ngoµi viÖc Nhµ níc t¨ng thu c¸c kho¶n thu tõ doanh nghiÖp nh thuÕ lîi tøc do doanh nghiÖp ho¹t ®éng hiÖu qu¶, nhµ níc cßn thu ®îc mét lîng vèn tõ c¸c nguån ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ nh sè thu vÒ tiÒn b¸n cæ phiÕu. VÝ dô sè thu vÒ cæ phÇn ho¸ tÝnh ®Õn hÕt n¨m 1997 nh sau: TiÒn thu vÒ b¸n cæ phiÕu: 30. 207 triÖu ®ång Lîi tøc cña Nhµ níc t¹i c¸c c«ng ty cæ phÇn: 6.995 triÖu ®ång L·i tiÒn vay mua chÞu cæ phÇn Nhµ níc: 522 triÖu ®ång. Tæng céng: 37. 724 triÖu ®ång.  VÒ phÝa ngêi lao ®éng: ngêi lao ®éng ®· g¾n ®îc kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh víi lîi Ých cña b¶n th©n, cña doanh nghiÖp, ®ång thêi ®îc t¹o ®iÒu kiÖn lµm chñ doanh nghiÖp. Thu nhËp cña ngêi lao ®éng cao h¬n khi cßn lµ DNNN tõ 41
1,5 - 2 lÇn, bªn c¹nh ®ã ngêi lao ®éng cßn nguån thu tõ lîi tøc cæ phÇn kho¶ng 22% - 24%/n¨m. ViÖc lµm cña ngêi lao ®éng ®îc ®¶m b¶o, h¬n thÕ ngoµi sè lao ®éng cò, c¸c c«ng ty cæ phÇn cßn thu hót thªm nhiÒu lao ®éng ngoµi x· héi vµo lµm viÖc. Trong mét sè c«ng ty cæ phÇn, ngêi lao ®éng ®· ®Ò cö ®¹i diÖn cña m×nh tham gia qu¶n lý ®iÒu hµnh doanh nghiÖp. Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t cña ch¬ng tr×nh hç trî ph¸t triÓn dù ¸n Mªk«ng (Mekong Project Development Facility - MPDF) n¨m 1998 trong 13 doanh nghiÖp ®îc kh¶o s¸t ®· thµnh lËp Héi ®ång qu¶n trÞ; 3 c«ng ty ngêi ngoµi ®¹i diÖn cho c¸n bé c«ng nh©n viªn ®¶m nhËn chñ tÞch Héi ®ång vµ gi¸m ®èc ®iÒu hµnh, 2 c«ng ty kh¸c gi÷ 1 trong 2 träng tr¸ch trªn. Ch¬ng III Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp. 42
I. C¸c yÕu tè khã kh¨n vµ c¶n trë qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp ë ViÖt nam. Khã kh¨n vµ c¶n trë lín nhÊt trong qu¸ tr×nh t nh©n ho¸ vµ cæ phÇn ho¸ ë nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn vµ §«ng ¢u lµ khu vùc t nh©n nhá bÐ vµ yÕu ít. §èi víi ViÖt Nam còng nh vËy, khi hµng chôc n¨m khu vùc nµy ®îc coi lµ ®èi tîng c¶i t¹o XHCN. Sù nhá bÐ vµ yÕu ít cña khu vùc kinh tÕ t nh©n ph¶n ¸nh tr×nh ®é chËm ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng trong ®ã h×nh th¸i doanh nghiÖp mét chñ tù m×nh ®øng ra kinh doanh lµ phæ biÕn, h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn cßn xa l¹ víi hÇu hÕt mäi ngêi. §iÒu nµy g©y ra sù bì ngì, lóng tóng cho c¶ ngêi ®Çu t lÉn ngêi sö dông vèn ®Çu t díi h×nh thøc cæ phiÕu do ®ã lµm cho viÖc tiÕn hµnh ch¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ ë níc ta ph¶i thùc hiÖn trong mét thêi gian dµi song song víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn còng nh x¸c lËp m«i trêng ph¸p lý t¬ng øng. Cïng víi sù yÕu ít vµ nhá bÐ cña khu vùc kinh tÕ t nh©n lµ sù thiÕu v¾ng mét thÞ trêng tµi chÝnh thùc sù trong ®ã cã thÞ trêng chøng kho¸n. Nh trªn ®· tr×nh bµy, thÞ trêng chøng kho¸n lµ trung t©m ph¶n ¸nh tr¹ng th¸i ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty cæ phÇn trong mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng: nã võa lµ ®iÒu kiÖn võa lµ tÊm 43
g¬ng ph¶n chiÕu sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty còng nh huy ®éng vèn trªn thÞ trêng tµi chÝnh. II. C¸c gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ 1. VÒ t tëng quan ®iÓm cæ phÇn ho¸ §èi víi c¸c doanh nghiÖp: ngêi l·nh ®¹o (gi¸m ®èc, phã gi¸m ®èc) hÇu hÕt lµ do chÕ ®é bæ nhiÖm mµ cã, do vËy khi chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn kh«ng dÔ g× gi÷ ®îc chøc vô ®ã tríc §¹i héi cæ ®«ng. Sau khi cæ phÇn th× nh÷ng quyÒn lùc quan träng nhÊt thuéc vÒ §¹i héi cæ ®«ng vµ Héi ®ång qu¶n trÞ c«ng ty. Gi¸m ®èc doanh nghiÖp Nhµ níc tríc ®©y gi¶ sö cã t¸i cö lµm gi¸m ®èc ®iÒu hµnh th× chØ ®ãng vai trß thùc thi cña hai tæ chøc nãi trªn mµ th«i. Héi ®ång cña gi¸m ®èc cã sù gi¸m s¸t chÆt chÏ cña Ban kiÓm so¸t (nh ®· nªu ë ch¬ng mét) cña Héi ®ång qu¶n trÞ c«ng ty. LÏ ®¬ng nhiªn thu nhËp cña gi¸m ®èc sÏ bÞ gi¶m xuèng, kh«ng cßn hÊp dÉn, quyÒn hµnh l¹i bÞ h¹n chÕ. Ch¾c ch¾n tríc ngìng cöa cæ phÇn ho¸, c¸c vÞ gi¸m ®èc quèc doanh Ýt nhiÒu ®Òu cã t©m t m¾c mí, Ýt nhiÖt t×nh ®èi víi ph¬ng ¸n cæ phÇn ho¸. Cßn víi kh¶ n¨ng xÊu h¬n, vÞ trÝ c«ng t¸c cña gi¸m ®èc cã thÓ bÞ thay ®æi, thËm chÝ cã thÓ bÞ mÊt viÖc th× hËu qu¶ cßn tåi tÖ h¬n. ChÝnh v× lÏ ®ã gi¸m ®èc c¸c DNNN thêng cã t©m lý kh«ng muèn cæ phÇn ho¸, chuyÓn ®æi së h÷u, mÆc dï ®· nhËn thøc ®îc khã kh¨n trong c¹nh tranh thÞ trêng, vµ biÕt r»ng doanh nghiÖp cã 44
thÓ nguy c¬ suy sôp trong cuéc c¹nh tranh thÞ trêng ngµy mét gay g¾t. T©m lý chung cña c¸c vÞ gi¸m ®èc DNNN lµ “cßn níc cßn t¸t”, t¸t ®îc ngµy nµo hay ngµy ®ã. Cßn vÒ phÝa ngêi lao ®éng, hä sau khi cæ phÇn ho¸ cã thÓ bÞ mÊt viÖc, hoÆc quyÒn lîi kh«ng ®îc ®¶m b¶o, ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò mua, mua chÞu vµ ®îc cÊp cæ phiÕu. ThÕ lµ tõ trªn xuèng díi kÕt thµnh nh÷ng m¶ng trong nhËn thøc vµ hµnh ®éng. §Ó ®¶m b¶o an toµn vµ gi÷ ®îc “ghÕ”, tr¸nh ®îc nguy c¬ “®i chÖch híng XHCH”, thîng s¸ch lµ kh«ng s¾n tay vµo c«ng t¸c nµy. Lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i to¶ nh÷ng víng m¾c vÒ t tëng quan ®iÓm vµ nhËn thøc trªn ®©y? Tríc hÕt, ph¶i t¹o sù thèng nhÊt trong nhËn thøc vÒ chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ DNNN. Mét lµ, cæ phÇn ho¸ mét bé phËn doanh nghiÖp nhµ níc kh«ng dÉn ®Õn nguy c¬ chÖch híng XHCN vµ lµm suy yÕu kinh tÕ nhµ níc, bëi lÏ: Trong c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n, Nhµ níc vÉn n¾m gi÷ c¸c DNNN thuéc c¸c ngµnh then chèt, träng yÕu t¹o nÒn t¶ng cho nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ søc m¹nh cña Nhµ níc XHCN. XÐt trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n, tµi s¶n Nhµ níc kh«ng bÞ suy gi¶m mµ cßn cã kh¶ n¨ng t¨ng nhê lîi tøc cæ phÇn cña Nhµ níc vµ sù ®ãng gãp cña c¸c c«ng ty cæ phÇn lµm ¨n cã hiÖu qu¶ vµo ng©n s¸ch Nhµ níc. Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ®îc tiÕn hµnh díi sù l·nh ®¹o tËp trung cña §¶ng vµ sù chØ ®¹o chÆt chÏ cña nhµ níc XHCN. 45
Hai lµ, cæ phÇn ho¸ kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn quyÒn lîi vµ vÞ trÝ cña mçi ngêi trong doanh nghiÖp nÕu hä thùc sù cã kh¶ n¨ng vµ cã ®ãng gãp tÝch cùc vµo ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. §ã lµ mét trong nh÷ng môc tiªu cæ phÇn ho¸ mµ chóng ta thùc hiÖn. §Ó cã thÓ ®a nh÷ng nhËn thøc ®óng ®¾n trªn ®©y ®Õn tÊt c¶ c¸c c¬ quan l·nh ®¹o c¸c ngµnh, c¸c cÊp, ®Õn tõng doanh nghiÖp vµ ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn lao ®éng lµm viÖc trong doanh nghiÖp, Nhµ níc cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a viÖc tuyªn truyÒn réng r·i trªn c¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vÒ chñ tr¬ng, môc tiªu, quan ®iÓm còng nh lîi Ých vÒ sù cÇn thiÕt cña cæ phÇn ho¸ trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ trêng. 2. VÒ m«i trêng ph¸p lý cho viÖc cæ phÇn ho¸. M«i trêng ph¸p lý cña nhµ níc bao gåm hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp liªn quan ®Õn cæ phÇn ho¸. Tõ khi chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN ®îc ®Ò cËp lÇn ®Çu tiªn trong NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn 2 - Ban chÊp hµnh Trung ¦¬ng §¶ng kho¸ 7 (th¸ng 11/1991) cho ®Õn nay ®· cã tæng céng 27 v¨n b¶n ph¸p quy trùc tiÕp liªn quan ®Õn cæ phÇn ho¸. VÒ sè lîng, tuy c¸c v¨n b¶n ph¸p lý trùc tiÕp chØ ®¹o qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ nh vËy lµ kh¸ nhiÒu, nhng cha cã mét v¨n b¶n ph¸p lý nµo ®ñ tÇm quyÕt s¸ch ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh mét qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ trªn diÖn réng nh luËt, ph¸p lÖnh. §èi víi c¸c v¨n b¶n gi¸n 46
tiÕp liªn quan ®Õn cæ phÇn ho¸ th× cßn thiÕu m¶ng luËt vÒ chøng kho¸n, kinh doanh chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n. VÒ chÊt lîng, mét sè néi dung trong c¸c v¨n b¶n híng dÉn cha râ rµng, thiÕu cô thÓ, nhiÒu vÊn ®Ò cha ®îc kh¼ng ®Þnh døt kho¸t nh: tr¸ch nhiÖm cña c¸c Bé, ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng trong viÖc chØ ®¹o cæ phÇn ho¸; thÈm quyÒn cña ®¹i diÖn chñ së h÷u víi viÖc cæ phÇn ho¸; cæ phÇn ho¸ lµ tù nguyÖn hay b¾t buéc; viÖc b¸n cæ phÇn cho ngêi níc ngoµi cã quy ®Þnh nhng cha cã v¨n b¶n híng dÉn cô thÓ. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i vÒ chÝnh s¸ch ph¸p luËt trªn ®©y, c¸c c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn cÇn ph¶i l¾ng nghe ý kiÕn tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp ®· hoµn tÊt vµ ®ang hoµn tÊt cæ phÇn ho¸ vµ c¶ nh÷ng doanh nghiÖp cha tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ ®Ó cô thÓ ho¸, chi tiÕt ho¸ nh÷ng ®iÓm cßn “chung chung”, ban hµnh thªm nh÷ng quy ®Þnh cßn thiÕu. §ßi hái sù ®ång bé cña hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy ngay trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay lµ ®iÒu kh«ng thùc tÕ, song ®· ®Õn lóc chóng ta ph¶i cã ngay mét bé luËt cæ phÇn ho¸ hoÆc luËt c«ng ty cæ phÇn bëi v× cha cã luËt, cha cã ph¸p lÖnh th× cha cã c¨n cø ph¸p lý ®Ó thùc hiÖn, cha cã c¨n cø ®Ó ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quy díi luËt, vµ nh vËy viÖc thùc hiÖn sÏ rÊt khã kh¨n. Bªn c¹nh ®ã, viÖc dù th¶o vµ sím ban hµnh luËt vÒ chøng kho¸n, kinh doanh chøng kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n còng sÏ gãp phÇn ®Èy nhanh tiÕn ®é cæ phÇn ho¸ vµ viÖc h×nh thµnh thÞ trêng vèn ë níc ta. 47