Tóm tắt Đề án ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý – Nghiên cứu tại Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn "Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý – Nghiên cứu tại Thành phố Hồ Chí Minh" nhằm nghiên cứu sẽ tiến hành đánh giá công tác phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý tại Thành phố Hồ Chí giúp xác định tầm quan trọng và đóng góp của trung tâm đối với việc phổ biến và giáo dục pháp luật trong cộng đồng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Đề án ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý – Nghiên cứu tại Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ----- TRẦN THANH NGÂN (TÓM TẮT ĐỀ ÁN) PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT THÔNG QUA TRUNG TÂM TRỢ GIÚP PHÁP LÝ – NGHIÊN CỨU TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 4 năm 2023
BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ----- TRẦN THANH NGÂN (TÓM TẮT ĐỀ ÁN) PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT THÔNG QUA TRUNG TÂM TRỢ GIÚP PHÁP LÝ – NGHIÊN CỨU TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Ngành : Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số : 8380102 Người hướng dẫn: Tiến Sĩ .Trương Cộng Hòa Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 4 năm 2024
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: TS. TRƯƠNG CỘNG HÒA Phản biện 1: PGS.TS. NGUYỄN THỊ THU HÀ Phản biện 2: TS. NGUYỄN THỊ THỦY Đề án được bảo vệ tại Hội đồng đánh giá đề án thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp 202, Nhà B – Hội trường bảo vệ đề án thạc sĩ, Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia tại Thành phố Hồ Chí Minh Số: 10 – Đường 3 tháng 2, phường 12, quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh Thời gian: vào hồi 16 giờ 00 phút, ngày 15 tháng 03 năm 2024 Có thể tìm hiểu đề án tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia, hoặc trên trang Web Ban QLĐT, Học viện Hành chính Quốc gia
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do xây dựng đề án Phổ biến, giáo dục pháp luật là một trong những nhiệm vụ quan trọng của Nhà nước và xã hội để nâng cao nhận thức và tôn trọng pháp luật của công dân. Việc cung cấp kiến thức pháp luật cho công dân không chỉ giúp họ hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình trong xã hội mà còn tạo điều kiện thuận lợi để họ tham gia tích cực và chủ động trong quá trình xây dựng và thúc đẩy sự phát triển của quốc gia. Thông qua hoạt động phổ biến và giáo dục pháp luật, công dân có thể tiếp cận các khái niệm cơ bản về pháp luật, hệ thống pháp luật và cơ chế xử lý vi phạm. Họ sẽ được hướng dẫn về quyền và nghĩa vụ của mình trong các lĩnh vực như hôn nhân gia đình, lao động, tài chính, hình sự và dân sự. Công dân cũng sẽ được thông tin về quyền lợi và tiêu chuẩn xã hội được bảo vệ bởi pháp luật, và cách áp dụng pháp luật trong cuộc sống hàng ngày. Theo Luật phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012, phổ biến, giáo dục pháp luật là các hoạt động cụ thể của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền để thông tin, tuyên truyền, hướng dẫn, tư vấn và giúp đỡ người dân tìm hiểu, học tập và thực hiện pháp luật. Có nhiều hình thức phổ biến giáo dục pháp luật, nhưng phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý là một hình thức hiệu quả để cung cấp thông tin, tư vấn, hỗ trợ pháp lý cho người dân, đặc biệt là những người có hoàn cảnh khó khăn, bất lợi. Theo Luật phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012, trung tâm trợ giúp pháp lý là cơ quan, tổ chức được thành lập theo quy định của pháp luật để thực hiện công tác trợ giúp pháp lý cho người nghèo, người chưa có khả năng tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Dù phương pháp hay hình thức nào đi nữa cũng cần có sự đồng lòng và sự đồng thuận trong việc xác định mục tiêu, phương pháp và nguồn lực để đạt được sự thành công trong công tác phổ biến và giáo dục pháp luật. Thực tế ở nước ta cho thấy, các hoạt động tư vấn, hỗ trợ pháp lý cho người được hưởng trợ giúp pháp lý theo quy định của Luật Trợ
2 giúp pháp lý và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan. Tham gia vào công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho người được hưởng trợ giúp pháp lý và cộng đồng. Các trung tâm trợ giúp pháp lý đã đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện công tác phổ biến, giáo dục pháp luật. Tổ chức các buổi tọa đàm, hội thảo, hội nghị để nâng cao nhận thức về các vấn đề pháp lý cho người dân. Phối hợp với các cơ quan báo chí để sản xuất và phát sóng các chương trình, chuyên mục về các vấn đề pháp lý. Xây dựng và duy trì các kênh thông tin điện tử như website, fanpage, youtube để cập nhật và chia sẻ các thông tin pháp lý cho người dân tham gia vào công tác hòa giải ở cơ sở, hỗ trợ người dân giải quyết các tranh chấp dân sự theo phương thức thương lượng, hòa giải. Biên soạn và phát hành các tài liệu tuyên truyền, phổ biến pháp luật như tờ rơi, tờ rơi pháp luật, sách, băng đĩa.... Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị lớn nhất cả nước, có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh và hội nhập quốc tế. Tại đây, các quan hệ pháp luật diễn ra phức tạp và đa dạng, đặt ra nhiều yêu cầu cao cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật. Trung tâm trợ giúp pháp lý là một trong những cơ quan, tổ chức có nhiệm vụ thực hiện công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho người dân, đặc biệt là những người có hoàn cảnh khó khăn, bất lợi. Tuy nhiên, hiện nay, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật của các trung tâm trợ giúp pháp lý còn gặp nhiều hạn chế và bất cập. Với lý do này, tác giả chọn đề tài “Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý – Nghiên cứu tại Thành phố Hồ Chí Minh” đề làm đề án tốt nghiệp thạc sĩ. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Các công trình nghiên cứu trước đó đã khám phá nhiều khía cạnh của phổ biến và giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý. Tuy nhiên, vẫn còn một số khoảng trống mà đề tài nghiên cứu cần tập trung làm rõ tại Thành phố Hồ Chí Minh. Các nghiên cứu chưa nghiên cứu định lượng và đánh giá hiệu quả của trung tâm trợ giúp pháp lý tại Thành phố Hồ Chí Minh trong việc phổ biến và giáo dục pháp luật cho công dân. Vẫn còn thiếu những xem xét tầm quan trọng và tác động của trung tâm này đối với
3 việc nâng cao nhận thức pháp luật và thái độ tuân thủ pháp luật của người dân. Đặc biệt, chưa có nghiên cứu chuyên sâu trung vào việc đánh giá độ phủ và tiếp cận dịch vụ trợ giúp pháp lý thông qua trung tâm. Thiếu các nghiên cứu xem xét mức độ tiếp cận dịch vụ này đối với các đối tượng khác nhau trong xã hội, nhất là những người có thu nhập thấp và khó khăn, để đảm bảo tính công bằng và bao trùm của hoạt động phổ biến và giáo dục pháp luật. Vẫn thiếu các nghiên cứu xem xét nội dung, phương pháp và phương tiện được sử dụng để truyền đạt thông tin pháp luật, cũng như hiệu quả của các hoạt động giáo dục và tư vấn pháp luật đối với người dân. Các nghiên cứu chưa tập trung nghiên cứu và đánh giá sự liên kết và hợp tác giữa trung tâm trợ giúp pháp lý và các cơ quan, tổ chức liên quan khác tại Thành phố Hồ Chí Minh. Thiếu những nghiên cứu xem xét cách mà sự hợp tác này có thể tăng cường hiệu quả của hoạt động phổ biến và giáo dục pháp luật, đồng thời đảm bảo tính chuyên môn và tối ưu hóa tài nguyên. Không những thế, còn thiếu những phân tích các thách thức và cơ hội trong công tác phổ biến và giáo dục pháp luật thông qua trung tâm tại Thành phố Hồ Chí Minh. Do đó, thiếu những rào cản và khó khăn mà trung tâm và các đối tượng liên quan đang gặp phải, cũng như các cơ hội để cải thiện và nâng cao hoạt động phổ biến và giáo dục pháp luật. Từ những khỏng trống này, đề án sẽ làm rõ những nội dung sau: Thứ nhất, làm rõ hiệu quả của trung tâm trợ giúp pháp lý: Nghiên cứu có thể tập trung vào đánh giá hiệu quả của trung tâm trợ giúp pháp lý tại Thành phố Hồ Chí Minh. Cần xem xét cách mà trung tâm này đã đóng góp vào việc phổ biến và giáo dục pháp luật, những thành tựu đã đạt được và những thách thức còn tồn tại. Thứ hai, làm rõ mô hình hoạt động của trung tâm trợ giúp pháp lý: Nghiên cứu có thể tập trung vào phân tích mô hình hoạt động của trung tâm trợ giúp pháp lý tại Thành phố Hồ Chí Minh. Nội dung nghiên cứu có thể bao gồm tổ chức, cơ cấu quản lý, chính sách và quy trình hoạt động của trung tâm, cũng như vai trò của các cơ quan, tổ chức và cá nhân trong việc thực hiện hoạt động trợ giúp pháp lý.
4 Thứ ba, làm rõ tầm quan trọng và cần thiết của phổ biến và giáo dục pháp luật: Nghiên cứu có thể tập trung vào việc đánh giá tầm quan trọng và cần thiết của phổ biến và giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý. Cần nghiên cứu tác động của việc phổ biến và giáo dục pháp luật đến nhận thức, hiểu biết và thái độ của công dân về pháp luật, cũng như ảnh hưởng đến sự tuân thủ pháp luật và giải quyết tranh chấp trong xã hội. Thứ tư, làm rõ khả năng tiếp cận và sự hài lòng của người dân: Nghiên cứu có thể tập trung vào việc đánh giá khả năng tiếp cận dịch vụ trợ giúp pháp lý thông qua trung tâm, đồng thời xem xét mức độ hài lòng và đánh giá của người dân về dịch vụ này. Cần nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến việc tiếp cận và sự hài lòng của người dân, cũng như đề xuất các biện pháp cải thiện trong việc cung cấp dịch vụ trợ giúp pháp lý. Cuối cùng, làm rõ các giải pháp và khuyến nghị: Nghiên cứu sẽ đưa ra các giải pháp và khuyến nghị cụ thể để cải thiện công tác phổ biến và giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý tại Thành phố Hồ Chí Minh. Nghiên cứu xem xét các biện pháp để nâng cao hiệu quả, độ phủ và chất lượng của hoạt động phổ biến và giáo dục pháp luật, cũng như thúc đẩy sự hợp tác và liên kết giữa các cơ quan và tổ chức có liên quan. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu đề án 3.1. Đối tượng nghiên cứu đề án Đối tượng nghiên cứu của đề án là phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý 3.2. Phạm vi nghiên cứu đề án Phạm vi không gian: Phạm vi nghiên cứu của đề án bao gồm các cá nhân, tổ chức và cộng đồng liên quan đến hoạt động pháp luật và các trung tâm trợ giúp pháp lý tại Thành phố Hồ Chí Minh. Cụ thể, những người có nhu cầu, quan tâm và đang tham gia vào các chương trình giáo dục pháp luật tại trung tâm trợ giúp pháp lý Thành phố Hồ Chí Minh. Phạm vi nghiên cứu còn bao gồm các chuyên gia và chuyên gia pháp luật có kinh nghiệm trong lĩnh vực phổ biến và giáo dục pháp
5 luật. Các chuyên gia này có thể đóng góp vào việc đánh giá hiệu quả của các chương trình giáo dục pháp luật và đề xuất những gợi ý và kiến nghị để nâng cao hoạt động của các trung tâm trợ giúp pháp lý. Phạm vi thời gian: Đề án nghiên cứu, khảo sát, phân tích hoạt động giáo dục pháp luật của trung tâm trợ giúp pháp lý Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 2018 đến 2022. 4. Mục tiêu và nhiệm vụ đề án 4.1. Mục tiêu đề án Nghiên cứu sẽ tiến hành đánh giá công tác phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý tại Thành phố Hồ Chí giúp xác định tầm quan trọng và đóng góp của trung tâm đối với việc phổ biến và giáo dục pháp luật trong cộng đồng. Nghiên cứu sẽ đo lường hiệu quả của các mô hìnhphổ biến, giáo dục pháp luật tại trung tâm trợ giúp pháp lý để xác định mức độ hiểu biết và nhận thức về pháp luật của người dân sau tác động của việc áp dụng các mô hình. Cụ thể, nghiên cứu sẽ xem xét tác động của việc giáo dục pháp luật đối với cộng đồng, bao gồm thay đổi nhận thức, hành vi và khả năng tự bảo vệ pháp lý của người dân. Nghiên cứu sẽ phân tích những thách thức mà trung tâm trợ giúp pháp lý đang đối diện trong việc phổ biến và giáo dục pháp luật cho cộng đồng. Đồng thời, nghiên cứu cũng sẽ xác định các cơ hội và giải pháp tiềm năng để nâng cao hiệu quả hoạt động của các trung tâm này. Dựa trên kết quả nghiên cứu, đề tài sẽ đề xuất những gợi ý và kiến nghị để cải thiện hoạt động của trung tâm để tăng cường hiệu quả trong việc phổ biến và giáo dục pháp luật trong cộng đồng. 4.2. Nhiệm vụ của đề án Tìm hiểu, phân tích những quy định pháp luật phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý. Phân tích và đánh giá những hạn chế, khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện pháp luật trong phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý tại Thành phố Hồ Chí Minh.
6 Kiến nghị các cơ quan, đơn vị chức năng thực hiện các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả quả phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý tại Thành phố Hồ Chí Minh. 5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu định tính: Thu thập và phân tích các tài liệu, văn bản pháp luật liên quan đến trung tâm trợ giúp pháp lý. Bằng cách phân tích các văn bản này, để hiểu rõ hơn về mục tiêu, chức năng, và quy định của trung tâm. Tiến hành phỏng vấn các chuyên gia, nhân viên, người sử dụng dịch vụ tại trung tâm trợ giúp pháp lý để hiểu rõ hơn về cách mà trung tâm hoạt động, tầm quan trọng của việc giáo dục pháp luật, và các thách thức mà họ đối mặt. Phương pháp nghiên cứu định lượng: Đầu tiên, xác định các biến độc lập và biến phụ thuộc liên quan đến việc phổ biến và giáo dục pháp luật qua trung tâm trợ giúp pháp lý. Thu thập dữ liệu liên quan đến các biến độc lập và biến phụ thuộc bao gồm việc tiến hành cuộc khảo sát, thu thập dữ liệu thống kê từ trung tâm trợ giúp pháp lý. Sử dụng các phương pháp thống kê để phân tích dữ liệu. Điều này có thể bao gồm việc tính toán các chỉ số thống kê như trung bình, phương sai, hệ số tương quan, và thực hiện các phân tích đa biến để xác định mối quan hệ giữa các biến. Dựa trên dữ liệu và phân tích, đề án có thể xây dựng các mô hình định lượng để dự đoán và giải thích sự ảnh hưởng của các biến độc lập lên biến phụ thuộc. Cuối cùng, trình bày kết quả của nghiên cứu định lượng thông qua bảng biểu, đồ thị, và giải thích các kết quả thống kê để hiểu rõ hơn về mối quan hệ số lượng giữa phổ biến, giáo dục pháp luật và trung tâm trợ giúp pháp lý. 6. Hiệu quả của đề án ứng dụng trong thực tiễn Đề án sẽ đề xuất các giải pháp góp phần nâng cao kiến thức pháp luật cho cộng đồng tại quan trung tâm hỗ trợ pháp lý trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian tới. Đề án có thể trở thành một mô hình lý tưởng cho việc phổ biến và giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý tại các địa phương khác. Các kết quả tích cực và hiệu quả của đề án có thể khuyến khích các địa phương khác triển khai các hoạt động tương tự.
7 7. Kết cấu đề án Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, phụ lục thì phần nội dung chính của đề án bao gồm 03 chương : Chương 1 : Cơ sở lý thuyết của đề án Chương 2: Đánh giá thực trạng phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua trung tâm trợ giúp pháp lý tại thành phố Hồ Chí Minh Chương 3: Giải pháp và lộ trình thực hiện đề án
8 NỘI DUNG Chương 1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT CỦA ĐỀ ÁN 1.1. Những vấn đề chung về trung tâm pháp lý 1.1.Trung tâm trợ giúp pháp lý Trung tâm trợ giúp pháp lý là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Tư pháp, do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thành lập, có tư cách pháp nhân, có con dấu, trụ sở và tài khoản riêng . Trung tâm trợ giúp pháp lý là một đơn vị quan trọng và đáng tin cậy trong hệ thống pháp luật của một tỉnh thành. Với tư cách pháp nhân, nó có quyền và trách nhiệm đại diện và hành động trên pháp lý, bảo vệ quyền lợi và lợi ích của người dân. Con dấu của Trung tâm trợ giúp pháp lý là biểu tượng hợp pháp cho sự đại diện và uy tín của đơn vị này trong các giao dịch và tương tác với bên ngoài. 1.2. Trợ giúp pháp lý Trợ giúp pháp lý là một hoạt động quan trọng trong hệ thống pháp luật, mang ý nghĩa to lớn trong việc bảo vệ quyền con người và đảm bảo bình đẳng trước pháp luật. Điều này bao gồm việc cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho những người cần được trợ giúp pháp lý theo quy định của Luật. Việc cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí đảm bảo rằng người dân, đặc biệt là những người có tài chính hạn chế, có quyền tiếp cận công lý một cách công bằng. 1.3. Cán bộ trợ giúp pháp lý Theo quy định của Luật Trợ giúp pháp lý 2017, cán bộ trợ giúp pháp lý là người được cấp chứng chỉ hành nghề trợ giúp pháp lý theo quy định và thực hiện các dịch vụ pháp lý miễn phí cho người được trợ giúp pháp lý. 1.2. Cơ sở pháp lý để triển khai các hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật Hoạt động trợ giúp pháp lý sóm được quan tâm, các quyết định và chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật đã được thực hiện thông qua một loạt các Chỉ thị và Quyết định của các cấp chính quyền, đặc biệt là Chỉ thị số 315/CT ban hành vào ngày 7/12/1982 bởi Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng. Quyết định số 02/1998/CT-TTg và Quyết định số 03/1998/QĐ-TTg đã tiếp tục đề cao tầm quan trọng của việc
9 phổ biến và giáo dục pháp luật thông qua hình thức tuyên truyền miệng và sử dụng các phương tiện thông tin đại chúng. Chương trình phổ biến, giáo dục pháp luật từ năm 2003 đến năm 2007 và thông tư số 01/2003/TT-BTP. Quyết định số 37/2008/QĐ-TTg. 1.3. Phổ biến, giáo dục pháp luật 1.3.1. Khái niệm phổ biến pháp luật Phổ biến pháp luật là quá trình truyền thông và giới thiệu thông tin về các quy định, quy tắc, quyền lợi, nghĩa vụ, và chính sách pháp luật đến đại chúng, nhằm giúp mọi người hiểu rõ hơn về pháp luật và tầm quan trọng của việc tuân thủ luật pháp trong xã hội. 1.3.2. Khái niệm giáo dục pháp luật Giáo dục pháp luật là quá trình tác động một cách có hệ thống, có mục đích và thường xuyên tới nhận thức của con người nhằm trang bị cho họ những kiến thức pháp lý nhất định, để từ đó, họ có những nhận thức đúng đắn về pháp luật, tôn trọng và tự giác xử sự theo yêu cầu của pháp luật. 1.3.3. Mối quan hệ giữa phổ biến và giáo dục pháp luật Mối quan hệ giữa phổ biến và giáo dục pháp luật là tương đối chặt chẽ và tương hỗ. Cả hai đều liên quan đến việc truyền tải thông tin và kiến thức về pháp luật đến công chúng nhằm nâng cao ý thức pháp luật và tuân thủ pháp luật trong xã hội. 1.3.4. Mục đích của phổ biến, giáo dục pháp luật Mục đích của giáo dục pháp luật rất đa chiều và bao gồm nhiều khía cạnh quan trọng. Trong quá trình giáo dục pháp luật, một số mục tiêu quan trọng bao gồm nâng cao khả năng nhận thức pháp lý, sự hiểu biết về pháp luật và hình thành tri thức pháp luật cần thiết cho các chủ thể. 1.4. Nội dung và hình thức phổ biến giáo dục pháp luật 1.4.1. Nội dung phổ biến giáo dục pháp luật Nội dung phổ biến giáo pháp luật là những thông tin, kiến thức, và quy định pháp luật được truyền tải và giới thiệu đến công chúng. Nó bao gồm các quy tắc, quyền lợi, nghĩa vụ, và chính sách pháp luật mà mọi người cần phải hiểu rõ để tham gia vào xã hội và hành vi của họ đáp ứng đúng theo quy định pháp luật.
10 1.4.2. Các mô hình phổ biến, giáo dục pháp luật phổ biến ở Việt Nam 1.4.2.1. Mô hình kết hợp giữa lý thuyết và thực hành Mô hình kết hợp giữa lý thuyết và thực hành được áp dụng đối với trường đào tạo ngành luật. Mô hình này được áp dụng trong cơ sở giáo dục, giúp sinh viên hiểu rõ và áp dụng được kiến thức pháp luật vào các hoạt động thực tế như thăm dò, điều tra, tòa án giả định, thảo luận về các vấn đề pháp lý. 1.4.2.2.Mô hình người thi hành pháp luật phổ biến, giáo dục pháp luật Mô hình người thi hành pháp luật phổ biến, giáo dục pháp luật là mô hình mà người thi hành pháp luật sẽ trực tiếp phổ biến, giáo dục pháp luật cho người chịu ảnh hưởng của quyết định của mình. 1.4.2.3. Mô hình câu lạc bộ pháp luật Mô hình câu lạc bộ pháp luật là mô hình tập hợp các cá nhân có nhu cầu và đam mê về pháp luật để cùng nhau trao đổi, tìm hiểu, tư vấn và hỗ trợ nhau về các vấn đề pháp lý. Các câu lạc bộ pháp luật có thể hoạt động theo các chủ đề khác nhau như: “Câu lạc bộ pháp luật trẻ”, “ Câu lạc bộ phòng chống tội phạm và tệ nạn xã hội”, “Tuổi trẻ với pháp luật”… . 1.5. Các mô hình và phương thức phổ biến, giáo dục pháp luật của trung tâm trợ giúp pháp lý 1.5.1. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua hoạt động trợ giúp pháp lý tại cơ sở Thực tế ở Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước, phối hợp chặt chẽ với Uỷ ban nhân dân cấp thành phố và các tổ chức như Đoàn Luật sư, Hội Luật gia, đồng lòng tổ chức các hoạt động trợ giúp pháp lý tại cơ sở. Thực tế ở Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy, bên cạnh việc tuyên truyền và phổ biến thông tin pháp luật, việc cấp phát miễn phí tờ rơi pháp luật pháp luật là một biện pháp hiệu quả để tiếp cận người dân một cách trực tiếp và cụ thể. Những tờ rơi pháp luật này chứa đựng những thông tin pháp luật quan trọng và hữu ích, được tối ưu hóa cho sự tiếp cận và hiểu biết của công chúng. Chúng đem lại sự tiện lợi và dễ dàng cho người dân trong
11 việc tiếp thu và tìm hiểu pháp luật, đồng thời thúc đẩy ý thức và tinh thần tuân thủ pháp luật trong cộng đồng. 1.5.2. Phổ biến, giáo dục pháp luật qua hoạt động động tham gia tố tụng và đại diện ngoài tố tụng Tư vấn pháp luật là một hình thức trợ giúp pháp lý phổ biến và phổ quát, thường được thực hiện tại các tổ chức hỗ trợ pháp lý. Trong quá trình tư vấn, nhân viên hỗ trợ pháp lý cung cấp cho người dân thông tin liên quan đến các văn bản pháp luật liên quan đến vụ việc hoặc tình huống của họ. Họ cũng giải đáp những khó khăn mà người dân gặp phải và đưa ra các lời khuyên, giải pháp hoặc phương án để giúp họ lựa chọn cách giải quyết vụ việc theo đúng quy định pháp luật. Kết quả của hoạt động tư vấn là giúp người dân hiểu rõ hơn về các quy định pháp luật, từ đó xây dựng lòng tin vào hệ thống pháp luật và tôn trọng công bằng xã hội. 1.5.3. Phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua hoạt động của câu lạc bộ trợ giúp pháp lý Câu lạc bộ trợ giúp pháp luật, là một hình thức hoạt động trợ giúp pháp lý cộng đồng, tổ chức định kỳ hàng tháng dưới sự hướng dẫn và sự hỗ trợ của trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước. Các hoạt động trong câu lạc bộ tập trung vào một loạt vấn đề pháp lý, nhằm giúp người dân nắm vững và hiểu rõ hơn về các quy định và chính sách pháp luật cơ bản. Nội dung sinh hoạt của các câu lạc bộ là đa dạng và đa chiều, bao gồm nghe những thông tin mới về pháp luật và thời sự, thảo luận về các tình huống pháp lý thực tế xảy ra tại cơ sở. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 Chương này trình bày những nội dung cơ bản về cơ sở lý luận phổ biến giáo dục pháp luật qua trung tâm trợ giúp pháp lý. Ngoài những khái niệm cơ bản, chương này còn làm rõ phần tổng quan của tài liệu nghiên cứu về sự phổ biến và giáo dục pháp luật; nghiên cứu về chức năng và hoạt động của các trung tâm hỗ trợ pháp lý. Trên cơ sở đó, chương này chỉ ra khoảng trống kiến thức và thông tin, từ đó xác định nhiệm vụ mà đề án cần giải quyết. Điều này đảm bảo rằng dự án nghiên cứu không chỉ có ý nghĩa lý thuyết mà còn mang lại giá trị thực tiễn và ứng dụng trong lĩnh vực liên quan.
12 Chương 2. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG PHỔ BIẾN, GIÁO DỤC PHÁP LUẬT THÔNG QUA TRUNG TÂM TRỢ GIÚP PHÁP LÝ TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.1. Thực trạng phổ biến và giáo dục pháp luật qua các trung tâm pháp lý tại thành phố Hồ Chí Minh 2.1.1. Khái quát về các trung tâm trợ giúp pháp lý Thành phố Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh có nhiều trung tâm có chức năng trợ giúp pháp lý. Trong đó, nổi bật chất là Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước thành phố Hồ Chí Minh. Trung tâm này được thành lập vào ngày 21/9/1998 theo Quyết định số 4899/QĐ-UB-NC của Ủy ban nhân dân Thành phố, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước Thành phố Hồ Chí Minh là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Sở Tư pháp, có tư cách pháp nhân, có con dấu, trụ sở và tài khoản riêng; chịu sự quản lý nhà nước của Sở Tư pháp, Ủy ban nhân dân Thành phố; dưới sự chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra về chuyên môn, nghiệp vụ của Cục Trợ giúp pháp lý, Bộ Tư pháp. 2.1.2. Thực trạng phổ biến và giáo dục pháp luật qua các trung tâm pháp lý tại thành phố Hồ Chí Minh 2.1.2.1. Về thể chế và tuyên truyền, phổ biến pháp luật về trợ giúp pháp lý Theo tìm hiểu của chúng tôi (tìm hiệu tại Sở Tư pháp Thành phố Hồ Chí Minh), từ năm 2018 đến này, các tổ chức cơ chức năng trợ giúp pháp lý quán triệt và thực hiện nghiêm chỉnh các văn bản sau: Thông tư 09/2022/TT-BTP ngày 30/12/2022, bãi bỏ một số nội dung tại các Thông tư trong lĩnh vực trợ giúp pháp lý, hộ tịch do Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành; Thông tư 05/2022/TT-BTP ngày 05/09/2022, quy định mã số, tiêu chuẩn và xếp lương đối với chức danh nghề nghiệp viên chức trợ giúp viên pháp lý; Thông tư 03/2021/TT-BTP ngày 25/05/2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 08/2017/TT-BTP ngày 15 tháng 11 năm 2017 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp quy định chi tiết một số điều của Luật Trợ giúp pháp lý và hướng dẫn giấy tờ trong hoạt động trợ giúp pháp lý; Thông tư số 12/2018/TT-BTP ngày 28 tháng 8 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Tư
13 pháp hướng dẫn một số hoạt động nghiệp vụ trợ giúp pháp lý và quản lý chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý; Thông tư 02/2021/TT-BTP ngày 25/05/2021, hướng dẫn cách tính thời gian theo buổi làm việc thực tế và khoán chi vụ việc trợ giúp pháp lý; Thông tư 59/2020/TT- BTC ngày 18/06/2020 huớng dẫn lập dự toán, quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí bảo đảm hoạt động trợ giúp pháp lý; Thông tư 03/2020/TT-BTPngày 28/04/2020, ban hành Quy tắc nghề nghiệp trợ giúp pháp lý; Thông tư 12/2018/TT-BTP ngày 28/08/2018 hướng dẫn một số hoạt động nghiệp vụ trợ giúp pháp lý và quản lý chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý; Thông tư liên tịch 10/2018/TTLT-BTP-BCA- BQP-BTC-TANDTC-VKSNDTC ngày 29/06/2018 quy định về phối hợp thực hiện trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng; Thông tư 09/2018/TT-BTP ngày 21/06/2018 quy định tiêu chí xác định vụ việc trợ giúp pháp lý phức tạp, điển hình. 2.1.2.2. Về triển khai thực hiện trợ giúp pháp lý Theo số liệu tại Sở Tư pháp Thành phố Hồ CHí Minh, trong thời gian từ năm 2017 đến năm 2022, các Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước tại thành phố Hồ Chí Minh đã hỗ trợ tư vấn, tham gia tố tụng, đại diện ngoài tố tụng bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho 4.678 đối tượng, bao gồm người nghèo, người có công cách mạng, người dân tộc thiểu số, người cao tuổi và trẻ em. Đồng thời, họ cũng đã thực hiện 7.597 vụ việc trợ giúp pháp lý trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, hôn nhân và gia đình, hành chính, cũng như tư vấn pháp luật miễn phí cho hàng ngàn trường hợp khác. Trong giai đoạn năm 2020 và 2021, do tình hình dịch bệnh Covid-19, số lượng người tham gia trợ giúp pháp lý bị hạn chế nhiều để tuân thủ các quy định của Nhà nước về giãn cách xã hội, đảm bảo sức khỏe chung của cộng đồng. Tới năm 2022, sau khi đại dịch đã phần nào được kiểm soát, tình hình trợ giúp pháp lý tại thành phố Hồ Chí Minh đã phục hồi mạnh mẽ. Số lượng người và vụ việc được trợ giúp pháp lý tại Thành phố đã tăng đáng kể, năm 2022 tăng thêm 723 lượt người và 836 vụ việc so với năm 2021. 2.2. Những kết quả đạt được và nguyên nhân 2.2.1. Những kết quả đạt được
14 Kết quả nghiên cứu về việc phổ biến giáo dục pháp luật tại Thành phố Hồ Chí Minh và quan trung tâm hỗ trợ pháp lý bao gồm nâng cao ý thức pháp luật, thúc đẩy tuân thủ pháp luật, ngăn ngừa vi phạm pháp luật và khắc phục hiểu lầm và thông tin sai lệch có thể được giải thích bởi những nguyên nhân sau: Tăng cường nhận thức về quyền lợi và trách nhiệm pháp lý; tạo ra môi trường tuân thủ pháp luật: Tăng cường công tác phòng ngừa và kiểm soát vi phạm pháp luật: Loại bỏ hiểu lầm và thông tin sai lệch; Tăng cường tinh thần công dân và trách nhiệm xã hội. 2.2.2. Nguyên nhân của những kết quả Thứ nhất, nhờ thành lập các trung tâm hỗ trợ pháp lý đáp ứng nhu cầu tìm kiếm thông tin và giải quyết các vấn đề pháp lý của người dân. Thứ hai, sự hiện diện và hoạt động của các trung tâm trợ giúp pháp lý trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh đã tạo nên một tầng vững chắc trong cơ cấu hỗ trợ pháp lý, góp phần đáng kể vào việc tạo niềm tin và cung cấp hỗ trợ quý báu cho công chúng trong việc tham gia vào quá trình nắm bắt quyền pháp luật và bảo vệ quyền lợi của họ. Thứ ba, đội ngũ trợ giúp pháp lý tại trung trâm trợ giúp pháp lý có trình độ, được đào tạo bài bản. 2.2.3. Những hạn chế cơ bản Thứ nhất, mặc dù Thành phố Hồ Chí Minh là địa phương có điều kiện nhất cả nước, song theo quan sát của chúng tôi thì hiện đội ngũ báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật còn thiếu số lượng, chất lượng và chưa được đào tạo bài bản, chuyên sâu. Thứ hai, cũng như nhiều địa phương khác, Thành phố Hồ Chí Minh vẫn còn tình trạng một số báo cáo viên ở các trung tâm trợ giúp pháp lý còn yếu về năng lực, kỹ năng và phương pháp truyền tải pháp luật. Thứ ba, cũng như nhiều địa phương khác, nội dung, hình thức và phương tiện phổ biến giáo dục pháp luật ở các trung tâm trợ giúp pháp lý còn đơn điệu, không sáng tạo và không thu hút người nghe, người xem. Một số nội dung phổ biến giáo dục pháp luật còn khó hiểu, trừu tượng và không thực tiễn.
15 Thứ tư, không ít giảng viên tại các trung tâm trợ giúp pháp lý không có đủ kinh nghiệm thực tế trong lĩnh vực pháp luật. Điều này có thể làm mất đi tính thực tiễn và ứng dụng của các bài giảng. Thứ năm, công tác phổ biến giáo dục pháp luật ở một số nơi thường dựa vào phương pháp truyền thống, nhưng thiếu sự sáng tạo và phương pháp đa dạng để kích thích hứng thú học tập. Ngoài kiến thức pháp luật, các kỹ năng mềm như giao tiếp, giải quyết xung đột, tư duy phản biện cũng rất quan trọng trong lĩnh vực pháp luật. Do đó, giáo dục pháp luật thường chưa đảm bảo việc phát triển đầy đủ các kỹ năng này. Thứ sáu, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chất lượng hoạt động trợ giúp pháp lý vẫn còn hạn chế; số lượng vụ án mà người được trợ giúp pháp lý được trợ giúp so với vụ án được xét xử và đối tượng được trợ giúp pháp lý ở địa phương còn hạn chế… Công tác truyền thông về trợ giúp pháp lý đã được đẩy mạnh nhưng hiệu quả vẫn chưa cao, chưa đến với tất cả đối tượng trợ giúp pháp lý. 2.2.4. Nguyên nhân của hạn chế Thứ nhất, mặc dù có điều kiện nhất cả nước nhưng Thành phố Hồ Chí Minh còn gặp không ít khó khăn về tài chính cho hoạt động phổ biến giáo dục pháp luật. Việc triển khai các hoạt động phổ biến và giáo dục pháp luật đòi hỏi đầu tư lớn về nguồn lực tài chính. Thứ hai, thiếu tài liệu và cơ sở vật chất.Tài liệu chất lượng là cơ sở để xây dựng chương trình giảng dạy, chia sẻ kiến thức pháp luật đáng tin cậy cho cộng đồng và hỗ trợ người dân hiểu rõ về quyền và nghĩa vụ của họ trong hệ thống pháp luật. Tuy nhiên, nhiều trung tâm trợ giúp pháp lý tại Thành phố Hồ Chí Minh đang gặp khó khăn trong việc thu thập, biên soạn và cung cấp tài liệu chất lượng do thiếu nguồn lực và kỹ năng. Tình trạng thiếu tài liệu và cơ sở vật chất phục vụ công tác phổ biến giáo dục pháp luật tại trung tâm trợ giúp pháp lý ở Thành phố Hồ Chí Minh đang gây ra nhiều hạn chế trong việc nâng cao nhận thức về pháp luật trong cộng đồng. Thư ba, chế độ đãi ngộ chưa hợp lý. Trong thời gian qua, hoạt động trợ giúp pháp lý đã thu hút sự tham gia của các tổ chức, cá nhân trong xã hội . Theo quy định của Luật trợ giúp pháp lý năm 2017 và
16 các văn bản hướng dẫn, việc tham gia trợ giúp pháp lý có hai hình thức là ký hợp đồng và đăng ký tham gia. Thư tư, công tác phối hợp thiếu hiệu quả. Ngoài vai trò nòng cốt của trung tâm trợ giúp pháp lý, sự tham gia của các tổ chức hành nghề luật sư và luật sư trong công tác trợ giúp pháp lý là rất quan trọng. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 Chương này đánh giá về tình hình hiện thực của việc phổ biến và giáo dục về lĩnh vực pháp luật thông qua các trung tâm trợ giúp pháp luật tại thành phố Hồ Chí Minh. Cụ thể, trình bày tổng quan về các Trung tâm Trợ giúp Pháp luật hoạt động tại Thành phố Hồ Chí Minh, bao gồm sự mục tiêu, nhiệm vụ, và vai trò của các trung tâm này trong việc cung cấp thông tin pháp luật cho cộng đồng. Trình bày tình hình hiện thực về mức độ phổ biến và hoạt động giáo dục về pháp luật thông qua các trung tâm tại Thành phố Hồ Chí Minh. Trình bày những kết quả tích cực mà các Trung tâm Trợ giúp Pháp luật tại Thành phố Hồ Chí Minh đã đạt được trong việc phổ biến và giáo dục về pháp luật. Bên cạnh đó, trình bày các nguyên nhân dẫn đến những kết quả tích cực mà các Trung tâm Trợ giúp Pháp luật đã đạt được cũng như những hạn chế mà các Trung tâm Trợ giúp Pháp luật tại Thành phố Hồ Chí Minh đang gặp phải.
17 Chương 3. GIẢI PHÁP VÀ LỘ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ ÁN 3.1. Giải pháp thực hiện đề án 3.1.1. Các trung tâm trợ giúp pháp lý cần đa dạng hóa hoạt động truyền thông về phổ biến và tuyên truyền giáo dục pháp luật Sự đa dạng hóa hoạt động truyền thông về phổ biến và tuyên truyền giáo dục pháp luật tại các trung tâm trợ giúp pháp lý tại thành phố Hồ Chí Minh giúp tối ưu hóa hiệu quả truyền tải thông tin, tạo sự tin tưởng từ cộng đồng và thúc đẩy sự tham gia tích cực trong quá trình giáo dục về pháp luật. Trung tâm trợ giúp pháp lý nên tổ chức các hoạt động truyền thông đa dạng, phù hợp với từng nhóm đối tượng và địa bàn. Các hoạt động này bao gồm tổ chức hội thảo, tọa đàm, chiếu phim, tạo các tài liệu giáo dục pháp luật dễ hiểu, dễ tiếp cận, phát sóng trên phương tiện truyền thông đại chúng. Ngoài ra, kết hợp với các cơ quan chức năng, các đoàn thể xã hội, trường học để tiếp cận đối tượng mục tiêu một cách rộng rãi và hiệu quả. Việc đa dạng hóa hoạt động truyền thông giúp đảm bảo rằng thông điệp về pháp luật được truyền tải phù hợp với từng đối tượng, giúp tăng cường sự hiểu biết và tương tác tích cực. Các phương pháp truyền thông đa dạng như hội thảo, khóa học trực tuyến, video giảng dạy và sự kiện thực tế có thể tạo ra sự thú vị và tương tác sâu hơn với người học. Sự đổi mới trong cách truyền thông có thể kích thích khả năng học tập và cung cấp thông tin một cách hiệu quả hơn. 3.2.2. Các trung tâm trợ giúp pháp lý cầnphát triển chương trình giáo dục pháp luật chuyên sâu Các trung tâm cần phát triển chương trình giáo dục pháp luật chuyên sâu, bao gồm các nội dung cơ bản về pháp luật, quyền và nghĩa vụ của công dân, các quy định pháp luật liên quan đến cuộc sống hàng ngày, hôn nhân và gia đình, lao động và tư vấn pháp luật miễn phí. Các trung tâm trợ giúp pháp lý cần phát triển chương trình giáo dục pháp luật chuyên sâu giúp mở rộng kiến thức pháp luật của cộng đồng. Điều này giúp họ hiểu rõ hơn về quyền và nghĩa vụ của mình trong xã hội, cũng như nhận thức về tầm quan trọng của tuân thủ pháp luật. Hiểu biết sâu về pháp luật giúp người dân tránh vi phạm và