Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Dạy học hỗ trợ kỹ năng đọc thành tiếng cho học sinh lớp 1 khó khăn về đọc

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM<br /> -----------------------------------<br /> <br /> NGUYỄN THỊ KIM HOA<br /> <br /> DẠY HỌC HỖ TRỢ<br /> KỸ NĂNG ĐỌC THÀNH TIẾNG<br /> CHO HỌC SINH LỚP 1 KHÓ KHĂN VỀ ĐỌC<br /> Chuyên ngành: Lí luận và lịch sử giáo dục<br /> Mã số: 62 14 01 02<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC<br /> GIÁO DỤC<br /> <br /> HÀ NỘI – 2016<br /> <br /> Công trình đƣợc hoàn thành tại<br /> Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Lê Văn Tạc<br /> <br /> Phản biện 1: PGS.TS Trần Thị Tuyết Oanh<br /> <br /> Phản biện 2: GS.TS Nguyễn Thị Hoàng Yến<br /> <br /> Phản biện 3: PGS.TS Trần Thị Hiền Lương<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Viện họp tại<br /> Vào hồi……giờ…..ngày……tháng…….năm 201<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại: Thƣ viện Quốc gia, Thƣ viện Viện Khoa<br /> học Giáo dục Việt Nam.<br /> <br /> 1<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu<br /> 1.1. Đọc là kỹ năng học tập cơ bản nhất giúp học sinh (HS) chiếm lĩnh ngôn<br /> ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập. Nhờ biết đọc, HS có thể học được các<br /> môn học khác và có khả năng tự học suốt đời.<br /> 1.2 Báo cáo của Bộ GD & ĐT (2007), số HS có học lực yếu ở môn Tiếng Việt<br /> cấp Tiểu học ở nước ta còn khá cao khoảng 5,7% (417.115 HS). HS học yếu<br /> có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Một trong số đó là do HS có khó<br /> khăn về đọc (KKVĐ). Nếu khó khăn này không được phát hiện và hỗ trợ sớm<br /> thì HS không chỉ học kém môn tiếng Việt mà còn hạn chế tiếp thu tất cả các<br /> môn học khác. Cơ hội tiến bộ hoặc đuổi kịp các bạn cùng lứa của HS sẽ giảm<br /> dần theo thời gian.<br /> 1.3. Ở nước ngoài, KKVĐ đã được biết đến từ năm 1881 và ngày càng có<br /> nhiều công trình nghiên cứu về cách thức dạy học hỗ trợ (DHHT) nhóm HS<br /> này. Trong nước, KKVĐ là chủ để còn khá mới mẻ, các nghiên cứu tập trung<br /> vào việc phát hiện HS có KKVĐ và đề xuất các giải pháp mang tính kỹ thuật<br /> chuyên biệt.<br /> Vì các lí do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “DHHT kỹ<br /> năng đọc thành tiếng cho HS lớp 1 có KKVĐ” nhằm giúp HS lớp 1 KKVĐ<br /> đọc tốt hơn, góp phần nâng cao kết quả học tập của các em trong môi trường<br /> giáo dục hòa nhập (GDHN).<br /> 2. Mục đích nghiên cứu<br /> Đề xuất biện pháp DHHT kỹ năng đọc thành tiếng cho HS lớp 1<br /> KKVĐ nhằm nâng cao tốc độ; giảm thiểu số lỗi, tăng hứng thú khi đọc thành<br /> tiếng, góp phần nâng cao chất lượng GDHN trong nhà trường tiểu học.<br /> 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu<br /> 3.1. Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học kỹ năng đọc thành tiếng cho<br /> HS lớp 1 KKVĐ.<br /> 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp dạy học kỹ năng đọc thành tiếng cho<br /> HS lớp 1 có KKVĐ.<br /> 4. Giả thuyết nghiên cứu<br /> Nếu các biện pháp DHHT cho HS lớp 1 KKVĐ bao quát được những<br /> yêu cầu như: 1) Kích thích nhu cầu và hứng thú học đọc của HS; 2) Hướng<br /> dẫn các em rèn luyện kĩ năng tri giác văn bản đọc bằng hệ thống bài tập đọc<br /> <br /> 2<br /> <br /> có tính chất và chức năng chuyên biệt; 3) Kết hợp các biện pháp dạy đọc đặc<br /> thù có tính kèm cặp, can thiệp, chỉ đạo cụ thể để HS có nhiều cơ hội rèn luyện<br /> thì có thể hỗ trợ các em cải thiện được kỹ năng đọc thành tiếng và đạt kết quả<br /> học tập tốt hơn.<br /> 5. Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> - Nghiên cứu cơ sở lý luận về DHHT cho HS KKVĐ cấp tiểu học.<br /> - Nghiên cứu cơ sở thực tiễn về DHHT cho HS lớp 1 có KKVĐ bao gồm:<br /> đặc điểm kỹ năng đọc thành tiếng và thực trạng dạy học kỹ năng đọc<br /> thành tiếng cho nhóm HS này.<br /> - Nghiên cứu đề xuất và thực nghiệm các biện pháp DHHT cho nhóm HS<br /> lớp 1 có KKVĐ.<br /> 6. Phạm vi nghiên cứu<br /> 6.1. Địa bàn nghiên cứu khảo sát thực trạng của đề tài là các lớp 1 thuộc 20<br /> trường Tiểu học, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị.<br /> 6.2. Phạm vi tiến hành thực nghiệm là 6 HS lớp 1 có KKVĐ ở Hà Nội.<br /> 6.3. Giới hạn vấn đề nghiên cứu là biện pháp DHHT kỹ năng đọc thành<br /> tiếng, trong đó tập trung vào các biện pháp chuyên biệt với những điều kiện<br /> của môi trường GDHN.<br /> 7. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu<br /> 7.1. Phương pháp luận<br /> 7.1.1. Tiếp cận duy vật biện chứng – cách tiếp cận tôn trọng những liên hệ<br /> nhân quả và phụ thuộc biện chứng lẫn nhau giữa giáo dục và người học, giữa<br /> biện pháp giáo dục và kết quả giáo dục.<br /> 7.1.2. Tiếp cận lịch sử cụ thể - Mỗi HS có quá trình, hoàn cảnh và tiền sử phát<br /> triển khác nhau cũng như kinh nghiệm, phong cách, thói quen, khả năng học<br /> tập khác nhau.<br /> 7.1.3. Tiếp cận tổng thể - nhìn nhận mọi HS trong mối quan hệ tổng hoà với<br /> xã hội trên nhiều mặt, nhiều khía cạnh. Điều này được thể hiện trong việc xây<br /> dựng các biện pháp sư phạm phù hợp với đặc điểm văn hoá, kinh tế xã hội,<br /> điều kiện vùng miền và nhất quán trong quá trình tổ chức DHHT.<br /> 7.1.4. Tiếp cận cá nhân hóa - mỗi HS là một cá nhân khác biệt đang hình<br /> thành và phát triển có những đặc điểm riêng biệt, có nhiều khả năng và nhu<br /> cầu khác nhau cần được đáp ứng trong quá trình giáo dục.<br /> 7.1.5. Tiếp cận hòa nhập – HS có KKVĐ đòi hỏi sự hỗ trợ bằng các biện pháp<br /> <br /> 3<br /> <br /> chuyên biệt trong môi trường tiểu học hòa nhập.<br /> 7.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận: Tổng quan, phân tích, đánh giá,<br /> so sánh và khái quát hóa lí luận để xác định quan niệm khoa học và khung lí<br /> thuyết của nghiên cứu.<br /> 7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn<br /> Luận án sử dụng 7 phương pháp nghiên cứu thực tiến sau đây: 1) Phương<br /> pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động học tập của học sinh; 2) Phương pháp<br /> quan sát; 3) Phương pháp điều tra viết; 4) Phương pháp trắc nghiệm; 5)<br /> Phương pháp thực nghiệm sư phạm; 6) Phương pháp tổng kết kinh nghiệm<br /> giáo dục; 7) Phương pháp nghiên cứu trường hợp.<br /> 7.2.3. Các phương pháp khác<br /> Phương pháp chuyên gia.<br /> Phương pháp xử lí số liệu và đánh giá bằng thống kê toán học.<br /> 8. Đóng góp mới về khoa học của luận án<br /> Luận án có 2 đóng góp mới sau:<br /> - Về lý luận: Luận án đã xây dựng hệ thống phát hiện, xác định mức độ và<br /> đặc điểm kỹ năng đọc thành tiếng của HS lớp 1 có KKVĐ bao gồm lý<br /> luận về: KKVĐ, dạy đọc tiểu học và DHHT kỹ năng đọc thành tiếng cho<br /> HS lớp 1 KKVĐ....<br /> - Về thực tiễn: Trên cơ sở thực trạng kĩ năng đọc thành tiếng của học sinh<br /> lớp 1 có KKVĐ; thực trạng dạy học đọc của ở trường tiểu học và hệ thống<br /> lí luận, luận án đã xây dựng và thực nghiệm 3 nhóm biện pháp DHHT cho<br /> HS lớp 1 có KKVĐ cải thiện kỹ năng đọc thành tiếng bao quát được<br /> những yêu cầu như: 1) Khuyến khích nhu cầu và hứng thú đọc văn bản<br /> của HS; 2) Hướng dẫn các em rèn luyện kĩ năng tri giác văn bản đọc bằng<br /> hệ thống bài tập đọc có tính chất và chức năng chuyên biệt; 3) Kết hợp các<br /> biện pháp dạy đọc đặc thù có tính kèm cặp, can thiệp, chỉ đạo cụ thể để<br /> HS có nhiều cơ hội rèn luyện nhằm giúp các em cải thiện kĩ năng đọc<br /> thành tiếng và kết quả học tập trong môi trường GDHN.<br /> 9. Cấu trúc của luận án<br /> Ngoài phần mở đầu, kết luận – khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo<br /> và phần phụ lục, luận án được cấu trúc thành 3 chương, bao gồm: Chương 1:<br /> Cơ sở lý luận của DHHT kỹ năng đọc thành tiếng cho HS có KKVĐ; Chương<br /> <br />