Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của luận án "Quản lý chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO" nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận án đề xuất các giải pháp quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo GVTH, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN NGỌC HIỀN QUẢN LÝ CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC TIẾP CẬN CDIO Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9 14 01 14 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGHỆ AN - 2023
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Thái Văn Thành Phản biện 1: Phản biện 2: Phản biện 3: Luận án được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án cấp Trường Họp tại Trường Đại học Vinh Vào hồi: … giờ ngày … tháng … năm 2023 Có thể tìm hiểu Luận án tại: - Thư viện Quốc gia Việt Nam; - Trung tâm TT-TV Nguyễn Thúc Hào, Trường Đại học Vinh.
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đào tạo giáo viên tiểu học (GVTH) là một yêu cầu cấp thiết, đáp ứng nguồn nhân lực cho các trường tiểu học, trong bối cảnh giáo dục tiểu học (GDTH) đang triển khai thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Chương trình đào tạo (CTĐT) là yếu tố cốt lõi khi nghiên cứu về một mô hình giáo dục, một cơ sở đào tạo hay bất kỳ một nội dung nào liên quan đến giáo dục. Hiểu về CTĐT một cách toàn diện và sâu sắc sẽ giúp cho những người làm giáo dục có những định hướng rõ ràng hơn trong hoạt động đào tạo. Hơn một thế kỉ qua, CTĐT luôn luôn là vấn đề được quan tâm nghiên cứu ở cả phương diện lý luận và thực tiễn. Đối với xây dựng và phát triển CTĐT có nhiều cách tiếp cận khác nhau. Tùy vào cách tiếp cận mà người ta thiết kế nên những CTĐT khác nhau. Xuất phát từ mối quan tâm ngày càng tăng về chất lượng và mức độ phù hợp của giáo dục cũng như nhu cầu xây dựng khung mục tiêu giáo dục, năng lực ngày càng trở thành một thành phần quan trọng trong lý luận và thực hành giáo dục. Các chương trình giảng dạy dựa trên năng lực thực hiện có xu hướng tránh cách tiếp cận dựa trên chủ đề và nhấn mạnh sự giao nhau của các lĩnh vực học tập bằng cách khám phá các chủ đề xuyên suốt hoặc đưa ra các tình huống thực tế hơn trong một số lĩnh vực. Trong những năm gần đây, các trường đại học (ĐH) lớn trên thế giới đã triển khai xây dựng CTĐT tiếp cận CDIO. Đây là cách tiếp cận xây dựng chương trình và kế hoạch đào tạo trên cơ sở xác định chuẩn đầu ra (CĐR). Ở Việt Nam, tiếp cận CDIO trong xây dựng CTĐT được khởi xướng từ năm 2010 trong các ngành kỹ thuật. Đến nay, nhiều trường ĐH của nước ta đã triển khai xây dựng CTĐT tiếp cận CDIO, không chỉ trong các ngành kỹ thuật mà trong các ngành đào tạo khác như Kinh tế, Luật, Sư phạm… Xây dựng CTĐT giáo viên nói chung, CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO nói riêng có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên; gắn kết trường ĐH với trường phổ thông và tạo ra một đội ngũ giáo viên sáng tạo, có kỹ năng nghề nghiệp cao. Thực tế cho thấy, hiện nay, ở các trường ĐH đang triển khai CTĐT đào tạo GVTH tiếp cận CDIO, trong các khâu xây dựng, vận hành, quản lý CTĐT thì khâu
2 hạn chế nhất vẫn là quản lý CTĐT. Có khắc phục được hạn chế của khâu này mới có thể nâng cao chất lượng đào tạo GVTH và hiệu quả vận hành, phát triển CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. Vì thế, nghiên cứu, đề xuất các giải pháp có cơ sở khoa học, có tính khả thi để quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO là một vấn đề có tính cấp thiết. Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Quản lý chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO” để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận án đề xuất các giải pháp quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo GVTH, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Chương trình đào tạo giáo viên tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. 4. Giả thuyết khoa học Nếu đề xuất và thực hiện các giải pháp quản lý CTĐT giáo viên tiểu học dựa trên lý thuyết về phát triển CTĐT tiếp cận CDIO và khung năng lực của GVTH thì sẽ nâng cao được hiệu quả quản lý CTĐT giáo viên, góp phần đảm bảo chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện GD&ĐT. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. - Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. - Đề xuất các giải pháp quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; khảo sát sự cấp thiết, tính khả thi và thử nghiệm 01 giải pháp đề xuất. 5.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung Đề tài tập trung nghiên cứu, đề xuất các giải pháp quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO.
3 - Về khách thể Khảo sát thực trạng ở 05 trường đại học có đào tạo ngành GDTH (Trường ĐH Vinh, Trường ĐH Thủ Dầu Một; Trường ĐHSP Hà Nội. Trường ĐH Sài Gòn và Trường ĐH Quy Nhơn) và thử nghiệm 01 giải pháp đề xuất tại Trường ĐH Vinh. - Về thời gian Thời gian khảo sát thực trạng và thử nghiệm giải pháp đề xuất từ năm 2018 đến năm 2022. 6. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 6.1. Quan điểm tiếp cận Đề tài sử dụng các quan điểm tiếp cận sau đây: Tiếp cận hệ thống - cấu trúc; tiếp cận năng lực; tiếp cận CDIO; tiếp cận thực tiễn và tiếp cận vị trí việc làm. 6.2. Phương pháp nghiên cứu 6.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin lý luận để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 6.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin thực tiễn để xây dựng cơ sở thực tiễn của đề tài. 6.2.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng các công thức thống kê để xử lý dữ liệu thu được, so sánh và đưa ra kết quả nghiên cứu của luận án. 7. Những luận điểm cần bảo vệ 7.1. Xây dựng CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO là một xu hướng mới trong xây dựng CTĐT, đòi hỏi phải tuân theo các nguyên tắc, tiêu chuẩn của CDIO. Quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO là quản lý các thành tố của CTĐT. 7.2. Vận hành và quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO là một vấn đề mới và khó đối với các trường ĐH đang triển khai đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. Việc phát hiện đúng những hạn chế, thiếu sót trong vận hành và quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO là một cơ sở thực tiễn quan trọng để đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. 7.3. Để nâng cao hiệu quả quả quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận
4 CDIO, cần sử dụng các giải pháp quản lý, tác động đồng bộ lên các thành tố của CTĐT; đồng thời tính đến ảnh hưởng của môi trường đổi mới sáng tạo đối với quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. 8. Đóng góp mới của luận án 8.1. Góp phần hoàn thiện những vấn đề lí luận về CTĐT và quản lý chương trình đào tạo GVTH tiếp cận CDIO. Cụ thể là: - Xây dựng được khung năng lực GVTH trong bối cảnh hiện nay. - Thiết kế được quy trình xây dựng CĐR của CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. - Thiết kế được quy trình tổ chức xây dựng chương trình môn học/học phần đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. - Xây dựng được Khung đánh giá giá hiệu quả quản lý CĐR của CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO... 8.2. Chương trình đào tạo và quản lý chương trình đào tạo GVTH ở các cơ sở đào tạo GVTH theo tiếp cận CDIO được khảo sát, phân tích, đánh giá khách quan là cứ liệu quan trọng để đề xuất các giải pháp quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO có cơ sở khoa học, có tính khả thi. 8.3. Các giải pháp quản lý chương trình đào tạo GVTH tiếp cận CDIO mà luận án đề xuất không chỉ vận dụng trong quản lý chương trình đào tạo GVTH mà còn có thể vận dụng trong quản lý CTĐT giáo viên nói chung. 9. Cấu trúc của luận án Ngoài Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, Luận án có 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận của quản lý chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO Chương 2. Thực trạng quản lý chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO Chương 3. Giải pháp quản lý chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO
5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC TIẾP CẬN CDIO 1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ 1.1.1. Những nghiên cứu về chương trình đào tạo và chương trình đào tạo tiếp cận CDIO Ở nước ngoài, có các công trình nghiên cứu của Smith B.O; Good C.V; Taba H; Foshay A. W; Wentling T; Kristina E; Schedin S, Osama A.B. Hassan; Crawley E.F, Malmqvist J, Östlund S, Brodeur D... Ở Việt Nam, có các công trình nghiên cứu của Nguyễn Hữu Châu, Nguyễn Đức Chính, Lê Đức Ngọc và Trần Thị Hoài, Trần Hữu Hoan; Đoàn Thị Minh Trinh; Sái Công Hồng; Võ Văn Thắng; Phạm Hữu Lộc; Lê Thị Phương... Các công trình nghiên cứu này đã làm rõ quan niệm, cấu trúc, xây dựng, phát triển CTĐT và CTĐT tiếp cận CDIO. 1.1.2. Những nghiên cứu về chương trình đào tạo giáo viên tiếp cận CDIO Trên thế giới, việc triển khai CDIO trong đào tạo nói chung, trong xây dựng CTĐT nói riêng chủ yếu trong lĩnh vực kỹ thuật. Vì thế, rất khó tìm thấy các công trình nghiên cứu về CTĐT giáo viên tiếp cận CDIO. Ở Việt Nam, có các công trình nghiên cứu của Nguyễn Văn Khôi; Đinh Xuân Khoa, Thái Văn Thành, Nguyễn Xuân Bình; Lê Đức Ngọc, Trần Hữu Hoan; Nguyễn Thị Nhị... 1.1.3. Những nghiên cứu về quản lý chương trình đào tạo giáo viên tiếp cận CDIO Trên thế giới và ở Việt Nam hiện đang có rất ít các công trình trực tiếp nghiên cứu về quản lý CTĐT giáo viên tiếp cận CDIO. Vì thế, việc trình bày các nghiên cứu về quản lý CTĐT giáo viên tiếp cận CDIO chủ yếu được rút ra từ những nghiên cứu về CTĐT giáo viên tiếp cận CDIO của các tác giả Nguyễn Văn Khôi; Đinh Xuân Khoa, Thái Văn Thành, Nguyễn Xuân Bình; Lê Đức Ngọc, Trần Hữu Hoan... Những kết quả nghiên cứu cũng như các vấn đề còn chưa được giải quyết của các nhà khoa học trong và ngoài nước làm chỗ dựa quan trọng để xây dựng cơ sở lý luận cho việc thực hiện đề tài luận án. 1.2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN CỦA ĐỀ TÀI 1.2.1. Chương trình đào tạo Chương trình đào tạo là bản thiết kế chi tiết quá trình giảng dạy trong một
6 khóa đào tạo, nó phản ánh cụ thể mục tiêu, cấu trúc, nội dung, trình tự, cách thức, điều kiện tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá các hoạt động giảng dạy, học tập cho toàn khóa đào tạo. 1.2.2. Giáo viên tiểu học Giáo viên tiểu học là những người làm công tác giảng dạy - giáo dục trong nhà trường tiểu học hoặc cơ sở giáo dục khác thực hiện chương trình giáo dục tiểu học và nhiệm vụ giáo dục, rèn luyện học sinh tiểu học, giúp học sinh hình thành và phát triển nhân cách theo mục tiêu giáo dục đã xác định phù hợp với cấp học. 1.2.3. Tiếp cận CDIO CDIO được viết tắt từ cụm từ của tiếng Anh Conceive – Design – Implement – Operate, có nghĩa là: hình thành ý tưởng, thiết kế ý tưởng, thực hiện và vận hành. Tiếp cận CDIO là cách tiếp cận phát triển, gắn phát triển CTĐT với nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu xã hội, góp phần thu hẹp khoảng cách giữa cơ sở đào tạo với thị trường lao động. Vì thế, tiếp cận CDIO được xem là một giải pháp để nâng cao chất lượng đào tạo của các trường ĐH. 1.2.4. Chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO Chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO là chương trình được xây dựng theo định hướng chuẩn đầu ra, đảm bảo cho SV khi ra trường vừa đạt được các kiến thức, kỹ năng, thái độ phù hợp với ngành đào tạo; vừa có các năng lực cốt lõi cho sự phát triển bản thân, phát triển nghề nghiệp, văn hóa xã hội và giao tiếp để có thể nhanh chóng thích ứng với những đổi mới của GDTH. 1.2.5. Quản lý chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO Quản lý chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý lên các đối tượng quản lý, thông qua việc vận dụng các chức năng và phương tiện quản lý nhằm thực hiện các mục tiêu đào tạo, các tiêu chuẩn của CDIO, được cụ thể hóa thành kế hoạch và các chương trình môn học. 1.3. CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC TIẾP CẬN CDIO TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY 1.3.1. Khung năng lực giáo viên tiểu học trong bối cảnh hiện nay 1.3.1.1. Đặc điểm lao động sư phạm của người giáo viên tiểu học
7 Đặc điểm lao động sư phạm của người giáo viên tiểu học được thể hiện ở đối tượng lao động, công cụ lao động, tính chất lao động và sản phẩm lao động. Đặc điểm lao động sư phạm đòi hỏi ở người giáo viên tiểu học những năng lực nhất định. 1.3.1.2. Khung năng lực của giáo viên tiểu học Khung năng lực (NL) của GVTH bao gồm các năng lực chung (Phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp; NL giao tiếp; NL làm việc nhóm; NL tự học; NL nghiên cứu và khám phá kiến thức khoa học; NL phát hiện, phân tích, tổng hợp; NL tư duy hệ thống và dự báo; NL khai thác, sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông; NL sử dụng ngoại ngữ; NL thích ứng với hoàn cảnh thực tế; NL đánh giá, phản biện xã hội); các NL nghề nghiệp (NL áp dụng kiến thức đại cương, cơ sở ngành và chuyên ngành vào quá trình dạy học và giáo dục ở tiểu học; NL nhận biết được bối cảnh bên ngoài xã hội và môi trường nghề nghiệp; NL nhận biết được bối cảnh nhà trường tiểu học và công việc; NL hình thành ý tưởng cho hoạt động giáo dục và dạy học ở tiểu học; NL lập kế hoạch cho các hoạt động giáo dục và dạy học ở tiểu học; NL thiết kế các hoạt động giáo dục và dạy học ở tiểu học; NL tổ chức và thực hiện các hoạt động giáo dục và dạy học ở tiểu học; NL kiểm tra, đánh giá các hoạt động giáo dục và dạy học ở tiểu học; NL phát triển nghề nghiệp GDTH). 1.3.2. Mục tiêu, chuẩn đầu ra chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO 1.3.3.1. Mục tiêu chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO Mục tiêu tổng quát: SV tốt nghiệp ngành GDTH có kiến thức nền tảng về khoa học cơ bản và kiến thức chuyên sâu về khoa học giáo dục thuộc chuyên ngành Giáo dục tiểu học; có năng lực hình thành ý tưởng (Conceive), thiết kế (design), thực hiện (Implement) và đánh giá (evaluate) chương trình GDTH trong trong bối cảnh hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Mục tiêu cụ thể: SV tốt nghiệp ngành GDTH có khả năng áp dụng các kiến thức nền tảng và lập luận ngành vào lĩnh vực GDTH (PO1); Vận dụng các kỹ năng, phẩm chất cá nhân và nghề nghiệp vào hoạt động giáo dục, dạy học và nghiên cứu khoa học chuyên ngành (PO2); Thực hiện được các kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm và học tập suốt đời trong bối cảnh nghề nghiệp (PO3); Hình thành ý tưởng, thiết kế,
8 thực hiện và đánh giá chương trình GDTH, đáp ứng yêu cầu đổi mới GDPT trong bối cảnh hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế (PO4). 1.3.3.2. Chuẩn đầu ra chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO Chuẩn đầu ra (CĐR) là yêu cầu về kiến thức, kỹ năng, thái độ, trách nhiệm nghề nghiệp và những phẩm chất khác mà người học cần phải đạt được sau khi hoàn thành CTĐT. CĐR của CTĐT ngành GDTH được thiết kế theo 04 cấp độ. Mỗi cấp độ có cấu trúc và nội dung nhất định. 1.3.3. Cấu trúc, nội dung chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO được xây dựng phù hợp với các trụ cột của cấu trúc năng lực, đó là: 1) Kiến thức và lập luận ngành sư phạm tiểu học; 2) Kỹ năng chuyên môn và phẩm chất cá nhân của người giáo viên tiểu học; 3) Kỹ năng làm việc nhóm và giao tiếp; 4) Năng lực hình thành, thiết kế, thực hiện và đánh giá các hoạt động dạy học và giáo dục trong bối cảnh nhà trường tiểu học, xã hội và môi trường. Nội dung CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO được tổ hợp trong các nhóm học phần: Nhóm học phần kiến thức chung/đại cương, nhóm học phần kiến thức cơ sở ngành và nhóm học phần kiến thức chuyên ngành, nghiệp vụ sư phạm. Giữa CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO với các CTĐT giáo viên tiểu học không tiếp cận CDIO có những điểm khác biệt về mục tiêu; CĐR; cấu trúc, nội dung CTĐT… 1.3.4. Dạy học và đánh giá trong chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO Đặc trưng cơ bản của dạy học trong CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO là dạy học tích hợp và trải nghiệm chủ động. Còn đặc trưng cơ bản của đánh giá trong CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO là dựa trên CĐR với sự kết hợp của nhiều hình thức đánh giá. 1.4. VẤN ĐỀ QUẢN LÝ CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC TIẾP CẬN CDIO
9 1.4.1. Sự cần thiết phải quản lý chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO Quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO hiện đang là một đòi hỏi cấp thiết, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GDĐH; yêu cầu đổi mới GDPT và yêu cầu CĐR của CTĐT giáo viên tiểu học. 1.4.2. Nội dung quản lý chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO Quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO có các nội dung: Quản lý mục tiêu, chuẩn đầu ra CTĐT giáo viên tiểu học; quản lý cấu trúc và nội dung CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; quản lý hoạt động dạy học trong CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; quản lý các hoạt động hỗ trợ người học; quản lý đánh giá CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; quản lý môi trường đổi mới sáng tạo trong thực hiện CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO … 1.4.3. Chủ thể quản lý chương trình đào tạo đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO Tham gia quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO có nhiều chủ thể: Hiệu trưởng trường ĐH; Trưởng phòng Đào tạo; Trưởng khoa, trưởng bộ môn. Mỗi chủ thể có vai trò, trách nhiệm nhất định trong quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. Trong đó, chủ thể quản lý chính là Hiệu trưởng trường ĐH. KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 Từ kết quả nghiên cứu ở chương 1, có thể rút ra những kết luận sau đây: 1. Ở trong nước và ngoài nước đã có nhiều công trình nghiên cứu về CTĐT và quản lý CTĐT tiếp cận CDIO. Tuy nhiên, chưa có công trình nào trực tiếp nghiên cứu về quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. 2. Nghiên cứu CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO, luận án đã đi sâu phân tích đặc trưng lao động sư phạm của GVTH; khung năng lực của GVTH; mục tiêu, chuẩn đầu ra; cấu trúc, nội dung chương trình đào tạo giáo viên tiểu học... 3. Nghiên cứu quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO, luận án đã làm rõ các vấn đề lý luận về quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO.
10 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC TIẾP CẬN CDIO 2.1. KHÁI QUÁT VỀ CÁC CƠ SỞ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC ĐƯỢC KHẢO SÁT Luận án đã trình bày khái quát tình hình các cơ sở đào tạo GVTH được khảo sát, bao gồm: Trường ĐH Vinh; Trường ĐH Thủ Dầu Một; Trường ĐHSP Hà Nội; Trường ĐH Sài Gòn; Trường ĐH Quy Nhơn. Trong các trường này, có 02 trường đã xây dựng CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO, đó là Trường ĐH Vinh và Trường ĐH Thủ Dầu Một. 2.2. TỔ CHỨC KHẢO SÁT THỰC TRẠNG 2.2.1. Mục đích khảo sát Mục đích khảo sát là để đánh giá khách quan thực trạng CTĐT giáo viên tiểu học và quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO, làm cơ sở để đề xuất các giải pháp quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. 2.2.2. Đối tượng và mẫu khảo sát - Đối tượng khảo sát: Lãnh đạo cơ sở GDDH (Chủ tịch HĐT, Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng); Trưởng khoa đào tạo giáo viên tiểu học; Giảng viên tham gia đào tạo giáo viên tiểu học; SV ngành GDTH của 5 cơ sở đào tạo GVTH: Trường ĐH Vinh, Trường ĐH Thủ Dầu Một, Trường ĐHSP Hà Nội, Trường ĐH Sài Gòn, Trường ĐH Quy Nhơn. Ngoài ra, luận án còn khảo sát đại diện đơn vị sử dụng lao động (cán bộ quản lý trường tiểu học, phòng GD&ĐT). - Mẫu khảo sát: Mỗi cơ sở đào tạo GVTH, luận án khảo sát ngẫu nhiên 15 – 25 mẫu. 2.2.3. Nội dung và công cụ khảo sát 2.2.3.1. Nội dung khảo sát Khảo sát thực trạng tập trung vào các nội dung sau đây: Thực trạng CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; thực trạng quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO ở các trường ĐH đào tạo giáo viên. 2.2.3.2. Công cụ khảo sát
11 Công cụ khảo sát là Bộ tiêu chuẩn đánh giá CTĐT quốc gia do Bộ GD&ĐT ban hành và Bộ tiêu chuẩn đánh giá quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO được luận án thiết kế. 2.2.4. Phương pháp khảo sát Đề tài sử dụng các phương pháp: Điều tra bằng bảng hỏi; Trao đổi, phỏng vấn các đối tượng khảo sát; Nghiên cứu các sản phẩm hoạt động củả các cơ sở đào tạo GVTH… 2.2.5. Cách thức xử lý số liệu và thang đánh giá Số liệu thu được từ các phiếu điều tra được xử lý theo phần mềm SPSS 20.0; với thang đánh giá 5 mức và 7 mức (được mô tả cụ thể trong bản chính luận án) phù hợp với từng nội dung khảo sát; đồng thời sử dụng Báo cáo tự đánh giá của các trường ĐH được khảo sát. 2.2.6. Thời gian khảo sát Thời gian khảo sát thực trạng trong các năm từ 2018-2020. 2.3. THỰC TRẠNG CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC Ở CÁC CƠ SỞ ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN 2.3.1. Thực trạng mục tiêu, chuẩn đầu ra trong chương trình đào tạo giáo viên tiểu học 2.3.1.1. Thực trạng mục tiêu chương trình đào tạo giáo viên tiểu học Báo cáo tự đánh giá của các trường ĐH cho thấy, các cơ sở đào tạo đã xác định rõ mục tiêu của CTĐT giáo viên tiểu học. Đối với CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO, các cơ sở đào tạo đã xác định mục tiêu tổng quát và mục tiêu cụ thể. Mục tiêu tổng quát nhấn mạnh việc đào tạo SV có kiến thức cơ sở ngành và chuyên ngành; có khả năng hình thành ý tưởng, xây dựng, thực hiện và phát triển các hoạt động nghề nghiệp liên quan đến GDTH trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Mục tiêu tổng quát được thể hiện thông qua 4 mục tiêu cụ thể: (1) Kiến thức và lập luận ngành; (2) Kỹ năng, phẩm chất cá nhân và nghề nghiệp; (3) Kỹ năng làm việc nhóm và giao tiếp; (4) Năng lực hình thành ý tưởng, xây dựng, thực hiện và phát triển hoạt động nghề nghiệp trong bối cảnh xã hội và giáo dục.
12 2.3.1.2. Thực trạng chuẩn đầu ra chương trình đào tạo giáo viên tiểu học Qua Báo cáo tự đánh giá của các trường ĐH có thể thấy, các cơ sở đào tạo đã xác định CĐR của CTĐT giáo viên tiểu học bao gồm các yêu cầu về kiến thức, kỹ năng, thái độ (phẩm chất, năng lực) mà SV tốt nghiệp cần phải đạt được; trong đó, đặc biệt chú trọng đến các năng lực nghề nghiệp thuộc lĩnh vực GDTH. Đối với CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO, các cơ sở đào tạo đã xây dựng CĐR theo 04 nhóm: Kiến thức và lập luận sư phạm ngành GDTH; NL phẩm chất cá nhân và nghề nghiệp; NL giao tiếp và làm việc nhóm; Nl thực hành nghề nghiệp. 2.3.1.3. Thực trạng mức độ thực hiên mục tiêu và chuẩn đầu ra chương trình đào tạo giáo viên tiểu học của các cơ sở đào tạo Dựa vào Báo cáo tự đánh giá của các trường theo thang 07 mức về thực hiện mục tiêu và CĐR chương trình đào tạo GVTH có thể lập được bảng 2.3. Bảng 2.3. Thực trạng mức độ thực hiện mục tiêu và CĐR chương trình đào tạo GVTH của các cơ sở đào tạo Điểm đạt TT Tên trường Nội dung Ghi chú được Mục tiêu 5 1 Trường ĐH Vinh Chuẩn đầu ra 5 Mục tiêu 5 2 Trường ĐH Thủ Dầu Một Chuẩn đầu ra 5 Mục tiêu 5 3 Trường ĐH Sư phạm Hà Nội Chuẩn đầu ra 5 Mục tiêu 4 4 Trường ĐH Sài Gòn Chuẩn đầu ra 4 Mục tiêu 5 5 Trường ĐH Quy Nhơn Chuẩn đầu ra 4 Từ kết quả của bảng 2.3 cho thấy: Mức độ thực hiện mục tiêu và CĐR chương trình đào tạo GVTH của các cơ sở đào tạo chưa cao; có sự chưa đồng nhất giữa thực hiện mục tiêu và CĐR (Trường ĐH Quy Nhơn).
13 2.3.2. Thực trạng cấu trúc, nội dung chương trình đào tạo giáo viên tiểu học của các cơ sở đào tạo được khảo sát 2.3.2.1. Thực trạng cấu trúc chương trình đào tạo giáo viên tiểu học Qua Báo cáo tự đánh giá của các trường ĐH có thể thấy, CTĐT giáo viên tiểu học được các cơ sở đào tạo thiết kế có cấu trúc chặt chẽ và theo một trình tự logic; bao gồm các khối kiến thức chung; khối kiến thức cơ sở ngành và khối kiến thức chuyên ngành. Đối với CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO, các cơ sở đào tạo đã thiết kế CTĐT gồm 04 thành phần: Khối kiến thức và lập luận ngành GDTH; Khối kỹ năng cá nhân, nghề nghiệp và phẩm chất của GVTH; Khối kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm; Khối năng lực cốt lõi CDIO: Đề xuất ý tưởng (C), thiết kế (D), thực hiện (I) và vận hành (O)/đánh giá (E) các hoạt động dạy học và giáo dục trong các lĩnh vực của GDTH. 2.3.2.2. Thực trạng nội dung chương trình đào tạo giáo viên tiểu học Kết quả khảo sát cho thấy, nội dung CTĐT giáo viên tiểu học được các cơ sở đào tạo thiết kế dựa trên CĐR với hệ thống học phần được phân bố theo các khối kiến thức. Đối với CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO, nội dung CTĐT được thiết kế dựa trên các chủ đề, cấp độ của CĐR, dựa trên bảng phân nhiệm mức độ giảng dạy (ITU) và bảng phân nhiệm trình độ năng lực (Ma trận ITU và TĐNL giữa học phần và CĐR). 2.3.2.3. Thực trạng xây dựng cấu trúc và nội dung chương trình đào tạo giáo viên tiểu học của các cơ sở đào tạo Dựa vào Báo cáo tự đánh giá của các trường theo thang 07 mức về thực trạng xây dựng cấu trúc và nội dung chương trình đào tạo GVTH có thể lập được biểu đồ 2
14 Biểu đồ 2. Thực trạng xây dựng cấu trúc, nội dung CTĐT giáo viên tiểu học 2.3.3. Thực trạng dạy học, đánh giá trong chương trình đào tạo giáo viên tiểu học Dựa vào Báo cáo tự đánh giá của các trường theo thang 07 mức về thực trạng dạy học, đánh giá trong chương trình đào tạo giáo viên tiểu học có thể lập được biểu đồ 3. Biểu đồ 3. Thực trạng dạy học, đánh giá trong CTĐT giáo viên tiểu học
15 2.4. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC TIẾP CẬN CDIO Ở nội dung này, luận án đã làm rõ: Thực trạng nhận thức về sự cần thiết phải quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; Thực trạng quản lý mục tiêu và CĐR chương trình đào tạo; Thực trạng quản lý cấu trúc, nội dung chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; Thực trạng quản lý hoạt động dạy học trong chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; Thực trạng quản lý các hoạt động hỗ trợ dạy học; Thực trạng quản lý đánh giá và kết quả học tập người học; quản lý cải tiến chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; Thực trạng quản lý môi trường đổi mới sáng tạo trong thực hiện CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. 2.5. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG Từ kết quả khảo sát thực trạng, luận án đánh giá những mặt mạnh, mặt hạn chế của CTĐT giáo viên tiểu học và quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO ở các cơ sở đào tạo được khảo sát; từ đó làm rõ nguyên nhân của thực trạng. KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 1. Các trường ĐH được chọn để khảo sát là các trường ĐH có tính đại diện cho các cơ sở đào tạo GVTH ở nước ta hiện. Trong thời gian vừa qua, ở các mức độ khác nhau, các trường này đã quan tâm đến quản lý CTĐT giáo viên tiểu học theo chuẩn đầu ra/tiếp cận CDIO. 2. Kết quả khảo sát thực trạng cho thấy, các cơ sở đào tạo GVTH đã đạt được những kết quả nhất định trong quản lý CTĐT giáo viên tiểu học theo chuẩn đầu ra/tiếp cận CDIO. Tuy nhiên, ở hoạt động này, các trường còn có những hạn chế và thiếu sót. 3. Đánh giá chung về thực trạng đã chỉ ra được mặt mạnh, mặt hạn chế và nguyên nhân của thực trạng quản lý CTĐT giáo viên tiểu học theo chuẩn đầu ra/tiếp cận CDIO của các trường ĐH hiện nay. Đây là cơ sở thực tiễn quan trọng để luận án đề xuất các giải pháp quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO ở chương 3.
16 Chương 3. GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC TIẾP CẬN CDIO 3.1. NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP Quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO cần được dựa trên các nguyên tắc: Đảm bảo tính mục tiêu; Đảm bảo tính thực tiễn; Đảm bảo tính hệ thống; Đảm bảo tính hiệu quả; Đảm bảo tính khả thi. 3.2. CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN TIỂU HỌC TIẾP CẬN CDIO 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lý và giảng viên về sự cần thiết phải quản lý chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO 3.2.1.1. Mục tiêu của giải pháp Mục tiêu của giải pháp là nhằm nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL và giảng viên về sự cần thiết phải quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; từ đó xác định rõ trách nhiệm của họ trong xây dựng, vận hành và phát triển CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. 3.2.1.2. Ý nghĩa của giải pháp Giúp CBQL và giảng viên các trường ĐH thấy rõ sự cần thiết phải quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; thấy rõ sự khác biệt giữa quản lý CTĐT giáo viên tiếp cận nội dung và tiếp cận CDIO; thấy rõ quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của ngành học 3.2.1.3. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp Tổ chức nghiên cứu, quán triệt trong CBQL và giảng viên về sự cần thiết phải quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; Xem quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO là một trong những nội dung quan trọng của quản lý hoạt động đào tạo ở trường ĐH; Đa dạng hóa hình thức phổ biến, tuyên truyền để CBQL, giảng viên nhận thức đầy đủ về quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; Khắc phục những nhận thức chưa đúng đắn, chưa đầy đủ về quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO…
17 3.2.1.4. Điều kiện thực hiện giải pháp Nhà trường có kế hoạch bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho CBQL và giảng viên về CTĐT và quản lý CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; CBQL và giảng viên phải tham gia các buổi tập huấn về xây dựng và triển khai CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO một cách tích cực và tự giác... 3.2.2. Quản lý xây dựng chuẩn đầu ra chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO cụ thể, chi tiết 3.2.2.1. Mục tiêu của giải pháp Mục tiêu của giải pháp là nhằm giúp CBQL và giảng viên ngành GDTH nắm vững quy trình xây dựng CĐR và cách thức quản lý xây dựng CĐR của CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; từ đó xác định rõ trách nhiệm của mình trong xây dựng và quản lý CĐR của CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. 3.2.2.2. Ý nghĩa của giải pháp CĐR là yếu tố cốt lõi của CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; CĐR là cơ sở để trường ĐH triển khai các hoạt động cải tiến và nâng cao chất lượng đào tạo; CĐR là cơ sở để các cơ quan quản lý kiểm định chất lượng đào tạo của trường ĐH và kiểm định CTĐT. 3.2.2.3. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp Xác định cơ sở pháp lý để xây dựng CĐR chương trình đào tạo GVTH tiếp cận CDIO; Tổ chức xây dựng CĐR chương trình đào tạo GVTH tiếp cận CDIO đảm bảo các quy định và theo một quy trình nhất định; Thiết kế bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý xây dựng chuẩn đầu ra chương trình đào tạo GVTH tiếp cận CDIO… 3.2.2.4. Điều kiện thực hiện giải pháp Để thực hiện giải pháp này, cần có các điều kiện: CBQL và giảng viên ngành GDTH phải được hướng dẫn về xây dựng CĐR của CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; Quá trình xây dựng CĐR của CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO được giám sát một cách chặt chẽ… 3.2.3. Quản lý thiết kế khung chương trình đào tạo giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO theo hướng học tập tích hợp và trải nghiệm chủ động của sinh viên 3.2.2.1. Mục tiêu của giải pháp
18 Mục tiêu của giải pháp là nhằm giúp CBQL và giảng viên ngành GDTH nắm vững quy trình thiết kế khung chương trình và cách thức quản lý thiết kế khung CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; từ đó xác định rõ trách nhiệm của họ trong thiết kế và quản lý khung CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. 3.2.2.2. Ý nghĩa của giải pháp Khung chương trình là một thành phần của CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; Khung chương trình giúp cho các nhà quản lý thấy rõ khả năng đáp ứng CĐR của CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; Khung chương trình có tính mềm dẽo, linh hoạt cao nên dễ dàng điều chỉnh/cải tiến 3.2.3.3. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp Chỉ đạo rà soát khung CTĐT giáo viên tiểu học hiện hành; Tổ chức thiết kế khung CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO. 3.2.3.4. Điều kiện thực hiện giải pháp CBQL và giảng viên ngành GDTH phải được hướng dẫn về xây dựng khung CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO; Quá trình xây dựng khung CTĐT giáo viên tiểu học tiếp cận CDIO được giám sát một cách chặt chẽ. 3.2.4. Quản lý xây dựng chương trình môn học/học phần tiếp cận CDIO trong đào tạo giáo viên tiểu học đảm bảo sự thống nhất giữa nội dung dạy học và kiểm tra, đánh giá 3.2.4.1. Mục tiêu của giải pháp Mục tiêu của giải pháp là nhằm giúp CBQL và giảng viên ngành GDTH nắm vững quy trình xây dựng chương trình môn học/học phần và cách thức quản lý xây dựng chương trình môn học/học phần tiếp cận CDIO trong đào tạo GVTH; từ đó xác định rõ trách nhiệm của họ trong xây dựng và quản lý chương trình môn học/học phần đào tạo GVTH tiếp cận CDIO. 3.2.4.2. Ý nghĩa của giải pháp Xây dựng chương trình môn học/học phần tiếp cận CDIO trong đào tạo GVTH là hiện thực hóa CĐR; Quản lý xây dựng chương trình môn học/học phần đảm bảo cho chương trình môn học/học phần được xây dựng theo đúng tiêu chuẩn của CDIO;