Tóm tắt Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực

Chia sẻ: Phong Tỉ | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:29

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án được nghiên cứu với mục tiêu nhằm nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn về quản lý hoạt động học tập của học viên; đề xuất những biện pháp quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực

1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ và sự cạnh tranh quyết liệt trên nhiều lĩnh vực giữa các quốc gia đòi hỏi giáo dục phải đổi mới để phù hợp. Đổi mới giáo dục là đổi mới những vấn đề căn bản, cốt lõi như đổi mới tư duy, nhận thức quan điểm đến phương thức của các thành tố; đặc biệt là tổ chức quá trình đổi mới giáo dục. Đổi mới giáo dục, trước tiên phải thay đổi triết lý giáo dục, Nghị quyết Hội nghị lần thứ Tám, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã xác định mục tiêu đào tạo từ “chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học”, chính là chuyển từ giáo dục định hướng nội dung sang giáo dục định hướng năng lực. Luật Giáo dục năm 2005 được sửa đổi, bổ sung năm 2009 chỉ rõ: “Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học, bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”. Để làm được điều đó, phải đổi mới quản lý dạy học theo tiếp cận năng lực. Song đây là vấn đề khó, vì không chỉ là vấn đề mới mẻ còn bỏ ngỏ, còn là vấn đề hết sức trừu tượng phức tạp, đặc biệt trong lĩnh vực hoạt động quân sự. Hệ thống các nhà trường trong Quân đội nhân dân Việt Nam đã và đang thực hiện Nghị quyết số 86 của Đảng ủy quân sự Trung ương “Về công tác giáo dục đào tạo trong tình hình mới” xung quanh vấn đề này còn những mâu thuẫn chủ yếu cần được nghiên cứu làm sáng tỏ cả trên phương diện lý luận và thực tiễn. Về lý luận, quản lý dạy học đã có một số công trình đề tài tập trung nghiên cứu. Nhưng chưa làm sáng tỏ việc chuyển đổi sang dạy học theo tiếp cận năng lực Từ đó, đặt ra yêu cầu khách quan cho việc nghiên cứu lý luận quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội một cách khoa học, khả thi. Về thực tiễn, quản lý dạy học đã tạo nên những thế hệ học viên hoàn thành khá và tốt nhiệm vụ học tập theo mục tiêu đào tạo . Tuy nhiên, đã và đang vướng mắc nhiều khó khăn là yêu cầu cấp thiết của thực tiễn đặt ra đòi hỏi phải giải quyết một cách thấu đáo. Nguyên nhân, do nhận thức về dạy học và quản lý dạy học theo hướng phát triển năng lực chưa rõ ràng. Vậy, quản lý hoạt động học tập và sự phát triển năng lực của người học có mối quan hệ với nhau
2 như thế nào? làm thế nào để thực hiện có hiệu quả mục tiêu phát triển năng lực người học trong quá trình dạy học? Và các chủ thể quản lý hoạt động học tập cần xem xét quá trình dạy học ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng tiếp cận nào trong mối quan hệ với sự phát triển năng lực của học viên là vấn đề cấp thiết. Nghiên cứu “Quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực” là đề tài có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn về quản lý hoạt động học tập của học viên; đề xuất những biện pháp quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Xây dựng khung lý luận về quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội; Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động học tập và quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra ở các trường sĩ quan quân đội; Đề xuất những biện pháp cơ bản trong quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội; Kiểm chứng kết quả nghiên cứu của đề tài luận án thông qua khảo sát tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp và thử nghiệm. 3. Khách thể, đối tượng, phạm vi nghiên cứu và giả thuyết khoa học 3.1. Khách thể nghiên cứu Quá trình quản lý hoạt động dạy học ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quá trình quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực. 3.3. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nội dung của đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn về quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội; trên cơ sở đó đề xuất những biện pháp cho các chủ thể quản lý hoạt động học tập của học viên theo hướng phát triển năng lực với cách tiếp cận chức năng quản lý.
3 Phạm vi khảo sát của đề tài là 5 trường sĩ quan quân đội là: Lục quân I; Chính trị; Pháo binh; Tăng Thiết giáp và Đặc công. Phạm vi đối tượng nghiên cứu của đề tài là cán bộ quản lý, giảng viên và học viên đang học tập ở các trường sĩ quan quân đội nói trên. Phạm vi thời gian, các số liệu thu thập, xử lý và sử dụng trong đề tài luận án được khảo sát, điều tra, tổng hợp từ năm 2012 đến nay. 3.4. Giả thuyết khoa học Chất lượng giáo dục và đào tạo ở các trường sĩ quan quân đội phụ thuộc vào nhiều yếu tố; nhưng trước hết là hoạt động dạy học theo định hướng năng lực, trong đó hoạt động học tập và quản lý hoạt động học tập đóng vai trò cực kỳ quan trọng, quyết định sự hình thành và phát triển năng lực của người học. Nếu các chủ thể quản lý ở các nhà trường sử dụng tổng hợp các tác động trong lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá hoạt động học tập theo năng lực đầu ra thì sẽ hình thành, phát triển các năng lực chung và năng lực chuyên biệt của học viên ở các trường sĩ quan quân đội góp phần nâng cao chất lượng dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo hiện nay. 4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp luận nghiên cứu Đề tài luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận khoa học của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, quán triệt tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục và đào tạo. Dựa trên phương pháp luận nghiên cứu khoa học quản lý giáo dục với các quan điểm lịch sử logic; hệ thống cấu trúc; quan điểm thực tiễn và nguyên tắc tiếp cận chức năng mục tiêu quản lý giáo dục; tiếp cận phát triển năng lực; tiếp cận nội dung quản lý và quá trình dạy học làm phong phú thêm các vấn đề nghiên cứu của đề tài luận án. 4.2. Phương pháp nghiên cứu 4.2.1. Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết Phân tích, tổng hợp các tài liệu, các công trình nghiên cứu về quản lý nhà trường, hoạt động dạy và học trong trường đại học…. Từ đó, xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động học tập của học viên ở trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực. 4.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
4 Tổng kết kinh nghiệm thông qua các văn bản pháp lý; các báo cáo tổng kết giáo dục và đào tạo của các trường sĩ quan quân đội nhằm rút ra những kinh nghiệm quản lý hoạt động học tập. Phương pháp quan sát, hoạt động lãnh đạo, chỉ huy; hoạt động dạy học; tổ chức, chỉ đạo của cán bộ quản lý, giảng viên và tự quản lý hoạt động học tập của học viên. Tiến hành phân tích, đáng giá thực trạng hoạt động học tập và quản lý hoạt động học tập của học viên bao gồm cả giờ lên lớp và ngoài giờ lên lớp ở các trường sĩ quan quân đội. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi với cán bộ quản lý, giảng viên và học viên ở 5 trường sĩ quan quân đội; khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý. Phương pháp phỏng vấn cá nhân, trò chuyện cùng cán bộ quản lý, giảng viên ghi chép các nội dung cơ bản có liên quan thực trạng làm rõ hơn những thông tin đã thu được từ khảo sát thực tiễn. Phương pháp đàm thoại, tọa đàm, trao đổi với cán bộ quản lý, giảng viên và học viên theo chủ đề phỏng vấn sâu giúp cho các số liệu đã khảo sát mang tính khách quan, trung thực để thu thập thêm những thông tin cần thiết liên quan đến vấn đề nghiên cứu. Phương pháp xin ý kiến chuyên gia của các nhà khoa học để tìm hiểu thực trạng và tính cần thiết khả thi của các biện pháp giúp tác giả thực hiện và hoàn thiện đề tài nghiên cứu với chất lượng tốt nhất. 4.2.3. Phương pháp bổ trợ Phương pháp thống kê toán học để xử lý các số liệu và kết quả nghiên cứu, tiến hành đánh giá thử nghiệm một biện pháp quản lý. Phương pháp khảo nghiệm và thử nghiệm, dùng để kiểm chứng tính cần thiết, tính khả thi và hiệu quả của biện pháp đã đề xuất. Phương pháp xử lý số liệu, khảo sát thu thập từ phiếu điều tra thực trạng, từ thử nghiệm được xử lý bằng chương trình phần mềm Microsof Xcel và SPSS 16.0. 5. Những đóng góp mới của luận án Quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực là đề tài có nội dung nghiên cứu có tính cấp thiết trong xu thế đổi mới căn bản giáo dục, đúng mã số chuyên ngành đào tạo. Tên luận án và các nội dung nghiên cứu, các số liệu khảo sát, điều tra, kết luận và năm biện pháp đề xuất không trùng lặp với các công trình, đề tài khoa học đã nghiên cứu trước đó.
5 Phân tích làm rõ thực trạng hoạt động học tập và quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực, chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu và các nguyên nhân của thực trạng. Đề xuất năm biện pháp quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên khoa học, khả thi giúp các chủ thể vận dụng có hiệu quả vào nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. 6. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của luận án 6.1. Về mặt lý luận Luận án xây dựng bổ sung và làm phong phú cơ sở lý luận về quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội; đề ra 5 biện pháp quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội. 6.2. Về mặt thực tiễn Kết quả nghiên cứu của đề tài luận án có thể được vận dụng trong thực tiễn đổi mới, hoàn thiện và nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực hiện nay. 7. Cấu trúc của luận án Mở đầu, bốn chương (12 tiết) kết luận và kiến nghị; danh mục các công trình khoa học của tác giả đã được công bố liên quan đến đề tài luận án, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục. Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI 1.1. Những công trình nghiên cứu về hoạt động học tập Thời cổ đại ở phương Tây có các đại biểu như: Sôcrát (469 399 tr.CN), Platon (427 348 tr.CN), Arisxtốt (384 322 tr.CN), v ới luận điểm giáo dục phải xuất phát từ đặc điểm tự nhiên và nhu cầu của con người. Ở phương Đông có Khổng Tử (551 479 tr.CN) người đầu tiên trong lịch sử nêu quan điểm “giáo học tương trưởng” và đòi hỏi người học phải: “Bác học Thẩm vấn Thận tư Minh biện Đốc hành”. Ngoài ra, còn có Mặc Tử (475 390 tr.CN) và Hàn Phi Tử (280 233 TCN), với lý thuyết cai trị phải chú ý tới ba yếu tố “Pháp Thế Thuật”. Thời kỳ chủ nghĩa tư bản hình thành và phát triển, xuất hiện nhiều tư tưởng giáo dục tiến bộ, được nâng lên tầm cao mới, khái quát thành lý luận với các đại biểu như: John Locke (1632 1704),
6 J.J.Rutxô (1712 1778), Pétxtalôdi (1746 1827). Đặc biệt, cuốn “Lý luận dạy học vĩ đại” của J.A. Kômenxky (1592 1670) đã đi vào lịch sử như một cột mốc đánh dấu sự ra đời của lý luận giáo dục và lý luận dạy học, đến nay vẫn đang áp dụng trong các nhà trường. Thực tiễn xây dựng, phát triển nền giáo dục Xô Viết, với những đóng góp của N.A.Danilốp; M.N.Xcatkin; B.P.Êxipốp; N. K.Krúpxcaia, Blônxki; A.S.Makarenkô, Lunatratxki; Ia.Lecne; đặc biệt N.A.Rubakin (1862 1946) trong tác phẩm “Tự học như thế nào”, đã chỉ ra phương pháp tự học một cách có hiệu quả. Ngoài ra, hoạt động học tập của học sinh, sinh viên cũng đã được các nhà tâm lý học trên thế giới như: Pavlov, Watson, Thorndike, Skiner, J. Piaget, Ghestalt, Benjamin Bloom, X. L. Vưgốtxki, A.N. Léonchiev… nghiên cứu và đưa ra những khái niệm và cơ chế của hoạt động học tập. Giáo dục ở thế kỷ XXI đã có những thay đổi lớn nhằm hướng tới mục tiêu đào tạo những con người có năng lực tự quyết định, mỗi người học sẽ phải có đủ các phẩm chất để phát huy năng lực học tập của bản thân. Nhìn chung, các tác giả trên đã phân tích nhiều vấn đề của giáo dục khi bước vào thế kỷ XXI, chỉ ra cách học cần phải được dạy cho thế hệ trẻ để phù hợp với yêu cầu ứng biến trong thực tiễn không ngừng thay đổi, với một thế giới không ngừng biến động. Truyền thống của dân tộc Việt Nam, rất coi trọng việc giáo dục với Chu Văn An (1292 – 1370), luôn “Nêu gương sáng cho kẻ sĩ học tập”; Lê Quý Đôn (1726 – 1784), với luận điểm “Biết học thì không thể biện lẽ thiếu thì giờ” để hướng dẫn người học tích cực học tập. Hồ Chí Minh (1890 – 1969), khi bàn về vấn đề học tập, phải xác định rõ mục đích học tập và xây dựng động cơ học tập đúng đắn, phải hiểu “Học để làm gì? – Học để sửa chữa tư tưởng – Học để tu dưỡng đạo đức cách mạng – Học để tin tưởng – Học để hành” hay “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ. Học để phụng sự đoàn thể, giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại”. Các tác giả Hoàng Anh và Đỗ Thị Châu; Đỗ Linh và Lê Văn; Joe Landsberger; Bobbi Deporter và Mike Hernacki đã đưa ra bản chất và đặc điểm của hoạt động học tập có mục đích, trong các nhà trường quân đội với các tác giả: Trịnh Quang Từ (1996), Nguyễn Chính Trung (1999), Đặng Đức Thắng (2001), Trần Đình Tuấn; Lê Minh Vụ; Phan Văn Tỵ và Bùi Hồng Thái; Mai Văn Hoá; Nguyễn Đình Minh và Nguyễn Văn Chung cho rằng cần sử dụng tổng hợp các cách
7 thức, biện pháp phối hợp thống nhất giữa người dạy và người học có giá trị lý luận và thực tiễn đối với hoạt động học tập. Nhìn chung, các công trình tiếp cận hoạt động học tập ở những khía cạnh khác nhau, song đều đi đến thống nhất về vị trí, vai trò của người học; đưa ra những cách thức, phương pháp giúp người học đạt được hiệu quả cao khi tiến hành hoạt động học tập. 1.2. Những công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động học tập theo quan điểm giáo dục hiện đại 1.2.1. Quản lý hoạt động học tập nói chung Trong lịch sử giáo dục thế giới có rất ít công trình trực tiếp đề cập đến quản lý hoạt động học tập, nhưng thông qua tác phẩm kinh điển của C.Mác (1818 1883) và Ph.Ăng ghen (1820 1894), cho thấy tổ chức học tập trong giáo dục tất yếu là hoạt động được quản lý theo quy luật khách quan, khoa học. Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hoá Liên Hợp quốc (UNESCO) trên cơ sở nghiên cứu của J.Delors (2002), “Học tập – một kho báu tiềm ẩn” đã đưa ra bốn trụ cột “Học để biết; Học để làm; Học để tự khẳng định; Học để cùng chung sống” đã xác lập quan điểm giáo dục làm nền tảng để các nhà trường lựa chọn cách quản lý giáo dục và đào tạo nói chung, quản lý học tập nói riêng. Khoa học quản lý giáo dục đã được ứng dụng rộng rãi trong giảng dạy và nghiên cứu và vận dụng trong quản lý dạy học ở các cấp học, bậc học với các tác giả tiêu biểu như: Ninh Văn Bình; Nguyễn Văn Châu; Nguyễn Thị Tuyết; Võ Ngọc Vĩnh; Phạm Huy Tư; Trần Thị Quỳnh Trang; đáng chú ý là nghiên cứu đề tài “Quản lý quá trình dạy học ở trường phổ thông theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể TQM” của Phạm Quang Huân (2009). Trong quân đội, các tác giả Ngô Quý Ty và Lê Văn Chung; Vũ Quang Lộc; Đặng Đức Thắng; Phạm Thành Trung; Lã Hồng Phương và Trần Đình Hồng… Tuy nhiên, quản lý hoạt động học tập của học viên còn thiếu những công trình nghiên cứu một cách cơ bản, hệ thống. Vì vậy, cứu đánh giá đúng thực trạng và đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội khi chuyển sang đào tạo theo tiếp cận năng lực là vấn đề cấp thiết. 1.2.2. Quản lý hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực Sự hình thành phát triển của xu hướng đào tạo theo tiếp cận năng lực ra đời vào những năm 1970 ở Mỹ, ngay sau đó phát triển rộng
8 khắp sang các nước phát triển như Liên Xô (cũ), Pháp, Hà Lan… Xu hướng quản lý học sinh, sinh viên trong đào tạo theo tiếp cận năng lực đã được nghiên cứu và ứng dụng ngày càng rộng rãi trong giáo dục và đào tạo nghề với vai trò như là một phương pháp dạy học tích cực. Ở Việt Nam, nghiên cứu về sự cần thiết phải chuyển sang giáo dục theo định hướng năng lực có các tác giả: Đỗ Ngọc Thống; Nguyễn Ngọc Hùng; Phan Thị Hồng Vinh; Phạm Thị Thanh Hải; Trần Trung Dũng cùng các bài báo khoa học của Vũ Trọng Rỹ; Đặng Bá Lãm; Đặng Thành Hưng; Đặng Tự Ân; Hoàng Hòa Bình; Phan Văn Tỵ, Trần Xuân Phú; Nguyễn Văn Phán… có thể thấy quản lý học tập truyền thống, tập trung vào nội dung kiến thức không còn phù hợp nữa; cấp thiết, phải chuyển sang quản lý hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực đáp ứng yêu cầu giáo dục và đào tạo trong tình hình mới. Vì thế, phải nhanh chóng chuyển sang giáo dục định hướng năng lực. Song việc lý giải tại sao phải quản lý và quản lý theo cách thức nào?... chưa được các tác giả đi sâu làm rõ. 1.3. Khái quát kết quả các công trình đã công bố và những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục giải quyết 1.3.1. Khái quát kết quả công trình đã công bố liên quan đến đề tài Thứ nhất, vấn đề học tập trong lịch sử giáo dục thế giới đã được đề cập từ khá sớm; các nghiên cứu về vấn đề này, đã chỉ ra được sự hình thành, đặc trưng, chức năng và ý nghĩa của hoạt động học tập sau đó được khái quát thành những luận điểm sư phạm và cao hơn là những tác phẩm lý luận chỉ dẫn cho khoa học giáo dục phát triển. Thứ hai, vấn đề quản lý hoạt động học tập với điểm khởi đầu là các phương pháp dạy học tích cực ngày càng được quan tâm nghiên cứu, ứng dụng rộng rãi ở nhiều cấp học và bậc học, cùng với việc xác định vai trò, tầm quan trọng của quản lý hoạt động dạy học và chỉ ra sự bất cập của quản lý đào tạo theo hệ thống lớp – bài truyền thống, cùng cách xây dựng các chương trình giáo dục và đào tạo của một số nước có nền giáo dục phát triển là những kinh nghiệm và bài học quý cho Việt Nam trước yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện, giáo dục và đào tạo để hội nhập quốc tế. Thứ ba, vấn đề quản lý hoạt động học tập của người học theo quan điểm giáo dục hiện đại đã có một số tác giả đề cập dưới dạng một yêu cầu dạy học. Song, những nghiên cứu này mới chỉ bàn đến ở các khía cạnh khác nhau của quá trình dạy học, mà chưa có nghiên
9 cứu cụ thể nào về quản lý hoạt động học tập theo hướng hiện đại, vì thế chưa được quan tâm nghiên cứu đầy đủ. Thứ tư, về vấn đề học tập của học viên đã có những công trình chuyên khảo, đề tài nghiên cứu. Nhưng quản lý hoạt động học tập theo hướng hiện đại mới chỉ được đề cập như là những nét chấm phá trong khi đó thực tiễn lại rất đang cần những nghiên cứu như vậy. Thứ năm, nhiều vấn đề liên quan đến quản lý hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực trong lĩnh vực cụ thể của từng cấp học, bậc học với nhiều cách tiếp cận khác nhau, ở những lĩnh vực với phạm vi nghiên cứu rộng, hẹp... là tiền đề đi sâu nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực. 1.3.2. Những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục giải quyết Thứ nhất, chuyển hoạt động học tập của học viên từ cách học theo niên chế kết hợp với học phần sang hoạt động học tập theo năng lực đầu ra là thực hiện bước đổi mới căn bản. Vì vậy, cần thiết phải làm sáng tỏ cơ sở lý luận, xây dựng khung năng lực đầu ra, xác định và chỉ ra những đặc trưng cùng các yếu tố tác động tới hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội. Thứ hai, tổ chức hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội là tạo sự sống động theo hướng mở có những đặc thù riêng. Cho nên, đòi hỏi phải tìm hiểu, đánh giá đúng thực trạng thực hiện hoạt động học tập và thực trạng quản lý hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực tạo ra cơ sở thực tiễn quan trọng nghiên cứu giải quyết vấn đề này. Thứ ba, từ cơ sở lý luận và thực trạng những nội dung nghiên cứu là cơ sở để đề xuất hệ thống các biện pháp quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực một cách khoa học, khả thi. Kết luận chương 1 Tổng quan các công trình, đề tài ngoài nước, trong nước và trong quân đội liên quan đề đề tài, có thể thấy vị trí, vai trò, tầm quan trọng của hoạt động học tập và quản lý hoạt động học tập là một quá trình, một khâu quan trọng và là nhân tố trực tiếp quyết định đến chất lượng học tập của người học. Vì vậy, cần có những công trình nghiên cứu về vấn đề này và làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn, đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động học tập của học viên theo
10 hướng phát triển năng lực một cách khoa học, khả thi phù hợp tính chất đặc thù các trường sĩ quan quân đội. Chương 2 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC 2.1. Hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực 2.1.1. Khái quát về hoạt động học tập và phát triển năng lực 2.1.1.1. Về mối quan hệ giữa hoạt động dạy và hoạt động học Dạy học là vấn đề quan trọng, hoạt động cơ bản nhất trong nhà trường, có mối liên hệ gắn bó tương tác giữa các thành tố: Mục tiêu dạy học; Nội dung dạy học; Phương pháp dạy học; Lực lượng dạy học (người thầy); Đối tượng dạy học (người học); Hình thức tổ chức dạy học; Điều kiện dạy học; Môi trường dạy học; Quy chế dạy học; Bộ máy quản lý việc dạy học. Theo lý luận dạy học hiện đại, dạy học có thể tiếp cận theo phương pháp luận: Hoạt động dạy học, quá trình dạy học, công nghệ dạy học… Luận án tiếp cận theo hướng hoạt động dạy học. Dạy học bao gồm hoạt động dạy của giáo viên (thầy) và hoạt động học của học sinh (trò). Hai hoạt động này có sự gắn kết chặt chẽ, mật thiết với nhau, tồn tại cho nhau và vì nhau nếu thiếu một trong hai thành tố trên thì quá trình dạy học không tồn tại. * Hoạt động dạy Hoạt động dạy của giáo viên là hoạt động của thầy tổ chức, điều khiển hoạt động học tập, giúp học sinh lĩnh hội tri thức, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo và những giá trị theo mục tiêu giáo dục đề ra. Hoạt động dạy bao gồm việc giáo viên tổ chức, điều khiển, hướng dẫn, đề ra các yêu cầu, điều chỉnh công việc truyền đạt, nhận thức học tập của học sinh, đảm bảo mối liên hệ ngược thông qua kiểm tra đánh giá kết quả. * Hoạt động học Hoạt động học của học sinh là hoạt động đặc trưng của loài người, có ý thức, có đối tượng nhằm mục đích lĩnh hội tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, những giá trị và phương thức tự học, hành động và phát triển bản thân. Thực chất hoạt động học là quá trình lĩnh hội tri thức
11 của trò dưới sự hướng dẫn của thầy nhằm biến đổi bản thân, để hình thành và hoàn thiện nhân cách. * Mối quan hệ giữa hoạt động dạy và hoạt động học Mối quan hệ biện chứng giữa hoạt động dạy và hoạt động học mang tính chất hai chiều, gồm hoạt động dạy và hoạt động học là hai mặt của một quá trình có mối liên hệ ngược, tác động qua lại và bổ sung cho nhau. Vì vậy, chỉ có sự phối hợp thống nhất biện chứng giữa người dạy và người học thì hoạt động dạy mới đạt kết quả. 2.1.1.2. Về hoạt động học tập Hoạt động học tập là hành động tự giác, tích cực của người học diễn ra dưới sự chỉ đạo hướng dẫn của người dạy nhằm chủ động lĩnh hội tri thức và phát triển bản thân. 2.1.1.3. Về năng lực, cấu trúc và phân loại năng lực * Quan niệm về năng lực Năng lực là khả năng làm chủ hệ thống kiến thức, kỹ năng, thái độ và vận hành (kết nối) chúng một cách hợp lý vào thực hiện thành công nhiệm vụ hoặc giải quyết hiệu quả vấn đề đặt ra của cuộc sống. * Cấu trúc của năng lực Khái quát chung, năng lực hay năng lực thực hiện thường được quan niệm là tổ hợp những kiến thức, kỹ năng, thái độ cần thiết để thực hiện thành công những công việc và nhiệm vụ trong thực tiễn hoạt động nghề nghiệp được cấu thành từ 3 yếu tố: tri thức, kỹ năng và các điều kiện tâm lý cho việc thực hiện hoạt động của cá nhân, trong đó kỹ năng được xem là yếu tố cốt lõi của năng lực. * Phân loại năng lực Phân loại năng lực là một vấn đề rất phức tạp, phụ thuộc vào quan điểm, tiêu chí phân loại. Vì thế, có nhiều cách phân loại năng lực. Tuy nhiên, hiện nay cách phân loại năng lực đang được sử dụng phổ biến trong khoa học giáo dục là phân năng lực thành hai loại chính: Năng lực chung và năng lực chuyên biệt. Luận án tiếp cận theo cách phân loại: Năng lực chung và năng lực chuyên biệt để nghiên cứu lý luận và thực tiễn. 2.1.1.4. Về năng lực người học và phát triển năng lực người học Năng lực người học là khả năng làm chủ những hệ thống kiến thức, kỹ năng, thái độ... phù hợp với lứa tuổi và vận hành (kết nối) chúng một cách hợp lý vào thực hiện thành công nhiệm vụ học tập.
12 Phát triển năng lực người học là hành động làm cho các năng lực chung và các năng lực chuyên biệt vận hành (kết nối) một cách hợp lý vào thực hiện thành công nhiệm vụ học tập. 2.1.1.5. Quan niệm về hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực Hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực là sự tiếp thu kiến thức, kỹ năng và những hiểu biết của người học làm cho các năng lực chung và các năng lực chuyên biệt vận hành một cách hợp lý vào thực hiện thành công nhiệm vụ học tập dưới sự chỉ đạo của người dạy trong điều kiện môi trường sư phạm. Học tập theo hướng phát triển năng lực luôn gắn liền với hoạt động, là cơ sở để tiến hành hoạt động một cách hiệu quả. Như vậy, năng lực chính là yếu tố làm nên sản phẩm của hoạt động, sản phẩm ấy tuỳ thuộc vào năng lực hay hệ thống các kỹ năng của con người. 2.1.2. Quan niệm về hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực 2.1.2.1. Vai trò của học viên trong hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực người học Vai trò của người học trong học tập theo hướng phát triển năng lực là: Trung tâm của hoạt động dạy học, người học biết trước mục tiêu học tập cần đạt được cùng với việc đề cao sự sáng tạo, cá biệt hóa việc tự học, tự nghiên cứu. 2.1.2.1. Đặc điểm tâm lý của học viên Đặc điểm về sự phát triển thể chất đã khá hoàn thiện năng lực chuyên môn đang từng bước hình thành. Đặc điểm hoạt động học tập là hoạt động cơ bản của học viên với những yêu cầu cao về tính tích cực. Đặc điểm về sự phát triển trí tuệ trong giai đoạn này là cảm giác và tri giác đã đạt mức độ của người lớn để phát triển năng lực cảm thụ. Sự phát triển của tự ý thức là một đặc điểm nổi bật trong sự phát triển nhân cách của học viên. Sự hình thành thế giới quan là nét chủ yếu trong tâm lý học viên vì họ đang có nhu cầu khám phá, tìm hiểu về thế giới. Xu hướng nghề nghiệp của học viên đã xuất hiện rõ nhu cầu lựa chọn vị trí xã hội cho bản thân trong tương lai. 2.1.2.2. Hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực
13 Hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực là hệ thống những hành động tự giác, tích cực trong lĩnh hội kiến thức, kỹ năng và hiểu biết của người học làm cho các năng lực chung và các năng lực chuyên biệt vận hành một cách hợp lý vào thực hiện thành công nhiệm vụ học tập dưới sự chỉ đạo của người dạy trong điều kiện môi trường sư phạm quân sự. Quan niệm trên chỉ ra: Một là, mục tiêu học tập được mô tả thông qua các năng lực, các kỹ năng mà người học cần rèn luyện và phát triển. Hai là, nội dung học tập phải được lựa chọn nhằm cung cấp cho người học những kiến thức, kỹ năng và hiểu biết để có thể thực hiện hoạt động nghề nghiệp theo các chuẩn năng lực đã xác định. Ba là, phương pháp và phương tiện học tập là những yếu tố đặc biệt quan trọng đối với học tập theo hướng phát triển năng lực. Bốn là, hình thức tổ chức học tập là sự vận động của nội dung học tập có ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động học tập theo năng lực đầu ra. Năm là, đánh giá kết quả học tập chú trọng khả năng vận dụng sáng tạo tri thức trong những tình huống khác nhau ; đánh giá phải giúp hướng dẫn, điều chỉnh cách dạy, cách học. Sáu là, điều kiện môi trường sư phạm quân sự là tổng hợp những yếu tố, những hoạt động học tập của học viên. Trong luận án này khi đề cập đến điều kiện môi trường sư phạm quân sự chủ yếu tập trung vào các yếu tố bên trong. Vì vậy, nhất thiết phải xây dựng khung năng lực của người học để tổ chức chỉ đạo, điều khiển hoạt động học tập đạt mục đích yêu cầu đề ra. 2.1.2.3. Năng lực đầu ra của học viên Năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội là hệ thống kiến thức, kỹ năng và thái độ của các học phần, môn học đã được lĩnh hội và chuyển hóa từ sự vận động tự giác, tích cực của người học dưới sự chỉ đạo của người dạy nhằm hình thành phát triển các năng lực chung và phát triển các năng lực chuyên biệt mà học viên có được sau quá trình dạy học; định hướng cho việc tổ chức các hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực người học. 2.2. Quản lý hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực 2.2.1. Khái quát chung về quản lý hoạt động học tập 2.2.1.1. Các khái niệm cơ bản * Quản lý
14 Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ của các thành viên trong tổ chức nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra của tổ chức. * Quản lý giáo dục Đề tài luận án tiếp cận quản lý giáo dục ở cấp độ vi mô được hiểu là hệ thống những tác động tự giác (có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống và hợp quy luật…) của chủ thể quản lý đến cán bộ quản lý, giảng viên, học viên và các lực lượng sư phạm, nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu đào tạo của nhà trường. * Quản lý nhà trường Quản lý nhà trường là hệ thống những tác động của chủ thể quản lý (hiệu trưởng) đến tập thể giáo viên, nhân viên, học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường. * Quản lý dạy học Là những tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý vào tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá quá trình truyền thụ kiến thức của người dạy và quá trình lĩnh hội kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo của người học đảm bảo cho quá trình quản lý đạt được mục tiêu dạy học. 2.2.1.2. Quản lý hoạt động học tập Quản lý hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực là phương thức của cán bộ quản lý, giảng viên sử dụng tổng hợp các tác động trong lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá hoạt động học tập để hình thành, phát triển các năng lực chung và năng lực chuyên biệt mà người học có được sau quá trình dạy học. 2.2.2. Về quản lý hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực Quản lý hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực là phương thức của cán bộ quản lý, giảng viên sử dụng tổng hợp các tác động trong lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá hoạt động học tập để hình thành, phát triển các năng lực chung và năng lực chuyên biệt mà người học có được sau quá trình dạy học. 2.2.3. Về quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực Quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội là phương thức của cán bộ quản lý, giảng viên sử dụng tổng hợp các tác động trong lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá hoạt động học tập nhằm hình thành, phát triển các
15 năng lực chung và năng lực chuyên biệt mà học viên có được sau quá trình dạy học. Mục đích quản lý nhằm làm cho hoạt động học tập được tổ chức theo kế hoạch đạt được mục tiêu đề ra. Chủ thể quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra là các tổ chức cá nhân với vai trò nhiệm vụ khác nhau; trong đề tài luận án này xác định là cán bộ quản lý, giảng viên và tự quản lý của từng học viên. Đối tượng quản lý là học viên, tập thể học viên và hoạt động học tập của họ chịu sự tác động, điều khiển của chủ thể quản lý. Phương pháp quản lý là cách thức tổ chức, chỉ đạo thực hiện các hình thức học tập, tập trung phương pháp hành chính quân sự; thuyết phục nêu gương và kích thích bằng vật chất, tinh thần. Thời gian quản lý là toàn bộ hoạt động học tập chính khóa, ngoại khóa diễn ra hành động học tập. Không gian quản lý là giảng đường, thao trường, bãi tập, đơn vị thực tập… 2.2.3. Nội dung quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực 2.2.3.1. Xây dựng và thực hiện kế hoạch hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội 2.2.3.2. Tổ chức bộ máy quản lý và tổ chức hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội * Tổ chức bộ máy quản lý và xây dựng cơ chế quản lý * Tổ chức khoa học hoạt động học tập theo năng lực đầu ra 2.2.3.3. Chỉ đạo bồi dưỡng các chủ thể quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội 2.2.3.4. Quản lý các điều kiện đảm bảo phục vụ cho hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội 2.2.3.5. Giám sát, kiểm tra đánh giá hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội 2.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động học tập của học viên theo hướng phát triển năng lực 2.3.1. Tác động từ xu thế phát triển mới của giáo dục và đào tạo Sự đổi mới của giáo dục sẽ tác động mạnh mẽ đến quản lý để nâng cao năng lực hợp tác và sức cạnh tranh đối với tổ chức, quản lý nói chung, quản lý hoạt động học tập của học viên nói riêng.
16 2.3.2. Tác động từ các điều kiện đảm bảo về cơ sở vật chất, kỹ thuật của công cụ và cơ chế tới hoạt động học tập của học viên Hoạt động học tập của học viên sẽ không thể diễn ra và đạt kết quả cao nếu không có các điều kiện phục vụ cho và cơ chế của bộ máy quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động học tập của học viên. 2.3.3. Tác động ảnh hưởng từ môi trường giáo dục tới hoạt động học tập của học viên Những tác động của môi trường giáo dục và đào tạo tới tâm sinh lý học viên là rất lớn, sự tác động này gắn bó hữu cơ với tính trội của yếu tố “hoạt động” trong học tập mang tính sáng tạo, linh hoạt của tuổi trẻ. 2.3.4. Tác động ảnh hưởng của kế hoạch học tập, của mục tiêu, nội dung và phương pháp học tập của học viên Kế hoạch học tập cũng như mục tiêu, nội dung và phương pháp là nhân tố quyết định chất lượng giáo dục và đào tạo tác động toàn diện, sâu sắc tới toàn bộ quy trình quản lý, tới nhận thức và hành động của chủ thể quản lý và đối tượng quản lý, đồng thời định hướng, điều khiển, chỉ đạo việc xác lập và thực hiện các biện pháp quản lý giáo dục. 2.3.5. Tác động từ năng lực của cán bộ quản lý, giảng viên tới hoạt động học tập của học viên Năng lực giảng dạy, quản lý trong quá trình dạy học của giảng viên được đánh giá bằng chất lượng bài giảng, tài nghệ sư phạm cùng kinh nghiệm thực tiễn, uy tín nghề nghiệp, sẽ trực tiếp tác động đến ý thức tự giác của học viên trong hoạt động học tập. 2.3.6. Tác động từ nhận thức và tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học viên trong hoạt động học tập Học viên với tư cách là chủ thể của quá trình học tập chịu trách nhiệm chính đối với hoạt động học tập. Vì vậy, các yếu tố bên trong như động cơ, hứng thú học tập... ảnh hưởng đến kết quả học tập. Kết luận chương 2 Quản lý hoạt động học tập của học viên theo hướng phát triển năng lực là quá trình lập kế hoạch, tổ chức chỉ đạo và kiểm tra, đánh giá hoạt động học tập để đảm bảo cho hoạt động học tập đạt được mục tiêu phát triển năng lực. Nội dung quản lý và chủ thể quản lý với vai trò, trách nhiệm khác nhau. Vì vậy, cần xác năng lực đầu ra của học viên ở các trường
17 sĩ quan quân đội cụ thể và xác định rõ những yếu tố tác động ảnh hưởng đến hoạt động học tập của học viên theo hướng phát triển năng lực để đạt được mục đích quản lý đặt ra. Chương 3 NHỮNG VẤN ĐỀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG SĨ QUAN QUÂN ĐỘI THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC 3.1. Tình hình giáo dục và đào tạo ở các trường sĩ quan quân đội 3.1.1. Khái quát hệ thống các trường sĩ quan quân đội Hệ thống các trường sĩ quan quân đội vừa là một tổ chức quân sự, vừa là cơ quan chuyên trách có trách nhiệm đào tạo đội ngũ cán bộ cho quân đội hoàn thành tốt nhiệm vụ trong mọi tình huống xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Hiện nay, Quân đội có 12 trường sĩ quan và trường đại học. 3.1.1. Đặc điểm về mô hình, mục tiêu giáo dục và đào tạo các trường sĩ quan quân đội 3.1.1.1. Đặc điểm về mô hình, mục tiêu 3.1.1.2. Đặc điểm về chương trình, nội dung 3.1.1.3. Đặc điểm về cơ cấu tổ chức 3.1.1.4. Đặc điểm về chủ thể quản lý 3.1.1.5. Đặc điểm về kết quả đào tạo 3.2. Những vấn đề chung về tổ chức, điều tra khảo sát thực trạng 3.2.1. Khái quát chung về tổ chức, điều tra khảo sát thực trạng 3.2.1.1. Mục đích khảo sát Nhằm đánh giá khách quan, trung thực thực trạng quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay, từ đó rút ra được mạnh, yếu làm cơ sở cho việc đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực mà luận án đang quan tâm. 3.2.1.2. Nội dung khảo sát Thực trạng hoạt động học tập của học viên ở một số trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực. Thực trạng quản lý hoạt động học tập của học viên ở một số trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực.
18 Thực trạng ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội. 3.2.1.3. Đối tượng thời gian và phạm vi khảo sát Đối tượng khảo sát 830 cán bộ quản lý, giảng viên và học viên. Cụ thể: Cán bộ quản lý 200 đồng chí; khoa giáo viên 150 đồng chí; Học viên 480 đồng chí từ năm thứ nhất đến năm thứ tư. Thời gian khảo sát từ học kỳ 2 năm học 2015 – 2016 và thu hồi vào tháng 8 năm 2017. 3.2.1.4. Phương pháp khảo sát Lập kế hoạch điều tra để trưng cầu ý kiến của cán bộ quản lý, giảng viên và học viên; quan sát học viên học tập, rèn luyện cả chính khóa và ngoại khóa; trao đổi, phỏng vấn theo chủ đề và xin ý kiến chuyên gia đánh giá và phân tích định tính, định lượng, thống kê suy luận rút ra nhận xét, kết luận đầy đủ, khách quan hơn về vấn đề nghiên cứu. 3.2.1.5. Đánh giá kết quả khảo sát Thiết kế làm 3 mức độ trả lời mỗi nội dung nghiên cứu. Tương ứng với 3 mức độ, quy ước cho 3 mức điểm tương ứng là: Mức cao nhất (M1): 3 điểm; mức trung bình (M2): 2 điểm; mức độ thấp nhất (M3): 1 điểm. 3.3. Thực trạng hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực 3.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên và học viên về hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực 3.3.1.1. Quan niệm về hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực 3.3.1.2. Nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của hoạt động học tập theo năng lực đầu ra 3.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội Hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội có tính chất độc đáo về mục đích và kết quả; bước đầu đã được cán bộ quản lý, giảng viên nhận thức đầy đủ và thực hiện nghiêm túc. Song, kết quả hoạt động học tập theo năng lực đầu ra chưa cao. 3.4. Thực trạng quản lý và ảnh hưởng của các yếu tố đến hoạt động học tập theo năng lực đầu ra
19 3.4.1. Thực trạng thực hiện các nội dung quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra 3.4.1.1. Thực trạng xây dựng và thực hiện kế hoạch học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội * Thực trạng xây dựng kế hoạch học tập của học viên * Thực trạng thực hiện kế hoạch học tập 3.4.1.2. Thực trạng tổ chức bộ máy và tổ chức hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội * Thực trạng tổ chức bộ máy quản lý hoạt động học tập * Thực trạng tổ chức hoạt động học tập theo năng lực đầu ra 3.4.1.3. Thực trạng chỉ đạo bồi dưỡng các chủ thể quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra 3.4.1.4. Thực trạng quản lý các điều kiện đảm bảo phục vụ cho hoạt động học tập theo năng lực đầu ra * Thực trạng chỉ đạo ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động học tập theo năng lực đầu ra * Thực trạng chỉ đạo xây dựng chính sách, tạo động lực thúc đẩy các chủ thể phát huy tốt vai trò học tập theo năng lực đầu ra 3.4.1.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội 3.4.2. Thực trạng ảnh hưởng của các yếu tố đến hoạt động học tập theo năng lực đầu ra 3.4.3. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra 3.4.3.1. Đánh giá chung Đánh giá hoạt động học tập và quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội đã chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức trong quản lý đào tạo theo tiếp cận năng lực. Đây là cơ sở để tác giả đề tài luận án đề xuất hệ thống các biện pháp quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội. 3.4.3.2. Nguyên nhân ưu điểm * Nguyên nhân khách quan Hiện nay, giáo dục và đào tạo đang có sự đổi mới căn bản, toàn diện từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện đảm bảo thực hiện. * Nguyên nhân chủ quan
20 Đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm, khắc phục khó khăn, hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao; học viên có động cơ, thái độ trách nhiệm học tập, rèn luyện tốt, tích cực tu dưỡng, phấn đấu giành kết quả cao. 3.4.3.3. Nguyên nhân khuyết điểm * Nguyên nhân khách quan Việc xây dựng các quy chế, quy định trong quản lý chưa được hoàn thiện, đổi mới, đồng bộ; việc bảo đảm các điều kiện, cơ sở vật chất và phương tiện phục vụ chưa đáp ứng kịp so với nhu cầu của thực tế; * Nguyên nhân chủ quan Tổ chức dạy học và quản lý hoạt động học tập vẫn dựa trên chương trình hiện hành, kế hoạch triển khai các chương trình bồi dưỡng cán bộ quản lý, giảng viên quản lý hoạt động học tập của học viên theo hướng phát triển năng lực còn thiếu và chưa đồng bộ. Kết luận chương 3 Nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên và học viên về học tập và quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra còn nhiều hạn chế, yếu kém, bất cập, nhất là việc bồi dưỡng các chủ thể quản lý hoạt động học tập của học viên ở các trường sĩ quan quân đội theo hướng phát triển năng lực. Những vấn đề thực tiễn đặt ra cần nhận thức đầy đủ, tìm ra cách giải quyết các vấn đề thực tiễn này sẽ là cơ sở đề xuất hệ thống các biện pháp quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội thực sự có hiệu quả và khả thi. Chương 4 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ VÀ KIỂM NGHIỆM CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP THEO NĂNG LỰC ĐẦU RA CỦA HỌC VIÊN Ở CÁC TRƯỜNG SĨ QUAN QUÂN ĐỘI 4.1. Hệ thống các biện pháp quản lý hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội 4.1.1. Kế hoạch hóa hoạt động học tập theo năng lực đầu ra của học viên ở các trường sĩ quan quân đội Thực hiện các nội dung của biện pháp này là đưa việc xây dựng và thực hiện hoạt động học tập theo hướng phát triển năng lực vào trong kế hoạch học tập để quản lý hiệu quả mục tiêu, nội dung,