Tóm tắt Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý tài chính của trường trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục

Chia sẻ: Trần Văn Ha | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài: “Quản lý tài chính của trường trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục” nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính và nâng cao chất giáo dục đào tạo ở trường THPT trong giai đoạn hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý tài chính của trường trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM –––––––––––––––––––––––––– ĐÀO HOÀNG TRƢỜNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9140114 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2019
Công trình được hoàn thành tại: TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN Ngƣời hƣớng dẫn 1: GS.TS Phạm Hồng Quang 2: TS. Lý Tiến Hùng Phản biện 1……………………………………………………. Phản biện 2…………………………………………………… Phản biện 3…………………………………………………… Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường họp tại: TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM – ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN Vào hồi…..giờ…..ngày…….tháng….năm…….. Có thể tìm hiểu luận án tại: - Thư viện Quốc gia; - Trung tâm Học liệu - ĐHTN; - Trường Đại học Sư phạm - ĐHTN.
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ 1. Đào Hoàng Trường (2019), “Kiện toàn bộ máy quản lý tài chính trong trường trung học phổ”, Tạp chí Giáo dục và Xã hội, số 95(156), tr. 70-74, 96. 2. Đào Hoàng Trường (2019), “Hoàn thiện hoạt động quản lý tài chính của trường trung học phổ thông trong giai đoạn hiện nay”, Tạp chí Quản lý Giáo dục, số 1, tr. 71-77. 3. Đào Hoàng Trường (2019), “Thực trạng quản lý tài chính trong các trường trung học phổ thông hiện nay”, Tạp chí Giáo dục, số 462, tr. 11-18, 23. 4. Đào Hoàng Trường (2018), “Vấn đề đổi mới cơ chế tài chính trong hoạt động giáo dục hiện nay”, Tạp chí Việt Nam hội nhập, số 65, tr. 13-17 5. Đào Hoàng Trường (2013), “Đổi mới giáo dục nghề nghiệp - thuận lợi và thách thức”, Tạp chí Giáo dục lý luận, số 196, tr. 52-55
1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài - Việt Nam đang trong quá trình hoàn thiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và chủ động hội nhập quốc tế. - Sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ, khoa học giáo dục trong cuộc cách mạng 4.0 với sự cạnh tranh quyết liệt trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội đòi hỏi giáo dục phải thực sự đổi mới. - Đảng và Nhà nước đã có chủ chương đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo trong đó chú trọng đổi mới cơ chế quản lý trong hệ thống giáo dục nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước. - Tăng quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình trường học là một trong những đột phá của đổi mới quản lý giáo dục ở Việt Nam. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay không phải trường THPT nào cũng có thể quản lý tài chính tốt nhằm góp phần thực hiện tốt mục tiêu chất lượng đào tạo, giáo dục. Công tác quản trị và đặc biệt là quản lý tài chính (QLTC) của nhiều trường còn thể hiện sự lỏng lẻo, kém hiệu quả, thậm chí còn rất hạn chế, đã vô tình tạo ra lãng phí, gây ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học trong Nhà trường. Chính vì vậy, trong khuôn khổ nghiên cứu luận án này nghiên cứu sinh (NCS) đã chọn và nghiên cứu đề tài: “Quản lý tài chính của trường trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục” nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính và nâng cao chất giáo dục đào tạo ở trường THPT trong giai đoạn hiện nay. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực tiễn QLTC của trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục, đề xuất các giải pháp QLTC của trường THPT để thực hiện tốt quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình của nhà trường đảm bảo tính hiệu quả, bền vững, minh bạch, công khai phục vụ cho việc nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường THPT hiện nay. 3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Hoạt động tài chính của trường THPT.
2 - Đối tượng nghiên cứu: Giải pháp QLTC của trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý tài chính của các trường THPT còn nhiều hạn chế, mức độ tự chủ và năng lực thực hiện trách nhiệm giải trình còn thấp, gây ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động giáo dục, đào tạo trong nhà trường, nếu đề xuất được các giải pháp QLTC theo hướng tăng cường tự chủ và trách nhiệm giải trình phù hợp và được thực hiện một cách đồng bộ thì sẽ mở rộng được nguồn thu, sử dụng có hiệu quả nguồn lực tài chính, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo trong nhà trường, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận về QLTC của Trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. - Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng QLTC trong các trường THPT trong bối cảnh đổi mới hiện nay. - Đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện QLTC theo hướng tăng cường tự chủ và trách nhiệm giải trình của các trường THPT. - Tổ chức khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp được đề xuất. 6. Phạm vi nghiên cứu - Địa bàn điều tra, khảo sát thực trạng và tổ chức khảo nghiệm được tôt chức nghiên cứu ở một số trường THPT đặc trưng cho vùng miền, thuộc các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hải Dương, Phú Thọ, Tuyên Quang, Đà Nẵng, Cần Thơ, TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Cà Mau. - Phạm vi thời gian: từ năm 2013 - 2017. - Phạm vi nội dung: Quản lý giáo dục là vấn đề rộng, liên quan đến nhiều lĩnh vực, nội dung khác nhau. Trong phạm vi nghiên cứu của luận án chỉ dừng ở việc xác lập cơ sở khoa học QLTC gắn với thực hiện tự chủ tài chính và trách nhiệm giải trình trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay: quản lý xây dựng quy chế/quy định tài chính; quản lý xây dựng kế hoạch tài chính; quản lý hoạt động thu-chi, quyết toán, kiểm tra, kiểm toán; thực hiện công khai, minh bạch gắn liền với tự chủ và trách nhiệm giải trình của các trường THPT.
3 7. Cách tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Cách tiếp cận - Tiếp cận lịch sử - logic để đánh giá lịch sử nghiên cứu vấn đề và hệ thống hóa tư liệu khoa học về hoạt động tài chính của các cơ sở giáo dục trước đây và hiện nay. - Tiếp cận mục tiêu: Định hướng của nhà nước là các cơ sở giáo dục ngày càng được tăng cường tính tự chủ và trách nhiệm giải trình về các hoạt động của nhà trường trong đó có hoạt động tài chính. Vì thế các trường THPT nghiên cứu đánh giá và hoàn thiện hoạt động quản lý tài chính của trường theo mục tiêu của nhà nước đề ra. - Tiếp cận thực tiễn: Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động quản lý tài chính và thực trạng hoàn thiện hệ thống quản lý tài chính ở các trường trung học phổ thông. 7.2. Các phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Phân tích, tổng hợp các văn bản quy phạm pháp luật (Luật, Nghị quyết, Nghị định, …), các nguồn tài liệu lý luận và thực tiễn có liên quan đến hoạt động quản lý tài chính ở trường học và hoàn thiện hoạt động quản lý tài chính ở các trường THPT. Các tài liệu được phân tích, đánh giá, nhận xét và trích dẫn phục vụ cho việc giải quyết các nhiệm vụ của đề tài. 7.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Sử dụng các phương pháp điều tra, phỏng vấn sâu, chuyên gia, tổng kết kinh nghiệm, nghiên cứu sản phẩm...để đánh giá thực trạng hoạt động quản lý tài chính ở trường THPT và thực trạng hoàn thiện hoạt động quản lý tài chính ở trường THPT. - Phương pháp điều tra khảo sát: + Tiến hành điều tra, thống kê để nắm được số liệu về thu chi cho các hoạt động giáo dục ở nhà trường THPT. + Tiến hành điều tra bằng phiếu hỏi để lấy ý kiến của cán bộ quản lý và giáo viên về hoạt động quản lý tài chính trong các trường THPT.
4 - Phương pháp chuyên gia Lấy ý kiến các chuyên gia để xây dựng khung lí thuyết, bộ công cụ điều tra, cũng như các giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý tài chính của các trường THPT. - Phương pháp phỏng vấn sâu Phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý tại các địa bàn nghiên cứu để làm rõ hơn những kết quả thu được qua bảng hỏi, đồng thời bổ sung thêm những thông tin cần thiết để phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Nghiên cứu hồ sơ, quy chế chi tiêu, kế hoạch, sổ sách, chứng từ kế toán… để đánh giá hoạt động quản lý tài chính của trường THPT trong quá trình thực thi nhiệm vụ. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Phân tích hồ sơ, sổ sách tổng hợp, theo dõi tài chính … để tìm hiểu thực trạng và kinh nghiệm trong hoạt động quản lý tài chính. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: + Nghiên cứu xây dựng kế hoạch quản lý thu chi tài chính ở trường THPT + Nghiên cứu tổ chức thực hiện và kiểm tra kế hoạch quản lý thu chi tài chính trong trường THPT - Phương pháp khảo nghiệm Tổ chức xin ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý, của Hiệu trưởng và của giáo viên về sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính của các trường THPT. 7.2.3. Phương pháp thống kê toán học: - Sử dụng các mô hình tính toán và thống kê mô tả để đánh giá kết quả điều tra thực trạng và kết quả khảo nghiệm. - Sử dụng phần mềm thống kê SPPS để xử lí số liệu. 8. Luận điểm bảo vệ - Tài chính là nguồn lực quan trọng góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả các hoạt động giáo dục ở trường THPT.
5 - Quản lý tài chính ở các trường THPT đã có đổi mới nhưng vẫn còn nhiều bất cập do vậy cần được thực hiện theo hướng tăng cường tự chủ và trách nhiệm giải trình. - Cần có những giải pháp cụ thể, đặc biệt là việc xây dựng bộ tiêu chí, chỉ số đánh giá quản lý tài chính ở trường THPT nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý tài chính trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. 9. Những đóng góp mới của luận án - Phân tích tổng hợp làm rõ khái niệm, bản chất, nội dung vấn đề trường học tự chủ, trách nhiệm giải trình của trường học khi tự chủ, tự chủ tài chính và trách nhiệm giải trình trong giáo dục trung học phổ thông, QLTC ở trường THPT theo hướng tăng cường tự chủ và trách nhiệm giải trình trong bối cảnh đổi mới giáo dục; Lựa chọn và xây dựng 5 tiêu chí khảo sát, đánh giá QLTC ở trường THPT theo cơ chế tự chủ. - Đánh giá thực trạng kết quả đạt được, những hạn chế và chỉ ra nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong QLTC ở trường THPT. - Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện QLTC ở trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục nhằm đảm bảo tính hiệu quả, bền vững, công khai, minh bạch và tự chủ của các nhà trường THPT trong hệ thống giáo dục quốc dân. 10. Bố cục của luận án Ngoài phần mở đầu, các chữ viết tắt, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận án được bố cục thành ba chương: - Chương 1: Quản lý tài chính của trường trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục. - Chương 2: Thực trạng quản lý tài chính của trường trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục. - Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính ở trường trung học phổ thông nhằm tăng cường tự chủ và trách nhiệm giải trình.
6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu quản lý tài chính trong giáo dục, đào tạo 1.1.2. Những nghiên cứu về phân cấp quản lý tài chính trong trường học 1.1.3. Đánh giá về tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.3.1. Kết quả chung từ các nghiên cứu 1.1.3.2. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu Từ tổng nquan vấn đề nghiên cứu cho thấy luận án cần tập trung giải quyết những vấn đề cơ bản sau: - Tiếp cận hướng nghiên cứu phù hợp, tập trung làm rõ những vấn đề trong QLTC của các trường phổ thông, kể cả trường công lập và trường tư thục trong bối cảnh hiện nay. Đó là tiếp cận quản lý tài chính trên khía cạnh thực hiện tự chủ và trách nhiệm giải trình; - Làm nổi bật các đặc điểm của quản lý tài chính trong giáo dục đó là không chỉ tính đến hiệu quả mà còn hướng đến trách nhiệm giải trình để đồng thời đạt được mục tiêu huy động được nhiều nguồn tài chính phát triển nhà trường và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo của nhà trường. - Đánh giá, phân tích, tổng hợp hệ thống hóa vai trò các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính của các trường trung học phổ thông. - Đề xuất giải pháp Quản lý tài chính của trường trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục. 1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài 1.3. Hoạt động tài chính ở trƣờng THPT 1.3.1. Ngân sách cho giáo dục phổ thông 1.3.1.1. Nguồn tài chính cho giáo dục trung học phổ thông hiện nay 1.3.1.2. Cơ chế phân bổ Ngân sách nhà nước cho các trường THPT 1.3.1.3. Chấp hành chi NSNN của các trường trung học phổ thông 1.3.2. Phân cấp quản lý tài chính đối với giáo dục trung học phổ thông
7 1.3.3. Tự chủ tài chính và trách nhiệm giải trình trong giáo dục trung học phổ thông Mối liên hệ giữa tự chủ, trách nhiệm giải trình được thể hiện ở mô hình: Tự chủ Tự chịu trách nhiệm giải Đánh giá trình Hình 1.1. Mô hình Tự chủ - tự chịu trách nhiệm trường học (Nguồn: SABER, WorldBank) 1.3.4. Định hướng công tác quản lý tài chính ở trường Trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục Thực hiện cơ chế tự chủ và trách nhiệm giải trình, đảm bảo công khai, minh bạch, dưới sự giám sát của các chủ thể quản lý trong nhà trường, của Nhà nước và của xã hội đối với cơ sở giáo dục. 1.4. Nội dung quản lý tài chính ở trƣờng trung học phổ thông theo hƣớng tăng cƣờng tự chủ và trách nhiệm giải trình 1.4.1. Xây dựng quy định/quy chế (quy chế tài chính nội bộ) 1.4.2. Xây dựng kế hoạch tài chính gắn với kế hoạch hoạt động của nhà trường 1.4.3. Quản lý Thu - Chi, Báo cáo tài chính, Báo cáo quyết toán 1.4.4. Kiểm tra tài chính nội bộ, kiểm toán 1.4.5. Thực hiện công khai, minh bạch về tài chính 1.5. Tiêu chí đánh giá quản lý tài chính trƣờng trung học phổ thông Xây dựng thang đo gồm 5 tiêu chí cụ thể như sau:
8 Tiêu chí 1: Xây dựng quy định, quy chế Tiêu chí 2: Xây Tiêu chí 5: Thực dựng kế hoạch hiện công khai, tài chính gắn với minh bạch về tài kế hoạch hoạt chính động của nhà trường Tiêu chí 3: Quản Tiêu chí 4: Kiểm lý Thu - Chi, Báo tra tài chính nội cáo tài chính, bộ, kiểm toán Báo cáo quyết toán 1.6. Các nhân tố ảnh hƣởng đến hoạt động quản lý tài chính trong các trƣờng trung học phổ thông KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 Trong Chương I, thông qua nghiên cứu tổng quan, luận án đã tiếp cận với các nghiên cứu của các tác giả nước ngoài và trong nước về quản lý tài chính trong nhà trường và phân cấp quản lý tài chính nói chung, quản lý tài chính trong các trường học phổ thông nói riêng. Từ đó NCS đã tiếp thu được các kết quả nghiên cứu hữu ích, đúc rút được những kinh nghiệm quý giá của các nhà khoa học, các chuyên gia về lĩnh vực quản lý tài chính, xác định được những vấn đề cần nghiên cứu của đề tài khoa học của mình làm tiền đề xây dựng cơ sở lý luận cho luận án. Luận án cũng đã làm rõ những định hướng, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về quản lý tài chính cho giáo dục, đào tạo nói chung, các trường học phổ thông nói riêng. Đặc biệt xu hướng về tăng cường tự chủ, trách nhiệm giải trình về tài chính của nhà trường. Trong Chương này, NCS đã nghiên cứu làm rõ các nội dung về quản lý tài chính trong các trường phổ thông trong bối cảnh hiện nay
9 là quản lý tài chính theo hướng tự chủ và trách nhiệm giải trình; xây dựng hệ thống các Tiêu chí đánh giá quản lý tài chính trong trường THPT, làm cơ sở tiến hành khảo sát, đánh giá làm rõ thực trạng công tác quản lý tài chính ở trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. Chƣơng 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH CỦA TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 2.1. Kinh nghiệm quốc tế về quản lý tài chính ở trƣờng trung học phổ thông 2.1.1. Mô hình quản lý tài chính trường trường học theo tiếp cận tổng thể hướng tới cải thiện chất lượng giáo dục - SABER * Các mục tiêu của tài chính trƣờng học SABER Sơ đồ mục tiêu SABER được thể hiện như hình sau: Bảo đảm nguồn lực cơ bản cho học tập Quản lý Giám sát nguồn lực điều kiện học hiệu quả tâp và đầu ra Tài chính trường học Cung cấp giám sát nguồn lực tốt cung cấp các hơn cho HS dịch vụ KK Công khai, minh bạch ngân sách Hình 2.1. Các mục tiêu của tài chính trường học (Nguồn: SABER, WorldBank) 2.1.2. Kinh nghiệm phân cấp quản lý trường học của một số nước Châu Á 2.1.2.1. Đối với các trường công
10 2.1.2.2. Đối với các trường tư 2.1.3. Kinh nghiệm quản lý tài chính và tự chủ tài chính trong giáo dục phổ thông của các nước Châu Á Một là: Sau khi chuyển cơ chế hoạt động tăng quyền tự chủ và trách nhiệm cho các trường học phổ thông, cần đẩy mạnh quá trình thay đổi mô hình quản trị vốn tại nhà trường. Hai là: Xác định được nội dung cơ bản của tự chủ, các trường thiết lập được một khung quản trị năng động, tự chủ, độc lập để có thể tạo ra được môi trường học tập thuận lợị nhất trong điều kiện cạnh tranh lành mạnh và phát huy năng lực của nhà trường. Ba là: Thực hiện tốt cơ chế tài chính trong nhà trường. Bốn là: Thực hiện đa dạng hóa nguồn tài chính đầu tư cho giáo dục phổ thông, thực hiện các biện pháp khuyến khích và hỗ trợ tài chính cho sự phát triển của các cơ sở giáo dục tư nhân bằng các biện pháp: miễn thuế, hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách; phân cấp mạnh cho chính quyền địa phương về chi NSNN cho giáo dục. 2.1.4. Bài học kinh nghiệm đối với việc tự chủ, tự chịu trách nhiệm tài chính cho các trường phổ thông ở Việt Nam Thứ nhất: Cán bộ lãnh đạo, quản lý cần thực sự hiểu rõ cách thức thực hiện quản lý tài chính theo hướng tự chủ và tự chịu trách nhiệm; Thứ hai: Thực hiện quản lý tài chính theo định hướng tự chủ và tự chịu trách nhiệm cần sự ủng hộ, thống nhất cao giữa các thành viên tham gia quản lý; Thứ ba: Cán bộ, giáo viên nhà trường phải có trách nhiệm và quyền hạn trong các hoạt động quản lý tài chính của trường học; Thứ tư: Nhà trường phải được coi là một đơn vị độc lập trong việc lập kế hoạch, dự toán và ra quyết định về mọi hoạt động quản lý tài chính. Thứ năm: Coi trọng xây dựng cơ cấu bộ máy quản lý tài chính mềm dẻo, kinh hoạt. Thứ sáu: Lựa chọn mô hình quản lý phù hợp nhất với điều kiện nhà trường và hoàn cảnh kinh tế xã hội của từng địa phương trong việc thực hiện cơ chế quản lý tài chính theo hướng tự chủ, tự chịu trách nhiệm.
11 2.2. Tình hình và quy mô giáo dục trung học phổ thông 2.3. Cơ chế phân bổ chi tiêu giáo dục trung học phổ thông 2.3.1. Cơ chế, chính sách về xã hội hoá nguồn lực đầu tư cho giáo dục Đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục là chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước về đầu tư phát triển giáo dục trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. 2.3.2. Cơ chế phân bổ ngân sách nhà nước cho giáo dục trung học phổ thông 2.3.2.1. Cơ chế phân bổ chi thường xuyên 2.3.2.2. Cơ chế phân bổ chi đầu tư 2.3.2.3. Một số bất cập trong cơ chế phân bổ ngân sách cho giáo dục THPT 2.2.3. Quy mô và cơ cấu chi ngân sách cho giáo dục trung học phổ thông Quy mô và tốc độ tăng chi NSĐP cho GDĐT đều có xu hướng tăng trong giai đoạn 2013-2017. Hình 2.3. Chi ngân sách nhà nước cho lĩnh vực GDĐT giai đoạn 2013 - 2017 (Nguồn: Báo cáo của Vụ Kế hoạch - Tài chính, Bộ GDĐT năm 2018)
12 Hình 2.4. Phân bổ chi N NN cho các bậc học mầm non và phổ thông giai đoạn 2013-2017 (Nguồn: Báo cáo của Vụ Kế hoạch - Tài chính, Bộ GDĐT năm 2018) Đơn vị: Tỷ đồng Hình 2.5. Trung bình tổng chi ngân sách nhà nước cho GDĐT và xã hội hóa giáo dục giai đoạn 2013 - 2017 (Nguồn: Báo cáo của Vụ Kế hoạch - Tài chính, Bộ GDĐT năm 2018)
13 Bảng 2.3. Cơ cấu chi NSNN cho giáo dục Năm STT Nội dung chi 2013 2014 2015 2016 2017 1 Tổng chi (%) 100 100 100 100 100 2 Chi xây dựng 17,7 18,0 18,1 18,3 17,9 cơ bản (%) 3 Chi thường 82,3 82 79,9 79,7 82,1 xuyên (%) (Nguồn: Báo cáo của Vụ Kế hoạch - Tài chính, Bộ GDĐT năm 2018) Như vậy, nguồn NSNN cấp cho các cơ sở giáo dục được thực hiện chủ yếu cho hoạt động chi thường xuyên, chiếm từ 79,7% đến 82% tổng chi; chi cho xây dựng cơ bản chỉ dưới 18,4% tổng chi. 2.3.4. Mức chi ngân sách cho giáo dục trung học phổ thông cho một học sinh 2.4. Thực trạng công tác quản lý tài chính tại các trƣờng trung học phổ thông hiện nay 2.4.1. Giới thiệu tổ chức khảo sát 2.4.2. Đánh giá về công tác xây dựng quy định/quy chế tài chính 5. VIỆC THỰC THI CÁC QUY 8,5 30,4 14,6 ĐỊNH QUY CHẾ CÓ HỢP LÝ 7,8 38,7 4. TIẾP THU ĐIỀU CHỈNH CHO 7 19,9 14 PHÙ HỢP VỚI YÊU CẦU… 26 33,2 3. XIN Ý KIẾN CỦA CÁC BỘ 4,9 23,5 38,9 PHẬN TRONG NHÀ TRƯỜNG… 11,4 21,4 2. PHỔ BIẾN, CÔNG KHAI CÁC 14 27,9 29,2 QUY ĐỊNH QUY CHẾ VỀ TÀI… 13,3 15,6 1. BAN HÀNH CÁC QUY 9,9 36,2 21,4 CHẾ/QUY ĐỊNH: ĐỀ ÁN TỰ… 12,9 19,7 0 10 20 30 40 50 Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Biểu đồ 2.1. Kết quả đánh giá công tác xây dựng các quy định, quy chế tài chính
14 Kết quả khảo sát ở bảng trên cho thấy, việc Ban hành các quy định/quy chế tài chính và Phổ biến, công khai các quy định, quy chế về tài chính được đánh giá là thực hiện tốt nhất (có điểm trung bình là 3,11). Các tiêu chí còn lại điểm đánh giá đều thấp. 2.4.3. Đánh giá về xây dựng kế hoạch tài chính gắn với kế hoạch hoạt động của nhà trường 4. Sự tham gia của Hội đồng trường 3. Phân bổ ngân sách cho các hoạt động của trường 2. Huy động sự tham gia của giáo viên, nhân viên trong lập dự toán gắn với kế hoạch hoạt động và… 1. Thu thập thông tin lập phục vụ lập kế hoạch, dự toán tài chính 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 Biểu đồ 2.2. Đánh giá về xây dựng kế hoạch tài chính gắn với kế hoạch hoạt động của nhà trƣờng Nhìn chung, các nội dung khảo sát đều đánh giá việc thực hiện xây dựng kế hoạch tài chính gắn với nhiệm vụ của các trường chưa đạt yêu cầu, đa số các nội dung đạt dưới mức trung bình trong thang điểm quy định (5 điểm), cao nhất cũng chỉ ở trên mức trung bình trong thang điểm quy định.
15 2.4.4. Quản lý thu chi, Báo cáo tài chính, Báo cáo quyết toán 5. Thực hiện báo cáo… 4. Thực hiện báo cáo… 3. Quản lý tiền mặt 2. Quản lý Sổ sách,… 1. Chấp hành dự toán… 0 10 20 30 40 50 60 1. Chấp 4. Thực hành dự 2. Quản 5. Thực hiện báo toán ngân lý Sổ 3. Quản hiện báo cáo tài sách về sách, lý tiền cáo quyết chính nguồn chứng từ mặt toán theo tháng, thu, các kế toán quy định quý, năm khoản chi Mức độ đánh giá 1,5 1,1 2,3 3,2 13,7 Mức độ đánh giá 38,3 47,1 4,2 39,7 41,4 Mức độ đánh giá 37,6 12,7 49,3 27,3 18,6 Mức độ đánh giá 13,7 21,8 30,4 23,5 13,3 Mức độ đánh giá 8,9 17,3 13,7 6,3 12,9 Biểu đồ 2.3. Đánh giá về Quản lý thu chi, Báo cáo tài chính, Báo cáo quyết toán ở các trƣờng THPT Cả 5 nội dung được đánh giá mới đạt ở mức độ trung bình khá, trong đó Thực hiện báo cáo quyết toán tài chính theo quy định được cho là tốt nhất nhưng có điểm trung bình mới chỉ là 3,30.
16 2.4.5. Đánh giá về kiểm tra tài chính nội bộ, kiểm toán 60 50 40 30 20 10 0 1.Xây dựng kế hoạch 2. Bố trí lực lượng 3. Tổ chức thực hiện kiểm tra, kiểm toán tài tham gia kiểm tra, xử lý kết quả kiểm tra, chính kiểm toán tài chính kiểm toán tài chính Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Biểu đồ 2.4. Đánh giá về kiểm tra tài chính nội bộ, kiểm toán Kết quả khảo sát kiểm tra tài chính nội bộ, kiểm toán cho thấy tất cả 3 nội dung được khảo sát đều đánh giá đã thực hiện ở mức độ kém; điểm của tất cả các yếu tố này đều đạt ở mức dưới trung bình (2.49 – 2.26 – 1.98) của thang điểm đánh giá (5.0 điểm). 2.4.6. Đánh giá thực hiện công khai, minh bạch về tài chính 5. Sự tham gia của Hội đồng nhà… 4. Công khai kết quả kiểm toán 2. Công khai các khoản chi theo từng… 1. Công khai mức thu học phí và các… 0 10 20 30 40 50 60 70 Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Mức độ đánh giá Biểu đồ 2.5. Đánh giá thực hiện công khai, minh bạch tài chính
17 Trong 8 nội dung, nội dung được đánh giá tốt nhất cũng chỉ đạt điểm trung bình 2,8/5,0. Điều này cho thấy sự tham gia của các tổ chức đoàn thể trong công khai tài chính đã được chú ý, nhưng chưa đạt yêu cầu minh bạch trong QLTC. 2.5. Đánh giá các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý tài chính của các trƣờng trung học phổ thông 4. Nhận thức về tầm quan trọng của tự chủ và trách nhiệm giải trình trong… 3. Năng lực quản lý của cán bộ quản lý tài chính ở trường trung học phổ thông 2. Cơ chế, chính sách về phân cấp, QLTC 1. Tình hình kinh tế - xã hội ở địa phương 3,6 3,7 3,8 3,9 4 4,1 4,2 4,3 3. Năng lực quản lý 4. Nhận thức về 1. Tình hình kinh 2. Cơ chế, chính của cán bộ quản lý tầm quan trọng của tế - xã hội ở địa sách về phân cấp, tài chính ở trường tự chủ và trách phương QLTC trung học phổ nhiệm giải trình thông trong trường THPT TB 3,93 3,83 4,24 4,16 Biểu đồ 2.6. Đánh giá các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý tài chính của các trƣờng trung học phổ thông Kết quả khảo sát cho thấy vai trò của các nhân tố là cực kỳ quan trọng trong hoạt động tài chính và quản lý tài chính của các trường THPT. 2.6. Đánh giá chung về hoạt động quản lý tài chính ở các trƣờng trung học phổ thông hiện nay 2.6.1. Ưu điểm 1- Nhìn chung, các trường THPT đã chú ý kiện toàn, xây dựng bộ máy quản lý hoạt động tài chính tương đối hiệu quả; 2- Các trường THPT đã triển khai thực hiện Nghị định 16/2015/NĐ-CP, ngày 14/02/2015 của Chính phủ về giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các trường;