Tóm tắt luận án Tiến sĩ Sử học: Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở tỉnh Bắc Giang từ năm 1997 đến năm 2015

Chia sẻ: Quenchua Quenchua | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu luận án làm rõ những thành tựu, hạn chế, tác động của quá trình đó đến tình hình kinh tế, xã hội và an ninh - quốc phòng ở địa phương; bước đầu rút ra một số kinh nghiệm lịch sử từ quá trình thực hiện chuyển dịch chuyển dịch cơ cấu kinh tế của địa phương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận án Tiến sĩ Sử học: Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở tỉnh Bắc Giang từ năm 1997 đến năm 2015

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN THỊ VÂN QUÁ TRÌNH CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ Ở TỈNH BẮC GIANG TỪ NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2015 Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam Mã số: 9 22 90 13 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ SỬ HỌC HÀ NỘI – NĂM 2018
Công trình được hoàn thành tại: Khoa sử học – Học viên Khoa học xã hội – Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS Vũ Quang Hiển Phản biện 1: PGS.TS Hoàng Hồng Phản biện 2: PGS.TS Trần Đức Cường Phản biện 3: PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện họp tại: Học viện Khoa học xã hội vào hồi…… giờ……phút, ngày……tháng……năm…………… Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: Thư viện Quốc gia Việt Nam Thư viện Học viện khoa học xã hội
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Bắc Giang là một tỉnh trung du miền núi phía Bắc, được tái lập tỉnh năm 1997 (tách ra từ tỉnh Hà Bắc). Thực hiện đường lối đổi mới, Bắc Giang đã huy động mọi nguồn lực, phấn đấu đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế (CCKT) theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa(CNH, HĐH), phát triển bền vững.Tuy nhiên, do còn nhiều khó khăn, điểm xuất phát với nền kinh tế thuần nông; công nghiệp và dịch vụ phát triển chậm, chưa tương xứng với tiềm năng và thế mạnh của tỉnh. Qua khảo sát và nghiên cứu thực tế ở Bắc Giang cho thấy, việc triển khai các hoạt động chuyển dịch CCKT ở một số địa bàn còn nhiều bất cập, chưa tạo ra được tốc độ chuyển dịch CCKT mạnh, hiệu quả kinh tế vẫn chưa cao. Điều đó cho thấy, yêu cầu về chuyển dịch CCKT là rất cần thiết, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế và nguyện vọng của nhân dân trong tỉnh. Quá trình chuyển dịch CCKT ở tỉnh Bắc Giang đã xuất hiện những vấn đề cần phân tích, giải đáp và làm sáng tỏ cơ sở khoa học cho việc giải quyết những vấn đề về nhận thức và hoạt động thực tiễn đối với sự phát triển kinh tế của tỉnh hiện nay. Với ý nghĩa đó, tôi quyết định chọn đề tài “Quá trình chuyển dịch CCKT ở tỉnh Bắc Giang từ năm 1997 đến năm 2015” để nghiên cứu nhằm tổng kết vấn đề này từ góc độ lịch sử ở Bắc Giang, nhận diện được những thành công, đặc điểm, ý nghĩa và những điểm hạn chế, khó khăn cùng các nguyên nhân của nó, để từ đó có thể cung cấp cứ liệu lịch sử cho việc 1
hoạch định những giải pháp đẩy mạnh chuyển dịch CCKT ở địa phương trong thời gian tiếp theo. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án 2.1. Mục đích: - Làm sáng tỏ quá trình chuyển dịch CCKT ở Bắc Giang qua những bước khác nhau từ năm 1997 đến năm 2015; - Làm rõ những thành tựu, hạn chế, tác động của quá trình đó đến tình hình kinh tế, xã hội và an ninh - quốc phòng ở địa phương; - Bước đầu rút ra một số kinh nghiệm lịch sử từ quá trình thực hiện chuyển dịch CCKT của địa phương. 2.2. Nhiệm vụ: - Sưu tầm, xử lý và đánh giá tổng quan các tài liệu có liên quan đến quá trình chuyển dịch CCKT của Việt Nam nói chung và của tỉnh Bắc Giang nói riêng. - Phân tíchcác yếu tố tác động đến chuyển dịch CCKT và quá trình chuyển dịch CCKT ở tỉnh Bắc Giang theo hai khoảng thời gian: Từ năm 1997 đến năm 2005 vàtừ năm 2006 đến năm 2015. - Đánh giá những thành quả và hạn chế của quá trình chuyển dịch CCKT của tỉnh;chỉ ra những đặc điểm và tác động của quá trình đó đối với kính tế - xã hội của địa phương. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án 3.1. Đối tượng nghiên cứu: Sự chuyển dịch CCKT của tỉnh Bắc Giang trên các mặt: cơ cấu ngành kinh tế, cơ cấu vùng kinh tế và cơ cấu thành phần kinh tế. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về thời gian: từ năm 1997 đến năm 2015 -Về không gian: Đề tài nghiên cứu về tỉnh Bắc Giang, bao gồm thành phố Bắc Giang trực thuộc tỉnh, 9 huyện trên địa 2
bàn của tỉnh. Tuy nhiên, đề tài cũng so sánh với cả nước, các tỉnh trong khu vực trung du và miền núi phía Bắc và một một số tỉnh lân cận như Bắc Ninh, Vĩnh Phúc để thấy được sự chuyển dịch CCKT của Bắc Giang trong bức tranh chung của CCKT vùng và trên cả nước. - Về nội dung:Đề tài nghiên cứu chuyển dịch về cơ cấu ngành, thành phần, vùng kinh tế cùng những vấn đề có liên quan như cơ cấu đầu tư, cơ cấu lao động… trong mối quan hệ chặt chẽ với nhau. 4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Cơ sở phương pháp luận: Đề tài được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận sử học; phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam. 4.2. Phương pháp nghiên cứu: Đề tài sử dụng phương pháp lịch sử kết hợp với phương pháp logic. Ngoài ra, đề tài còn sử dụng phương pháp phân tích, so sánh, thống kê, điều tra thực địa... 5. Đóng góp mới về khoa học của luận án - Trình bày có hệ thống những yếu tố chi phối sự chuyển dịch CCKTở tỉnh Bắc Giang: điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội; tình hình chuyển dịch CCKT trước năm 1997, những quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước và Đảng bộ tỉnh Bắc Giang. - Trình bày quá trình thực hiện chuyển dịch CCKT từ năm 1997 đến năm 2015, gắn với những kết quả cụ thể của mỗi giai đoạn. - Rút ra những nhận xét về những thành tựu, hạn chế và những tác động của quá trình chuyển dịch CCKT ở tỉnh Bắc Giang. 3
- Cung cấp cho đọc giả, những nhà nghiên cứu nguồn tư liệu khách quan, phong phú về quá trình chuyển dịch CCKT của tỉnh Bắc Giang từ năm 1997 đến năm 2015. 6.Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án 6.1.Ý nghĩa lý luận - Làm rõ những vấn đề mang tính lý luận về quá trình chuyển dịch CCKT tỉnh Bắc Giang từ năm 1997 đến năm 2015; đặc điểm, ý nghĩa của quá trình đó. Từ đó, đề xuất các giải pháp thúc đẩy chuyển dịch CCKT của tỉnh trong những năm tiếp theo 6.2. Ý nghĩa thực tiễn - Kết quả nghiên cứu có thể làm tài liệu tham khảo cho các sở, ban, ngành của tỉnh, dùng để viết lịch sử địa phương, làm tài liệu giảng dạy lịch sử địa phương. 7. Cơ cấu của luận án Ngoài các phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, Luận án được chia thành 4 chương: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến nội dung luận án Chương 2: Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở tỉnh Bắc Giang từ năm 1997 đến năm 2005 Chương 3: Chuyển dịch cơ cấu kinh tếở tỉnh Bắc Giang từ năm 2006 đến năm 2015 Chương 4: Một số nhận xét và vấn đề đặt ra 4
Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan đến nội dung luận án 1.1.1. Nhóm công trình nghiên cứu về kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở Việt Nam Trên phạm vi cả nước cũng như ở các vùng, các địa phương đã có nhiều công trình của các nhà khoa học nghiên cứu về kinh tế và chuyển dịch CCKT ở Việt Nam ở nhiều góc độ khác nhau. Tập trung vào nhiệm vụ nghiên cứu chính của đề tài, tác giả luận án đã tìm hiểu, nghiên cứu các công trình viết về kinh tế và chuyển dịch CCKT ở Việt Nam trong những năm đổi mới, không chỉ có những nội dung liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu, mà còn cung cấp cho tác giả tư duy và phương pháp nghiên cứu đề tài. 1.1.2. Nhóm công trình nghiên cứu về kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở Bắc Giang Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đề tài cũng quan tâm và chú trọng tìm hiều các cuốn sách và công trình đã được công bố về Bắc Giang có liên quan đến đề tài luận án.Các công trình nghiên cứu đã cung cấp những tư liệu lịch sử cần thiết, quan trọng giúp tác giả tái hiện lại quá trình chuyển dịch CCKT của tỉnh. 5
1.2. Đánh giá chung các công trình đã nghiên cứu có liên quan đến đề tài và những vấn đề luận án cần đi sâu nghiên cứu 1.2.1. Những vấn đề luận án kế thừa từ các công trình nghiên cứu trước Trên từng góc độ nghiên cứu, các công trình đó đã cung cấp những số liệu đáng quan tâm cho các nhà nghiên cứu, có giá trị đối với việc thực hiện luận án này. Đó là những kết quả nghiên cứu có giá trị, có thể kế thừa và phát triển.Tuy nhiên, các kết quả nghiên cứu chủ yếu tập trung vào nghiên cứu sựchuyển dịch CCKT của Việt Nam nói chung và ở một số vùng kinh tế trọng điểm, có điều kiện thuận lợi, có điểm xuất phát cao khi tiến hành triển khai thực hiện chuyển dịch CCKT. Tại từng tỉnh, hoặc từng vùng kinh tế - lãnh thổ thuộc những địa bàn khó khăn, kết cấu hạ tầng và trình độ dân trí thấp, chưa có nhiều các công trình được đề cập tới. Thông qua việc tìm hiểu, nghiên cứu các công trình trên, tác giả luận án không những tiếp thu được một số tư liệu và kiến thức cần thiết để có thể hình thành những hiểu biết chung, giúp tác giả đi sâu nghiên cứu đề tài mà còn là nguồn tư liệu để đối chiếu, so sánh và học hỏi được phương pháp luận, cách tiếp cận vấn đề trong khi trình bày luận án.Những công trình nghiên cứu về kinh tế và chuyển dịch CCKT ở tỉnh Bắc Giang có giá trị tham khảo tốt, cung cấp những tư liệu quý, những gợi mở quan trọng giúp cho tác giả trong quá trình nghiên cứu. Nhìn chung, tình hình nghiên cứu vấn đề cho thấy, nhiều công trình có giá trị về mặt tư liệu và đã gợi mở được nhiều vấn đề có sức lôi cuốn, những công trình công bố đều xuất phát từ góc độ kinh tế và lịch sử với nhiều mức độ khác nhau 6
đã cung cấp những cơ sở cần thiết về lý luận, thực tiễn và phương pháp để đi sâu nghiên cứu đề tài luận án. Tuy nhiên cho đến nay, tác giả luận án chưa tìm thấy có công trình nào thuộc mã số lịch sử Việt Nam trùng với tên của đề tài, chưa có công trình sử học nào nghiên cứu một cách đầy đủ, có hệ thống và toàn diện về sự chuyển dịchCCKT ở tỉnh Bắc Giang trong thời kỳ từ khi tái lập tỉnh năm 1997 đến năm 2015.Vì vậy, tác giả lựa chọn vấn đề này nhằm vừa đảm bảo tính mới, vừa đảm bảo tính khoa học và tính lịch sử của đề tài. Trong quá trình nghiên cứu, tác giả sẽ kế thừa những kết quả nghiên cứu trước đây để tiếp cận và hoàn thiện đề tài “Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ở tỉnh Bắc Giang từ năm 1997 đến năm 2015”. 1.2.2.Những vấn đề luận án cần đi sâu nghiên cứu Kế thừa, phát huy thành tựu của các nhà nghiên cứu đi trước, đồng thời, so với mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu của luận án, những công trình nêu trên còn để lại những khoảng trống mà luận án phải tiếp tục giải quyết. Thứ nhất, những yếu tố tác động tới CCKT và chuyển dịch CCKT của tỉnh Bắc Giang từ khi tái lập tỉnh đến năm 2015: về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên của tỉnh; về thực trạng kinh tế, CCKT của tỉnh thời điểm tái lập tỉnh; về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước trong phát triển kinh tế - xã hội nói chung, ở vùng kinh tế trung du miền núi phía Bắc, và một số chính sách đặc thù ở Bắc Giang; sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh đối với chuyển dịch CCKT… Thứ hai, quá trình chuyển dịch CCKT ở tỉnh Bắc Giang từ ngày tái lập tỉnh 1997 đến năm 2015, bao gồm chuyển dịch cơ cấungành kinh tế, chuyển dịch cơ cấu thành phần kinh tế, 7
chuyển dịch cơ cấuvùng kinh tế; đặc điểm, mạch chủ đạo của quá trình đó; tính phù hợp của bước chuyển đó và định hướngphát triển trong tương lai… Thứ ba, kết quả của quá trình chuyển dịch CCKT ở Bắc Giang (1997 - 2015); tác động của quá trình đó đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. 8
Chương 2 CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ Ở TỈNH BẮC GIANG TỪ NĂM 1997 ĐẾN NĂM 2005 2.1. Bối cảnh lịch sử và các yếu tố tác động đến chuyển dịch cơ cấu kinh tếở tỉnh Bắc Giang 2.1.1. Khái quát hoàn cảnh lịch sử khi tái lập tỉnh Bắc Giang Sau khi tái lập, Bắc Giang có 10 đơn vị hành chính cấp huyện gồm: Thị xã Bắc Giang và 09 huyện. Khi mới tái lập, Bắc Giang vẫn là một tỉnh nghèo, điểm xuất phát thấp, CCKT lạc hậu. 2.1.2. Các yếu tố tác động đến chuyển dịch cơ cấu kinh tếở tỉnh Bắc Giang Quá trình chuyển dịch CCKT của cả nước nói chung, của các địa phương cũng như tỉnh Bắc Giang nói riêng đều luôn chịu sự tác động của các yếu tố về điều kiện tự nhiên; điều kiện về hạ tầng cơ sở, xã hội; đường lối phát triển kinh tế của Đảng trong thời kỳ đổi mới và chủ trương của Đảng bộ tỉnh Bắc Giang; Thực trạng cơ cấu kinh tế của tỉnh Bắc Giang trước năm 1997. 2.2. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế 2.2.1. Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế 2.2.1.1. Ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản Nông, lâm nghiệp và thủy sản là ngành đánh dấu sự phát triển nổi bật nhất trong CCKT của tỉnh giai đoạn này. CKT ngành nông, lâm nghiệp và thủy sản tỉnh Bắc Giang đã có sự chuyển dịch theo hướng tiến bộ, tích cực, song sự chuyển dịch còn chậm, không rõ nét. 2.2.1.2. Ngành công nghiệp – xây dựng 9
Quy mô công nghiệp – xây dụng vẫn còn nhỏ bé, chiếm tỷ trọng thấp trong GRDP toàn tỉnh, sản xuất công nghiệp còn nhỏ bé, sức cạnh tranh của sản phẩm thấp, chưa có sản phẩm mũi nhọn. 2.2.1.3. Ngành dịch vụ Nhiệm vụ quan trọng trong phát triển dịch vụ giai đoạn này là đẩy mạnh công tác xuất khẩu, tập trung vào phát triển nguồn hàng chế biến nông, lâm sản và hàng may mặc. Các dịch vụ khác được tăng cường đầu tư, đổi mới phương tiện và phương thức phục vụ, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của nhân dân. 2.2.2.Chuyển dịch cơ cấu thành phần kinh tế 2.2.2.1. Kinh tế Nhà nước Thực hiện chủ trương giữ vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nước, việc sắp xếp lại doanh nghiệp nhà nước (DNNN) được coi là nhiệm vụ quan trọng nhất trong chủ trương chuyển dịch cơ cấu thành phần kinh tế của Bắc Giang giai đoạn này. 2.2.2.2. Kinh tế tập thể (KTTT) KTTT và nhất là hoạt động của các hợp tác xã (HTX) trên địa bàn tỉnh giai đoạn này có bước phát triển vững chắc. Tuy nhiên, hoạt động của nhiều HTXcòn khó khăn do vốn góp của xã viên không đáp ứng được nhu cầu sản xuất kinh doanh. 2.2.2.3. Kinh tế tư nhân (KTTN) KTTN đã có bước phát triển khá, trở thành một trong những lực lượng kinh tế chủ yếu, đóng góp quan trọng vào sự phát triển kinh tế- xã hội và chuyển dịch CCKT của tỉnh. 2.2.2.4. Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài Mặc dù đóng góp vào nguồn thu ngân sách của tỉnh còn nhỏ bé, song khu vực kinh tế đầu tư nước ngoài đã trở thành 10
một bộ phận quan trọng của nền kinh tế, có tác động tích cực đến chuyển dịch CCKT theo hướng CNH, HĐH. 2.2.3. Chuyển dịch cơ cấu vùng kinh tế 2.2.3.1. Vùng kinh tế công nghiệp - dịch vụ nằm trên tuyến quốc lộ 1A Trong chuyển dịch CCKT, tỉnh xác định phát triển công nghiệp là ngành đột phá, là yếu tố chủ động hội nhập với bên ngoài. Mục tiêu phát triển của vùng là: Đẩy nhanh tiến độ xây dựng quy hoạch chi tiết và chuẩn bị các điều kiện cần thiết để sớm hình thành khu công nghiệp, cụm công nghiệp tập trung, làng nghề truyền thống phát triển tiểu thủ công nghiệp tại các địa phương, góp phần chuyển dịch CCKT theo hướng tích cực. 2.2.3.2. Vùng sản xuất nông nghiệp Vùng sản xuất nông nghiệp với tiềm năng mở rộng diện tích cây ăn quả, diện tích lúa mùa sớm và cây trồng vụ Đông có giá trị kinh tế cao như: Lạc, đậu tương, ngô lai, rau củ quả các loại… Mục tiêu của phát triển vùng sản xuất nông nghiệp là: “Quy hoạch vùng sản xuất sản phẩm nông nghiệp sạch để có thêm nhiều sản phẩm hàng hóa phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu”. Tiểu kết chương 2 Quá trình chuyển dịch CCKT tỉnh Bắc Giang chịu sự tác động của những yếu tố khách quan và chủ quan, chứa đựng những thuận lợi và khó khăn, thời cơ và thách thức. Trong những năm 1997 - 2005, chuyển dịch CCKT tỉnh Bắc Giang có sự chuyển biến nhất định trên cả 3 lĩnh vực chuyển dịch cơ cấu ngành, cơ cấu thành phần và cơ cấu vùng kinh tế. Những kết quả bước đầu của quá trình chuyển dịch CCKT là cơ sở quan trọng cho bước phát triển mới của tỉnh ở chặng đường tiếp theo. 11
Sự chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế: Nông nghiệp từng bước chuyển từ nông nghiệp truyền thống sang nông nghiệp sản xuất hàng hóa. Công nghiệp – xây dựng cũng từng bước được đẩy mạnh phát triển để nâng cao tỷ trọng trong cơ cấu kinh tế của tỉnh. Ngành dịch vụ đạt được kết quả quan trọng trong việc sắp xếp lại hệ thống thương nghiệp quốc doanh, thị trường bán buôn, bán lẻ, góp phần vào việc ổn định thị trường trong tỉnh, đẩy mạnh công tác xuất khẩu. Sự chuyển dịch cơ cấu vùng kinh tế: đã hình thành các tiểu vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung, chuyên canh để khai thác thế mạnh về lao động, đất đai của từng địa bàn trong tỉnh hướng tới nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Vùng kinh tế công nghiệp - dịch vụ nằm trên tuyến quốc lộ 1A bước đầu đã có sự đầu tư phát triển tại các khu, cụm công nghiệp tập trung, bước đầu mở ra triển vọng lớn cho việc thu hút vốn đầu tư vào tỉnh. Cơ cấu thành phần kinh tế: đã có sự chuyển biến tích cực trong việc thực hiện sắp xếp, đổi mới các DNNN. Tuy nhiên, kinh tế Nhà nước chưa phát huy tốt vai trò chủ đạo trong nền kinh tế của địa phương. Kinh tế quốc doanh địa phương nhỏ bé, hiệu quả hoạt động chưa cao. KTTN được khuyến khích mở rộng, hướng mạnh vào phát triển ngành nghề nông thôn, tạo việc làm và nâng cao đời sống của nhân dân. Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài tuy còn nhỏ bé nhưng đã có những dấu hiệu phát triển với việc ngày càng có nhiều các dự án thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào tỉnh. 12
Chương 3 CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ Ở TỈNH BẮC GIANGTỪ NĂM 2006 ĐẾN NĂM 2015 3.1. Những yêu cầu mới trong thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế 3.1.1. Bối cảnh lịch sử tác động tới quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế Bước sang đầu thế kỷ XXI, hoạt động thu hút đầu tư nước ngoài của tỉnh mới có sự phát triển bước đầu; đồng thời trong quá trình thu hút đầu tư, việc sàng lọc, lựa chọn được các dự án thực sự có chất lượng, hiệu quả là một thách thức lớn. Để có thể trở thành một điểm đến tốt cho đầu tư, tỉnh Bắc Giang cần phải tăng tốc nâng cao năng lực cạnh tranh về môi trường kinh doanh, khả năng tiếp cận nguồn lực sản xuất chất lượng cao với giá thành hợp lý. 3.1.2. Những yêu cầu mới đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa Những năm đầu thế kỷ XXI, CCKT của tỉnh đã chuyển dịch theo hướng tích cực, song tỷ trong của ngành công nghiệp – xây dựng vẫn còn thấp. Do đó, chuyển dịch CCKT là một tất yếu cần thiết để tiếp tục phát triển toàn diện nền kinh tế của tỉnh. 3.2. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế 3.2.1. Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế 3.2.1.1. Ngành nông - lâm - thủy sản Kết quả nổi bật trong chuyển dịch CCKT nông nghiệplà sự tăng lên đồng thời của tỷ trọng lĩnh vực lâm nghiệp và thủy sản và giảm tỷ trọng của lĩnh vực nông nghiệp.Tuy nhiên, tốc 13
độ chuyển dịch vẫn còn chậm, tỷ trọng nông, lâm nghiệp và thủy sản trong CCKT vẫn còn cao so với cả nước. 3.2.1.2. Ngành công nghiệp - xây dựng Công nghiệp Bắc Giang giai đoạn này được đánh giá là một ngành kinh tế mũi nhọn, có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh, vững chắc. Chuyển dịch cơ cấu công nghiệp đang diễn ra liên tục đã góp phần quan trọng vào sự tăng trưởng và phát triển kinh tế của địa phương nói riêng và cả nước nói chung. 3.2.1.3. Ngành dịch vụ Trong giai đoạn 2006 - 2015, ngành dịch vụ phát triển đa dạng, thu hút nhiều thành phần kinh tế tham gia, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự phát triển kinh tế - xã hội. 3.2.2. Chuyển dịch cơ cấu thành phần kinh tế 3.2.2.1. Kinh tế nhà nước Nhìn chung, quá trình sắp xếp, đổi mớivà nâng cao hiệu quả DNNN đã khắc phục được hầu hết các doanh nghiệp hoạt động kém hiệu quả, thua lỗ kéo dài, tăng cường đầu tư đổi mới công nghệ, tăng năng suất lao động, thúc đẩy chuyển dịch CCKT của tỉnh.Tuy nhiên, việc cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước còn diễn ra chậm, chưa đạt hiệu quả cao. 3.2.2.2. Kinh tế tập thể KTTT đã đạt được những kết quả tốt trong quá trình phát triển sản xuất, làm đổi mới bộ mặt nông thôn. Nhiều HTX hoạt động khá ổn định, đóng góp đáng kể vào sự phát triển kinh tế - xã hội và quá trình chuyển dịch CCKT của tỉnh Bắc Giang. 3.2.2.3. Kinh tế tư nhân KTTN có bước phát triển mạnh mẽ và đóng góp lớn vào tăng trưởng và chuyển dịch CCKT của tỉnh giai đoạn này.Đóng góp vào thu ngân sách từ doanh nghiệp và cá nhân 14
sản xuất kinh doanh hàng hóa dịch vụ tăng nhanh, chiếm 6,11% tổng số thu ngân sách nhà nước trên địa bàn. 3.2.2.4. Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài Trong những năm 2006 - 2015, Bắc Giang đã thu hút được 198 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI, với tổng số vốn đăng ký là 2.341,75 triệu USD, gấp 19,8 lần về số dự án và gấp 88,8 lần về vốn đăng ký so với giai đoạn 1997-2005. 3.2.3. Chuyển dịch cơ cấu vùng kinh tế 3.2.3.1. Vùng kinh tế công nghiệp - dịch vụ dọc theo tuyến quốc lộ 1A và thành phố Bắc Giang Sự phát triển các khu, cụm công nghiệp tập trung đã đem lại sức sống mới cho nền kinh tế, thúc đẩy chuyển dịch CCKT của tỉnh theo hướng tích cực. Sự phát triển các khu, cụm công nghiệp cũng sẽ hình thành vùng nguyên liệu cây công nghiệp như lạc, đậu tương; vùng cây ăn quả như vải thiều... gắn với công nghiệp chế biến. 3.2.3.2. Vùng sản xuất nông nghiệp Đã đã hình thành được một số vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung quy mô lớn, tạo được sản phẩm đặc trưng có thương hiệu như: vải thiều Lục Ngạn, lúa thơm Yên Dũng, lạc giống Tân Yên, nấm Lạng Giang, cam đường canh và bưởi Diễn Lục Ngạn, na Lục Nam, gà đồi Yên Thế… Tiểu kết chương 3 Trên cơ sở kết quả chuyển dịch CCKT trong những năm 1997 - 2005, bước sang giai đoạn 2006-2015, Bắc Giang tiếp tục có những chủ trương, chính sách mới phát huy tiềm năng, lợi thế của tỉnhnhằm thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Hiệu quả thực hiện chuyển dịch CCKT 15
ngày càng rõ nét hơn theo hướng hiện đại, được thể hiện trên cả lĩnh vực: cơ cấu ngành kinh tế, cơ cấu thành phần kinh tế và cơ cấu vùng kinh tế. Về chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế: có sự chuyển dịch cơ bản đúng hướng, hợp lý.Tuy nhiên, sự chuyển dịch cơ cấu ngành chưa đi vào chiều sâu của sự phân công lao động xã hội, trên cơ sở khai thác lợi thế so sánh của địa phương. Về chuyển dịch cơ cấu thành phần kinh tế:Tiếp tục con đường đối với sắp xếp, quản lý DNNN; Tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý HTX theo Luật HTX. KTTN đã được chú trọng phát triển, Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài ngày càng lớn mạnh và gia tăng mức độ đóng góp vào nền kinh tế. Về chuyển dịch cơ cấu vùng kinh tế: có những bước phát triển tương đối vững chắc ở cả vùng sản xuất nông nghiệp và vùng kinh tế công nghiệp - dịch vụ. 16
Chương 4 MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ VẤN ĐỀ ĐẶT RA 4.1. Nhận xét về quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh Bắc Giang 4.1.1.Một số thành tựu và hạn chế của quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh Quá trình chuyển dịch CCKT ở tỉnh Bắc Giang trong những năm 1997 - 2015 đã đạt được những kết quả quan trọng, nội bật.Một là, chuyển dịch CCKT của tỉnh Bắc Giang diễn ra theo xu hướng tích cực. Hai là, chuyển dịch CCKT ở Bắc Giang đã hình thành các vùng chuyên canh sản xuất, trong đó vùng sản xuất vải hàng hóa lớn nhất toàn quốc. Ba là, chuyển dịch CCKT của tỉnh đã phát huy được tiềm năng của các thành phần kinh tế, tạo ra quan hệ sản xuất ngày càng phù hợp hơn. Bốn là, chuyển dịch CCKT ở Bắc Giang đã gắn với quá trình CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn, từng bước đem lại khởi sắc cho khu vực kinh tế nông thôn, nông nghiệp của tỉnh Bên cạnh thành tựu, quá trình chuyển dịch CCKT ở Bắc Giang tồn tại một số hạn chế. Một là, công tác triển khai các hoạt động chuyển dịch CCKT có lúc, có nơi còn lúng túng và chưa thực sự linh hoạt; công tác quản lý, xây dựng quy hoạch chưa thực sự khoa học, chặt chẽ, dẫn đến phải điều chỉnh, bổ sung qua nhiều lần.Hai là, quá trình chuyển dịch CCKT diễn ra theo xu hướng tích cực nhưng chưa thể hiện tính bền vững. 4.1.2.Tác động của sự chuyển dịch CCKT ở tỉnh Bắc Giang Quá trình chuyển dịch CCKT ở tỉnh Bắc Giang đã có tác động đến tăng trưởng và phát triển kinh tế, đến văn hóa - xã hội, đến quốc phòng và an ninh 17
4.2. Một số kinh nghiệm và vấn đề đặt ra 4.2.1. Một số kinh nghiệm Thứ nhất, quá trình lãnh đạo, chỉ đạo các hoạt động chuyển dịch CCKT phải xuất phát từ thực tiễn địa phương, có chủ trương, biện pháp phù hợp nhằm thực hiện chuyển dịch CCKT một cách có hiệu quả; Thứ hai, trong quá trình thực hiện chuyển dịch CCKT phải kết hợp phát triển sản xuất, từng bước làm cho quan hệ sản xuất tiến bộ; Thứ ba, phải biết phát huy mọi nguồn lực trong dân, dựa vào dân để tiến hành chuyển dịch CCKT có hiệu quả; Thứ tư, phải chăm lo công tác xây dựng Đảng, củng cố chính quyền, xây dựng đội ngũ cán bộ đủ sức đáp ứng mọi yêu cầu, nhiệm vụ của địa phương. 4.2.2. Những vấn đề đặt ra Quá trình chuyển dịch CCKT tỉnh Bắc Giang những năm 1997 - 2015 còn tồn đọng và nảy sinh một số vấn đề, cần phải có biện pháp tích cực để khắc phục. Một là, vấn đề phát triển nguồn nhân lực mặc dù được quan tâm giải quyết nhưng vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn, ảnh hưởng không nhỏ tới quá trình chuyển dịch CCKT của tỉnh. Hai là, vấn đề ô nhiễm môi trường mặc dù được quan tâm trong quá trình thực hiện chuyển dịch CCKT nhưng vẫn còn là một nguy cơ. Ba là, khu vực kinh tế nhà nước ở Bắc Giang chưa thể hiện rõ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế của tỉnh. Tiểu kết chương 4 Quá trình chuyển dịch CCKT ở Bắc Giang trong những năm 1997 - 2015 đã đạt được những thành tựu quan trọng, bên cạnh đó cũng còn tồn tạimột số hạn chếcó tác động lớn đến 18