Tóm tắt Luận án Tiến sỹ Kinh tế: Phát triển các DN QĐND Lào trong quá trình xây dựng kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế

1<br /> PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Thực tế phát triển các DN QĐND Lào cho thấy các DN này có vai trò to lớn<br /> trong việc phát triển kinh tế-xã hội của cả nước. Việc phát triển DN QĐND Lào cho<br /> phép khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên, nguồn vốn,<br /> công nghệ và thị trường; tạo công ăn việc làm cho người lao động; góp phần chuyển<br /> dịch cơ cấu kinh tế; giảm bớt chênh lệch giàu nghèo;…<br /> Tuy vậy, trong thời gian qua, hoạt động của các DN QĐND Lào cũng còn có<br /> nhiều hạn chế về năng lực cạnh tranh, hiệu quả SXKD không cao, nhất là trong bối<br /> cảnh xây dựng nền kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế. Nền kinh tế<br /> CHDCND Lào ngày càng hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới đã tạo ra không ít<br /> những cơ hội và thách thức đối với sự phát triển của các DN QĐND Lào. Xuất phát từ<br /> thực tiễn đó, đề tài “Phát triển các DN QĐND Lào trong quá trình xây dựng kinh tế<br /> thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế”, đã được lựa chọn để nghiên cứu.<br /> 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br /> - Đối tượng nghiên cứu của luận án là lý luận và thực trạng phát triển DN QĐND<br /> Lào trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.<br /> - Phạm vi nghiên cứu: Luận án giới hạn nghiên cứu sự phát triển DN QĐND Lào<br /> trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Luận án cũng giới hạn nghiên cứu sự phát<br /> triển DN QĐND Lào trong những năm đổi mới (giai đoạn 1986-2010, trong đó tập<br /> trung vào giai đoạn 2006-2010).<br /> 3. Kết cấu của luận án<br /> Ngoài phần mở đầu, phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo và phần kết luận, luận<br /> án được trình bày trong 3 Chương:<br /> Chương 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về phát triển DN QĐND Lào trong quá<br /> trình xây dựng kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế<br /> Chương 2: Thực trạng xây dựng và phát triển các DN QĐND Lào trong quá<br /> trình xây dựng kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế giai đoạn 1986- 2010,<br /> trong đó tập trung giai đoạn 2006-2010<br /> Chương 3: Quan điểm, phương hướng và giải pháp phát triển các DN QĐND<br /> Lào trong quá trình xây dựng kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế giai đoạn<br /> 2011- 2020<br /> 2<br /> CHƯƠNG 1<br /> NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN CÁC DOANH<br /> NGHIỆP QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN LÀO TRONG QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG<br /> KINH TẾ THỊ TRƯỜNG VÀ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ<br /> <br /> 1.1 . Quan điểm chung về vai trò xây dựng kinh tế của quân đội cách mạng<br /> 1.1.1 Quan điểm Lênin và Hồ Chí Minh về vai trò kinh tế của quân đội<br /> 1.1.1.1. Quan điểm của Lênin về vai trò kinh tế của quân đội<br /> Vấn đề quân đội làm kinh tế đã có từ thời kỳ đầu tiên ở Liên Xô trước đây. Sau<br /> cuộc nội chiến, Lênin đã chỉ ra vai trò làm kinh tế của quân đội. Thời kỳ ấy, chính<br /> quyền Xô Viết còn non trẻ, lại bị kẻ thù trong nước và ngoài nước chống phá dữ dội.<br /> Muốn giữ vững chính quyền, Liên Xô phải khôi phục nền kinh tế của mình. Lênin nói:<br /> “…phải làm cho toàn bộ bộ máy chính quyền Xô Viết từ chỗ tập trung vào chiến tranh<br /> sang chỗ tập trung vào con đường mới là hòa bình, xây dựng kinh tế” [44, tr181].<br /> Chính vì vậy, Lênin đề ra yêu cầu phải giáo dục cho quân đội hiểu rõ được rằng quân<br /> đội có nhiệm vụ cấp bách là phải tham gia làm kinh tế.<br /> 1.1.1.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò kinh tế của quân đội<br /> Tư tưởng về vai trò kinh tế của quân đội cũng được Chủ tịch Hồ Chí Minh nhiều<br /> lần nêu lên. Người khẳng định QĐND Việt Nam là đội quân chiến đấu và công tác.<br /> Lãnh tụ Hồ Chí Minh đã chỉ rõ 2 nhiệm vụ cùng một lúc của quân đội là: vừa chiến<br /> đấu để bảo vệ cách mạng, bảo vệ chế độ và bảo vệ nhân dân, vừa thực hiện những<br /> nhiệm vụ kinh tế và xã hội. “QĐND Việt Nam là đội quân chiến đấu và là đội quân<br /> công tác. Quân đội góp phần tích cực xây dựng kinh tế, phát triển văn hóa, làm tròn<br /> nhiệm vụ đội quân cách mạng” [23, tr 824].<br /> 1.1.2 Những tư tưởng và chủ trương của Đảng, Nhà nước và Quân đội nhân<br /> dân Lào về vai trò kinh tế và quân đội tham gia xây dựng kinh tế<br /> + Thứ nhất, QĐND Lào là đội quân cách mạng, xuất thân từ nhân dân lao động.<br /> Quân đội là công cụ sắc bén của Đảng và nhân dân, là đội quân chiến đấu và cũng là<br /> đội quân công tác. Quân đội phải sẵn sàng làm bất kỳ nhiệm vụ nào mà Đảng và nhân<br /> dân giao cho.<br /> + Thứ hai, Trong giai đoạn cách mạng hiện nay, quân đội phải tích cực tham gia<br /> vào việc phát triển kinh tế-xã hội, phải tổ chức đưa một bộ phận trong lực lượng quân<br /> sự của mình trực tiếp làm nhiệm vụ kinh tế, góp phần tạo ra ngày càng nhiều của cải<br /> vật chất cho xã hội, vừa nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của quân đội, vừa<br /> đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước.<br /> + Thứ ba, Trong khi tham gia vào phát triển kinh tế, một mặt phải coi hiệu quả<br />  3<br /> kinh tế là trọng tâm, nhưng lại phải tránh tư tưởng kinh tế đơn thuần, không đạt lợi<br /> nhuận cao bằng bất cứ giá nào. Ngược lại, quân đội phải hiểu được ý nghĩa chính trị<br /> xã hội to lớn của việc quân đội làm kinh tế. Hiệu quả kinh tế phải gắn liền với hiệu<br /> quả chính trị xã hội<br /> 1.2 Kinh nghiệm của DNQĐ nhân dân Việt Nam<br /> 1.2.1 Tăng cường năng lực sản xuất, tạo công ăn việc làm, đóng góp ngày<br /> càng nhiều vào ngân sách nhà nước<br /> So với thời kỳ đầu chuyển sang kinh tế thị trường, các DN QĐND Việt Nam đã<br /> có những bước tiến dài. Nhiều DN đã tự khẳng định mình, sản xuất ổn định, nhất là<br /> trong điều kiện cạnh tranh gay gắt của cơ chế thị trường và ngày càng có nhiều tiến bộ<br /> đáp ứng dần những yêu cầu khắt khe của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, vượt qua<br /> những bất lợi về địa bàn hoạt động, và những tác động tiêu cực của cơ chế thị trường,<br /> để đứng vững và phát triển, vượt qua cơn bão của khủng hoảng tài chính của Thế giới.<br /> Trong 5 năm gần đây, doanh thu của các DN QĐND Việt Nam tăng 200%, lợi nhuận<br /> trước thuế tăng 476,5%, nộp ngân sách tăng 517%, thu nhập ngân sách tăng 102%.<br /> Năm 2010, doanh thu các đơn vị kinh tế đạt 150 nghìn tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế<br /> đạt trên 16 nghìn tỷ đồng, nộp ngân sách đạt 13.600 tỷ đồng, thu hút 160 nghìn lao<br /> động, thu nhập bình quân của người lao động đạt trên 6,5 triệu đồng/tháng.<br /> 1.2.2 Tận dụng những cơ sở vật chất kỹ thuật và công nghệ hiện có để sản<br /> xuất phục vụ quốc phòng và sản xuất những hàng hóa mà thị trường có nhu cầu<br /> Phần lớn các DNQĐ Việt Nam được hình thành từ các cơ sở sản xuất bảo đảm<br /> hậu cần, sửa chữa vũ khí, khí tài quân sự, các đơn vị quân đội đứng chân trên những<br /> địa bàn chiến lược, thực hiện những nhiệm vụ SXKD, giúp nhân dân xóa đói giảm<br /> nghèo, góp phần phát triển kinh tế-xã hội. Các DNQĐ được thành lập để thực hiện các<br /> nhiệm vụ đặc thù cho quốc phòng, đăng kí hoạt động trên nhiều ngành, nhiều lĩnh vực<br /> của nền kinh tế. Ngoài nhiệm vụ đóng góp cho ngành kinh tế, các doanh nghiệp còn<br /> phải thực hiện nhiệm vụ quốc phòng như: Sản xuất sửa chữa vũ khí, trang bị của quân<br /> đội, chuyển ngay sang chiến đấu hoặc phục vụ chiến đấu khi có tình huống. Nhiệm vụ<br /> làm kinh tế được xem như một biện pháp để giữ gìn năng lực phục vụ nhiệm vụ quốc<br /> phòng (do ngân sách, đơn hàng quốc phòng hằng năm ít).<br /> 1.2.3 Luôn đổi mới các DNQĐ nhằm ngày càng trở nên năng động hơn, hiện đại<br /> hơn, phù hợp hơn với thực tiễn kinh tế trong nước và trên thế giới<br /> Việc đổi mới, trước hết là việc sắp xếp lại DNQĐ, được coi là vấn đề sống còn<br /> đối với các doanh nghiệp QĐND Việt Nam. Kết quả là sự ra đời của những DNQĐ<br /> to lớn hơn cả về quy mô vốn và những lĩnh vực kinh doanh làm cho hiệu quả sản<br /> xuất được tăng lên rõ rệt. Những DNQĐ nào kinh doanh kém hiệu quả đều được<br /> 4<br /> xác minh rõ ràng, tìm ra nguyên nhân làm ăn chưa hiệu quả, rồi sau đó quyết định<br /> hướng xử lý hoặc là giải thể hay cho thôi chức năng nhiệm vụ làm kinh tế, hoặc sẽ<br /> được sát nhập với những đơn vị khác. Quá trình phát triển các DNQĐ ở Việt Nam<br /> cũng là quá trình sàng lọc, tổ chức, sắp xếp lại lực lượng làm kinh tế.<br /> 1.3 Doanh nghiệp Quân đội Nhân dân Lào<br /> 1.3.1 Khái niệm và các loại hình DNQĐ Lào<br /> Luận án đưa ra khái niệm về DNQĐ và sử dụng một cách thống nhất trong luận<br /> án: “DNQĐ Lào là một loại hình của DNNN. Đó là một tổ chức kinh tế hạch toán độc<br /> lập, được thành lập theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ hoặc Bộ trưởng Bộ<br /> Quốc phòng được Thủ tướng Chính phủ ủy nhiệm. DNQĐ là các đơn vị kinh tế mang<br /> tính chất đặc thù để thực hiện các hoạt động kinh tế và nhiệm vụ quốc phòng theo<br /> pháp luật và các quy định của BQP. Hoạt động kinh doanh của các DNQĐ luôn chịu<br /> sự chi phối đồng thời của cả hệ thống quy luật của kinh tế thị trường và hệ thống quy<br /> luật quân sự”.<br /> Hiện nay các DNQĐ Lào gồm 3 loại hình chính:<br /> Một là, DNQĐ sản xuất kinh doanh (bao gồm DNQĐ do BQP đầu tư vốn và<br /> DNQĐ hỗn hợp - có vốn nước ngoài hợp tác).<br /> Hai là, doanh nghiệp sản xuất quốc phòng theo chế độ hành chính bao cấp.<br /> Ba là, doanh nghiệp cho thuê hoặc giao khoán chỉ tiêu nộp ngân sách.<br /> 1.3.2 Đặc điểm hoạt động của DNQĐ Lào<br /> - DNQĐ Lào vừa thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, vừa thực hiện hoạt động SXKD.<br /> - DNQĐ vừa hoạt động theo Luật Doanh nghiệp, vừa hoạt động theo những quy<br /> định của Bộ Quốc phòng.<br /> - Mục tiêu hoạt động của DNQĐ Lào là hiệu quả kinh tế và hoàn thành nhiệm vụ<br /> quốc phòng.<br /> - Các DN QĐND Lào được hình thành từ các nguồn gốc khác nhau.<br /> 1.3.3. Vai trò của DN QĐND Lào<br /> - Tiên phong trong việc kết hợp nhiệm vụ quốc phòng và kinh tế<br /> - Tạo ra sản phẩm cho xã hội và giải quyết việc làm<br /> - Đóng góp vào NSNN và giảm gánh nặng ngân sách quốc phòng<br /> - Đẩy mạnh quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước<br /> <br /> <br /> <br /> 1.4 Phát triển các DN QĐND Lào trong quá trình xây dựng kinh tế thị<br /> trường và hội nhập kinh tế quốc tế là nhu cầu từ thực tiễn ở Cộng hoà Dân chủ<br /> Nhân dân Lào<br />  5<br /> 1.4.1. Tính tất yếu phát triển DN QĐND Lào<br /> Vấn đề quân đội tham gia vào công cuộc xây dựng kinh tế của đất nước là một<br /> vấn đề có ý nghĩa phổ biến trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nhiều nước.<br /> Việc này xuất phát từ hai lý do căn bản sau:<br /> Lý do thứ nhất là từ bản chất của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Các lực<br /> lượng vũ trang trong các nước XHCN trong thực tế đều là những lực lượng hùng hậu,<br /> tập hợp được những lớp người có nhiệt tình cách mạng, có sức khoẻ, có trình độ…<br /> Nguồn lực này không thể đứng bên ngoài hoạt động xây dựng và phát triển đất nước<br /> được mà cần phải được sử dụng.<br /> Lý do thứ hai là do bản chất của QĐND. Khác với các quân đội ở các nước tư bản<br /> chủ nghĩa, quân đội của các nước XHCN, trong đó có QĐND Lào là đội quân vừa chiến<br /> đấu vừa công tác. QĐND Lào không chỉ có ở nhiệm vụ chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu<br /> bảo vệ tổ quốc mà còn phải sẵn sàng xung phong đi trước ở bất kỳ một lĩnh vực nào trong<br /> tất cả các lĩnh vực của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.<br /> 1.4.2. Phát triển DN QĐND Lào<br /> Phát triển DNQĐ là khái niệm toàn diện bao gồm sự phát triển DN cả về chiều<br /> rộng, cả về chiều sâu, cả về thời gian, không gian, tăng trưởng cả về hiệu quả và phát<br /> triển bền vững theo thời gian. Để phát triển DNQĐ Lào, cần chú ý các biện pháp như:<br /> - Phải tìm ra những điểm yếu trong hoạt động của các DNQĐ để khắc phục kịp<br /> thời, đó cũng chính là nơi có thể tiến hành thay đổi nhanh chóng và với thiệt hại ít<br /> nhất, đảm bảo một cơ sở nền tảng vững chắc để từ đó phát triển.<br /> - Củng cố và phát triển các thị trường hiện có, đồng thời tìm kiếm và phát triển thêm<br /> các thị trường mới cho DNQĐ (gồm cả thị trường đầu vào và thị trường đầu ra).<br /> - Phát triển các mối kinh doanh của các DNQĐ và tăng cường các mối liên hệ của<br /> DNQĐ với các DN và tổ chức liên quan khác.<br /> - Phát triển lực lượng nhân viên hiện có cả về số lượng và chất lượng phù hợp với<br /> quy mô mở rộng và phát triển sản xuất.<br /> - Tham gia các hiệp hội liên quan (ví dụ các hiệp hội ngành nghề của DN mình…).<br /> - Quảng bá và phát triển hình ảnh DNQĐ.<br /> 1.4.3. Các nhân tố tác động đến sự phát triển của DN QĐND Lào<br /> 1.4.3.1. Nhóm các nhân tố bên ngoài<br /> - Quan điểm của Đảng và Nhà nước về phát triển DNQĐ<br /> - Xu hướng phát triển của quân đội các nước trên thế giới<br /> - Môi trường pháp lý và hoạt động QLNN đối với DNQĐ<br /> - Môi trường kinh tế vĩ mô và bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế<br /> 1.4.3.2. Nhóm các nhân tố bên trong<br /> 6<br /> - Nguồn lực tài chính<br /> - Nguồn nhân lực<br /> - Sự năng động của các nhà quản trị DNQĐ<br /> - Cơ cấu tổ chức của DNQĐ<br /> - Hoạt động Marketing<br /> - Công nghệ được sử dụng trong các DNQĐ<br /> 1.4.4. Hội nhập kinh tế quốc tế và sự phát triển của DN QĐND Lào<br /> Hội nhập kinh tế quốc tế của CHDCND Lào không những tạo cơ hội để mở<br /> rộng quan hệ kinh tế thương mại, mở rộng xuất nhập khẩu hàng hoá, dịch vụ và đầu<br /> tư, mà vấn đề quan trọng còn là tạo điều kiện để thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh<br /> tế theo hướng hiện đại, xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, tiếp tục<br /> giải phóng sức sản xuất của các thành phần, các tổ chức kinh tế, đẩy mạnh tự do<br /> hoá các hoạt động kinh tế, nâng cao sức cạnh tranh của các doanh nghiệp và nền<br /> kinh tế, tạo điều kiện cho Lào phát triển nhanh và bền vững hơn.<br /> Các thách thức và khó khăn lớn nhất đối với các doanh nghiệp Lào nói chung và<br /> các DNQĐ Lào nói riêng là không những phải cạnh tranh rất quyết liệt ở thị trường<br /> ngoài nước rất rộng lớn, mà cả ở thị trường trong nước còn đang trong quá trình xây<br /> dựng và phát triển. Điều đó đòi hỏi phải mở cửa thị trường hàng hoá, dịch vụ, đầu tư,<br /> nhất là đối với những ngành, những lĩnh vực quan trọng, nhạy cảm của nền kinh tế mà<br /> nhiều nước có thế mạnh hoặc điều kiện tương tự, phải trực tiếp đối đầu với những rào<br /> cản về kỹ thuật, về tiêu chuẩn lao động, về tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm,…<br /> 1.5 Hệ các phương pháp, tiêu chí và chỉ tiêu đánh giá sự phát triển và hoạt<br /> động của doanh nghiệp QĐ Lào<br /> 1.5.1 Hệ thống chỉ tiêu đánh giá sự phát triển và hoạt động của DNQĐ Lào<br /> 1.5.1.1 Nguyên tắc xây dựng, hoàn thiện và lựa chọn chỉ tiêu đánh giá sự phát<br /> triển và hoạt động của DNQĐ Lào<br /> - Nguyên tắc đảm bảo tính hướng đích.<br /> - Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống.<br /> - Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi.<br /> - Nguyên tắc đảm bảo tính thích nghi.<br /> - Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả.<br /> <br /> 1.5.1.2 Đề xuất lựa chọn hệ thống chỉ tiêu đánh giá sự phát triển và hoạt động của<br /> DNQĐ Lào<br /> Nhóm các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển của hệ thống các DNQĐ Lào: 1/ Số<br />  7<br /> lượng các DNQĐ Lào; 2/ Cơ cấu các DNQĐ Lào; 3/ Số lượng, cơ cấu cán bộ nhân<br /> viên trong DN QĐND Lào; 4/ Tổng số và cơ cấu vốn đăng ký kinh doanh của các DN<br /> QĐND Lào; 5/ Tổng số tài sản cuối năm; 6/ Quy mô DN theo lao động, và 7/ Quy mô<br /> DN theo vốn.<br /> Nhóm các chỉ tiêu đánh giá hoạt động của DNQĐ Lào: Các chỉ tiêu về kết quả<br /> hoạt động (1/ Tổng mức và cơ cấu doanh thu; 2/ Tổng mức và cơ cấu nộp nhân sách;<br /> 3/ Tổng mức và cơ cấu số lãi ròng); Các chỉ tiêu về hiệu quả hoạt động (1/ Tổng số lãi<br /> ròng; 2/ Tỷ suất lợi nhuận theo doanh thu; 3/ Tỷ suất lợi nhuận theo tài sản (ROA)).<br /> 1.5.2 Hệ các phương pháp đánh giá sự phát triển và hoạt động của doanh<br /> nghiệp QĐ Lào<br /> Căn cứ đặc điểm phát triển các DNQD Lào, căn cứ thực trạng hệ thống tổ chức<br /> thu thông tin hiện nay, căn cứ nhiệm vụ nghiên cứu của luận án, có thể đề xuất lựa<br /> chọn các phương pháp đánh giá sự phát triển và hoạt động của DNQĐ Lào, bao gồm<br /> các phương pháp sau: 1/ Phương pháp phân tổ thống kê; 2/ Phương pháp biểu đồ; 3/<br /> Phương pháp tính các chỉ số; và 4/ Phương pháp dãy số thời gian.<br /> 8<br /> CHƯƠNG 2<br /> THỰC TRẠNG XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN CÁC DOANH NGHIỆP<br /> QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN LÀO TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG VÀ<br /> HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ GIAI ĐOẠN TỪ 1986 ĐẾN 2010<br /> (TẬP TRUNG GIAI ĐOẠN 2006 - 2010)<br /> Nội dung cơ bản của Chương bao gồm có 4 mục: 1/ Tổng quan về xây dựng và<br /> phát triển DN QĐND Lào; 2/ Thực trạng phát triển của các DN QĐND Lào; 3/<br /> Thực trạng về kết quả hoạt động của DN QĐND Lào; 4/ Thực trạng các chỉ tiêu<br /> hiệu quả hoạt động của DNQĐ; 5/ Thực trạng các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát<br /> triển của các DNQĐ Lào; và 6/ Đánh giá kết quả đạt được.<br /> 2.1. Tổng quan về xây dựng và phát triển DN QĐND Lào<br /> 2.1.1. Giới thiệu về Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào<br /> 2.1.2 Quá trình xây dựng và phát triển của DN QĐND Lào<br /> Trong phần tổng quan về xây dựng và phát triển DN QĐND Lào, luận án đã tổng<br /> hợp các thông tin quan trọng về quá trình xây dựng và phát triển của DN QĐND Lào<br /> trong bối cảnh chung về Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào (với các nội dung giới thiệu<br /> chung; lịch sử; chính trị; các tỉnh; địa lý; kinh tế; dân cư; và văn hóa). Mục tiêu phát triển<br /> DN QĐND Lào đã được Đảng, Nhà nước và Quân đội Nhân dân Lào xác định là: giữ<br /> vững được ổn định chính trị, mạnh về an ninh quốc phòng, tạo điều kiện thuận lợi cho<br /> mọi ngành, mọi nghề phát triển, tạo điều kiện cho nhân dân các bộ tộc Lào làm ăn sinh<br /> sống yên lành, đồng bào các dân tộc sớm thoát khỏi sự nghèo đói, từng bước tiến tới dân<br /> giầu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh; xây dựng công nghiệp quốc<br /> phòng và tiến hành sản xuất hàng quân sự, kết hợp xây dựng công nghiệp dân dụng và<br /> sản xuất hàng hóa phục vụ dân sinh nằm trong tổng thể chiến lược xây dựng và phát triển<br /> nền công nghiệp hiện đại của đất nước; xây dựng sở kinh tế gắn liền với nhiệm vụ quốc<br /> phòng an ninh, các DNQĐ đã chuyển đổi phát triển kinh tế theo kiểu tập trung bao cấp<br /> sang phát triển kinh tế thị trường dưới sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước.<br /> 2.2 Thực trạng phát triển của các DN QĐND Lào<br /> 2.2.1. Thực trạng về cơ cấu, số lượng, phân loại các DN QĐND Lào<br /> Trong quá trình xây dựng và phát triển từ năm 1984 - 2010, các DN QĐND Lào<br /> có tổng số là 37 doanh nghiệp. Thực trạng về cơ cấu, số lượng và phân loại các doanh<br /> nghiệp quốc phòng Lào như sau:<br /> - Loại hình doanh nghiệp sản xuất kinh doanh: gồm 22 doanh nghiệp, trong đó:<br /> + Loại DNNN do Bộ quốc phòng đầu tư vốn: gồm 12 DN<br /> + Loại doanh nghiệp hỗn hợp (có vốn nước ngoài hợp tác): 10 DN<br />  9<br /> - Doanh nghiệp sản xuất quốc phòng theo chế độ hành chính bao cấp: 5 DN<br /> - Doanh nghiệp cho thuê hoặc giao khoán chỉ tiêu nộp ngân sách cho Bộ Quốc<br /> phòng: 6 DN<br /> - Loại hình doanh nghiệp kinh tế quốc phòng: gồm 4 DN<br /> 2.2.2. Thực trạng nguồn nhân lực trong DN QĐND Lào năm 2010<br /> Số lao động trong DNQĐ Lào được thể hiện một cách tổng hợp trong bảng 2.1<br /> Bảng 2.1: Số lao động trong DNQĐ<br /> DNNN do DN cho thuê và<br /> DN hành<br /> BQP đầu DN hỗn hợp Khoán nộp ngân Tổng số DNQĐ<br /> chính<br /> Cơ cấu lao tư vốn sách<br /> động Số Số Số Số Số<br /> lượng % lượng % lượng % lượng % lượng %<br /> LĐ LĐ LĐ LĐ LĐ<br /> Quân nhân 200 11,57 652 22,1 1060 100 76 14,13 1988 31,64<br /> Dân sự 1529 88,43 2305 77,9 0 0 462 85,87 4296 68,36<br /> Tổng 1729 100 2957 100 1060 100 538 100 6284 100<br /> Nhìn vào bảng và biểu đồ 2.1 cho thấy, trong DNQĐ số lao động là quân nhân<br /> chỉ chiếm 1/3 tổng số lao động, lao động là dân sự chiếm tới 2/3 tổng số lao động. Tuy<br /> nhiên, con số này thay đổi tùy từng loại hình DNQĐ, ví dụ: DN hành chính, số lao<br /> động là quân nhân chiếm 100%; trong khi đó trong khối DNQĐ 100% vốn Nhà nước<br /> có số lao động quân nhân ít nhất, chỉ chiếm 11,57%.<br /> 2.2.3. Tổng số vốn đăng ký kinh doanh của các DNQĐ Lào<br /> Số vốn đăng ký kinh doanh bình quân năm 2010 của các DNQĐ Lào là 37.480<br /> triệu kíp (tương đương 97.448 triệu VNĐ). Với số nhân viên và số vốn đăng ký kinh<br /> doanh có thể thấy: các DNQĐ Lào có quy mô nhỏ bé. Số vốn qua ít ỏi, vốn chỉ dưới<br /> 40 tỷ kíp, nên rất khó khăn trong sản xuất kinh doanh.<br /> Bảng 2.6; Số vốn đăng ký kinh doanh của các doanh nghiệp quân đội Lào từ 2006 - 2010<br /> TT Loại hình DNQĐ 2006 2007 2008 2009 2010<br /> 1 DNNN do BQP đầu tư vốn 106.203 106.203 106.203 114.100 114.100<br /> 2 Doanh nghiệp hỗn hợp 99.515 145.683 406.362 406.362 410.622<br /> DN cho thuê hoặc giao khoán chỉ<br /> 3 10.193 10.193 11.193 11.693 11.693<br /> tiêu nộp NSNN<br /> Tổng 215.911 262.079 523.758 532.155 536.415<br /> <br /> 2.2.4. Tổng số tài sản của DNQĐ<br /> Tổng tài sản của DNQĐ cũng được phân tích theo từng loại hình DNQĐ: Doanh<br /> nghiệp sản xuất kinh doanh (bao gồm 2 nhóm: DNNN do Bộ Quốc phòng đầu tư vốn và<br /> doanh nghiệp hỗn hợp), doanh nghiệp hành chính và doanh nghiệp cho thuê hoặc giao<br /> 10<br /> khoán nộp NS. Phân tích về tổng tài sản của DNQĐ cũng được phân tích và thể hiện ở<br /> bảng 2.9, 2.10 và 2.11 của luận án.<br /> 2.3. Thực trạng về kết quả hoạt động của các DN QĐND Lào<br /> 2.3.1. Thực trạng về kết quả hoạt động của loại hình DN SXKD<br /> Thực trạng kết quả hoạt động của loại hình doanh nghiệp sản xuất kinh doanh<br /> với 2 nhóm: DNNN do Bộ Quốc phòng đầu tư vốn và doanh nghiệp hỗn hợp theo các<br /> chỉ tiêu được thể hiện một cách tổng hợp ở Biểu đồ 2.6 và Biểu đồ 2.7.<br /> Tỷ kíp<br /> 350<br /> 300<br /> 250<br /> 200 Vốn ĐK<br /> 150 DT<br /> Lãi<br /> 100 Nộp NS<br /> 50<br /> 0<br /> 2006 2007 2008 2009 2010 Năm<br /> <br /> Biểu đồ 2.6: Tình hình hoạt động của các DNNN do BQP đầu tư vốn<br /> từ năm 2006 – 2010<br /> Nhìn vào hai biểu đồ 2.6 và 2.7 ta thấy, trong giai đoạn từ 2006-2010, đối với<br /> loại hình DNNN do BQP đầu tư vốn, các số liệu về vốn đăng ký, lãi, nộp ngân sách<br /> tương đối ổn định, tỷ lệ doanh thu/vốn ổn định trong mức khoảng 2,5-3 lần; doanh thu<br /> năm sau cao hơn năm trước khoảng 105-120%. Trong khi đó, với loại hình doanh<br /> nghiệp hỗn hợp, có số vốn đăng ký ít trong 2 năm đầu 2006-2007, sau đó tăng nhanh<br /> hơn trong 3 năm cuối 2008-2010, tuy nhiên vẫn thấp hơn vốn đăng ký của DNNN do<br /> BQP đầu tư. Ngoài ra, tỷ lệ doanh thu/vốn lại ở mức cao (có thể lên đến hơn 8 lần).<br /> Tuy nhiên, năm 2009, các doanh nghiệp này lại có số lãi âm.<br /> Tỷ kíp<br /> 700<br /> <br /> 600<br /> <br /> 500<br /> <br /> 400<br /> Vốn ĐK<br /> 300<br /> DT<br /> 200 Lãi<br /> 100 Nộp NS<br /> 0<br /> <br /> -100<br /> 2006 2007 2008 2009 2010 Năm<br /> <br /> Biểu đồ 2.7: Tình hình hoạt động của các DN hỗn hợp từ 2006 - 2010<br />  11<br /> 2.3.2. Thực trạng về kết quả hoạt động của doanh nghiệp sản xuất quốc<br /> phòng theo chế độ hành chính bao cấp<br /> 2.3.2.1. Tổng doanh thu<br /> Từ bảng số liệu trong luận án có thể thấy, doanh thu năm 2010 của các doanh<br /> nghiệp này thấp: Xí nghiệp Dược phẩm 104 có doanh thu thấp nhất, đạt 480 triệu kíp.<br /> Xí nghiệp Pa xẳn Lần Luông Pha Bang có doanh thu cao nhất, đạt 13.467 triệu kíp.<br /> Doanh thu của các doanh nghiệp này qua 5 năm tương đối ổn định. Tổng doanh thu<br /> của loại hình doanh nghiệp này tăng hơn gấp đôi trong giai đoạn 2006-2010, từ mức<br /> 14.607 (triệu kíp) lên mức 30.243 (triệu kíp) năm 2010.<br /> 2.3.2.2. Tổng số lãi ròng<br /> Tổng số lãi ròng của các doanh nghiệp sản xuất quốc phòng theo chế độ hành<br /> chính bao cấp được trình bày trong bảng 2.16 của luận án. Các doanh nghiệp sản xuất<br /> quốc phòng theo chế độ hành chính bao cấp được xây dựng để phục vụ cho quân đội<br /> nhân dân Lào. Tổng số lãi ròng của các doanh nghiệp quốc phòng rất khiêm tốn: Năm<br /> 2010, xí nghiệp Pa xẳn Lần Luồng Pha Bang có tổng số lãi ròng cao nhất là 890,732<br /> triệu kíp và xí nghiệp dược phẩm 104 có tổng số lãi ròng thấp nhất là 57,456 triệu kíp.<br /> 2.3.2.3. Tổng số nộp ngân sách<br /> Tổng số nộp ngân sách của các doanh nghiệp sản xuất quốc phòng theo chế độ hành<br /> chính bao cấp được trình bày trong bảng 2.17 của luận án. Trừ trường hợp Nhà máy giày<br /> Tha Văn được miễn nộp ngân sách, các doanh nghiệp còn lại nộp ngân sách rất ít. Năm<br /> 2010, xí nghiệp may số I quân đội có mức nộp nhiều nhất là 587 triệu kíp và xí nghiệp<br /> Dược phẩm 104 có mức nộp thấp nhất là 18 triệu kíp. So sánh mức nộp ngân sách của các<br /> doanh nghiệp từ năm 2006 -2010 có thể thấy mức nộp ngân sách không biến động nhiều.<br /> 2.3.3. Thực trạng về kết quả hoạt động của doanh nghiệp cho thuê hoặc giao<br /> khoán chỉ tiêu nộp ngân sách cho Bộ Quốc phòng<br /> Thực trạng về kết quả hoạt động của doanh nghiệp cho thuê hoặc giao khoán chỉ<br /> tiêu nộp ngân sách cho Bộ Quốc phòng hàng năm được thể hiện qua chỉ tiêu Nộp ngân<br /> sách trong bảng 2.18 của luận án. Trong số các doanh nghiệp cho thuê hoặc giao<br /> khoán chỉ tiêu nộp ngân sách cho Bộ quốc phòng, Xí nghiệp May Phon Xây đóng góp<br /> ngân sách nhiều nhất với 120 triệu kíp, trong khi Công ty phát triển và dịch vụ xuất<br /> nhập khẩu chỉ đóng góp được 30 triệu kíp. Tổng số các DNQĐ cho thuê hoặc giao<br /> khoán chỉ tiêu nộp ngân sách đã nộp được 487 triệu kíp.<br /> 2.4. Thực trạng một số chỉ tiêu hiệu quả hoạt động của DNQĐ Lào<br /> Các chỉ tiêu hiệu quả này được thể hiện một cách tổng hợp ở bảng 2.19 và 2.20<br /> của luận án. Cụ thể là:<br /> 12<br /> - Tỷ suất lợi nhuận theo doanh thu và tỷ suất lợi nhuận theo tài sản sau năm<br /> 2006 liên tục giảm (đến năm 2010).<br /> - So sánh các chỉ tiêu giữa các nhóm doanh nghiệp, năm 2006, xét theo chỉ tiêu<br /> tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu, có thể thấy: Các doanh nghiệp hỗn hợp có tỷ suất lợi<br /> nhuận trên doanh thu bằng 0,2707 kíp/kíp, có nghĩa là trên mỗi kíp doanh thu thu<br /> được, doanh nghiệp nhận được 0,2707 kíp lợi nhuận, cao hơn DNNN do Bộ Quốc<br /> phòng đầu tư vốn 0,0417 kíp. Tỷ suất lợi nhuận trên tài sản của doanh nghiệp hỗn hợp<br /> năm 2006 bằng 0,1030 kíp/kíp, có nghĩa trên mỗi kíp tài sản, doanh nghiệp nhận được<br /> 0,1030 kíp lợi nhuận, cao hơn DNNN do Bộ Quốc phòng đầu tư vốn là 0,0599 kíp.<br /> - Năm 2010, xét theo tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu, các doanh nghiệp hỗn<br /> hợp có tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu bằng 0,2115 kíp/kíp, cao hơn DNNN do Bộ<br /> Quốc phòng đầu tư vốn là 0,0345 kíp /kíp. Tỷ suất lợi nhuận trên tài sản của doanh<br /> nghiệp hỗn hợp là 0,0794 kíp/kíp, cao hơn DNNN do Bộ Quốc phòng đầu tư vốn là<br /> 0,0345 kíp/kíp.<br /> Như vậy, tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu và tỷ suất lợi nhuận trên tài sản của<br /> các doanh nghiệp hỗn hợp có mức lợi nhuận cao hơn các DNNN do Bộ Quốc phòng<br /> đầu tư vốn. Nhưng nếu so với tỷ suất lợi nhuận trên vốn và tỷ suất lợi nhuận trên<br /> doanh thu với các doanh nghiệp nhà nước và tư nhân của Lào thì các DNNN do Bộ<br /> quốc phòng đầu tư vốn đều có tỷ suất kém hơn, còn đối với các doanh nghiệp hỗn hợp<br /> thì các tỷ suất đều cao hơn, chứng tỏ hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh<br /> nghiệp hỗn hợp tốt hơn.<br /> 2.5. Thực trạng các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của DNQĐ Lào<br /> 2.5.1. Nhóm các nhân tố bên ngoài<br /> - Quan điểm của Đảng và Nhà nước về phát triển doanh nghiệp quân đội: Như<br /> trong phần trên của luận án đã trình bày, quan điểm của Đảng và Nhà nước CHDCND<br /> Lào là tiếp tục phát triển DNQĐ Lào trong tình hình mới.<br /> - Xu hướng phát triển của quân đội các nước trên thế giới: Hiện nay, phần lớn<br /> quân đội ở các nước hiện nay không tham gia hoặc ít tham gia làm kinh tế, mà chỉ tập<br /> trung vào nhiệm vụ quốc phòng. Tuy nhiên, tại các nước có nền kinh tế chuyển đổi<br /> trong đó có CHDCND Lào, khi kinh tế đất nước còn khó khăn, Nhà nước và BQP chủ<br /> trương tồn tại mô hình DNQĐ. Đây thực sự là một cơ hội, một thuận lợi cho sự phát<br /> triển của DNQĐ Lào trong thời gian từ nay đến 2020.<br /> - Môi trường pháp lý và hoạt động quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp quân<br /> đội: Hiện nay, các yếu tố thuộc môi trường pháp lý còn chưa đầy đủ, chưa đồng bộ,<br /> nhiều quy định còn mâu thuẫn với nhau, các quy định về phát triển DNQĐ chưa thống<br />  13<br /> nhất qua các giai đoạn phát triển,… Đây thực sự là những khó khăn và thách thức cho<br /> sự phát triển của DNQĐ Lào trong thời gian tới.<br /> - Môi trường kinh tế vĩ mô và bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế: Trong giai đoạn<br /> 2006 – 2010, các nhân tố này tác động đến các DNQĐ chủ yếu theo hướng tích cực<br /> như: tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, hội nhập kinh tế sâu rộng,.. tạo cơ hội mở rộng<br /> thị trường cho DNQĐ. Tuy nhiên cũng có những yếu tố tác động theo hướng tạo ra<br /> khó khăn, thách thức cho DNQĐ như: tỷ lệ lao động qua đào tạo còn thấp, công<br /> nghệ còn yếu,…<br /> 2.5.2. Nhóm các nhân tố bên trong<br /> - Nguồn lực tài chính: Các DNQĐ Lào có nguồn lực tài chính còn hạn chế, các<br /> DNQĐ chủ yếu quy mô vốn nhỏ, đây là khó khăn và thách thức cho các DNQĐ này<br /> trong giai đoạn tới để mở rộng hoạt động.<br /> - Nguồn nhân lực: Quy mô của nguồn nhân lực này còn nhỏ bé vì số lượng và<br /> quy mô của DNQĐ ở quy mô nhỏ. Điểm mạnh của nguồn nhân lực này là có tỷ trọng<br /> người lao động là quân nhân có tác phong làm việc tương đối chuyên nghiệp và kỷ<br /> luật cao. Điểm yếu của nguồn nhân lực trong DNQĐ Lào cũng giống như điểm yếu<br /> chung của nguồn nhân lực trong nền kinh tế Lào đó là tỷ lệ lao động qua đào tạo thấp,<br /> các nhà quản lý còn mang nặng tư tưởng bao cấp.<br /> - Sự năng động của các nhà quản lý doanh nghiệp quân đội: Đa số các nhà quản<br /> lý trong DNQĐ Lào được đào tạo trong cơ chế cũ, kiến thức về kinh tế thị trường còn<br /> nhiều hạn chế, mang nặng tư tưởng bao cấp, ỷ lại vào nhà nước và quan liêu, tính năng<br /> động thấp. Đây cũng là một khó khăn và thách thức lớn đặt ra cho sự phát triển của<br /> DNQĐ Lào thời gian tới.<br /> 2.6. Đánh giá kết quả đạt được<br /> 2.6.1. Ưu điểm<br /> So với thời kỳ đầu chuyển sang kinh tế thị trường, các DNQĐ đã có những<br /> bước tiến dài. Nhiều doanh nghiệp đã tự khẳng định mình, sản xuất ổn định, nhất là<br /> trong điều kiện cạnh tranh gay gắt của cơ chế thị trường và những bất lợi về địa bàn<br /> hoạt động, cùng với tác động tiêu cực của khủng hoảng tài chính 5 năm gần đây. Các<br /> ưu điểm cơ bản trong hoạt động của DNQĐ Lào thời gian qua là:<br /> - Các DNQĐ đã xây dựng bản lĩnh chính trị, bản chất giai cấp công nhân trong<br /> cán bộ, đảng viên, ổn định chính trị trong toàn Ðảng bộ Doanh nghiệp. Giữ vững<br /> nguyên tắc tập trung dân chủ, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của cấp ủy,<br /> tổ chức Đảng.<br /> - Các DNQĐ đã được xây dựng và phát triển nhanh cả về chiều rộng và chiều<br /> 14<br /> sâu. Lúc đầu, từ chỗ chỉ có một số doanh nghiệp phục vụ cho quân đội thực hiện theo<br /> cơ chế kế hoạch hóa tập trung, đến nay đã có 31 DN sản xuất kinh doanh với nhiều<br /> ngành nghề.<br /> - Trong thời gian qua, các DNQĐ đã củng cố và phát triển ngành sản xuất cho<br /> thích hợp với tình hình và yêu cầu của thị trường. Từ sản xuất kinh doanh một ngành<br /> sang kinh doanh nhiều ngành, có sự liên kết kinh doanh trong nước và nước ngoài, có<br /> nhiều thành công hơn.<br /> - Các DNQĐ đã thực hiện tốt chế độ nộp ngân sách nhà nước. Việc quản lý kinh<br /> tế tài chính được đề cao, việc tính toán doanh thu và chi phí được kiểm tra chặt chẽ,<br /> thực hiện các định mức chi phí ở từng bộ phận trong doanh nghiệp nhằm tiết kiệm,<br /> tăng lợi nhuận.<br /> - Các doanh nghiệp liên doanh đã tận dụng được sự giúp đỡ của các nước về<br /> vốn và về kinh nghiệm quản lý, về công nghệ tiên tiến, nhưng vẫn giữ được tính độc<br /> lập, tự chủ, phối hợp với việc hợp tác quốc tế, tạo điều kiện để xây dựng đất nước.<br /> 2.6.2. Những hạn chế<br /> Thứ nhất, các DNQĐ có quy mô rất nhỏ, kỹ thuật và công nghệ còn lạc hậu, nên<br /> rất khó khăn trong sản xuất kinh doanh; số vốn tài sản ít.<br /> Thứ hai, một số chỉ tiêu hiệu quả hoạt động của DNQĐ còn thấp, như: chỉ tiêu<br /> tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu và tỷ suất lợi nhuận trên tài sản.<br /> Thứ ba, nhiều doanh nghiệp năng suất lao động chưa cao, chất lượng cũng như<br /> hình thức, mẫu mã của sản phẩm chưa tốt, khả năng cạnh tranh trên thị trường trong<br /> nước và quốc tế còn hạn chế.<br /> Thứ tư, trình độ quản lý của cán bộ còn hạn chế, nhất là kinh nghiệm quản lý<br /> kinh doanh theo cơ chế thị trường.<br /> Thứ năm, trình độ, tay nghề của công nhân thấp, việc chấp hành nội quy, quy<br /> chế trong lao động chưa cao, tính chuyên nghiệp trong công việc thấp.<br /> Thứ sáu, cơ cấu sản phẩm không đa dạng, chất lượng, mẫu mã sản phẩm do<br /> DNQĐ sản xuất còn nhiều hạn chế.<br /> 2.6.3. Nguyên nhân của các hạn chế<br /> Những hạn chế trên bắt nguồn từ những nguyên nhân sau:<br /> * Nguyên nhân từ công tác quản lý nhà nước:<br /> - Công tác quy hoạch và xây dựng chiến lược phát triển dài hạn cho các doanh<br /> nghiệp quân đội chưa rõ ràng và còn nhiều bất cập.<br /> - Chưa có hệ thống pháp luật hoàn chỉnh, cơ chế, chính sách thiếu đồng bộ,<br /> chưa thích ứng với sự vận động của cơ chế thị trường.<br />  15<br /> - Các quy định và các chính sách phát triển đối với doanh nghiệp quân đội còn<br /> nhiều bất cập, nhiều nội dung còn mâu thuẫn.<br /> - Các loại hình và mô hình hoạt động của DNQĐ còn chưa hoàn thiện.<br /> - Chưa có hiệp hội DNQĐ để đại diện cho tiếng nói và quyền lợi của các DNQĐ<br /> nói chung.<br /> - Nguồn nhân lực trong DNQĐ còn hạn chế về mặt chất lượng có một phần<br /> nguyên nhân từ công tác quản lý nhà nước, đó là Bộ Quốc phòng chưa có các chương<br /> trình đào tạo, bồi dưỡng mang tính bài bản cho các nhà quản lý của DNQĐ và đội ngũ<br /> công nhân viên của các doanh nghiệp này.<br /> * Nguyên nhân từ phía các DNQĐ<br /> - Đảng ủy, ban giám đốc trong các doanh nghiệp cũng như cán bộ kinh doanh<br /> chưa nắm vững đường lối chính sách của Đảng, của cấp trên.<br /> - Phần lớn cán bộ quản lý doanh nghiệp được đào tạo, trưởng thành trong thời<br /> gian quản lý bao cấp trước đây, nay chuyển sang cơ chế thị trường.<br /> - Một số DNQĐ thực hiện không nghiêm chỉnh các quy định về quản lý tài<br /> chính trong DNQĐ dẫn đến tình trạng tham nhũng, lãng phí, làm giảm hiệu quả hoạt<br /> động của DNQĐ.<br /> - Khả năng cạnh tranh của DNQĐ thấp do công nghệ lạc hậu và tay nghề công<br /> nhân yếu kém. Cơ sở vật chất của một số doanh nghiệp quá cũ, đã hết thời hạn sử<br /> dụng mà chưa có điều kiện thay thế và đổi mới.<br /> - Chưa hình thành rõ nét văn hóa của DNQĐ.<br /> 2.6.4. Những vấn đề đặt ra cần xây dựng và phát triển<br /> Để xây dựng và phát triển các DN QĐND Lào đặt ra những vấn đề cần xây<br /> dựng và phát triển sau:<br /> - “Việc xây dựng và phát triển doanh nghiệp, trước hết phải hiểu và nắm vững sự<br /> chỉ đạo của Đảng, nắm vững và thực hiện đúng đường lối của Đảng, sử dụng cơ chế<br /> kinh tế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, đồng thời cũng phải tăng cường sự chỉ<br /> đạo của các cơ quan quản lý vĩ mô cho các doanh nghiệp…” [66].<br /> - Thường xuyên phải củng cố phương pháp làm việc của Đảng ủy, Giám<br /> đốc, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ. Tăng cường đoàn kết nội bộ, thường<br /> xuyên phối hợp với các cấp chính quyền nhất là các địa phương nơi doanh nghiệp<br /> đặt trụ sở.<br /> - Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và phát huy tính tiên phong gương mẫu của<br /> Đảng viên, củng cố nâng cao vai trò của các tổ chức quần chính trị như công đoàn,<br /> đoàn thanh niên trong việc xây dựng doanh nghiệp.<br /> 16<br /> - Ngăn chặn và chống mọi biểu hiện sai trái như chây lười, trộm cắp, tham ô,<br /> tham nhũng thất thoát tài sản của doanh nghiệp.<br /> - Quan hệ hợp tác với nước ngoài phải chọn lọc. Đầu tư những ngành nghề có<br /> hàm lượng chất xám cao, công nghệ cao ngang tầm với trình độ quốc tế. Hoạt động<br /> kinh doanh với nước ngoài phải bình đẳng, các bên đều có lợi.<br /> - Trong thời kỳ đổi mới, các DNQĐ phải quan tâm tới năng suất, chất lượng sản<br /> phẩm, hiệu quả kinh tế. Nâng cao sử dụng nguồn vốn trong nước và nước ngoài, tăng<br /> mức sinh lợi của đồng vốn, tiếp tục đổi mới hoàn thiện hệ thống sản xuất kinh doanh.<br /> Tinh giảm biên chế, đổi mới hoạt động của doanh nghiệp, nâng cao hiệu lực điều hành<br /> của bộ máy quản lý.<br /> - Đổi mới công tác quản trị doanh nghiệp là tiền đề để nâng cao hiệu quả sản<br /> xuất kinh doanh.<br /> - Tăng cường quản lý đội ngũ cán bộ. Bố trí chức danh một cách khoa học, định<br /> ra các tiêu chuẩn chức danh, trên cơ sở đó để tuyển dụng cán bộ, đặt chức theo việc,<br /> chọn người theo chức.<br />  17<br /> CHƯƠNG 3<br /> QUAN ĐIỂM, PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÁC<br /> DOANH NGHIỆP QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN LÀO TRONG QUÁ TRÌNH<br /> XÂY DỰNG KINH TẾ THỊ TRƯỜNG VÀ HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ<br /> GIAI ĐOẠN 2011-2020<br /> Quan điểm, phương hướng và các giải pháp phát triển các DNQĐ trong quá trình<br /> xây dựng kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế là một nội dung quan trọng<br /> được đề cập trong luận án, đặc biệt là nghiên cứu trong bối cảnh xây dựng kinh tế thị<br /> trường và hội nhập kinh tế quốc tế.<br /> 3.1. Tác động của quá trình xây dựng kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế<br /> quốc tế của CHDCND Lào đến sự phát triển các DNQĐ<br /> 3.1.1. Quá trình xây dựng kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế của các<br /> DNNN Lào<br /> 3.1.1.1. Về phát triển DNNN<br /> - Về số lượng doanh nghiệp: Sự phát triển các doanh nghiệp đã tăng lên nhanh<br /> chóng là giai đoạn năm 2001-2010, số lượng doanh nghiệp được thành lập 122.161<br /> doanh nghiệp.<br /> - Về kết quả kinh doanh: Trong nền kinh tế nhiều thành phần, các DNNN giữ vai<br /> trò chủ đạo. Năm 2010, tổng sản phẩm quốc nội của Lào là 62.677 tỷ kíp (khoảng<br /> 7,4 tỷ USD); doanh thu của các DNNN 9802,5 tỷ kíp chiếm 15,6%. Theo báo cáo<br /> của ủy ban cải cách doanh nghiệp quốc gia Lào, năm 2010 số DNNN có 120 doanh<br /> nghiệp, làm ăn có hiệu quả chiếm 69%, doanh nghiệp lỗ là 31%. Như vậy, hiệu quả<br /> sản xuất kinh doanh của DNNN còn thấp, chưa tương xứng với tiềm năng và đầu tư<br /> của nhà nước. Các DNNN đã tiếp nhận 18.736 lao động, chiếm khoảng 5,5% tổng lao<br /> động trong cả nước. Việc tạo công ăn việc làm của bộ phận DNNN còn rất thấp.<br /> - Phân tích hiệu quả kinh tế:<br /> + Tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu: Tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu năm 2005<br /> là 7,2%, đến năm 2010 là 6,7%. Như vậy, khả năng sinh lời có xu hướng giảm và khả<br /> năng sinh lời thấp.<br /> + Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA): Chỉ tiêu này phản ánh một đồng tài<br /> sản bình quân của doanh nghiệp tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận sau thuế. Biến động<br /> chỉ tiêu trên từ năm 2005 đến năm 2010 có xu hướng tăng dần.<br /> + Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE): Chỉ tiêu này chỉ rõ một đồng vốn<br /> chủ sở hữu tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp. ROE của năm<br /> 2005 là 11,7%, giảm dần đến năm 2010 còn 10,9%. Tỷ suất lợi nhuận trên vốn sở hữu thấp.<br /> - Về so sánh các chỉ tiêu hiệu quả của DNNN và DNQĐ trong giai đoạn 2006-2010:<br /> Trên hầu hết các chỉ tiêu hiệu quả cơ bản, gần như không có sự khác biệt giữa DNNN và<br /> DNQĐ.<br /> 18<br /> 3.1.1.2. Nguyên nhân dẫn đến các hạn chế<br /> Nguyên nhân khách quan: Qui định pháp luật và thể lệ quản lý nhà nước đối với<br /> các hoạt động kinh doanh chưa thành hệ thống, đồng bộ; Việc phân cấp quản lý Nhà<br /> nước đối với DNNN chưa thành hệ thống; Hệ thống pháp luật và quy định quản lý<br /> chưa phù hợp với kinh tế theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước; Một số<br /> DNNN lẫn lộn giữa kinh doanh vì mục tiêu lợi nhuận và vì lợi ích công; Chưa có<br /> chính sách cổ phần hóa và chuyển đổi DNNN. Hệ thống tài chính ngân hàng trong<br /> nước chưa thực sự là đòn bẩy cho các doanh nghiệp.<br /> Nguyên nhân chủ quan từ sự lãnh đạo quản lý: quản lý nhà nước đối với doanh<br /> nghiệp còn nhiều vướng mắc, yếu kém; cải cách hành chính tiến hành chậm; nhiều cơ<br /> chế, chính sách chưa đồng bộ, chưa phù hợp với cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ<br /> nghĩa, hạn chế quyền tự chủ của doanh nghiệp; tổ chức chỉ đạo thực hiện thiếu kiên<br /> quyết, kém hiệu quả, thiếu kiểm tra đôn đốc; một bộ phận không nhỏ cán bộ chủ chốt của<br /> DNNN chưa đáp ứng yêu cầu, kém năng lực phẩm chất, thiếu trách nhiệm.<br /> Để tiếp tục phát triển và nâng cao hiệu quả của DNNN, cần xác định vai trò chủ<br /> đạo của kinh tế nhà nước (trong đó DNNN là nòng cốt). DNNN phải thực sự hoạt<br /> động theo cơ chế thị trường, tự chủ, tự chịu trách nhiệm, cạnh tranh và hợp tác với<br /> doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác trên cơ sở pháp luật; kiên quyết xóa<br /> bao cấp, đồng thời có chính sách hỗ trợ phù hợp với những ngành, lĩnh vực, sản phẩm<br /> cần ưu tiên phát triển.<br /> 3.1.2 Tác động của quá trình kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế<br /> đến sự phát triển các DN QĐND Lào<br /> 3.1.2.1. Sắp xếp lại các DNQĐ<br /> - Chuyển giao một số DNQĐ cho Bộ Tài chính quản lý.<br /> - Củng cố một số DNQĐ.<br /> - Chuyển đổi một số DNQĐ.<br /> 3.1.2.2. Thành lập các cơ quan quản lý, kiểm tra, thúc đẩy khuyến khích các hoạt<br /> động sản xuất kinh doanh các DNQĐ<br /> Khi nhiều DNQĐ được thành lập, Bộ Quốc phòng đã thành lập Cục quản lý kinh<br /> doanh, rồi chuyển thành Phòng kinh tế và Văn phòng kinh tế để làm nhiệm vụ quản lý,<br /> kiểm tra và thúc đẩy các hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp thuộc<br /> Bộ Quốc phòng. Để đáp ứng yêu cầu chỉ đạo, quản lý công tác xây dựng kinh tế trong<br /> quân đội một cách có hiệu quả, Bộ Quốc phòng ra quyết thành lập Cục kinh tế, cơ<br /> quan tham mưu về kinh tế, hợp tác kinh doanh với trong nước và nước ngoài, là<br /> trung tâm phối hợp và chỉ đạo quản lý công tác kinh tế của Bộ Quốc phòng. Việc<br /> thành lập Cục kinh tế là cơ quan chuyên môn để quản lý, kiểm tra, thúc đẩy sản xuất<br /> kinh doanh của các DNQĐ cho phù hợp với yêu cầu xây dựng kinh tế thị trường và<br />  19<br /> hội nhập kinh tế quốc tế.<br /> 3.2. Quan điểm, phương hướng và mục tiêu phát triển DN QĐND Lào trong quá<br /> trình xây dựng kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế giai đoạn 2011-2020<br /> 3.2.1. Quan điểm phát triển DNQĐ<br /> - Phát triển DNQĐ để góp phần phát triển kinh tế và xóa đói giảm nghèo.<br /> - Phát triển DNQĐ để tận dụng năng lực dôi dư của DNQĐ tạo ra sản phẩm và<br /> dịch vụ cho nền kinh tế.<br /> - Phát triển DNQĐ để củng cố vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước.<br /> - Phát triển DNQĐ để nâng cao khả năng thực hiện nhiệm vụ quốc phòng của<br /> DNQĐ.<br /> 3.2.2. Mục tiêu và phương hướng phát triển DNQĐ<br /> 3.2.2.1. Đối với cơ quan quản lý nhà nước đối với DNQĐ<br /> - Củng cố và tổ chức lại DNQĐ: khảo sát kiểm tra để tố chức lại DNQĐ: Doanh<br /> nghiệp nào nên giữ lại của quân đội 100% vốn, doanh nghiệp nào cho chuyển đổi hình<br /> thức sở hữu, nghiên cứu thành lập DNQĐ chủ đạo trong việc ứng dụng khoa học công<br /> nghệ, hiện đại hóa nền công nghiệp quốc phòng.<br /> - Phân loại rõ ràng các nhóm DNQĐ theo mục tiêu hoạt động: có chính sách và<br /> quy định rõ ràng về doanh nghiệp hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận và doanh nghiệp hoạt<br /> động vì nhiệm vụ lợi ích công cộng. Loại doanh nghiệp hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận thì<br /> phải hoạt động theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước. Loại doanh nghiệp<br /> hoạt động vì lợi ích công thì hoạt động theo chính sách riêng của Chính phủ.<br /> - Đổi mới cơ chế quản lý nhà nước đối với DNQĐ: tách biệt giữa chức năng<br /> QLNN của các cơ quan nhà nước với chức năng quản lý kinh doanh của các DN, để<br /> đảm bảo sự bình đẳng giữa các DN và đảm bảo tính tự chủ của các DN.<br /> 3.2.2.2. Đối với các DNQĐ<br /> - Nâng cao tính chủ động của DNQĐ: Các DNQĐ phải chủ động trong việc tìm<br /> kiếm nguồn hàng, trong việc đổi mới công nghệ… để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao từ<br /> phía khách hàng trên thị trường; đổi mới cơ cấu tổ chức gọn nhẹ và hiệu quả; các nhà<br /> quản lý trong DNQĐ phải xóa bỏ tư duy bao cấp, tránh dựa dẫm và ỷ lại vào nhà nước.<br /> - Quan hệ hợp tác trong khu vực và quốc tế: Các DN QĐND Lào phải tăng cường<br /> quản lý quan hệ hợp tác với nước ngoài cho chặt chẽ, toàn diện, thực hiện nguyên tắc “<br /> bình đẳng, cùng có lợi và độc lập dân tộc”.<br /> - Củng cố chế độ quản lý tài chính doanh nghiệp: Củng cố hệ thống kế toán<br /> doanh nghiệp theo đúng quy định của nhà nước. Tổ chức sử dụng hệ thống kiểm tra kế<br /> toán tài chính thông qua cơ quan kiểm toán của Bộ Quốc phòng và Bộ Tài chính;<br /> Quan tâm đến khâu quản lý doanh thu - chi phí và thu hồi vốn của nhà nước; Tăng<br /> cường quản lý sử dụng vốn, tài sản của nhà nước một cách có kế hoạch và đúng mục<br /> 20<br /> tiêu.<br /> 3.2.3. Nhiệm vụ trọng tâm phát triển DNQĐ từ năm 2010- 2015<br /> Thứ nhất, tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, cải cách thủ tục hành chính và<br /> chính sách tài chính theo hướng tạo môi trường đầu tư kinh doanh bình đẳng, minh<br /> bạch, ổn định, thông thoáng cho DNNN kinh doanh phát triển.<br /> Thứ hai, tích cực tổ chức và phát triển các công ty có đủ sức mạnh về tài chính, tri<br /> thức, kỹ thuật có thể cạnh tranh với thị trường trong nước và quốc tế.<br /> Thứ ba, xúc tiến phổ biến thông tin, kỹ thuật - công nghệ tới các doanh nghiệp,<br /> cũng như nâng cao năng lực của các doanh nghiệp này trong việc xác định, lựa chọn<br /> và thích ứng với công nghệ.<br /> Thứ tư, khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào các liên kết ngành và hỗ trợ<br /> phát triển các hiệp hội doanh nghiệp<br /> Thứ năm, thực hiện trợ giúp có trọng điểm để tăng cường khả năng cạnh tranh<br /> của một số ngành hàng mà Lào có lợi thế<br /> Thứ sáu, tách chức năng cung cấp dịch vụ ra khỏi chức năng quản lý nhà nước và<br /> phát triển văn hoá doanh nghiệp, văn hoá kinh doanh<br /> 3.3. Các giải pháp phát triển DN QĐND Lào trong quá trình xây dựng kinh<br /> tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế giai đoạn 2011- 2020<br /> 3.3.1. Các đề xuất đối với cấp quản lý nhà nước<br /> 3.3.1.1. Hoàn thiện chiến lược và quy hoạch phát triển DNQĐ<br /> Bộ Quốc phòng cần có chiến lược phát triển dài hạn và quy hoạch cho sự phát<br /> triển của các DNQĐ cho phù hợp với xu hướng phát triển chung của các DNQĐ trên<br /> thế giới, sự phát triển kinh tế thị trường và những đặc điểm riêng của quân đội Lào. Bộ<br /> Quốc phòng phải cơ cấu lại hệ thống DNQĐ, quy hoạch về số lượng, cơ cấu, chức<br /> năng, nhiệm vụ, định hướng phát triển cho các DNQĐ trong từng thời kỳ.<br /> 3.3.1.2. Hoàn thiện các chính sách và quy định cho sự phát triển các DNQĐ<br /> Ban hành các quy định liên quan đến công tác quản lý, điều hành hoạt động<br /> SXKD của DNQĐ theo quy định pháp luật và quy định của Bộ Quốc phòng.<br /> Hoàn thiện các quy định về sử dụng vốn và tài sản trong các DNQĐ trong điều<br /> kiện đặc thù của các DNQĐ là tận dụng nguồn lực của quốc phòng vào hoạt động<br /> SXKD bên cạnh việc hoàn thành các nhiệm vụ quốc phòng.<br /> Ban hành các chính sách khuyến khích phát triển đối với DNQĐ, chính sách ưu<br /> tiên vốn cho những chương trình kinh tế có ý nghĩa kết hợp kinh tế với quốc phòng,<br /> những chương trình kinh tế công mà đầu tư tư nhân không làm.<br /> 3.3.1.3. Xây dựng mô hình tổ chức quản lý và hoạt động cho các DNQĐ<br /> - Tiếp tục đổi mới công tác quản trị doanh nghiệp, tạo cơ cấu tổ chức hợp lý, làm<br /> động lực nâng cao hiệu quả SXKD và sức cạnh tranh của doanh nghiệp.<br />  21<br /> - Thí điểm thành lập tập đoàn để nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp<br /> quân đội trước sức ép của toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế.<br /> - Xây dựng một số tập đoàn kinh tế mạnh của quân đội theo mô hình “công ty mẹ<br /> – công ty con". Do quy mô vốn bình quân của các DNQĐ quá nhỏ, không đủ sức cạnh<br /> tranh với các tập đoàn kinh tế của các nước trong khu vực và thế giới. Với mô hình tổ<br /> chức “công ty mẹ – công ty con” có thể gọi vốn nhiều thành phần kinh tế cùng tham<br /> gia, nhờ đó “công ty mẹ” tăng được quy mô, nâng cao khả năng cạnh tranh trước làn<br /> sóng toàn cầu hóa hiện nay.<br /> 3.3.1.4. Thành lập hiệp hội doanh nghiệp quân đội<br /> Do đặc điểm các doanh nghiệp thuộc rất nhiều ngành nghề, nhiều địa bàn khác<br /> nhau, chưa có sự liên kết giũa các doanh nghiệp sản xuất hàng hóa và doanh nghiệp<br /> xuất khẩu. Do vậy, nên thành lập Hiệp hội doanh nghiệp quân đội để tập hợp sức<br /> mạnh của các doanh nghiệp quân đội.<br /> 3.3.1.5. Tăng cường đào tạo nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp quân đội<br /> Các doanh nghiệp quân đội cần tạo bước chuyển cơ bản về số lượng, chất lượng,<br /> cơ cấu, trình độ chuyên môn, kiến thức quốc phòng an ninh và bản lĩnh chính trị từ cán<br /> bộ chỉ huy, quản lý, nghiên cứu đến kỹ thuật viên, công nhân trực tiếp sản xuất; có<br /> chính sách ưu đãi, thu hút, giữ gìn nguồn nhân lực chất lượng cao.<br /> 3.3.1.6. Đổi mới cơ cấu, quản lý và sử dụng vốn có hiệu quả<br /> - Tăng quyền tự chủ đi đôi với tự chịu trách nhiệm của DNQĐ, bỏ bao cấp,<br /> chuyển hẳn sang hạch toán kinh doanh, lấy thu bù chi, lời ăn, lỗ chịu.<br /> - Tăng trách nhiệm cá nhân tương xứng với nhiệm vụ, quyền hạn được giao của các<br /> cá nhân, các cấp đại diện chủ sở hữu tại doanh nghiệp, giám đốc và bộ máy giúp việc.<br /> - Giảm bớt tầng nấc, biên chế cồng kềnh, chồng chéo, khắc phục tình trạng ra<br /> quyết định chậm và không chịu trách nhiệm về quyết định đó. Tăng quyền quyết định<br /> cho hội đồng quản trị doanh nghiệp để không bỏ lỡ cơ hội kinh doanh. Quy định tiêu<br /> chuẩn tuyển chọn giám đốc, nghiên cứu chuyển sang cơ chế hợp đồng thuê giám đốc<br /> gắn tiền lương, tiền thưởng với kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.<br /> 3.3.1.7. Xây dựng hệ thống thông tin cho các doanh nghiệp quân đội<br /> Bộ Quốc phòng phải đảm bảo thông tin thông suốt cho các DNQĐ, kịp thời cập<br /> nhật những quy định, chính sách của Nhà nước liên quan đến hoạt động của các<br /> DNQĐ. Hỗ trợ cho các DNQĐ về các phương tiện, đào tạo những nhân viên công<br /> nghệ thông tin,…<br /> 3.3.2. Giải pháp, đề xuất đối với bản thân các doanh nghiệp<br /> 3.3.2.1. Đẩy mạnh việc sắp xếp, đổi mới nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất kinh<br /> doanh của các doanh nghiệp quân đội trong bối cảnh mới<br /> Trong sản xuất, các doanh nghiệp cần tiếp tục đẩy mạnh đổi mới phương thức<br /> 22<br /> quản lý, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, nâng<br /> cao năng suất lao động, hạ giá thành sản phẩm, nâng cao hiệu quả SXKD, bảo đảm đời<br /> sống người lao động và tăng thu nộp ngân sách. Tổ chức quản lý chặt chẽ nguồn vốn,<br /> tài sản của Nhà nước trong DNQĐ cổ phần hoá.<br /> 3.3.2.2. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng<br /> Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ, chỉ huy các cấp đối với nhiệm vụ<br /> sản xuất kinh doanh của DNQĐ; đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng<br /> trong toàn quân, làm cho mọi cán bộ, chiến sĩ thấy rõ vị trí, ý nghĩa, yêu cầu, tầm quan<br /> trọng của nhiệm vụ sản xuất kinh doanh trong thời kỳ mới, vai trò của quân đội trong<br /> việc tham gia xây dựng, phát triển kinh tế xã hội, xoá đói, giảm nghèo và củng cố<br /> quốc phòng an ninh; cần tiếp tục quán triệt sâu