Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại Tập đoàn Hóa chất Việt Nam

1<br /> LỜI MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Năm 2009 trong ngành hoá chất nhà nước đã ký quyết định thành<br /> lập Tập đoàn Hoá chất Việt Nam dựa trên cơ sở sắp xếp lại Tổng<br /> Công ty Hoá chất Việt Nam. Với qui mô lớn và hoạt động đa ngành<br /> nghề thì việc phải thiết lập một HTKSNB đủ mạnh để hỗ trợ để hỗ trợ<br /> cho công tác quản lý là một tất yếu khách quan nhằm đảm bảo cho<br /> Tập đoàn đạt được các mục tiêu như: bảo vệ tài sản, đảm bảo độ tin<br /> cậy của thông tin, đảm bảo thực hiện các qui định đề ra, đảm bảo hiệu<br /> quả hoạt động. Tuy nhiên Tập đoàn được thành lập không phải do quá<br /> trình tích tụ vốn và phát triển qui mô dần trở thành Tập đoàn như các<br /> nước trên thế giới nên trong quá trình hoạt động còn rất nhiều hạn chế<br /> như: vẫn còn dựa vào bao cấp, độc quyền, kinh doanh đạt hiệu quả<br /> thấp chưa tương xứng với những lợi thế và sự đầu tư của nhà nước,<br /> đầu tư ra ngoài ngành kém hiệu quả. Chưa tách bạch được vai vai trò<br /> chủ sở hữu với chức năng quản lý nhà nước. Sự tích tụ, tập trung vốn<br /> và kiểm soát vốn còn nhiều hạn chế. Một số vị trí quản lý chủ chốt<br /> được bổ nhiệm vì lý do chính trị mà không dựa trên năng lực quản trị<br /> kinh doanh. Hệ thống thông tin tiềm ẩn nhiều hạn chế không thực sự<br /> hữu dụng cho quá trình ra quyết định. Rất ít các đơn vị thuộc Tập<br /> đoàn có được những chính sách và thủ tục KSNB riêng phù hợp với<br /> thực tiễn của đơn vị. Hơn nữa một trong bảy nội dung chủ yếu theo<br /> chủ trương tái cơ cấu Tập đoàn giai đoạn từ năm 2012 đến năm 2015<br /> của Thủ tướng Chính phủ thì là phải tăng cường công tác KSNB tại<br /> Tập đoàn. Xuất phát từ những lý do trên, hoàn thiện hệ thống KSNB<br /> tại Tập đoàn Hóa chất Việt Nam trở thành vấn đề có tính cấp bách<br /> trong quản lý, có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn trong giai đoạn<br /> hiện nay. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, Tác giả đã<br /> <br /> 2<br /> lựa chọn Đề tài: "Hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ tại Tập<br /> đoàn Hóa chất Việt Nam" làm đề tài Luận án tiến sĩ của mình.<br /> 2. Tổng quan các nghiên cứu về hệ thống kiểm soát nội bộ<br /> Cho đến nay, đã có rất nhiều nhà khoa học nghiên cứu HTKSNB<br /> trên những khía cạnh và lĩnh vực khác nhau:<br /> + Các lý luận về hệ thống KSNB trên thế giới và tại Việt Nam đã phát<br /> triển tập trung làm rõ các khái niệm về hệ thống KSNB, vai trò của hệ<br /> thống KSNB trong doanh nghiệp, các tiêu chí và công cụ để đánh giá hệ<br /> thống KSNB, các bộ phận cấu thành của hệ thống KSNB.<br /> + Tại Việt Nam nghiên cứu ứng dụng hệ thống KSNB trong một<br /> đơn vị cụ thể ở các ngành, các lĩnh vực cũng được nhiều tác giả quan<br /> tâm ở các luận văn cao học cụ thể: trong hoạt động tín dụng ngân hàng,<br /> trong các doanh nghiệp vừa.<br /> + Trong thời gian gần đây đã có một số nghiên cứu thuộc Luận án<br /> tiến sĩ về hệ thống KSNB nhưng không phải trong một doanh nghiệp cụ<br /> thể mà phạm vi nghiên cứu rộng hơn trong một ngành, một tổng công<br /> ty, Bộ quốc phòng<br /> + Tổ chức hoạt động kinh doanh dưới mô hình Tập đoàn còn là vấn<br /> đề mới mẻ, trong quá trình hoạt động hơn 10 năm qua còn bộc lộ khá<br /> nhiều mặt hạn chế. Tuy nhiên chưa có nghiên cứu nào đề cập đến kiểm<br /> soát nội bộ tại Tập đoàn cũng như xây dựng nó trở thành hệ thống.<br /> Cũng chưa có công trình nghiên cứu nào về “Hoàn thiện hệ thống<br /> kiểm soát nội bộ tại Tập đoàn Hoá chất Việt Nam”<br /> 3. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu của Luận án<br /> Nghiên cứu này được thực hiện nhằm phát triển lý luận về HTKSNB<br /> trong Tập đoàn kinh tế. Từ đó đánh giá thực trạng HTKSNB tại Tập đoàn<br /> Hoá chất Việt Nam để đề xuất phương hướng và giải pháp hoàn thiện<br /> HTKSNB phù hợp với đặc thù hoạt động của Tập đoàn.<br /> <br /> 3<br /> Câu hỏi nghiên cứu: Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, các câu<br /> hỏi nghiên cứu được đưa ra tương xứng (khung nghiên cứu)<br /> 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của Luận án<br /> Luận án tập trung nghiên cứu HTKSNB tại Tập đoàn Hoá chất Việt<br /> Nam (công ty mẹ và các công ty thành viên)<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu của Luận án<br /> - Phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử của chủ<br /> nghĩa Mác Lê Nin vào nghiên cứu xã hội học. Luận án sử dụng phương<br /> pháp khái quát hoá, tổng hợp và phân tích những nguyên lý cơ bản về<br /> hệ thống KSNB qua các giáo trình, tài liệu.<br /> - Phương pháp điều tra, quan sát, phỏng vấn: Tác giả đã thực hiện thiết<br /> kế bảng câu hỏi để điều tra kết hợp với phỏng vấn sâu<br /> - Phương pháp xử lý dữ liệu: từ kết quả điều tra, quan sát và phỏng<br /> vấn sâu tác giả đã tổng hợp thành 14 bảng để từ đó mô tả, đánh giá,<br /> phân tích, tổng hợp, so sánh<br /> - Nguồn dữ liệu sử dụng: Tác giả sử dụng nguồn dữ liệu thứ cấp và<br /> sơ cấp<br /> 6. Những đóng góp mới của Luận án<br /> - Về lý luận: xây dựng mô hình tổ chức HTKSNB làm khung lý thuyết<br /> nghiên cứu HTKSNB tại Tập đoàn Hoá chất Việt Nam. Đề cập những đặc<br /> điểm về tổ chức hoạt động, đặc điểm về vốn của Tập đoàn chi phối đến<br /> việc thiết kế và vận hành HTKSNB tại Tập đoàn. Thông qua thực trạng tổ<br /> chức HTKSNB của Tập đoàn kinh tế trên thế giới như ở: Mỹ, Trung<br /> Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc. Luận án đã nêu ra một số bài học kinh<br /> nghiệm mà Việt Nam.<br /> - Về thực tiễn: trên cơ sở điều tra, phân tích đánh giá thực trạng,<br /> Luận án đề xuất nhóm các giải pháp hoàn thiện HTKSNB tại Tập đoàn<br /> Hoá chất Việt Nam<br /> <br /> 4<br /> 7. Khung nghiên cứu và kết cấu của đề tài<br /> Chương 1<br /> Lý luận chung về hệ thống kiểm<br /> soát nội bộ và hệ thống kiểm soát<br /> nội bộ trong các Tập đoàn kinh tế<br /> <br /> Chương 2<br /> Thực trạng hệ thống kiểm soát<br /> nội bộ tại Tập đoàn Hóa chất<br /> Việt Nam<br /> <br /> Chương 3<br /> Phương hướng và giải pháp<br /> hoàn thiện hệ thống kiểm soát<br /> nội bộ tại Tập đoàn Hóa chất<br /> Việt Nam.<br /> <br /> Trả lời câu hỏi nghiên cứu thứ 1:<br /> Đặc điểm của Tập đoàn kinh tế với<br /> việc thiết kế và vận hành HTKSNB<br /> Tập đoàn? Các yếu tố cấu thành<br /> HTKSNB Tập đoàn? Kinh nghiệm<br /> quốc tế về HTKSNB của Tập đoàn<br /> tại một số nước từ đó rút ra bài học<br /> kinh nghiệm cho Việt Nam?<br /> <br /> Trả lời câu hỏi nghiên cứu thứ 2:<br /> Thực trạng việc thiết kế và vận<br /> hành HTKSNB tại Tập đoàn Hoá<br /> chất Việt Nam?<br /> <br /> Trả lời câu hỏi nghiên cứu thứ 3:<br /> Nhóm giải pháp nào cần được đưa ra<br /> nhằm hoàn thiện HTKSNB tại Tập<br /> đoàn Hoá chất Việt Nam đáp ứng<br /> được các mục tiêu của Tập đoàn?<br /> <br /> Sơ đồ 1.1. Khung nghiên cứu của Luận án<br /> <br /> 5<br /> CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT<br /> NỘI BỘ VÀ HỆ THỐNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ TRONG CÁC<br /> TẬP ĐOÀN KINH TẾ<br /> 1.1 Khái quát về kiểm soát và kiểm soát nội bộ trong quản lý.<br /> 1.1.1 Kiểm soát trong quản lý<br /> Kiểm soát có liên quan mật thiết với quản lý, nó có vai trò quan<br /> trọng trong việc ra quyết định của nhà quản lý, nó là một trong năm<br /> chức năng của quản lý bao gồm: Xác định mục tiêu và lập kế hoạch, tổ<br /> chức thực hiện, phối hợp, kiểm soát. Thông qua kiểm soát nhà quản lý<br /> nhìn nhận được những thiếu sót trong hệ thống tổ chức để đề ra các<br /> biện pháp điều chỉnh kịp thời. Khi có kiểm soát nhà quản lý sẽ có đầy<br /> đủ thông tin để ra quyết định thích hợp nhằm thích ứng với môi trường,<br /> đạt được mục tiêu đề ra.<br /> 1.1.2 Các loại kiểm soát<br /> Phân theo mục tiêu kiểm soát có: kiểm soát ngăn ngừa, kiểm soát phát<br /> hiện và kiểm soát điều chỉnh; Phân theo phạm vi kiểm soát phân thành:<br /> kiểm soát nội bộ và kiểm soát bên ngoài; Phân theo nội dung kiểm soát<br /> phân thành: kiểm soát tổ chức và kiểm soát kế toán; Phân theo chủ thể<br /> quản lý phân thành: kiểm soát trực tiếp và kiểm soát gián tiếp.<br /> 1.1.3 Kiểm soát nội bộ<br /> Cơ cấu kiểm soát nội bộ của COSO có thể được khái quát bằng sơ đồ<br /> sau “Kiểm soát nội bộ là quá trình do người quản lý, hội đồng quản trị và<br /> các nhân viên của đơn vị chi phối, nó được thiết lập để cung cấp một sự<br /> đảm bảo hợp lý nhằm thực hiện các mục tiêu: Đảm bảo sự tin cậy của của<br /> báo cáo tài chính; Đảm bảo sự tuân thủ các qui định và luật lệ; Đảm bảo<br /> các hoạt động được thực hiện hiệu quả [111,tr 186]<br /> <br />