LỜI MỞ ĐẦU<br />
1.<br />
<br />
Tính cấp thiết của đề tài<br />
Trong xu thế hội nhập ngày nay, bất cứ một quốc gia nào muốn tồn tại và<br />
<br />
phát triển đều phải tăng cường hợp tác với các nước trên thế giới, trong đó hội nhập<br />
về kinh tế luôn đóng vai trò chủ đạo. Do khoảng cách về địa lý, trong các giao dịch<br />
thương mại quốc tế, các nhà xuất nhập khẩu thường không thể thanh toán tiền hàng<br />
trực tiếp cho nhau, vì vậy, cần có sự tham gia của hệ thống ngân hàng với các chi<br />
nhánh rộng khắp trên toàn cầu. Từ đó, hoạt động thanh toán quốc tế với sự tham gia<br />
của các ngân hàng chính là một phần vô cùng quan trọng để thúc đẩy sự phát triển<br />
kinh tế của mỗi quốc gia.<br />
Tuy nhiên, so với các nghiệp vụ khác trong ngân hàng, hoạt động thanh toán<br />
quốc tế tiềm ẩn khá nhiều rủi ro. Ngoài những rủi ro hay được đề cập đến như rủi ro<br />
tín dụng, rủi ro lãi suất, rủi ro thanh khoản…, còn có loại rủi ro nữa là rủi ro hoạt<br />
động.<br />
Đối với VCB, thanh toán quốc tế được coi là một trong những hoạt động mũi<br />
nhọn, mang lại doanh thu và uy tín cho VCB tại thị trường trong nước cũng như<br />
quốc tế. Tuy nhiên, việc triển khai công tác quản trị rủi ro hoạt động trong mảng<br />
nghiệp vụ này vẫn còn khá hạn chế.<br />
Nhận thấy rõ sự cần thiết hơn bao giờ hết của việc nghiên cứu về quản trị rủi<br />
ro hoạt động nói chung và trong thanh toán quốc tế nói riêng nhằm đưa ra các giải<br />
pháp góp phần tăng cường quản trị rủi ro hoạt động trong mảng nghiệp vụ này tại<br />
VCB, đề tài “Tăng cường quản trị rủi ro hoạt động trong hoạt động thanh toán<br />
quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam” đã được lựa chọn để<br />
nghiên cứu.<br />
<br />
2.<br />
<br />
Mục tiêu nghiên cứu<br />
Đề tài nghiên cứu tập trung giải đáp các vấn đề sau:<br />
-<br />
<br />
Làm rõ những vấn đề có tính lý luận về quản trị rủi ro hoạt động trong hoạt<br />
động thanh toán quốc tế của NHTM<br />
<br />
ii<br />
<br />
-<br />
<br />
Làm rõ thực trạng công tác quản trị rủi ro hoạt động trong thanh toán quốc tế<br />
tại VCB hiện nay<br />
<br />
-<br />
<br />
Đề xuất một số giải pháp tăng cường quản trị rủi ro hoạt động trong thanh<br />
toán quốc tế của VCB.<br />
<br />
3.<br />
<br />
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br />
<br />
3.1.<br />
<br />
Đối tượng nghiên cứu<br />
<br />
-<br />
<br />
Về hoạt động thanh toán: giới hạn ở công tác quản trị rủi ro hoạt động trong<br />
lĩnh vực thanh toán quốc tế.<br />
<br />
-<br />
<br />
Về quản trị rủi ro hoạt động: tập trung nghiên cứu về các vấn đề liên quan<br />
đến quy trình, hệ thống và con người.<br />
<br />
3.2.<br />
<br />
Phạm vi nghiên cứu<br />
Tác giả tập trung nghiên cứu về rủi ro hoạt động và quản trị rủi ro hoạt động<br />
<br />
trong hoạt động thanh toán quốc tế tại VCB. Các dữ liệu sử dụng để phân tích được<br />
thu thập trong giai đoạn từ 2010 đến nay.<br />
<br />
4.<br />
<br />
Những đóng góp của đề tài<br />
-<br />
<br />
Về quy trình nội bộ: Đề tài làm rõ những vấn đề liên quan đến quản trị rủi ro<br />
hoạt động mà hệ thống văn bản quy trình nội bộ đã đạt được đồng thời cũng<br />
nêu lên những vấn đề còn tồn tại, cần hoàn thiện.<br />
<br />
-<br />
<br />
Về công nghệ: Đề tài chỉ ra những mặt thuận lợi và khó khăn do công nghệ<br />
mang lại để từ đó đưa ra những kiến nghị về việc xây dựng một hệ thống<br />
công nghệ hiện đại, phù hợp với yêu cầu xử lý và quản trị rủi ro hoạt động.<br />
<br />
-<br />
<br />
Về con người: Đề tài cũng chỉ ra một trong những nguyên nhân thường gặp<br />
nhất dẫn đến rủi ro hoạt động là con người. Chính vì vậy đề tài cũng đưa ra<br />
kiến nghị để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để giảm thiểu rủi ro hoạt<br />
động xảy ra có liên quan đến nhân tố này.<br />
<br />
5.<br />
<br />
Kết cấu của đề tài nghiên cứu<br />
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, các Phụ lục, đề<br />
<br />
tài gồm 3 chương có nội dung như sau:<br />
<br />
iii<br />
<br />
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro hoạt động trong hoạt động thanh toán<br />
quốc tế của ngân hàng thương mại<br />
Chương 2: Công tác quản trị rủi ro hoạt động trong hoạt động thanh toán quốc tế<br />
tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam<br />
Chương 3: Giải pháp tăng cường quản trị rủi ro hoạt động trong hoạt động thanh<br />
toán quốc tế tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam<br />
<br />
4<br />
<br />
CHƯƠNG 1<br />
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO HOẠT ĐỘNG TRONG<br />
THANH TOÁN QUỐC TẾ CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI<br />
<br />
1.1.<br />
<br />
Rủi ro hoạt động trong thanh toán quốc tế<br />
<br />
1.1.1. Thanh toán quốc tế<br />
Để phù hợp với mục tiêu nghiên cứu, tác giả lựa chọn chỉ phân tích rủi ro hoạt<br />
động và quản trị rủi ro hoạt động liên quan đến ba phương thức thanh toán quốc tế sau:<br />
Chuyển tiền, Nhờ thu và Tín dụng chứng từ. Trên cơ sở đó, tác giả đưa ra:<br />
-<br />
<br />
Khái niệm về TTQT<br />
<br />
-<br />
<br />
Đặc trưng của TTQT: chủ thể tham gia, môi trường pháp luật, hệ thống công nghệ.<br />
<br />
1.1.2. Rủi ro hoạt động trong thanh toán quốc tế<br />
Trong phần này, tác giả tập trung làm rõ những nội dung sau:<br />
-<br />
<br />
Khái niệm rủi ro hoạt động: theo khái niệm mà hiệp ước Basel II đưa ra Rủi ro<br />
hoạt động được hiểu là khả năng xảy ra tổn thất do các quy trình nội bộ, con<br />
người, hệ thống công nghệ không đầy đủ, không phù hợp hoặc do các sự kiện<br />
bên ngoài.<br />
<br />
-<br />
<br />
Phân loại rủi ro hoạt động: thành 07 nhóm (gian lận nội bộ, gian lận bên ngoài,<br />
Thực tiễn hoạt động và an toàn nơi làm việc, Khách hàng, sản phẩm và thông lệ<br />
kinh doanh, Thiệt hại tài sản hữu hình, Ngưng trệ kinh doanh và lỗi hệ thống,<br />
Thực hiện, phân phối và quản lý quy trình)<br />
<br />
-<br />
<br />
Rủi ro hoạt động trong thanh toán quốc tế: có thể phân loại như trên hoặc theo<br />
nguyên nhân gây rủi ro (rủi ro xuất phát từ cán bộ ngân hàng, từ quy trình nội bộ,<br />
từ hệ thống công nghệ của ngân hàng, từ các nguyên nhân bên ngoài)<br />
<br />
-<br />
<br />
Đặc điểm của rủi ro hoạt động trong thanh toán quốc tế: rủi ro gắn với các sự kiện,<br />
rủi ro hay thay đổi, rủi ro ẩn, rủi ro cố hữu, rủi ro không lường trước được.<br />
<br />
1.1.3. Hậu quả của rủi ro hoạt động trong thanh toán quốc tế của NHTM<br />
<br />
5<br />
<br />
-<br />
<br />
Rủi ro hoạt động gây thiệt hại cho ngân hàng về mặt tài chính<br />
<br />
-<br />
<br />
Rủi ro hoạt động làm giảm uy tín, danh tiếng của ngân hàng, từ đó làm gia tăng<br />
tổn thất về tài sản mà ngân hàng phải gánh chịu<br />
<br />
1.2.<br />
<br />
Quản trị rủi ro hoạt động trong thanh toán quốc tế của NHTM<br />
<br />
1.2.1. Sự cần thiết của quản trị rủi ro hoạt động trong thanh toán quốc tế của<br />
NHTM<br />
-<br />
<br />
Quản trị rủi ro hoạt động là yếu tố cần thiết để ngân hàng tồn tại và phát triển bền<br />
vững.<br />
<br />
-<br />
<br />
Quản trị rủi ro hoạt động là hoạt động cần thiết phù hợp với xu thế chung<br />
<br />
1.2.2. Khái niệm quản trị rủi ro hoạt động<br />
Quản trị rủi ro hoạt động là quá trình Tổ chức tín dụng tiến hành các hoạt động tác<br />
động đến rủi ro hoạt động, bao gồm việc thiết lập cơ cấu tổ chức, xây dựng hệ thống các<br />
chính sách, phương pháp quản lý rủi ro hoạt động để thực hiện quá trình quản lý rủi ro đó<br />
là xác định, đo lường, đánh giá, quản lý, giám sát và kiểm tra kiểm soát rủi ro hoạt động<br />
nhằm bảo đảm hạn chế tới mức thấp nhất rủi ro xảy ra.<br />
<br />
1.2.3. Nội dung quản trị rủi ro hoạt động<br />
Thực hiện theo khuyến nghị của Basel, trong thanh toán quốc tế, để quản trị tốt rủi<br />
ro hoạt động, các ngân hàng cần thực hiện bốn nội dung: xác định, đánh giá, giám sát và<br />
kiểm soát rủi ro hoạt động trong thanh toán quốc tế.<br />
<br />
1.2.4. Các biện pháp quản trị rủi ro hoạt động trong thanh toán quốc tế<br />
-<br />
<br />
Tự đánh giá và kiểm soát rủi ro hoạt động<br />
<br />
-<br />
<br />
Báo cáo sự cố<br />
<br />
-<br />
<br />
Thiết lập quy trình xây dựng sản phẩm mới<br />
<br />
-<br />
<br />
Thiết lập quy trình tác nghiệp theo chuẩn mực kiểm soát rủi ro<br />
<br />
1.2.5. Nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản trị rủi ro hoạt động trong thanh<br />
toán quốc tế của NHTM<br />
-<br />
<br />
Nhân tố chủ quan:<br />
<br />