Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý ngân sách nhà nước tại Huyện Phathum Phoen, tỉnh Champasack

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

8
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là nhằm đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý NSNN của huyện Phathun Phoen, hướng đến muc tiêu hiệu quả, tiết kiệm, khuyến khích sản xuất kinh doanh và thúc đẩy phát triển KTXH của huyện.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý ngân sách nhà nước tại Huyện Phathum Phoen, tỉnh Champasack

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ------------/------------ ----/---- HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LUNMARLA KONGKEO QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN PHATHUMPHONE, TỈNH CHAMPASACK, NƯỚC CHDCND LÀO Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8.34.04.03 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - 2020
Công trình được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Bùi Thị Thùy Nhi Phản biện 1: …………………………………………………. ………………………………………………………………… Phản biện 2: …………………………………………………. ………………………………………………………………… Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp ……., Nhà ….. - Hội trường bảo vệ luận văn thạc sĩ, Học viện Hành chính Quốc gia Số: 77 - Đường Nguyễn Chí Thanh - Quận Đống Đa – TP Hà Nội Thời gian: vào hồi …. giờ … ngày … tháng … năm 2020 Có thể tìm hiểu luận văn tại Thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia
1 LỜI NÓI ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Lào là một quốc gia đa sắc tộc, trình độ phát triển kinh tế - xã hội giữa các địa phương chưa đồng đều. Sau 30 năm thực hiện công cuộc đổi mới toàn diện (Đại hội IV của Đảng Nhân dân cách mạng Lào năm 1986), đến nay, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân (CHDCND) Lào đã vượt qua nhiều khó khăn, thử thách, đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa quan trọng về kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới, vấn đề quản lý NSNN của Lào vẫn chưa được chú trọng triển khai. Điều này dẫn tới tình trạng một số địa phương bị bội chi NSNN lớn, phải tìm các biện pháp để bù đắp bội chi và trợ cấp NSNN cho các địa phương gặp khó khăn. Huyện (trong tiếng Lào gọi là muang) là đơn vị hành chính cấp 2 ở địa phương và ngân sách cấp huyện là một cấp ngân sách có vai trò quan trọng trong hệ thống NSNN, đảm bảo thực hiện chức năng, nhiệm vụ của chính quyền cấp huyện. Việc tổ chức, quản lý hiệu quả ngân sách cấp huyện sẽ góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giải quyết được những vấn đề bức thiết của xã hội trên địa bàn huyện. Huyện Phathum Phone, tỉnh Chămpasack là một huyện nằm ở phía Đông của tỉnh, với hơn 65 ngàn người dân, thu nhập bình quân năm 2019 là 1.335 USD/người. Kinh tế của huyện chủ yếu là hoạt động nông nghiệp, chiếm hơn 60% tổng thu nhập của toàn huyện. Những năm gần đây, công tác quản lý NSNN tại huyện Phanthum Phone được thực hiện theo Luật NSNN của nước CHDCND lào năm 2006 và Luật sửa đổi bổ sung năm 2015. Tuy vậy, trên thực tế, vẫn còn tồn tại một số bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý như: Công tác lập dự toán còn yếu kém, còn nhiều lần phải bổ sung, điều chỉnh, gây khó khăn cho công tác quản lý dự toán được duyệt; việc chấp hành dự toán còn nhiều tồn tại, quản lý thu NSNN còn nhiều kẽ hở, bỏ sót nguồn thu, đặc biệt là còn nhiều lãng phí thất thoát trong chi tiêu ngân sách, công tác thanh tra, kiểm tra còn mang tính hình thức....
2 Vì vậy, tăng cường công tác quản lý NSNN của huyện là một nhiệm vụ bức thiết nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tiền, tài sản của Nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế của huyện và tỉnh Champasack nói chung. Xuất phát từ lý do trên, tác giả chọn đề tài "Quản lý ngân sách nhà nước tại Huyện Phathum Phoen, tỉnh Champasack" làm đề tài luận văn cao học chuyên ngành Quản lý công của mình. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Quản lý NSNN là một đề tài phổ biến, thu hút được sự quan tâm của nhiều chuyên gia, học giả và các nhà nghiên cứu. Những năm gần đây, đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý NSNN từ quy mô cấp quốc gia cho đến NSNN cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã... cả ở Việt Nam và Lào. Học viên đã tìm hiểu, tham khảo một số tài liệu có liên quan trong quá trình nghiên cứu luận văn như: các nghiên cứu về quản lý NSNN tại nước CHDCND Lào; các nghiên cứu về quản lý NSNN tại Việt Nam. Trên thực tế, kết quả nghiên cứu của các công trình nói trên đều đề cập đến việc hoàn thiện công tác quản lý NSNN bao gồm quản lý thu, chi ngân sách, phân cấp ngân sách, chu trình NSNN… ở từng địa phương nhất định, trên pham vi cấp tỉnh hay cấp huyện. Mặc dù cùng tuân thủ hệ thống pháp luật về NSNN của Lào hay của Việt Nam, song mỗi địa phương đều có những đặc điểm, đặc thù khác nhau và kết quả của công tác quản lý NSNN phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện KTXH của từng địa phương… Cho đến thời điểm hiện tại, chưa có công trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống về quản lý NSNN tại huyện Phathun Phoen, qua đó đưa ra những giải pháp khả thi cho công tác quản lý NSNN tại huyện nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển KT-XH của huyện và phù hợp với cơ chế quản lý chung của nước CHDCND Lào trong trong bối cảnh hiện nay. Điều đó thúc đẩy tác giả mạnh dạn chọn vấn đề “Quản lý ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Phathum Phone” làm đề tài luận văn thạc sĩ, chuyên ngành Quản lý công. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của Luận văn là nhằm đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý NSNN của huyện Phathun
3 Phoen, hướng đến muc tiêu hiệu quả, tiết kiệm, khuyến khích sản xuất kinh doanh và thúc đẩy phát triển KTXH của huyện. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để giải quyết được mục tiêu nghiên cứu nói trên, luận văn cần thực hiện 3 nhiệm vụ nghiên cứu chính: - Hệ thống hóa, bổ sung, hoàn thiện cơ sở lý luận và thực tiễn của công tác quản lý NSNN cấp huyện. - Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý NSNN tại huyện Phathum Phone trong giai đoạn 3 năm 2016-2019, Từ đó chỉ ra những thành công, hạn chế còn tồn tại trong công tác quản lý NSNN tại huyện và nhận diện những nguyên nhân dẫn đến những bất cập đó. - Trên cớ sở những định hướng và quan điểm của Nhà nước, của tỉnh, luận văn đề xuất hệ thống giải pháp có tính thực tiễn nhằm hoàn thiện công tác quản lý NSNN tại Huyện Phathum Phone trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hoạt động quản lý NSNN cấp huyện. 4.2 Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Luận văn nghiên cứu hoạt động quản lý NSNN cấp huyện của các cơ quan chính quyền ở cấp huyện. - Về không gian: Luận văn nghiên cứu hoạt động quản lý NSNN trên địa bàn huyện Phathun Phoen. - Về thời gian: Luận văn nghiên cứu trong thời gian 2016- 2019, tính từ thời điểm Luật NSNN năm 2015 của nước CHDCND Lào bắt đầu có hiệu lực. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn: - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết như phương pháp thống kê, phân tích tổng hợp, hệ thống hóa và so sánh đối chiếu…
4 - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn như phương pháp quan sát, tổng hợp rút kinh nghiệm… Ngoài ra, luận văn còn dựa vào các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước Lào liên quan đến quản lý tài chính, ngân sách. Số liệu sử dụng được thu thập từ các số liệu thống kê, báo cáo tài chính, các biểu mẫu báo cáo theo các năm của phòng Tài chính huyện; các Nghị quyết của HĐND tỉnh, huyện; các quyết định của UBND tỉnh, huyện và các số liệu khác… 6. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung của luận văn bao gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý ngân sách Nhà nước cấp huyện Chương 2: Thực trạng quản lý ngân sách Nhà nước tại Huyện Phathum Phone, tỉnh Champasack, nước CHDCND Lào Chương 3: Phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý ngân sách Nhà nước tại Huyện Phathum Phone, tỉnh Champasack, nước CHDCND Lào
5 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN 1.1. Những vấn đề cơ bản ngân sách nhà nƣớc cấp huyện 1.1.1. Khái niệm Ngân sách nhà nước cấp huyện Theo Luật Ngân sách nhà nước năm 2015 của nước CHDCND Lào, sửa đổi bổ sung một số điều của Luật NSNN 2006 có hiệu lực thi hành từ năm ngân sách 2016-2017: “NSNN là dự toán về thu - chi của nhà nước đã được Quốc hội thông qua hàng năm. NSNN là trung tâm của hệ thống tài chính quốc gia, là công cụ quản lý, điều tiết vĩ mô nhằm đảm bảo cho nền kinh tế - xã hội phát triển”. * Định nghĩa về ngân sách nhà nước cấp huyện: NSNN bao gồm ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương, trong đó ngân sách cấp huyện là một cấp ngân sách trong hệ thống NSNN. Theo quy định của pháp luật ở Lào, cũng tương tự như ở Việt Nam, ngân sách địa phương bao gồm ngân sách của đơn vị hành chính các cấp có Hội đồng nhân dân (HĐND) và Ủy ban nhân dân (UBND). Theo Hiến pháp 2015 của nước CHDCND Lào, hệ thống hành chính nhà nước ở địa phương bao gồm Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân. Trong đó, hội đồng nhân dân là cơ quan đại diện cho quyền và lợi ích nhân dân các bộ tộc Lào, là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, thực hiện vai trò xem xét việc thông qua các văn bản pháp luật quan trọng, giải quyết các vấn đề cơ sở địa phương và theo dõi, kiểm tra hoạt động của các cơ quan chính quyền tại địa phương. Ủy ban nhân dân là cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương; chịu trách nhiệm trước Chính phủ và Hội đồng nhân dân. Chính quyền địa phương tại Lào được chia thành 3 cấp: Tỉnh, Huyện và Bản. - Cấp tỉnh bao gồm: Tỉnh và Thủ đô. - Cấp huyện bao gồm: Huyện, Thị trấn, Thành phố - Cấp bản gồm: Bản
6 Đứng đầu cơ quan quản lý nhà nước cấp tỉnh là Tỉnh trưởng, Thủ đô là Đô trưởng, cấp huyện là Huyện trưởng, thành phố là Thành trưởng, thị xã là Thị trưởng, cấp bản là Trưởng bản. Căn cứ vào hệ thống hành chính nhà nước của Lào, hệ thống NSNN của Lào ở địa phương cũng được phân chia tương ứng, song không có ngân sách cấp bản (tương đương như cấp xã ở Việt Nam). Như vậy, ngân sách cấp huyện vừa là một cấp ngân sách, vừa là một đơn vị dự toán cuối cùng trong hệ thống NSNN của CHDCND Lào. Tóm lại, có thể hiểu "Ngân sách cấp huyện là một bộ phận của NSNN do UBND cấp huyện xây dựng kế hoạch và do HĐND cùng cấp quyết định, giám sát thực hiện". 1.1.2 . Đặc điểm của ngân sách nhà nước cấp huyện - Việc tạo lập và sử dụng quỹ NSNN luôn gắn liền với quyền lực kinh tế - chính trị của Nhà nước, được Nhà nước tiến hành trên cơ sở những luật lệ nhất định. - NSNN luôn gắn chặt với sở hữu Nhà nước và luôn chứa đựng lợi ích chung, lợi ích công cộng. - NSNN là bộ phận chủ yếu của hệ thống tài chính quốc gia. 1.1.3. Vai trò của ngân sách huyện đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương - Bảo đảm thực hiện vai trò Nhà nước, bảo vệ an ninh trật tự của huyện: - Là công cụ thúc đẩy, phát triển ổn định kinh tế địa phương: - Là phương tiện bù đắp khiếm khuyết thị trường, đảm bảo công bằng xã hội, gìn giữ môi trường: 1.1.4. Hệ thống Ngân sách nhà nước ở nước CHDCND Lào
7 Hình 1: Hệ thống ngân sách Nhà nước nước CHDCND Lào Ngân sách Ngân sách Nhà nƣớc Trung ƣơng Ngân sách tỉnh; Ngân sách Thủ đô Ngân sách địa phương Ngân sách huyện, Thị trấn, Thành phố Nguồn: Luật ngân sách nhà nước Lào, 2015 NSTW ở nước CHDCND Lào gồm có thu - chi của các bộ, cơ quan ngang bộ, Mặt trận tổ quốc và các cơ quan đoàn thể cấp Trung ương. NSĐP gồm thu - chi ngân sách của chính quyền địa phương, các Sở, ngành ở cấp tỉnh và cấp huyện. NSĐP có nhiệm vụ thực hiện cân đối các khoản thu và các khoản chi của Nhà nước tại địa phương, cùng NSTW thực hiện vai trò của NSNN, điều tiết vĩ mô nền kinh tế và đảm bảo an sinh xã hội. Thông qua việc huy động các khoản thuế theo pháp luật và sử dụng các nguồn quỹ ngân sách, thực hiện phân bổ chi tiêu, NSĐP góp phần điều chỉnh cơ cấu kinh tế của địa phương, định hướng đầu tư, sản xuất kinh doanh trên địa bàn, vùng lãnh thổ. Trong đó, NSNN cấp huyện là một bộ phận của NSĐP; dự toán thu, chi NSNN cấp huyện được lập theo phân cấp của cơ quan có thẩm quyền đảm bảo điều kiện vật chất cho việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của bộ máy Nhà nước ở cấp huyện bao gồm nhiệm vụ của cấp huyện và nhiệm vụ điều hành kinh tế xã hội của địa phương do huyện quản lý. Theo đó, chính quyền cấp huyện phải chấp hành các quy định của hiến pháp, pháp luật, đồng thời phát huy tính năng động và sáng tạo trong việc khai thác các thế mạnh trên địa
8 bàn huyện để tăng nguồn thu, bảo đảm chi và thực hiện cân đối NSNN của cấp huyện. 1.2. Quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp huyện 1.2.1. Khái niệm quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện Ngân sách cấp huyện là một cấp ngân sách trong hệ thống NSNN, do vậy, về bản chất, ngân sách cấp huyện cũng chịu sự tác động của các chủ thể quản lý như đối với NSNN nói chung, song có sự hạn chế về đối tượng và phạm vi áp dụng. Như vậy: “Quản lý ngân sách cấp huyện là hoạt động của các chủ thể quản lý ngân sách cấp huyện thông qua việc sử dụng có chủ định các phương pháp quản lý và các công cụ quản lý để tác động và điều chỉnh hoạt động của ngân sách cấp huyện nhằm đạt được các mục tiêu đã định”. - Đối tượng quản lý ngân sách cấp huyện là các hoạt động thu, chi của ngân sách cấp huyện và các hoạt động ngân sách diễn ra trên địa bàn thuộc sự quản lý trực tiếp của huyện. - Phương pháp quản lý ngân sách cấp huyện mang tính khoa học, tổng hợp, gồm nhiều biện pháp khác nhau phục vụ lợi ích chung của quốc gia và cộng đồng. - Quản lý ngân sách cấp huyện được thực hiện trên cơ sở vận dụng các quy luật khách quan về kinh tế áp dụng một cách phù hợp với điều kiện của từng huyện. - Mục tiêu của quản lý ngân sách cấp huyện là phục vụ thực hiện tốt chức năng của Nhà nước, đảm bảo quản lý NSNN tốt từ cấp cơ sở. 1.2.2. Mục tiêu của quản lý ngân sách cấp huyện - Đảm bảo thực hiện các chỉ tiêu của ngân sách Trung ương. - Đảm bảo cân đối thu - chi ngân sách trên địa bàn huyện. - Nâng cao năng lực điều hành của chính quyền huyện trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển KTXH. 1.2.3. Nguyên tắc quản lý ngân sách huyện - Chấp hành Luật ngân sách Nhà nước: - Cân đối thu - chi ngân sách huyện: - Công khai, minh bạch trong quản lý ngân sách Nhà nước: - Rõ ràng, trung thực, chính xác: - Chịu trách nhiệm, giải trình về các hoạt động ngân sách;
9 1.2.4. Bộ máy quản lý ngân sách cấp huyện Hình 1.2: Bộ máy quản lý ngân sách huyện HĐND huyện UBND huyện Kho bạc nhà Phòng Tài Chi cục thuế nƣớc huyện chính huyện huyện Nguồn: Luật ngân sách nhà nước nước CHDCND Lào, 2015 1.2.5. Nội dung quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện 1.2.5.1. Quản lý thu ngân sách huyện Theo Luật NSNN 2015 của Lào (Điều 15, 16, 17, 18, 19 Luật NSNN 2015), thu NSNN gồm có 4 nguồn sau (1); Nguồn thu từ thuế (thuế tiếp và thuế gián tiếp); (2) Nguồn thu không phải từ thuế; (3) Nguồn thu từ các khoản viện trợ không hoàn lại; (4) Nguồn thu từ sự đóng góp của tổ chức – xã hội. - Nguồn thu từ thuế gồm có thuế trực tiếp và thuế gián tiếp: + Thuế trực tiếp: Thuế lãi suất (tương tự thuế thu nhập doanh nghiệp ở Việt Nam); Thuế thu nhập (tương tự thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam); Thuế khoán (tương tự thuế môn bài của Việt Nam); Thuế môi trường; đồng thời phí và lệ phí cũng được xếp vào nhóm thuế trực tiếp; và các khoản thu khác. + Thuế gián tiếp: Thuế giá trị gia tăng; Thuế tiêu thụ; Thuế sử dụng tài nguyên môi trường; Thuế xuất – nhập khẩu; và các khoản thu khác… - Nguồn thu không phải từ thuế gồm: Tiền cho thuê; Tiền tô nhượng; Tiền đường hàng không; Tiền chia lợi nhuận; Lãi suất cho vay; Xử lý, bán tài sản tích thu; và các khoản thu khác.
10 - Thu từ các khoản viện trợ không hoàn lại gồm 2 nguồn bằng hình thức tiền mặt và vật chất: các khoản viện trợ không hoàn lại từ chính phủ nước ngoài; các khoản viện trợ không hoàn lại các tổ chức quốc tế. - Nguồn thu từ sự đóng góp của xã hội bao gồm: Thu từ bảo hiểm xã hội; Thu từ đóng góp của xã hội và các khoản thu khác. Điều 42, khoản b) Luật NSNN năm 2015 của Lào quy định các nguồn thu vào NSNN cấp huyện bao gồm: - Thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ, thuế lãi suất và tiền chia lợi nhuận đơn vị doanh nghiệp do cấp huyện quản lý; - Thuế thu nhập, thuế đầu thầu, thuế tem do huyện quản lý; - Phí, lệ phí sử dụng đất đai (thuế đất đai), tiền thuê đất đai, tiền giao quyền sử đụng đất đai do huyện quản lý; - Thu từ tô nhượng khai thác cát sỏi, đất đen, đất đỏ do huyện quản lý; - Tiền thuê nhà, đất đai và tài sản khác của NN do cấp huyện quản lý; - Thu từ phí và lệ phí các dịch vụ chuyên môn do cấp huyện quản lý; - Thu từ xử lý phạt và bán tài sản tịch thu do cấp huyện quản lý; - Thu từ các huy động vốn và sự quyên góp cá nhân và các tổ chức do cấp huyện quản lý; - Các nguồn thu khác do tỉnh, thủ đô giao cho. 1.2.5.2. Quản lý chi ngân sách huyện Các nhiệm vụ chi NSNN bao gồm: chi thường xuyên và chi đầu tư nhà nước (Điều 20 Luật NSNN Lào 2015) - Chi thường xuyên gồm có: (1) Chi phục vụ bộ máy nhà nước (chi tiền lương, tiền thưởng; Tiền chế độ và hỗ trợ; Chi điều hành và mua sắm phục vụ bộ máy nhà nước; chi điều tiết và khuyến khích); (2) Chi các khoản tài chính khác mà chính phủ, chính quyền phụ trách (Tiền nghĩa vụ cho cơ quan quốc tế; Chi trả lãi suất; Chi vào quỹ dự trữ nhà nước và các khoản chi khác…). - Chi đầu tư nhà nước là sử dụng vốn từ NSNN có nguồn vốn, vay vốn và hỗ trợ vào đầu tư cơ sở hạ tầng, mua, đầu tư hoặc góp vốn doanh nghiệp chi mua tài sản cổ định có hạn sử dụng một năm trở lên.
11 Các nhiệm vụ chi của ngân sách huyện bao gồm (Điều 43 - Luật NSNN Lào số 71 năm 2015): - Chi cho việc điều hành cơ quan nhà nước, mặt trận tổ quốc và đoàn thể cấp huyện (chi thường xuyên); - Đầu tư của nhà nước do cấp huyện quản lý (chi đầu tư phát triển); - Chi tiền dự trữ cấp tỉnh giao cho huyện quản lý; - Các khoản chi khác theo luật quy định; 1.2.5.3. Quản lý chu trình ngân sách nhà nước huyện Lập dự toán Chấp hành Quyết toán NSNN huyện NSNN huyện NSNN huyện 1.2.5.4. Thanh kiểm tra, xử lý vi phạm trong quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện Hình thức kiểm tra, giám sát bao gồm: - Kiểm tra, giám sát định kỳ: Đó là việc kiểm tra, giám sát của các cơ quan, đơn vị chức năng theo kế hoạch nhất định. - Kiểm tra, giám sát đột xuất: Đó là việc kiểm tra, giám sát của các cơ quan, đơn vị chức năng một cách đột xuất, thường khi có các sự việc xảy ra hoặc có đơn thư khiếu nại, tố cáo liên quan đến công tác quản lý ngân sách huyện. - Kiểm tra, giám sát thường xuyên: Đây là công tác kiểm tra, giám sát thường xuyên trong quá trình hoạt động của ngân sách cấp huyện. Công tác kiểm tra, giám sát thường gắn với các cơ quan chủ quản của ngân sách huyện như ngành tài chính, Kho bạc Nhà nước, Thuế... 1.2.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý ngân sách nhà nước cấp huyện 1.2.6.1. Nhân tố chủ quan: Nhận thức của địa phương về tầm quan trọng và trách nhiệm trong công tác quản lý NSNN cấp huyện; Tổ chức bộ máy và trình độ của đội ngũ cán bộ quản lý cấp huyện: Hệ thống thông tin, phương tiện quản lý NSNN cấp huyện. 1.2.6.2. Nhân tố khách quan: Cơ chế quản lý tài chính; Nhân tố chính trị xã hội và trình độ phát triển kinh tế của địa phương; Nhân tố hội nhập kinh tế quốc tế.
12 1.3. Kinh nghiệm quản lý ngân sách nhà nƣớc tại một số địa phƣơng ở Lào và Việt Nam – bài học tham khảo cho huyện Phathum Phoen, tỉnh Champasak, nƣớc CHDCND Lào 1.3.1. Kinh nghiệm quản lý NSNN tại Huyện MounLa PaMouk huyện Pakse tỉnh Champasak; huyện Saysettha, thủ đô Viêng chăn Lào; Huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai; huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương, Việt Nam. 1.3.2. Bài học tham khảo cho quản lý ngân sách nhà nước của huyện Phathune Phone, tỉnh Champasack, Lào Một là, Quản lý thu, chi NSNN cần kiểm soát chặt chẽ các khoản thu, chi ngân sách, kìm hãm sự gia tăng quá mức nhu cầu chi từ ngân sách; cần coi trọng các khoản chi kích hoạt sự đầu tư của khu vự tư và đảm bảo phân phối công bằng xã hội. Hai là, Kiểm tra quyết toán thu, chi rất chú trọng đến hiệu quả của công tác quản lý thu, chi NSNN. Quá trình lập, phân bổ, chấp hành và quyết toán NSNN đều được quan tâm chặt chẽ từ khâu đầu đến khâu cuối cùng. Ba là, Cần phải tăng cường sự lãnh, chỉ đạo của HĐND, UBND và đảm bảo sự phối hợp đồng bộ giữa các ngành liên quan trong công tác quản lý thu- chi NSNN; huyện thực hiện quản lý NSNN theo Luật NSNN và các văn bản hướng dẫn. Bốn là, Phải coi trọng công tác phân tích, dự báo kinh tế phục vụ cho việc lập dự toán ngân sách nhằm phát triển kinh tế - xã hội Năm là, Mạnh dạn phân cấp quản lý ngân sách cho các cấp chính quyền địa phương trên cơ sở thống nhất chính sách, chế độ theo quy định. Sáu là, Thực hiện các biện pháp quản lý ngân sách xuyên suốt chu trình quản lý NSNN lập, chấp hành, quyết toán thanh, kiểm tra.
13 Chƣơng 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI HUYỆN PHATHUM PHONE, TỈNH CHAMPASAK, NƢỚC CHDCND LÀO 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội, bộ máy quản lý NSNN của huyện Phathum Phone, tỉnh Champasak 2.1.1. Đặc điểm, điều kiện tự nhiên Champasak là một tỉnh ở phía tây nam Lào, kề biên giới với Thái Lan và Campuchia. Đây là một trong ba lãnh địa nằm trên đất Lào, thuộc vương quốc Lan Xang. Tỉnh Champasak có Phía bắc giáp tỉnh Salavan, tỉnh Sekong về phía đông bắc, tỉnh Attapeu về phía đông, Campuchia về phía nam và Thái Lan phía tây. Sông Mê Kông là một phần của ranh giới với nước láng giềng Thái Lan; quần đảo Si Phan Don (bốn ngàn đảo) nằm ở phía nam của tỉnh, giáp biên giới với Campuchia. Trung tâm của tỉnh Champasak là Pakse. Huyện Phathum Phone là một huyện nằm ở phía Đông của tỉnh Champasack, cách trung tâm Pakse khoảng 40 km. Huyện có địa hình trải dài theo song Cửu Long và một số phần là vùng đầm lầy. Huyện Phathum Phone có diện tích là 287.039 ha và biên giới giáp với các huyện, tỉnh lân cận. 2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội Hiện nay huyện Phathum Phone bao gồm 12.896 hộ gia đình với dân số 65.313 người, trong đó dân số nữ là 32.983 người. Huyện gồm có 68 làng thôn. Năm 2019 vừa qua, tổng giá trị thu nhập của huyện đạt được 747.754.820.000 kíp; bằng 99,54% so với kế hoạch năm 2019. Với mức tồng thu nhập trên địa bàn, thu nhập bình quân đầu người của Huyện là 1.335 USD/ người (tương đương 11.386.031 kíp/người). Cơ cấu ngành kinh tế của huyện năm 2019 như sau: tỷ trọng khu vực nông nghiệp chiếm 66%, công nghiệp chiếm 19% và dịch vụ - du lịch chiếm tỷ trọng 15%. Về hoạt động đầu tư, chính quyền của huyện đã dành sự hỗ trợ đầu tư trong nước và nước ngoài, năm vừa qua, số dự án đầu tư của nhà nước gồm 5 dự án, với tổng vốn đầu tư 1.374.270.000 kíp; hỗ trợ của ODA gồm 52 dự án có vốn đầu tư 235.201.562.000 kíp. Mức độ
14 giải ngân trong thực hiện dự án đạt được 115.784.975.000 kíp so với kế hoạch chỉ đạt được 49,22%. 2.1.3. Cơ cấu tổ chức hành chính của huyện Phathun Phoen Cơ cấu tổ chức hành chính của huyện Phathum Phoen, tỉnh Champasak Chủ tịch, phó HĐND huyện chủ tịch Huyện - Phòng Hành chính Các tổ chức Trung tâm - Phòng Tài chính quần chúng: doanh nghiệp - Phòng Kế hoạch – Công đoàn, nhà nước đầu tư Thanh niên, - Phòng Văn hóa Hội phụ nữ… - Phòng Du lịch - Phòng Môi trường - Phòng Quản trị…. Nguồn: Báo cáo bộ máy tổ chức của huyện Phathum Phoen 2.1.4. Bộ máy tổ chức quản lý ngân sách của huyện Phathum Phone Bộ máy trong lĩnh vực quản lý NSNN của huyện gồm: HĐND huyện, UBND huyện, phòng Tài chính, Chi cục Thuế và Kho bạc Nhà nước huyện. Trong đó UBND huyện là chủ tài khoản; phòng Tài chính là cơ quan trực thuộc UBND huyện quản lý về ngân sách cấp huyện. Chi cục Thuế và Kho bạc Nhà nước huyện là cơ quan chịu sự chỉ đạo của ngành dọc Cục Thuế tỉnh và KBNN tỉnh và UBND huyện, có nhiệm vụ thu ngân sách và chi ngân sách để thực hiện nhiệm vụ của tỉnh và của huyện. 2.1.4.1. Phòng Tài chính huyện 2.1.4.2. Chi cục Thuế Huyện Phathum Phoen 2.1.4.3. Kho bạc Nhà nước huyện Phathum Phone
15 2.2. Thực trạng công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc tại huyện Phathum Phone, tỉnh Champasak 2.2.1. Thực trạng công tác lập kế hoạch và phân bổ kế hoạch NSNN trên địa bàn huyện Phathum Phone, tỉnh Champasak 2.2.2.1. Công tác lập dự toán thu NSNN tại huyện Phathum Phoen Căn cứ Luật NSNN 2015, các văn bản hướng dẫn thi hành luật NSNN, các văn bản hướng dẫn của UBND tỉnh và tình hình thực tế tại địa phương, phòng Tài chính huyện lập dự toán thu NSNN nhằm thu đúng, thu đủ, tránh thu sai, bỏ sót các khoản thu. Bảng 2.1: Dự toán thu ngân sách Huyện Phathum Phoen ĐVT: Nghìn kíp Dự toán thu 2016 2017 2018 2019 Thuế 6.052.960 7.175.550 7.416.970 7.127.594 Tài sản nhà nước 1.341.780 1.067.850 1.260.390 1.265.419 Tổng dự toán cả năm 7.394.740 8.243.400 8.677.360 8.393.014 Nguồn: Báo cáo tài chính của Huyện Phathum Phoen, tỉnh Champasak 2016-2019 2.2.1.2. Công tác lập dự toán chi NSNN trên địa bàn huyện Phathum Phoen, tỉnh Champasak Hàng năm theo hướng dẫn của Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và sự chỉ đạo của UBND tỉnh, UBND huyện Phathum Phone đã triển khai lập kế hoạch, phân bổ dự toán cho năm tài chính sau ở các đơn vị dự toán. Dựa vào những quy định và những hướng dẫn cụ thể về tính toán các khoản chi cần thiết để đưa vào kế hoạch có tính đến các khoản chi đột xuất, vào tháng 8 hàng năm, Phòng Tài chính huyện mở hội nghị họp với các đơn vị dự toán để triển khai kế hoạch phân bổ chi cho ngân sách cấp huyện, thông báo cụ thể các định mức tiêu chuẩn và dự báo các khoản chi đột xuất có thể phát sinh cho các nhiệm vụ chi của năm sau. Việc quản lý chi ở khâu này đã được lãnh đạo các đơn vị coi trọng, do đó không xảy ra tình trạng lập kế hoạch chi quá cao so với thực tế gây lãng phí NSNN nên đã hạn chế tối đa những tiêu cực trong khâu lập kế hoạch ở các đơn vị dự toán thuộc ngân sách huyện quản lý, tạo thế chủ động chi cho cả cấp ngân sách huyện và đơn vị cơ sở nhằm phát huy tính chủ động sáng tạo, dân chủ trong khâu xây dựng, phân bổ kế hoạch chi. Những năm gần đây, do thực hiện công khai hoá trong khâu lập kế hoạch
16 nên các đơn vị tự điều chỉnh, tự giác giám sát nội bộ và giám sát lẫn nhau, tạo lòng tin và thực hiện đúng theo quy định, hướng dẫn của cấp trên. Bảng 2.2: Dự toán chi ngân sách Huyện Phathum Phoen ĐVT: Nghìn kíp Dự toán chi 2016 2017 2018 2019 Chi tiền lương, chế độ 8.115.750 8.746.700 8.794.940 9.650.981 Chi đầu tư nhà nước 1.783.580 2.255.100 3.635.720 2.161.990 Chi hỗ trợ trưởng thôn 105.000 105.000 105.000 143.000 Kế hoạch chi cả năm 9.588.330 10.579.180 11.318.650 11.812.972 Nguồn: Báo cáo tài chính của Huyện Phathum Phoen, tỉnh Champasak 2016-2019 2.2.2. Thực trạng công tác chấp hành dự toán NSNN trên địa bàn huyện Phathum Phone, tỉnh Champasak 2.2.2.1. Chấp hành dự toán thu NSNN tại huyện Phathum Phoen Cơ quan tài chính, cơ quan thuế, cơ quan hải quan và các cơ quan được Nhà nước giao nhiệm vụ thu ngân sách (gọi chung là cơ quan thu) được tổ chức thu NSNN. Cơ quan thu có trách nhiệm phối hợp với các cơ quan nhà nước hữu quan tổ chức thu đúng pháp luật; đồng thời chịu sự chỉ đạo, kiểm tra của UBND và sự giám sát của HĐND tỉnh về công tác thu ngân sách tại địa phương. Từ 2016-2019, thu NSNN thực hiện có sự biến động tăng giảm không đều nhau. Cụ thể, nguồn thu thực hiện so với dự toán về cơ bản là tăng, chỉ duy nhất năm 2017 không đạt được kế hoạch là âm 10%; Thu NSNN thực hiện so với các năm trước lại có tốc độ giảm, cụ thể có 3 năm giảm và 1 năm tăng (2016 giảm 5,53%; 2017 giảm 7,16%; 2018 tăng đột biến 53,93%; và 2019 giảm mạnh 20,67%). Về cơ cấu các khoản thu, trong giai đoạn 2016 – 2019 hầu hết các khoản thu tăng hơn so với dự toán (trừ năm 2017), nguồn thu từ đất đai, tài sản cơ bản luôn vượt so với dự toán đề ra. Còn lại nguồn thu từ thuế lãi suất, thuế thu nhập từ các doanh nghiệp, hay hộ kinh doanh và các doanh nghiệp Nhà nước… liên quan đến hiệu quả tổ chức bộ máy Nhà nước có mức tăng chậm hơn. Nguồn thu NSNN của huyện Phathum Phone bao gồm 2 nguồn: Thu từ thuế, thu từ tài sản nhà nước. Trong đó nguồn thu từ
17 nguồn thu từ thuế chiếm chủ yếu từ 80 – 88% theo từng năm. Còn lại là nguồn thu từ quản lý công sản. Trong giai đoạn 2016 – 2019 tốc độ tăng và tỷ trọng của các khoản này luôn có sự biến động không đồng đều. Trong đó, nguồn thu từ thuế có mức tăng ổn định nhất và ngày càng chiếm tỷ trọng cao hơn. Nguồn thu từ quản lý công sản năm ngân sách 2016 và 2018 có xu hướng tăng tuy nhiên xen kẽ giữa các năm 2017, 2019 lại giảm, thậm chí năm 2017 giảm rất lớn (giảm khoảng 45%). Qua những phân tích trên cho thấy, mặc dù nguồn thu từ thuế của huyện có sự gia tăng nhất định và ngày càng chiếm tỷ trọng cao hơn, thể hiện sự chủ động hơn về nguồn thu NSNN của huyện Phathum Phone. Tuy nhiên, yếu tố tạo ra gia tăng tổng thu NSNN lại chủ yếu đến từ thu từ bán đất, cho thuê tài sản nhà nước… điều đó cho thấy sự phụ thuộc của ngân sách huyện vào đất đai còn rất lớn. 2.2.2.2. Chấp hành dự toán chi NSNN huyện Phathum Phone Ngân sách cấp huyện của huyện Phathum Phone thực hiện nhiệm vụ quản lý chi ngân sách cho 16 đơn vị dự toán cấp I và quản lý chi bổ sung cho ngân sách 68 làng thôn trong huyện. Ngân sách cấp huyện quản lý 16 đơn vị dự toán cấp I. Đối tượng quản lý chi ở nhóm dự toán cấp I với đặc điểm rộng đa dạng, phức tạp gồm nhiều phòng, ban, đơn vị với chức năng khác nhau, hoạt động khác nhau, có tính khác nhau về nghiệp vụ, do vậy việc kiểm tra, kiểm soát việc chấp hành ngân sách ở nhóm này đòi hỏi phải có tổ chức chặt chẽ, phương pháp phải thật khoa học, có kế hoạch cụ thể, do đó việc chấp hành ngân sách ở cấp này đòi hỏi phải sáng tạo, đúng luật và năng động. 2.2.3. Thực trạng công tác quyết toán NSNN trên địa bàn huyện Phathum Phone, tỉnh Champasak 2.2.3.1. Trình tự quyết toán NSNN huyện Phathum Phone Trình tự lập, gửi, thẩm định quyết toán thu, chi ngân sách của các huyện thực hiện như sau: Cuối mỗi quí và cuối niên độ ngân sách các đơn vị dự toán, các làng lập quyết toán thu, chi ngân sách theo đúng mẫu biểu qui định của Bộ Tài chính gửi cơ quan Tài chính cấp huyện để thẩm định và tổng hợp. Cơ quan tài chính sau khi thẩm định xong báo cáo quyết toán thu, chi ngân sách của các đơn vị dự toán và các làng, bản tổng hợp báo cáo thu, chi ngân sách địa phương, tham mưu cho UBND huyện đồng thời gửi sở Tài chính thẩm định. Sau khi có quyết định phê và thông báo thẩm định của sở
18 Tài chính, UBND huyện ra thông báo xử lý số kết dư ngân sách cấp huyện năm trước theo quy định. Qua các năm, các đơn vị sử dụng ngân sách cũng như quản lý ngân sách đã làm tốt công tác quyết toán ngân sách đảm bảo chính xác đúng thời gian quy định, qua quá trình quyết toán đã xử lý kịp thời những tồn tại trong quá trình chấp hành ngân sách. 2.2.3.2. Thực trạng cân đối ngân sách nhà nước huyện Phathum Phone Cân đối ngân sách nhà nƣớc huyện Phathum Phone ĐVT: Triệu kíp Thu ngân Chi ngân Cân đối ngân sách huyện Năm sách thực sách thực Tuyệt đối Thu/chi hiện hiện (%) 2016 7.991 10.771 - 2.780 74,19% 2017 7.419 11.451 - 4.032 64,79% 2018 11.420 13.472 - 2.052 84,77% 2019 9.059 12.263 - 3.204 73,87% Nguồn: Phòng Tài chính – Kế hoạch huyện Phathum Phone Ngân sách huyện Phathum Phone hàng năm đều thâm hụt với mức thâm hụt khá lớn. Trong giai đoạn 2016-2019, mỗi năm thu ngân sách chỉ đáp ứng được khoảng trên dưới 75% nhu cầu chi ngân sách của huyện. Riêng năm 2017, thu chỉ đáp ứng được 65% tổng chi; ngoài ra năm 2018 do nguồn thu tăng đột biến, khiến cho chênh lệch giữa thu và chi ngân sách giảm bớt, chỉ còn khoảng 15%. Với mức thâm hụt kéo dài như vậy, có thể thấy số bù đắp thâm hụt ngân sách mà tỉnh Champasak phải hỗ trợ cho huyện Phathum Phone là tương đối lớn. 2.2.4. Thực trạng công tác thanh tra, kiểm tra ngân sách nhà nước huyện Phathum Phone, tỉnh Champasak Hàng năm, cơ quan Tài chính Kế hoạch huyện tiến hành thẩm định quyết toán ngân sách của các đơn vị dự toán, các làng xã và tiến hành đồng thời công tác kiểm tra tình hình quản lý, sử dụng tài sản công. Kịp thời chấn chỉnh và kiến nghị xuất toán đối với các trường hợp vi phạm nguyên tắc quản lý tài chính. Cơ quan Thanh tra Nhà