Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước vì các quyền và tự do cơ bản của con người

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:3

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nhà nước Việt Nam kể từ ngày 02/9/1945 đến nay (1945-2023) trải qua 78 năm thử thách, được xác định là một nhà nước kiểu mới trong lịch sử dân tộc: nhà nước của dân, do dân, vì dân. Sự khác nhau căn bản và quan trọng nhất giữa nhà nước kiểu mới với tất cả các nhà nước trong lịch sử trước đó ở chỗ: các nhà nước trong lịch sử thì dân phục vụ nhà nước, còn nhà nước kiểu mới là nhà nước phục vụ nhân dân. Đó là nhà nước của dân, do dân và vì dân; nhà nước “liêm chính, kiến thiết quốc gia và phục vụ nhân dân”; nhà nước vì các quyền và tự do cơ bản của con người. Bài viết đi sâu phân tích, làm rõ những nội dung này

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước vì các quyền và tự do cơ bản của con người

NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI T¹p ChÝ SỐ 8lTHÁNG 8-2023 TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHÀ NƯỚC VÌ CÁC QUYỀN VÀ TỰ DO CƠ BẢN CỦA CON NGƯỜI PGS.TS.LS CHU HỒNG THANH NGUYÊN GIẢNG VIÊN CAO CẤP LUẬT HỌC, HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH Tóm tắt: Nhà nước Việt Nam kể từ ngày 02/9/1945 đến nay (1945-2023) trải qua 78 năm thử thách, được xác định là một nhà nước kiểu mới trong lịch sử dân tộc: nhà nước của dân, do dân, vì dân. Sự khác nhau căn bản và quan trọng nhất giữa nhà nước kiểu mới với tất cả các nhà nước trong lịch sử trước đó ở chỗ: các nhà nước trong lịch sử thì dân phục vụ nhà nước, còn nhà nước kiểu mới là nhà nước phục vụ nhân dân. Đó là nhà nước của dân, do dân và vì dân; nhà nước “liêm chính, kiến thiết quốc gia và phục vụ nhân dân”(1); nhà nước vì các quyền và tự do cơ bản của con người. Bài viết đi sâu phân tích, làm rõ những nội dung này. Từ khóa: Hồ Chí Minh, Nhà nước Việt Nam, quyền con người. Abstract: The State of Vietnam since September 2, 1945 to present (1945-2023) has undergone 78 years of trials and has been identified as a new type of state in the nation’s history: the state of the people, by the people, for the people. The most fundamental and important difference between the new state and all the states in previous history is that in the historical states the people served the state, while the new state was the state. serve the people. It is a government of the people, by the people and for the people; state “integrity, nation building and serving the people”; state for human rights and fundamental freedoms. The article analyzes in depth and clarification of these contents. Keyword: Ho Chi Minh, State of Vietnam, human rights. Trong toàn bộ lịch sử nhân loại, mạng, mục đích và động cơ của của dân, do dân và vì dân, hành vấn đề cơ bản của mọi cuộc cách cánh mạng Việt Nam không phải động vì các quyền và tự do cho mạng là vấn đề chính quyền. Cách chỉ để giành được chính quyền, con người trên đất nước Việt Nam. mạng là sự nghiệp của quần chúng, cũng không phải là để tập trung cao Điều 1 Hiến pháp năm 1946 do Chủ việc giành chính quyền luôn đồng quyền lực về tay mà là để bảo đảm tịch Hồ Chí Minh làm Trưởng ban nghĩa với yêu cầu xây dựng chính quyền lực ấy thực sự là của nhân soạn thảo đã khẳng định: “Nước quyền mới phải phục vụ nhu cầu dân. Hồ Chí Minh cho rằng: Chúng Việt Nam là một nước dân chủ chung của quảng đại quần chúng, ta đã hy sinh làm cách mệnh, thì cộng hòa. Tất cả quyền bính trong của xã hội. Không phải mọi chính làm cho đến nơi, nghĩa là làm sao nước là của toàn thể nhân dân Việt quyền đều đáp ứng được nhu cầu cách mệnh rồi thì quyền là thuộc về Nam, không phân biệt nòi giống, ấy của dân chúng mà phần lớn các dân chúng số nhiều, chớ để trong gái, trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn chính quyền nhà nước trước đây tay một bọn ít người, thế mới khỏi giáo”; “Những việc quan hệ đến được thiết lập có thể có những thỏa hy sinh nhiều lần, thế dân chúng vận mệnh quốc gia sẽ đưa ra nhân mãn ban đầu, nhưng khi đã nắm mới được hạnh phúc. dân phán quyết”(2). Hiến pháp năm giữ và củng cố được quyền lực Sau khi cách mạng thành công 1946 xác định rõ như một nguyên thống trị thì các nhà nước thống trị thành lập nên chính quyền nhà tắc hiến định cho nhà nước kiểu thường quay lại bắt dân chúng phải nước kiểu mới - Nhà nước Việt mới: “Tất cả các cơ quan nhà nước phục vụ cho mình, củng cố quyền Nam Dân chủ cộng hòa - Chủ tịch đều phải dựa vào nhân dân, liên hệ lực cho chính mình. Như vậy, khi Hồ Chí Minh khẳng định: Nhà chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý đã giành được chính quyền thì vấn nước ta là Nhà nước dân chủ; bao kiến và chịu sự kiểm soát của nhân đề cơ bản của mọi chính quyền nhà nhiêu lợi ích đều vì dân; bao nhiêu dân. Tất cả các nhân viên cơ quan nước lại là ở chỗ sử dụng quyền lực quyền hạn đều của dân… Chính nhà nước đều phải trung thành với như thế nào, chính quyền đó thuộc quyền từ làng xã đến Chính phủ chế độ dân chủ nhân dân, tuân theo về ai, phục vụ cho quyền lợi của ai? Trung ương đều do dân cử ra… Hiến pháp và pháp luật, hết lòng Trong tác phẩm “Đường Kách Nói tóm lại, mọi quyền hành và lực hết sức phục vụ nhân dân”(3). mệnh” năm 1927, Nguyễn Ái Quốc lượng đều ở nơi dân mà ra, để phục Chủ tịch Hồ Chí Minh quan đã chỉ rõ về sứ mệnh của cách vụ nhân dân. Nhà nước kiểu mới là niệm một cách rõ ràng và nhất quán (1) Phát biểu của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại phiên họp đầu tiên của Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa tháng 11/1946. (2) Điều 32 Hiến pháp nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa năm 1946. (3) Điều 6 Hiến pháp nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa năm 1946. 4
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI T¹p ChÝ SỐ 8lTHÁNG 8-2023 rằng dân chủ nghĩa là dân là chủ và Trong xã hội pháp quyền, nhà miễn. Vấn đề hiện nay là rất cần có dân làm chủ, đó cũng là điểm khác nước của dân thì dân là chủ, người cơ chế hữu hiệu để nhân dân thực nhau về bản chất giữa nhà nước dân được hưởng mọi quyền dân hiện chủ quyền đó, bởi vì nhân của nhân dân, nhà nước mới khác chủ và tự do, nghĩa là dân có quyền dân nắm giữ quyền lực gốc, chủ hẳn với các nhà nước đã từng tồn làm bất cứ việc gì mà pháp luật quyền thuộc về nhân dân không tại trước đó. Theo Chủ tịch Hồ Chí không cấm, nhà nước chỉ được thực thể chỉ là khẩu hiệu giáo điều mà Minh, dân chủ trong lĩnh vực chính hiện những gì mà pháp luật cho phải là hành động thực tế của các trị là dân làm chủ nhà nước, mọi phép. Nhà nước của dân phải bằng cấp chính quyền. Theo Tư tưởng quyền lực là thuộc về nhân dân, mọi nỗ lực, hình thành các thiết của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chỉ có tất cả quyền lực nhà nước đều là chế dân chủ để thực thi quyền của một nhà nước thực sự của dân, do của nhân dân. Sau khi giành được người dân, tôn trọng, bảo vệ và bảo dân và vì dân, tôn trọng, bảo vệ chính quyền, chính quyền nhà đảm quyền con người. Cũng với ý và bảo đảm quyền con người trên nước mới có nhiệm vụ tôn trọng và nghĩa đó, các vị đại diện của dân, thực tế mới có thể là nhà nước kiểu củng cố quyền lực của nhân dân, do dân cử ra, chỉ là thừa ủy quyền mới. Nhà nước phục vụ lợi ích và thực hiện chủ quyền nhân dân, của dân, chỉ là “công bộc” của dân. nguyện vọng của nhân dân, nhà nhân dân lập ra nhà nước của mình Chủ tịch Hồ Chí Minh đồng thời nước không có đặc quyền đặc lợi, và ủy quyền cho nhà nước để phục nhắc nhở rằng, trong thực tế có nhà nước phải thực sự trong sạch, vụ nhân dân, đồng thời nhân dân những “vị đại diện” của dân đã cần kiệm liêm chính thì mới xứng có quyền bãi miễn các đại biểu của nhận thức rất nhầm lẫn, coi sự ủy đáng với nhân dân, với đất nước. nhân dân, có quyền “đuổi chính quyền của dân là sở hữu quyền Ngay từ khi thành lập nước 78 năm phủ” để thành lập chính phủ phù lực cá nhân, từ đó sinh ra chuyên trước và trong suốt thời kỳ lãnh hợp nếu những đại biểu do dân quyền, lạm quyền, lộng quyền, cửa đạo cách mạng, Hồ Chí Minh luôn bầu ra và chính phủ đương nhiệm quyền, lợi dụng quyền lực và chức nhắc nhở rằng toàn bộ bộ máy nhà không xứng đáng với sự tín nhiệm vụ để thỏa mãn những nhu cầu cá nước và cán bộ từ Chủ tịch nước của nhân dân. Nội dung này cũng nhân, để “vinh thân phì gia”… Và đến từng làng, xã, thôn, bản… đều hoàn toàn phù hợp với tư tưởng và cơn khát quyền lực của các “quan là công bộc của dân, việc gì có lợi học thuyết về pháp quyền trong xã cách mạng”, trong mỗi quan chức cho dân thì phải hết sức làm, việc gì hội hiện đại. và trong xã hội đã đẻ ra biết bao hại đến dân thì phải hết sức tránh; Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm chuyện đau lòng mà Bác Hồ từng khi còn một người dân nghèo khổ đến việc xây dựng một xã hội pháp phê phán: Cậy thế mình ở trong thì Đảng và Nhà nước còn khuyết quyền, thấm nhuần tư tưởng tiến bộ ban này ban nọ, bộ nọ bộ kia… rồi điểm, còn có lỗi. Hơn nữa, chính của nhân loại trong lịch sử hiện đại ngang tàng, phóng túng, muốn sao quyền kiểu mới của nhân dân, do về những nguyên tắc pháp quyền được vậy, coi khinh dư luận, xem nhân dân và vì nhân dân phải là Rule of Law, bảo đảm được việc thường pháp luật, không nghĩ đến chính quyền chăm lo cho tự do, thực thi quyền lực của nhân dân. dân, quên rằng dân bầu mình ra hạnh phúc của nhân dân, vì các Nhà nước kiểu mới là nhà nước để làm việc cho dân, chứ không quyền và tự do cho con người, có hiến pháp công bằng do nhân phải để cậy thế, cậy quyền với dân. tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm các dân phúc quyết, trong một xã hội, Nhà nước kiểu mới không phải là quyền và tự do của con người. “Trăm điều phải có thần linh pháp nhà nước cai trị hoặc thống trị mà Trong Thư gửi ủy ban nhân dân các quyền”. Chủ tịch Hồ Chí Minh có là nhà nước phục vụ nhân dân. Vì kỳ, tỉnh, huyện và làng, Chủ tịch Hồ công lớn trong sự nghiệp lập hiến, vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh yêu cầu: Tất cả các cơ quan nhà nước Chí Minh nhắc nhở các cấp chính lập pháp và xây dựng một xã hội phải dựa vào nhân dân, liên hệ chặt quyền: “Ngày nay, chúng ta đã xây pháp quyền ở nước ta. Người luôn chăm lo hoàn thiện hệ thống pháp chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến dựng nên nước Việt Nam Dân chủ luật vì quyền con người. Là Chủ và chịu sự kiểm soát của nhân dân. cộng hòa. Nhưng nếu nước độc lập tịch nước, đứng đầu Nhà nước, Quyền lực nhà nước do nhân dân mà dân không hưởng hạnh phúc tự Hồ Chí Minh đồng thời đứng đầu giao cho, quyền lực ấy phải được do, thì độc lập cũng chẳng có nghĩa Ủy ban soạn thảo Hiến pháp (Hiến kiểm soát, phải bị giới hạn, phải lý gì”(4). pháp năm 1946 và 1959), đã ký được “nhốt trong lồng” như Tổng Nhân quyền và tự do cho con công bố 16 đạo luật, 613 sắc lệnh Bí thư Nguyễn Phú Trọng gần đây người Việt Nam là sợi chỉ đỏ xuyên và nhiều văn bản dưới luật khác, đã từng khẳng định. Nếu cán bộ suốt trong Tư tưởng Hồ Chí Minh. thu hút được nhiều chuyên gia, các nhà nước và các cơ quan nhà nước Ngay từ năm 1925 Hồ Chí Minh đã nhà khoa học, các nhân sỹ yêu nước làm hại dân, không đáp ứng được dịch và phổ thơ Quốc tế ca: soạn thảo Hiến pháp năm 1946, ghi lợi ích và nguyện vọng của nhân “...Công nông mình cứu lấy mình, nhận chủ quyền nhân dân và các dân, không mang lại hạnh phúc Sửa sang thế đạo kinh dinh quyền, tự do của con người. cho nhân dân thì sẽ bị nhân dân bãi nhân quyền” (5). (4) Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, H.2011, T.4, tr.64. (5) Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, H.2011, T.2, tr.502. 5
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI T¹p ChÝ SỐ 8lTHÁNG 8-2023 Những nội dung cụ thể của nội xâm” là tham ô, lãng phí, quan chính, phục vụ nhân dân, hoàn quyền con người mãi đến năm liêu, tham nhũng. Người cho rằng: thiện bộ máy nhà nước trong sạch, 1948 mới được thể hiện trong Tham ô, lãng phí và bệnh quan vững mạnh và kiên quyết phòng Tuyên ngôn toàn thế giới về liêu, tham nhũng… là bạn đồng chống tham nhũng, tiêu cực. Sự nhân quyền và đến năm 1966 mới minh của thực dân phong kiến…, nghiệp phòng chống tham nhũng, chính thức ra đời Bộ luật Nhân nó làm hỏng, làm tha hóa đội ngũ tiêu cực trong bộ máy nhà nước với quyền quốc tế (International Bill cán bộ viên chức nhà nước; nó phá những nhiệm vụ, giải pháp và hành of Human Right). Tuy nhiên, hoại đạo đức cách mạng cần, kiệm, động cụ thể đã đem lại những kết những tư tưởng về nhân quyền liêm, chính, chí công, vô tư… Thậm quả thiết thực, đáng được ghi nhận, và văn hóa nhân quyền của thời chí, Người cho rằng tội lỗi ấy cũng đem lại niềm tin và hy vọng vào vai kỳ khai sáng đã được Hồ Chí chẳng khác gì tội lỗi Việt gian, mật trò lãnh đạo của Đảng và hiệu lực, Minh thấm nhuần rất sâu sắc, về thám, gián điệp, phản bội Tổ quốc hiệu quả quản lý, vai trò điều hành các quyền sống tự do và mưu cầu trong chống giặc ngoại xâm. Về của cơ quan nhà nước. Sự nghiệp hạnh phúc. Nhân quyền, nói tóm nguyên nhân của các căn bệnh ấy ấy cần được tiếp tục đẩy mạnh và lại là tự do của con người trong trong tổ chức bộ máy nhà nước, phát huy. Đồng thời cần nhận thức một xã hội dân chủ, tự do. Tự do Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh lại để khẳng định đậm nét về bản cho con người là một giá trị cao rằng: Muốn trừ sạch nạn tham ô, quý nhất. Khát vọng tự do là động lãng phí, tham nhũng thì trước mắt chất của nhà nước kiểu mới ở Việt lực thúc giục con người đoàn kết phải tẩy sạch bệnh quan liêu, xa rời Nam đã được xác định từ cách đây phấn đấu, làm nên chiến thắng. quần chúng, thiếu ý thức phục vụ 78 năm và trong suốt quá trình Nhà nước Việt Nam kiểu mới có nhân dân, thiếu dân chủ, chuyên phát triển nhà nước Việt Nam là trách nhiệm tôn trọng, bảo vệ và quyền, lạm dụng và lợi dụng quyền một nhà nước kiểu mới, của dân, bảo đảm các quyền và tự do cho lực, không tôn trọng các quyền và do dân và vì dân, vì các quyền và con người: tự do tư tưởng, tự do tự do của con người. Không thể tự do của con người. Theo đó, hoạt ngôn luận, tự do báo chí, tự do nói đến một nhà nước trong sạch, động lập pháp phải xây dựng được biểu tình, tự do hội họp, tự do tín vững mạnh, nếu như không kiên hệ thống quy phạm pháp luật vì các ngưỡng, tôn giáo, tự do đi lại, cư quyết, thường xuyên, kiên trì đấu quyền, tự do và hạnh phúc của con trú, tự do và bình đẳng về hôn tranh chặn đứng, tiến tới tiêu diệt người. Đó phải là pháp luật bình nhân và gia đình... Trong Bài nói tận gốc những nguyên nhân đã gây đẳng; pháp luật là công cụ của tự chuyện tại lớp nghiên cứu chính ra nạn tham ô, lãng phí, quan liêu, do chứ không phải là công cụ thống trị khóa 1, Trường Đại học nhân tham nhũng, tiêu cực. Hồ Chí Minh trị. Hệ thống hành pháp phải là hệ dân Việt Nam, Hồ Chí Minh đã luôn nhắc nhở cán bộ, đảng viên thống cung cấp các dịch vụ công; chỉ ra rất đúng đắn rằng: “Chế độ không bao giờ được quên “dân là hệ thống bộ máy thuận tiện phục ta là chế độ dân chủ, tư tưởng phải chủ”, “mọi quyền hành đều ở nơi vụ nhân dân; hệ thống cán bộ công được tự do. Tự do là thế nào? Đối dân”, nhân dân thật sự là ông chủ chức liêm chính thực sự mẫn cán, với mọi vấn đề, mọi người tự do tối cao của chế độ mới, chỉ có như tận tụy với nhân dân, là công bộc bày tỏ ý kiến của mình, góp phần vậy mới có một nhà nước kiểu mới, của dân. Hệ thống tư pháp độc lập, tìm ra chân lý. Đó là một quyền nhà nước của dân, do dân và vì khách quan, vô tư, bảo đảm công lợi mà cũng là một nghĩa vụ của dân, xứng đáng với sự ủy quyền và lý được thực thi. Toàn bộ hệ thống mọi người”(6). tín nhiệm, với lòng tin của dân. bộ máy nhà nước, hệ thống quyền Để xây dựng nhà nước thật Ngày nay không thể nói đến lực phải được kiểm soát, không thể sự của dân, do dân, vì dân, vì các một nhà nước liêm chính, kiến để quyền lực mà không có kiểm quyền và tự do cơ bản của con tạo phát triển, phục vụ nhân dân, soát, không thể để có những hiện người, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn một nhà nước quản trị tốt nếu như tượng sống trên pháp luật, sống đặc biệt quan tâm xây dựng nhà không kiên quyết, thường xuyên ngoài vòng pháp luật hoặc bất chấp nước trong sạch, vững mạnh, nhà đẩy mạnh cuộc đấu tranh để chặn pháp luật. Có thể thấy những tư nước liêm chính, kiến thiết quốc đứng, tiến tới tiêu diệt tận gốc gia và phục vụ nhân dân, huy động những nguyên nhân đã gây ra nạn tưởng của Hồ Chí Minh về một nhà sức mạnh của nhân dân tham gia tham ô, lãng phí, quan liêu, tham nước của dân, do dân, vì dân, vì các hoạt động của Nhà nước… nhũng, tiêu cực. Thấm nhuần tư các quyền và tự do cho con người Trong đó, người thường nhấn tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng không chỉ là tư tưởng chỉ đạo ngay mạnh những nội dung cơ bản: nhà nước của dân, do dân, vì dân, từ khi thành lập nhà nước mới Việt Tăng cường pháp luật công bằng trong những năm qua, Đảng ta đã Nam Dân chủ cộng hòa mà còn là cho tất cả mọi người, thực hiện ban hành và thường xuyên quan ánh sáng soi đường suốt 78 năm những nguyên tắc pháp quyền; kết tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện qua và có giá trị chiến lược trong hợp hài hòa “nhân trị”, “đức trị” và bằng nhiều chủ trương, nghị quyết nhiều năm sắp tới. “pháp trị”’, kiên quyết chống “giặc về xây dựng đội ngũ cán bộ liêm C.H.T (6) Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, H.2011, T.10, tr.378. 6