Bài giảng : An toàn môi trường part 6

Chia sẻ: Pham Duong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

188
lượt xem 45
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phải đảm bảo làm việc an toàn, tạo điều kiện lao động tốt, điều kiện thuận lợi và nhẹ nhàng. - Các máy móc, thiết bị thiết kế ra phải phù hợp với thể lực, thần kinh và các đặc điểm của các bộ phận cơ thể. - Cần phải đặc biệt đề phòng trường hợp thao tác nhầm lẫn. - Khi thiết kế máy, các cơ cấu điều khiển phải phù hợp với tầm người sử dụng. - Khi thiết kế máy cần phải xuất phát từ số liệu nhân chủng học của cơ thể con người...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng : An toàn môi trường part 6

§11-3 Nhöõng bieän phaùp an toaøn chuû yeáu 1- Nhöõng yeâu caàu chung. Khi thieát keá maùy hôïp lí phaûi thoaû maõn haøng loaït caùc yeâu caàu sau: - Phaûi ñaûm baûo laøm vieäc an toaøn, taïo ñieàu kieän lao ñoäng toát, ñieàu kieän thuaän lôïi vaø nheï nhaøng. - Caùc maùy moùc, thieát bò thieát keá ra phaûi phuø hôïp vôùi theå löïc, thaàn kinh vaø caùc ñaëc ñieåm cuûa caùc boä phaän cô theå. - Caàn phaûi ñaëc bieät ñeà phoøng tröôøng hôïp thao taùc nhaàm laãn. - Khi thieát keá maùy, caùc cô caáu ñieàu khieån phaûi phuø hôïp vôùi taàm ngöôøi söû duïng. - Khi thieát keá maùy caàn phaûi xuaát phaùt töø soá lieäu nhaân chuûng hoïc cuûa cô theå con ngöôøi. - Maùy caàn ñöôïc trang bò nhöõng cô caáu phoøng ngöøa quaù taûi, phoøng ngöøa nguoàn cung caáp suït ñieän aùp, maát naêng löôïng,... - Khi choïn keát caâu maùy môùi, phaûi chuù yù choïn sao cho ngöôøi söû duïng deã quan saùt söï hoaït ñoäng cuûa maùy, deã boâi trôn, thaùo laép vaø ñieàu chænh. - Khi boá trí choã naâng maùy ñeå di chuyeån, phaûi tính ñeán vò trí troïng taâm cuûa noù, baûo ñaûm di chuyeån maùy ñöôïc oån ñònh. Moät thieát bò ñöôïc thieát keá khoâng ñaûm baûo an toaøn thì khoâng nhöõng laø nguyeân nhaân gaây ra tai naïn maø coøn laøm thieät haïi veà maët kinh teá. 2- Cô caáu che chaén vaø cô caáu baûo veä. Cô caáu che chaén laø cô caáu nhaèm caùch li coâng nhaân ra khoûi vuøng nguy hieåm. Vai troø cuûa cô caáu che chaén ñeå ñaûm baûo an toaøn trong ñieàu kieän saûn xuaát raát to lôùn. Cô caáu che chaén coù theå laø: caùc taám kính, löôùi hoaëc raøo chaén. Coù theå chia cô caáu che chaén ra laøm hai loaïi cô baûn: coá ñònh vaø thaùo laép. Cô caáu che chaén thaùo laép thöôøng duøng ñeå che chaén cho caùc boä phaän truyeàn ñoäng caàn thöôøng kì tieán haønh caùc coâng vieäc ñieàu chænh, cho daàu, thaùo laép boä phaän... Khi khoâng theå che chaén hoaøn toaøn khu vöïc nguy hieåm, ngöôøi ta thieát keá cô caáu baûo veä nhaèm taïo ra moät khu vöïc an toaøn ñuû baûo veä cho coâng nhaân phuïc vuï. 3- Cô caáu phoøng ngöøa. Cô caáu phoøng ngöøa laø cô caáu ñeà phoøng söï coá cuûa thieát bò coù lieân quan ñeán ñieàu kieän an toaøn cuûa coâng nhaân. Nhieäm vuï cuûa cô caáu phoøng ngöøa laø töï ñoäng ngaét maùy, thieát bò hoaëc boä phaän cuûa maùy khi coù moät thoâng soá naøo ñoù vöôït quaù trò soá giôùi haïn cho pheùp. Theo khaû naêng phuïc hoài laïi söï laøm vieäc cuûa thieát bò, cô caáu phoøng ngöøa ñöôïc chia laøm ba loaïi : http://www.ebook.edu.vn 51
* Caùc heä thoáng coù theå töï ñoäng phuïc hoài laïi khaû naêng laøm vieäc khi thoâng soá kieåm tra ñaõ giaûm ñeán möùc quy ñònh nhö li hôïp ma saùt, rôle nhieät, li hôïp vaáu- loø xo, van an toaøn kieåu taûi troïng hoaëc loø xo,... * Caùc heä thoâng phuïc hoài khaû naêng laøm vieäc baèng tay nhö truïc vít rôi treân maùy tieän. * Caùc heä thoáng phuïc hoài khaû naêng laøm vieäc baèng caùch thay theá caùi môùi nhö caàu chì, choát caét,... Caùc boä phaän naøy thöôøng laø boä phaän yeáu nhaát cuûa heä thoáng. Trong quaù trình thieát keá maùy, phaûi tính toaùn caùc boä phaän naøy thaät chính xaùc ñeå ñaûm baûo cho thieát bò laøm vieäc ñöôïc an toaøn. Nhieäm vuï cuûa cô caáu phoøng ngöøa raát khaùc nhau, noù phuï thuoäc vaøo ñaëc tröng cuûa caùc thieát bò ñaõ cho vaø caùc quaù trình coâng ngheä. 4- Caùc cô caáu ñieàu khieån vaø phanh haõm. Cô caáu ñieàu khieån goàm caùc nuùt môû maùy, ñoùng maùy, heä thoáng tay gaït, caùc voâ laêng ñieàu khieån,... caàn phaûi laøm vieäc tin caäy, deã vôùi tay tôùi, deã phaân bieät,... Caùc yeâu caàu caàn ñaûm baûo khi thieát keá caùc cô caáu ñieàu khieån vaø phanh haõm : - Caùc cô caáu ñieàu khieån phaûi boá trí sao cho coâng nhaân khoâng ôû gaàn vuøng nguy hieåm cuûa maùy, khoâng höôùng veà phía ñoù, khoâng laøm cho coâng nhaân caêng thaúng,... - Khi thieát keá hoaëc choïn cô caáu ñieàu khieån, caàn chuù troïng hai ñieàu kieän sau ñaây: + Söï phuø hôïp giöõa chuyeån ñoäng vaø vò trí cuûa cô caáu ñieàu khieån vaø cô caáu chaáp haønh. + Hieäu quaû khi söû duïng cô caáu vaø baûng chæ daãn cuûa cô caáu. - Nhöõng cô caáu ñieàu khieån phaûi söû duïng thöôøng xuyeân neân boá trí ôû ñoä cao töø khuyûu tay ñeán vai vaø neân gaàn choã coâng nhaân ñöùng. - Caùc cô caáu ñieàu khieån neân taäp trung vaø neân taän löôïng ñaët trong moät dieän tích goïn nhaát. - Höôùng cuûa cô caáu ñieàu khieån neân boá trí sao cho song song vôùi höôùng chuyeån ñoäng cuûa cô caáu chaáp haønh maø noù taùc ñoäng. - Khi xaùc ñònh kích thöôùc cuûa cô caáu ñieàu khieån, caàn phaûi tính ñeán giôùi haïn laøm vieäc bình thöôøng cuûa baøn tay. Nhöõng xe vaän chuyeån, nhöõng maùy moùc coù yeâu caàu döøng maùy nhanh choùng phaûi ñöôïc thieát keá caùc phanh haõm. - Phanh haõm phaûi ñaûm baûo thuaän tieän, tin caäy vaø phaûi haõm döøng maùy sau moät thôøi gian quy ñònh. 5- Khoaù lieân ñoäng. Khoaù lieân ñoäng laø cô caáu töï ñoäng loaïi tröø khaû naêng gaây ra nguy hieåm cho thieát bò saûn xuaát vaø coâng nhaân trong khi söû duïng maùy phoøng khi thao taùc sai. http://www.ebook.edu.vn 52
Treân caùc maùy coâng cuï ngöôøi ta duøng khoaù lieân ñoäng ñeå baûo ñaûm neáu chöa ñoùng che chaén an toaøn laïi thì seõ khoâng môû ñöôïc maùy, cöûa buoàng ñieän cao aùp, cöûa buoàng laùi caàn truïc,... coù laép khoaù lieân ñoäng ñeå khi ñaõ ñoùng cöûa laïi môùi ñieàu khieån ñöôïc buoàng ñieän hoaëc caàn truïc; ñeå baøn töø cuûa maùy maøi laøm vieäc ñöôïc, nghóa laø ñaõ coù löïc huùt vaät maøi, thì maùy môùi cho ñaù maøi quay; ñeå baøn maùy tieän khoâng cho baøn dao doïc vaø ngang chaïy ñoàng thôøi ... Khoaù lieân ñoäng coù theå duøng ñieän, duøng cô khí, duøng thuyû löïc, khí neùn, hay ñieän cô khí keát hôïp. Ngöôøi ta coøn thieát keá khoaù lieân ñoäng baèng teá baøo quang ñieän duøng treân caùc maùy daäp, maùy eùp, maùy cöa... Vôùi nguyeân taéc: neáu khoâng coù vaät gì caûn trôû naèm trong vuøng nguy hieåm, seõ coù moät doøng ñieän chaïy qua maïch ñieän thì coâng taéc ñieän seõ ñoùng, maùy laøm vieäc; ngöôïc laïi khi tay coâng nhaân coøn ñaët trong vuøng nguy hieåm cuûa maùy thì aùnh saùng bò che khuaát, trong maïch khoâng coù ñieän, coâng taéc ñieän seõ khoâng ñöôïc ñoùng, maùy khoâng laøm vieâc. 6- Tín hieäu an toaøn. Tín hieäu an toaøn laø caùc tín hieäu baùo hieäu tình traïng laøm vieäc cuûa maùy an toaøn hay saép coù söï coá xaåy ra. Caùc loaïi tín hieäu goàm coù: a- Tín hieäu aùnh saùng: laø moät bieän phaùp an toaøn ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caùc xí nghieäp, trong heä thoáng giao thoâng ñöôøng saét, ñöôøng boä,... Tieâu chuaån quoác teá veà tín hieäu aùnh saùng ñaõ ñöôïc quy ñònh nhö sau : - Aùnh saùng ñoû: tín hieäu caám, bieåu hieän söï nguy hieåm tröïc tieáp. - Aùnh saùng vaøng: tín hieäu ñeà phoøng, bieåu thò söï caàn thieát phaûi chuù yù. - Aùnh saùng xanh: tín hieäu cho pheùp, bieåu thò söï an toaøn. b- Tín hieäu maøu saéc: ñeå giuùp cho coâng nhaân xaùc ñònh nhanh choùng vaø khoâng nhaàm laãn ñieåu kieän an toaøn khi hoaøn thaønh caùc coâng vieäc saûn xuaát khaùc nhau, ñeå löu yù coâng nhaân ñeán nhöõng yeâu caàu veà kó thuaät an toaøn. Tín hieäu maøu saéc ñöôïc phaân laøm hai nhoùm lôùn : chính vaø phuï. Tín hieäu maøu saéc chính goàm: ñoû, vaøng vaø xanh laù caây. Tín hieäu maøu saéc phuï goàm: traéng, da cam, xanh nöôùc bieån. Duøng caùc tín hieäu maøu saéc treân caùc keát caáu coâng trình, caùc thieát bò coâng ngheä, maùy moùc vaän chuyeån, ñöôøng oáng ñeå laøm cho ngöôøi ta chuù yù ñeán söï nguy hieåm hoaëc an toaøn. Tín hieäu maøu saéc coù yù nghóa raát quan troïng ñeå laøm vieäc an toaøn. c- Tín hieäu aâm thanh: coù theå phaùt ra aâm thanh baèng caùc cô caáu khaùc nhau nhö coøi, chuoâng,... Ñeå coâng nhaân deã nhaän bieát, caùc tín hieäu aâm thanh phaûi phaùt ra caùc aâm thanh khaùc bieät vôùi caùc tieáng oàn cuûa saûn xuaát. d- Daáu hieäu an toaøn: caùc daáu hieäu an toaøn coù taùc duïng nhaéc nhôû ñeå ñeà phoøng tai naïn lao ñoäng. Caùc daáu hieäu naøy thöôøng ñöôïc treo treân vuøng ñaát xí nghieäp, treân töøng maùy, nôi ñang söûa chöõa, ôû caùc vuøng nguy hieåm. http://www.ebook.edu.vn 53
7- Thöû maùy tröôùc khi söû duïng: a- Doø khuyeát taät: Ñoái vôùi caùc chi tieát maùy hoaëc thieát bò quan troïng, neáu toàn taïi cac khuyeát taät beân trong nhö nöùt, roã coù laãn taïp chaát,... coù theå daãn ñeán söï coá. Vì vaäy ngoaøi vieäc kieåm tra kích thöôùc, hình daùng, ñoä boùng beà maët,... coøn doø khuyeát taät ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng saûn phaåm. Hieän nay ngöôøi ta ngöôøi ta thöôøng duøng sieâu aâm, tia Rônghen, caùc chaát ñoàng vò phoùng xaï,...ñeå doø khuyeát taät beân trong caùc vaät baèng kim loaïi. b- Thöû quaù taûi: Tröôùc khi ñöa maùy vaøo saûn xuaát, caùc maùy môùi, caùc maùy söûa chöõa laïi ñeàu phaûi ñöôïc kieåm tra. Moät trong nhöõng phöông phaùp kieåm tra laø thöû quaù taûi. Coù thöû nhö vaäy môùi coù theå ñaûm baûo an toaøn khi thieát bò laøm vieäc vôùi taûi troïng ñònh möùc. Thöû quaù taûi thöôøng ñöôïc duøng vôùi caàn truïc, caùc thieát bò chòu aùp löïc vaø caùc phuï tuøng cuûa noù, caùc loaïi ñaù maøi ... Tuyø theo yeâu caàu kó thuaät cuûa thieát bò maø moãi loaïi coù moät tieâu chuaån thöû rieâng. Ngoaøi vieäc thöû khi môùi saûn xuaát vaø sau khi söõa chöõa, trong quaù trình söû duïng coøn caàn phaûi ñònh kì kieåm tra chaát löôïng cuûa thieát bò ñeå sôùm phaùt hieän ra nhöõng boä phaän cuûa maùy moùc coù theå hö hoûng. 8- Cô khí hoaù, töï ñoäng hoaù vaø ñieàu khieån töø xa: Cô khí hoaù moät maët taïo ra naêng suaát lao ñoäng cao, maët khaùc noù laø moät bieän phaùp an toaøn khaù trieät ñeå vì coâng nhaân ñöôïc giaûi phoùng ra khoûi nhöõng coâng vieäc nguy hieåm vaø lao ñoäng naëng nhoïc. Töï ñoäng hoaù laø bieän phaùp hoaøn thieän nhaát, nhaèm naâng cao naêng suaát lao ñoäng vaø ñaûm baûo ñieàu kieän laøm vieäc tuyeät ñoái an toaøn trong caùc quaù trình saûn xuaát. Khi thieát keá, söû duïng caùc daây chuyeàn töï ñoäng, caàn phaûi thöïc hieän caùc yeâu caàu veà kó thuaät an toaøn sau: - Caùc boä phaän truyeàn ñoäng caàn phaûi che kín. - Phaûi coù cô caáu phoøng ngöøa vaø khoaù lieân ñoäng thích hôïp. - Phaûi coù heä thoáng tín hieäu ñeå baùo taát caû caùc tröôøng hôïp coù theå xaåy ra. - Coù theå ñieàu khieån ñoäc laäp töøng maùy, töøng boä phaän. Khi caàn coù theå ngöøng maùy ngay töùc khaéc. - Phaûi thoaû maõn caùc quy phaïm veà an toaøn ñieän. - Phaûi trang bò caùc cô caáu kieåm tra töï ñoäng. Ñieàu khieån töø xa. Caùc thieát bò maùy moùc coù trang bò cô caáu ñieàu khieån töø xa cho pheùp ñöa ngöôøi ra khoûi vuøng nguy hieåm vaø giaûm nheï söùc lao ñoäng. §11-4 An toaøn treân moät soá maùy thöôøng gaëp 1- An toaøn treân maùy tieän. - Treân maùy tieän, caùc boä phaän chuyeån ñoäng phaûi ñöôïc che kín. - Ñoà gaù quay phaûi thieát keá sao cho beà ngoaøi troøn nhaün, caân baèng, löïc keïp oån ñònh vaø ñuû ñaûm baûo khoâng bò thaùo loûng trong quaù trình laøm vieäc. http://www.ebook.edu.vn 54
- Phaûi coù caùc cô caáu chaén phoi vaø beû phoi ñeå phoi khoâng baén vaøo phía ngöôøi gia coâng. - Coâng nhaân phaûi ñöôïc trang bò kính baûo hoä ñeå traùnh phoi baén vaøo maét. 2- An toaøn treân maùy maøi. - Ñaù maøi phaûi ñöôïc baûo quaûn nôi khoâ raùo, khoâng ñeå va chaïm khi vaän chuyeån. - Phaûi tieán haønh kieåm tra ñaù tröôùc khi söû duïng. - Laép ñaù phaûi ñaûm baûo ñuùng kó thuaät, khe hôû giöõa truïc vaø loã ñaù phaûi baûo ñaûm trong khoaûng töø 2 ñeán 5% ñöôøng kính loã ñeå ñeà phoøng truïc giaõn nôû nhieät trong quaù trình laøm vieäc. - Khi laép phaûi ñaûm baûo moâmen ma saùt giöõa bích keïp vaø ñaù maøi phaûi lôùn hôn moâmen caét, nghóa laø: 1 D 3 − ( D1 − C ) 3 D F × f × × 12 ≥ P× 3 D1 − ( D1 − C ) 2 2 Trong ñoù : F – löïc eùp cuûa bích keïp vaøo ñaù; f – heä soá ma saùt; D1 – ñöôøng kính bích keïp; C – beà roäng hình vaønh khaên cuûa bích keïp; P – löïc caét; D – laø ñöôøng kính cuûa ñaù maøi. Töø ñoù ta coù: [ ] 3 × P × D × D12 − ( D1 − C ) 2 F≥ [ ] 2 × f × D13 − ( D1 − C ) 3 Löïc eùp F cuûa bích keïp leân ñaù maøi phuï thuoäc vaøo kích thöôùc ren laép ñai oác haõm cuûa truïc. Ñöôøng kính ren ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc: F d= 0,79σ k Trong ñoù: σ k - öùng suaát keùo cho pheùp . - Laép ñaù maøi phaûi ñaûm baûo caân baèng tónh vaø caân baèng ñoäng ñeå traùnh rung ñoäng khi laøm vieäc coù theå gaây vôû ñaù. - Voû che chaén ñaù maøi phaûi thieát keá sao cho noù coù theå ngaên chaën khoâng cho ñaù maøi vôõ baén ra ngoaøi. - Choïn ñaù maøi phaûi phuø hôïp vôùi vaät lieäu gia coâng. §11-5 Kó thuaät an toaøn khi vaän chuyeån vaø naâng haï 1- Nguy hieåm phaùt sinh khi vaän chuyeån vaø naâng haï. - Thieáu caùc hieåu bieát chuyeân moân vaø kinh nghieäm veà naâng haï vaø vaän chuyeån coù theå gaây ra tai naïn. Nôi laøm vieäc khoâng baèng phaúng, coù reâu trôn, thieáu aùnh saùng cuõng deã gaây ra nguy hieåm. http://www.ebook.edu.vn 55
- Khi duøng roøng roïc daây caùp, daây caùp coù theå tuït vaøo khe vaø keït cöùng giöõa roøng roïc vaø thaân ñôõ beân ngoaøi laøm rôi vaät naëng. Duøng palaêng cuõng coù theå gaây ra keït caùp, gaûy truïc laøm vaät bò rôi. - Caùc tai naïn xe ñieän thöôøng xaåy ra laø do khoâng khoáng cheá nghieâm ngaët toác ñoä vaän chuyeån giôùi haïn, kích thöôùc giôùi haïn vaø caùch saép xeáp vaät naëng khoâng ñuùng quy caùch. - Treo buoäc laø moät nguyeân coâng raát quan troïng. Neáu treo buoäc khoâng ñuùng, caùp choïn khoâng phuø hôïp vôùi taûi troïng, buoäc khoâng chaéc chaén, moùc bò moøn, saép ñaët nhaùnh treo khoâng hôïp lí,... ñeàu coù theå laøm rôi vaät naëng. - Khi laøm vieäc ôû baêng taûi, nguy hieåm coù theå xaåy ra khi tieáp xuùc vôùi caùc boä phaän chuyeån ñoäng hoaëc ñöùt baêng taûi, laøm cho vaät naëng bò rôi xuoáng. 2- Nhöõng yeâu caàu veà an toaøn ñoái vôùi thieát bò vaän chuyeån naâng haï. Caùp vaø xích laø nhöõng chi tieát quan troïng cuûa thieát bò naâng haï, vì vaäy tröôùc khi söû duïng, caàn phaûi tính toaùn. Daây caùp caàn phaûi tính theo coâng thöùc sau: P ≥K S Trong ñoù: P- Löïc keùo ñöùt daây caùp, tra theo tieâu chuaån (Niu tôn). S- Söùc caêng lôùn nhaát cuûa nhaùnh caùp do taûi troïng ñaët vaøo, khoâng keå ñeán taûi troïng ñoäng (Niu tôn). K- Heä soá an toaøn. Baûng11-1. Heä soá an toaøn K cuûa caùp TT Loaïi maùy söû duïng caùp-coâng duïng caùp Trò soá K 1 Caùp naâng taûi vaø keùo caàn ôû caùc thieát bò naâng chuyeån thoâ sô 4,0 2 Caùp naâng taûi vaø naâng caàn ôû maùy truïc a) Cheá ñoä laøm vieäc nheï 5,0 b) Cheá ñoä laøm vieäc trung bình 5,5 c) Cheá ñoä laøm vieäc naëng 6,0 3 Caùp chaêng caàn 3,5 4 Caùp cuûa maùy truïc gaàu ngoaïm a) Gaàu ngoaïm coù hai truyeàn ñoäng (truyeàn ñoäng xuùc vaø truyeàn ñoäng naâng caân) 6,0 b) Gaàu ngoaïm coù moät truyeàn ñoäng 5,0 c) Gaàu coù chung caùp ( caùp keùo vaø caùp naâng gaàu) 5,0 5 Caùp duøng naâng ngöôøi 9,0 6 Caùp buoäc taûi döôùi 50 taán 8,0 7 Caùp buoäc taûi treân 50 taán >8,0 8 Caùp cuûa maùy xuùc 6,0 http://www.ebook.edu.vn 56
Tính toaùn söùc caêng cuûa caùc daây caùp treo döïa vaøo soá nhaùnh vaø goùc nghieâng so vôùi ñöôøng thaúng ñöùng cuûa noù theo coâng thöùc sau : Q S= n cos α Trong ñoù : S – Söùc caêng cuûa moät nhaùnh daây caùp treo (Niu-tôn); Q – Troïng taûi (Niu-tôn); n – Soá nhaùnh caùp treo; α – Goùc nghieâng cuûa caùp so vôùi ñöôøng thaúng ñöùng; Trong coâng thöùc naøy, söùc caêng cuûa daây caùp tæ leä thuaän vôùi taûi troïng vaø tæ leä nghòch vôùi soá nhaùnh daây treo vaø cosα. Goùc nghieâng α caøng nhoû caøng coù lôïi. Thí duï : Moät vaät naëng Q=1000KG, α ñöôïc naâng bôõi heä thoáng caùp coù hai nhaùnh n = 2. Söùc caêng cuûa moãi nhaùnh seõ laø: Neáu α = 00 thì S = 500 KG Neáu α = 300 thì S = 575 KG 1000KG Neáu α = 450 thì S = 705 KG Neáu α = 600 thì S = 1000 KG Heä soá an toaøn cuûa daây caùp coù moùc hoaëc voøng laáy khoâng nhoû hôn 6. Khi caùp ñöùt phaûi boû caû ñoaïn, khoâng ñöôïc noái laïi baèng baát cöù caùch naøo. Heä soá an toaøn cuûa xích haøn choïn trong giôùi haïn töø 3 ñeán 9 phuï thuoäc vaøo kieåu, coâng duïng vaø daïng truyeàn daãn. Khi maét xích ñaõ moøn quaù 10% kích thöôùc ban ñaàu thì khoâng ñöôïc söû duïng nöõa. Ñöôøng kính cuûa tang quay hoaëc roøng roïc phaûi tính theo ñöôøng kính cuûa caùp bò uoán trong ñoù ñeå ñaûm baûo caùp beàn vaø traùnh cho caùp khoâng bò bieán daïng nhieàu. Ñöôøng kính cuûa tang quay hoaëc roøng roïc ñöôïc tính theo coâng thöùc : D ≥ d (e − 1) Trong ñoù : D – Ñöôøng kính tang quay hoaëc roøng roïc ño ôû choã caùp tieáp xuùc (mm) d – Ñöôøng kính caùp (mm). Caàn phaûi thöôøng xuyeân kieåm tra caùp theo soá sôïi ñöùt trong moät böôùc beän caùp. Böôùc beän caùp laø khoaûng caùch doïc treân maët caùp, coù chöùa taát caû soá sôïi trong tieát dieän ngang. Caùp coù nhieàu nhaùnh xoaén, coù lôùp ôû trong vaø ôû ngoaøi. Khi ñeám sôïi thì döïa theo soá sôïi ôû lôùp ngoaøi. Tieâu chaån boû caùp ñöôïc cho trong baûng 11-2. http://www.ebook.edu.vn 57
Vôùi nhöõng loaïi caùp duøng cho nhöõng maùy naâng ñeå chôû ngöôøi, duøng ñeå vaän chuyeån caùc kim loaïi nung noùng, naáu chaûy, caùc chaát ñoäc, deã noå, deã chaùy thì soá sôïi ñöùt baèng moät nöõa soá sôïi trình baøy trong baûng 11-2 Baûng 11-2 Soá sôïi ñöùt treân chieàu daøi moät böôùc beän caùp, khi ñöôïc coi laø boû ñi Soá sôïi trong tieát dieän ngang cuûa caùp 6x19=114 6x37=222 6x61=366 18x19=342 Heä soá an toaøn ban Soá sôïi ñöùt trong moät böôùc beän caùp coù daïng xoaén ñaàu Traùi Cuøng Traùi Cuøng Traùi Cuøng Traùi Cuøng chieàu chieàu chieàu chieàu chieàu chieàu chieàu chieàu Nhoû hôn vaø baèng 6 12 6 22 11 36 18 36 18 Töø 6 ñeán 7 14 7 26 13 38 19 38 19 Hôn 7 16 8 30 15 40 20 40 20 Khi maët caùp bò moøn hoaëc bò gæ thì soá sôïi ñöùt phaûi giaûm ñi töông öùng vôùi soá phaàn traêm cho trong baûng 11-3. Baûng 11-3 Söï giaûm soá sôïi ñöùt cho pheùp trong moät böôùc beän caùp khi ñöôøng kính sôïi bò giaûm do moøn vaø gæ Söï giaûm ñöôøng kính sôïi tính theo % Soá sôïi ñöùt trong moät böôùc xoaén tính baèng % so vôùi tieâu chuaån ôû baûng 11-2 10 85 15 75 20 70 25 60 30 vaø hôn 50 Khi caùp ñaõ bò moøn hoaëc gæ ñeán 40% kích thöôùc ñöôøng kính ban ñaàu hoaëc beân ngoaøi bò xaây xaùt thì coi laø boû ñi. Ñöôøng kính tang quay hoaëc roøng roïc laøm vieäc vôùi xích haøn khoâng ñöôïc laáy nhoû hôn 20 laàn côõ xích khi truyeàn ñoäng baèng tay vaø khoâng ñöôïc nhoû hôn 30 laàn khi truyeàn ñoäng baèng maùy. Khi laøm vieäc vôùi ñóa xích, xích phaûi ñoàng thôøi aên khôùp ít nhaát laø hai raêng. Caùc maùy naâng vaø vaän chuyeån nhaát thieát phaûi trang bò phanh haõm ñeå phanh khi naâng hoaëc di chuyeån vaät naëng. Phanh haõm phaûi baûo ñaûm haõm nhanh choùng vaø coù heä soá döï tröû. Toác ñoä laøm vieäc cuûa caàn truïc khi ñieàu khieån ôû döôùi ñaát khoâng lôùn hôn 50m/phuùt, coøn ôû treân xe khoâng ñöôïc lôùn hôn 30m/phuùt. ÔÛ caùc roøng roïc phaûi coù cô caáu ñeå choáng tuoät caùp. http://www.ebook.edu.vn 58
Trong caùc palaêng, nhôø cô caáu baùnh vít truïc vít, taûi troïng naâng leân ñöôïc haõm laïi khoâng gaây ra tình traïng tuoät caùp. Caùc baêng vaän chuyeån treo boá trí treân ñöôøng ñi laïi caàn phaûi chaén löôùi ôû döôùi ñeå traùnh tröôøng hôïp baát ngôø rôi taûi troïng. Treân caùc baêng taûi treo baèng xích laøm vieäc vôùi maët nghieâng leân doác, ñeå ñeà phoøng khi ñöùt xích, taûi troïng xoâ xuoáng gaây ra nguy hieåm, ngöôøi ta thieát keá cô caáu chaën. Caùc palaêng ñieän, caàn truïc vaø caùc cô caáu naâng taûi troïng khaùc coù theå chaïy quaù giôùi haïn cho pheùp gaây ra ñöùt caùp, ñoå xe,... gaây tai naïn nguy hieåm. Ñeå ñeà phoøng tröôøng hôïp ñoù, ngöôøi ta thieát keá cô caáu ngaét ñieän vaø ñaët caùch giôùi haïn cho pheùp 200m. Ñeå ñeà phoøng tröôøng hôïp quaù taûi laøm hö hoûng caàn truïc, gaây ra söï coá, ngöôøi ta thieát keá cô caáu phoøng taûi. Ñoái vôùi thang maùy caàn coù cô caáu haõm vaø choáng tuoät caùp ñaûm baûo an toaøn. Ñoaïn daây beän caùc voøng caùp khoâng ñöôïc ngaén hôn 20 laàn ñöôøng kính caùp ñöôøng kính caùp vaø khoâng ñöôïc ngaén hôn 300mm. Soá ñinh oác keïp khoâng ñöôïc ít hôn 3 vaø phaûi eùp chaët hai nhaùnh daây laïi vôùi nhau. 3- Nhöõng nguyeân taéc söû duïng maùy naâng vaø maùy vaän chuyeån. Taát caû maùy moùc, thieát bò naâng vaø vaän chuyeån nhaát thieát phaûi tieán haønh kieåm tra taïi choã laøm vieäc sau khi laép, sau khi söûa chöõa hoaëc qua moät quaù trình laøm vieäc quy ñònh. Thöôøng laø kieåm tra tónh vaø kieåm tra ñoäng. Kieåm tra tónh : Taêng theâm 25% taûi troïng laøm vieäc cuûa maùy naâng, sau ñoù boû taûi ra, kieåm tra bieán daïng dö cuûa chi tieát quan troïng nhaát. Vôùi heä thoáng chôû ngöôøi thì phaûi kieåm tra vôùi taûi troïng gaáp ñoâi. Kieåm tra ñoäng : Kieåm tra ñoäng ñeå xaùc ñònh hieäu löïc vaø ñoä tin caäy cuûa phanh haõm khi laøm vieäc vôùi toaøn boä taûi troïng. Khi ñaët caàn truïc trong phaân xöôûng, khoaûng caùch giöõa ñieåm thaáp nhaát cuûa caàn truïc vaø ñieåm cao nhaát cuûa thieát bò khoâng ñöôïc nhoû hôn 400mm vaø chieàu cao töø caàn truïc ñeán traàn nhaø khoâng ñöôïc nhoû hôn 1800mm. Trong caùc phaân xöôûng noùng vaø phaân xöôûng coù ñoäc haïi, caàn phaûi coù bieän phaùp caùch nhieät vaø thoâng gioù buoàng laùi. Doïc ñöôøng ñi cuûa caàn truïc caàn coù haønh lang. Taát caû caùc loaïi caàn truïc ñeàu phaûi tieáp ñaát. Caùc baêng taûi ñaët treân neàn nhaø neân boá trí saùt töôøng. Hai beân baêng taûi neân ñeå loái ñi khoâng nhoû hôn 1m. Baêng taûi phaûi coù caùc coâng taéc ngaét ñieän ñaët caùch nhau khoâng quaù 20m. Khi ñaët baêng taûi treân cao thì phía döôùi phaûi coù che chaén. Treân ñöôøng ñi caàn coù caùc daáu hieäu ñeå phaân bieät vuøng nguy hieåm. Ngöôøi ñieàu khieån caàn truïc nhaát thieát phaûi qua huaán luyeän. http://www.ebook.edu.vn 59
§11-6 Kó thuaät an toaøn ñoái vôùi caùc thieát bò chòu aùp löïc. 1- Khaùi nieäm chung Caùc thieát bò chòu aùp löïc laø caùc thieát bò laøm vieäc ôû traïng thaùi aùp suaát cao hôn aùp suaát khí quyeån. Trong coâng nghieäp, caùc thieát bò chòu aùp löïc goàm coù hai loaïi sau : * Thieát bò khoâng bò ñoát noùng goàm caùc loaïi nhö bình ñöïng oxi, caùc bình khí neùn, caùc bình sinh khí axetilen,...caùc bình ñöïng nhieân lieäu, hoaù chaát nhö caùc xiteùc,... * Thieát bò bò ñoát noùng bao goàm caùc loaïi loø hôi vaø caùc boä phaän cuûa noù, caùc noài naáu, saáy, haáp,... Nguoàn nhieät ñeå ñoát noùng caùc thieát bò naøy laø ngoïn löûa tröïc tieáp hay khoùi coù nhieät ñoä cao nhö ôû caùc loø hôi, do baûn thaân moâi chaát trong noù nhö ôû caùc noài naáu, saáy, haáp. Trong thöïc teá thöôøng coi loø hôi laø moät thieát bò chòu aùp löïc rieâng reõ, caùc thieát bò coøn laïi ñöôïc goïi chung laø caùc bình chòu aùp löïc. Haàu heát caùc thieát bò chòu aùp löïc (tröø oáng daãn) laø caùc thieát bò kín, nghóa laø phaûi laøm vieäc ôû traïng thaùi caêng phöùc taïp do taùc ñoäng ñoàng thôøi cuûa ba öùng suaát: tieáp tuyeán, höôùng taâm, vaø doïc truïc. (ÔÛ caùc oáng daãn thì khoâng coù öùng suaát doïc truïc). Khi öùng suaát vöôït quaù giôùi haïn phaù hoûng vaät lieäu thì seõ gaây neân hieän töôïng noå vôõ vôùi söùc coâng phaù raát lôùn. Khi noå vôõ seõ xaåy ra hieän töôïng daõn nôû ñoaïn nhieät cuûa moâi chaát töø aùp suaát bò neùn ôû trong bình ñeán aùp suaát khí quyeån. Do theå tích rieâng cuûa chaát khí ôû aùp suaát khí quyeån lôùn hôn nhieàu so vôùi khí ôû aùp suaát neùn trong bình neân theå tích daõn nôû ra raát lôùn, coù theå gaáp haøng ngaøn laàn so vôùi theå tích ban ñaàu. Söï daõn nôû theå tích naøy seõ caøng lôùn khi moâi chaát trong bình laø chaát loûng soâi döôùi moät aùp suaát cao. Söï taêng ñoät ngoät theå tích hôi khi noå taïo ra moät naêng löôïng raát lôùn. Naêng löôïng cuûa caùc hieän töôïng noå naøy coù theå xaùc ñònh theo bieåu thöùc sau : ⎡ ⎤ k −1 P1V ⎢ ⎛ P2 ⎞ ⎥, KGm k 1− ⎜ ⎟ A= k − 1 ⎢ ⎜ P1 ⎟ ⎥ ⎢⎝ ⎠ ⎥ ⎣ ⎦ Trong ñoù: P1 – Aùp suaát ban ñaàu trong bình, KG/m2. P2 – Aùp suaát sau khi noå (khí quyeån), KG/m2. V – Theå tích moâi chaát trong bình, m3. CP - tæ soá tæ nhieät cuûa chaát khí ôû aùp suaát vaø theå tích K= CV khoâng ñoåi. Ñoái vôùi khoâng khí thì k = 1,41. Coâng suaát noå ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc: A N= , KW 102t http://www.ebook.edu.vn 60