Bài giảng Đầu tư quốc tế: Chương 5 - GV.Nguyễn Thị Việt Hoa

Chia sẻ: Luong My | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:41

Thêm vào BST

Báo xấu

141
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chương 5 Hiệp định đầu tư quốc tế (IIA International Investment Agreements) thuộc bài giảng Đầu tư quốc tế, có cấu trúc nội dung cần tìm hiệu được chia làm 5 mục chính sau: Mục 1 Khái niệm, bản chất và mục đích Hiệp định đầu tư quốc tế, mục 2 Phân loại Hiệp định đầu tư quốc tế, mục 3 Xu hướng ký Hiệp định đầu tư quốc tế, mục 5 Nội dung của các Hiệp định đầu tư quốc tế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Đầu tư quốc tế: Chương 5 - GV.Nguyễn Thị Việt Hoa

Trư ng Đ i h c Ngo i thương Khoa Kinh t và Kinh doanh qu c t Môn h c: Đ u tư qu c t Gi ng viên: Nguy n Th Vi t Hoa Tel.: 0904 222 666 Email: nguyenthiviethoa@gmail.com Chương 5: HI P Đ NH Đ U TƯ QU C T (IIA – INTERNATIONAL INVESTMENT AGREEMENTS) • 5.1. Khái ni m, b n ch t và m c đích Hi p đ nh đ u tư qu c t • 5.2. Phân lo i Hi p đ nh đ u tư qu c t • 5.3. Xu hư ng ký k t Hi p đ nh đ u tư qu c t • 5.4. N i dung c a các Hi p đ nh đ u tư qu c t 2 1
Yêu c u c a chương • Hi u rõ b n ch t và các lo i hình IIA ch y u trên th gi i • N m v ng các đi u kho n ch y u c a IIA • Vai trò c a vi c tham gia ký k t IIA • Xu hư ng phát tri n g n đây c a các lo i hình IIA • S đ m b o g n k t gi a các m c tiêu phát tri n, các chính sách qu c gia và các cam k t qu c t • Th c ti n tham gia các IIA c a Vi t Nam 3 Câu h i ôn t p • Nêu b n ch t c a IIA • Trình bày các n i dung cơ b n c a IIA • Hi n nay trên th gi i có các lo i hình IIA nào? • Nh ng xu hư ng phát tri n g n đây c a IIA • Nh ng xu hư ng chính liên quan đ n s lư ng và đ c đi m c a BIT t năm 1990 đ n nay, t đó hãy nêu lý do l a ch n ký k t BIT ngày càng nhi u c a các qu c gia trên th gi i. 4 2
5.1. Khái ni m, b n ch t và m c đích • Các hi p đ nh đ u tư qu c t là các th a thu n gi a các nhà nư c đi u ch nh nhi u v n đ liên quan đ n đ u tư qu c t , bao g m FDI. • Là các công c đ u tư QT mang tính ch t ràng bu c. • T p trung vào v n đ đ i x , xúc ti n và b o h - ho c trong m t s trư ng h p là t do hóa đ u tư qu c t . B T KỲ HI P Đ NH NÀO CÓ ĐI U KHO N V Đ U TƯ HO C M T HI P Đ NH Đ U TƯ Đ U ĐƯ C G I LÀ IIA 5 M c đích Các nư c nh n đ u tư (thư ng là các nư c đang phát tri n) • C i thi n môi trư ng đ u tư và thu hút FDI M t cam k t qu c t ràng bu c nh m đ i x công b ng và b o v nhà đ u tư nư c ngoài s gi m thi u r i ro và khuy n khích FDI Vì các nhà đ u tư và các nư c đ u tư thư ng quan ng i v ch t lư ng th ch (ch t lư ng th ch , chính sách liên quan đ n FDI, đ c bi t là chính sách b o v quy n s h u, gi i quy t tranh ch p) các nư c đang phát tri n, nên BIT có th coi là bi n pháp thay th cho vi c c i thi n ch t lư ng th ch . Các nư c đ u tư (thư ng là các nư c phát tri n) • B o v các kho n đ u tư c a h nư c ngoài S phân bi t B c – Nam truy n th ng đang d n m đi khi s lư ng các nư c đang phát tri n tr thành nư c nh n đ u tư và nư c đ u tư đang ngày m t tăng lên. Năm 2010, 45 nư c đang phát tri n có v n FDI l n hơn 1 t đô la. C Trung Qu c và Singapore có v n đ u tư kho ng 300 t đô la. 6 3
5.2. Phân lo i IIAs (1) • Song phương (Bilateral): hai bên • Đa biên (Plurilateral): m t s lư ng h n ch các bên • Đa phương (Multilateral): không h n ch s lư ng các bên 7 6.2. Phân lo i IIAs (2) • Các hi p đ nh đ u tư QT thu n túy (“Pure” IIAs; e.g. ICSID, BITs,etc.) • Các hi p đ nh đ u tư qu c t khác có liên quan đ n FDI (“other” IIAs; e.g. DTTs, FTAs, etc.) • H p đ ng gi a các chính ph và nhà đ u tư (State contracts) 8 4
Các IIA thu n túy - BITs (1) • Hi p đ nh đ u tư song phương (Bilateral Investment Treaties - BITs) – Ch đi u ch nh các v n đ liên quan đ n thâm nh p, đ i x và b o v đ u tư nư c ngoài 9 Các IIA thu n túy – BITs (2) Hai lo i BITs 1. Ch b o h (mô hình châu Âu) Các qu c gia châu Âu và đang phát tri n theo mô hình này. Không quy đ nh v T DO HÓA FDI. FDI thâm nh p theo lu t và quy đ nh c a nư c ch nhà 2. B o h và t do hóa FDI (Mô hình M ) Mô hình trư c thành l p: các nhà đ u tư nư c ngoài có quy n thành l p t i nư c ch nhà (M , Canada, Nh t B n, Hàn Qu c s d ng mô hình này). T DO HÓA: d b các rào c n ti p c n và h n ch v vi c thuê lao đ ng nư c ngoài, c m s d ng các yêu c u ho t đ ng, etc. 10 5
Các IIA thu n túy - BITs (3) BITs-các n i dung cơ b n: • Ph m vi và khái ni m đ u tư; • Thâm nh p và thành lâp; • Đ i x qu c gia (National treatment); • Đ i x t i hu qu c (Most-favoured-nation treatment); • Đ i x công b ng và bình đ ng (Fair and equitable treatment); • B i thư ng trong trư ng h p tư c quy n SH ho c thi t h i; • Đ m b o chuy n v n ra nư c ngoài; • Gi i quy t tranh ch p gi a chính ph và nhà đ u tư; 11 Các IIA thu n túy – BITs (4) • BITs- nh ng n i dung m i: • Các đi u kho n mi n tr : An ninh qu c gia, b o v s c kh e, an toàn, môi trư ng và b o v quy n l i c a ngư i lao đ ng và đa d ng văn hóa; • “Quy n đi u ti t”, Không gian chính sách; • Trách nhi m xã h i c a công ty: b sung các đi u kho n v môi trư ng và quy n c a ngư i lao đ ng; • Các đi u kho n c th hơn v gi i quy t tranh ch p => Tái đàm phán (Re-negotiation) 12 6
Các IIA thu n túy – BITs (5) Nh ng đ ng thái m i: • Xem xét l i và đi u ch nh BIT m u (e.g., US, Canada, Mexico, South Africa) • Tái đàm phán BITs (19 in 2009) • Ch m d t BITs (Ecuador – BITs unconstitutional) 13 Các IIA thu n túy – Multilateral Investment Agreements (1) – Các th a thu n đa phương không đư c ký k t (Failed to conclude): • United Nations Code of Conduct on Transnational Corporations.(UN) • Multinational Investment Agreement (MAI) 14 7
Các IIA thu n túy – Multilateral Investment Agreements (2) – Các công c không ràng bu c (Non-binding instruments) • Guidelines on the Treatment of FDI (WB) • Guidelines for Multinational Enterprises (OECD) • Guidelines for Recipient Country Investment Policies Relating to National Security (OECD) 15 Các IIA thu n túy – Multilateral Investment Agreements (3) – Đi u ch nh m t s khía c nh c th c a đ u tư (Dealing with specific aspects of investment): • Công ư c v gi i quy t tranh ch p (Convention on the Settlement of Investment Disputes -ICSID) • Công ư c thành l p T ch c Đ m b o đ u tư đa biên (Convention Establishing the Multilateral Investment Guarantee Agency - MIGA) • Hi p ư c hi n chương năng lư ng (Energy Charter Treaty) 16 8
Các IIA thu n túy – Multilateral Investment Agreements (4) – Trong khuôn kh WTO (In the framework of WTO): • Hi p đ nh chung v thương m i hàng hóa (General Agreement on Trade in Services - GATS) • Hi p đ nh v m t s bi n pháp đ u tư liên quan đ n thương m i (Agreement on Trade-Related Investment Measures - TRIMs) 17 Các IIA khác - DTTs • Hi p đ nh tránh đánh thu hai l n (Double Taxation Treaties - DDTs) – Đánh thu trùng qu c t (International double taxation): hai qu c gia áp cùng m t lo i thu lên cùng m t h ng m c ch u thu đ i v i cùng m t ngư i n p thu . DTTs là công c cơ b n đ tránh hi n tư ng đánh thu trùng. 18 9
Các IIA khác – Các th a thu n khu v c (1) E.g. RTA, FTA – Các th a thu n có các chương v đ u tư có ch a đ ng các nghĩa v thư ng có trong BITs; – Các th a thu n v i m t s đi u kho n có liên quan đ n đ u tư, h n ch trên m t vài khía c nh; – Các th a thu n th hi n cam k t xúc ti n đ u tư ho c thi t l p m t khung kh th ch đ giám sát, h p tác và th a thu n v đ u tư. 19 Các IIA khác – Các th a thu n khu v c (2) • Th a thu n h i nh p kinh t (Economic Integration Agreements - EIAs) t o đi u ki n thúc đ y thương m i qu c t v hàng hóa và d ch v cũng như s di chuy n qua biên gi i c a các nhân t s n xu t. 20 10
Các IIA khác – Các th a thu n khu v c (3) EIAs t o đi u ki n thúc đ y thương m i qu c t v hàng hóa và d ch v cũng như s di chuy n qua biên gi i c a các nhân t s n xu t – Các th a thu n n i khu v c (Intra-)regional agreements) – Các th a thu n gi a các khu v c (Inter-regional agreements) 21 5.3. Xu hư ng phát tri n c a các IIAs Trends of IIAs 22 11
S lư ng BITs ti p t c gia tăng: 2.800 BITs tính đ n h t năm 2009 200 3000 180 2500 160 140 BITs cummulative 2000 BITs annual 120 100 1500 80 1000 60 40 500 20 0 0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 BITs Annual BITs cumulative 23 BITs ký k t gi a các nhóm nư c 4% 13% 25% 8% 10% 40% Between developing countries Between developed and developing countries Between developing countries and countries of SEE&CIS Between developed countries Between developed and countries of SEE&CIS Between countries of SEE&CIS 24 12
H p tác Nam-Nam 25 10 qu c gia ký k t BITs nhi u nh t, h t năm 2009 Germany China Sw itzerland United Kingdom Egypt Italy France Netherlands Belgium and Luxembourg Korea, Republic of 0 20 40 60 80 100 120 140 160 26 13
10 qu c gia ký k t BITs nhi u nh t, APEC, h t năm 2009 China Korea, Republic of Malaysia Russian Federation Indonesia VietNam Chile United States Thailand Singapore 0 20 40 60 80 100 120 140 27 S bùng n c a các IIAs: 6,092 th a thu n (h t năm 2010) Trends of BITs (2,807), DTTs (2,976) & other IIAs (309) Source: UNCTAD, based on IIA database 28 14
“IIAs khác” : hơn 309 tính đ n h t 2009 350 TTs) 300 Number of IIA (other than BITs and D 250 200 150 s 100 50 0 1957 – 1967 1968 – 1978 1979 – 1989 1990 – 2000 2001 – 2009 By period Cumulative 29 Ph n l n IIAs cùng đi u ch nh nh ng v n đ b n ch t.... • Đ nh nghĩa (đ u tư/nhà đ u tư) • Đăng ký và thi t l p cơ s (t do hóa hi m khi) • Tiêu chu n chính b o v nhà đ u tư nư c ngoài: Nguyên t c đ i x công b ng Nguyên t c không phân bi t đ i x (Đ i x qu c gia và T i Hu Qu c) Tư c quy n s h u Chuy n v n • Tính minh b ch (hi m khi) • Gi i quy t tranh ch p: gi a Nhà nư c – Nhà nư c và Nhà đ u tư – nư c ti p nh n đ u tư • Yêu c u năng l c ho t đ ng và nhân s chính (hi m khi) ... Nhưng n i dung c th c a các đi u kho n này các Hi p ư c khác nhau thư ng r t khác nhau. 30 30 15
K t lu n • Trong b i c nh thi u m t khuôn kh đ u tư đa phương toàn di n thì m t khuôn kh lu t pháp qu c t đi u ch nh các v n đ v đ u tư đư c hình thành, khuôn kh này là t p h p các “m nh ghép” IIA các c p đ khác nhau. • M nh ghép này bao g m t p h p các tiêu chu n, nguyên t c và quy đ nh l ng ghép trong các BIT, hi p đ nh song phương, khu v c và liên khu v c v i tên và quy mô khác nhau, nhưng đ u bao g m các đi u kho n v đ u tư. Hơn n a, có m t vài hi p đ nh đa phương v i quy mô h n ch . • Đi u kho n v đ u tư trong IIA gi i quy t các v n đ tương t nhau (nhưng l i s d ng các t ng khác nhau). • BIT và các IIA khác liên t c c i ti n: các hi p đ nh này đư c hi n đ i hóa, tái đàm phán và th m chí là ch m d t. • H p tác Nam - Nam tăng cư ng ho ch đ nh chính sách đ u tư qu c t . • Tăng cư ng ho t đ ng liên quan đ n ho ch đ nh chính sách đ u tư qu c t làm tăng các tranh ch p gi a nhà đ u tư và Chính ph nư c nh n đ u tư. 31 31 5.4. N i dung cơ b n c a IIAs IIAs: Key Issues 32 16
B OH Đ U TƯ NƯ C NGOÀI FOREIGN INVESTMENT PROTECTION 33 33 IIAs: Các n i dung chính 1. Đ nh nghĩa và ph m vi 6.Tư c quy n s h u (Definitions and scope) (Expropriation) 2. Thâm nh p và thành l p 7.Chuy n ti n ra nư c ngoài (Admission and establishment) (Transfer of funds) 3.Đ i x qu c gia 8.Tính minh b ch rõ ràng (National treatment - NT) (Transparency) 4.Đ i x t i hu qu c 9.Yêu c u ho t đ ng và các nhân (Most-favoured-nation s ch ch t treatment - MFN) (Performance requirements 5. Đ i x công b ng và and key personnel) bình đ ng 10.Gi i quy t tranh ch p (Fair and equitable (Settlement of disputes) treatment-FET) 34 17
5.4.1. Đ nh nghĩa và ph m vi Definitions and Scope 35 5.4.1. Đ nh nghĩa và ph m vi • Đ nh nghĩa xác đ nh v n đ (đ u tư) và đ i tư ng (nhà đ u tư) mà các quy t c trong Hi p đ nh hay Hi p ư c đư c áp d ng, đó là ph m vi áp d ng các quy t c • “Đ u tư” xác đ nh l i ích kinh t mà các nư c ti p nh n đ u tư b o h • “Nhà đ u tư” là khái ni m làm rõ các cá nhân và pháp nhân hư ng l i t Hi p đ nh 36 18
5.4.1. Đ nh nghĩa và ph m vi Ví d : • N u „đ u tư” bao g m các h p đ ng b o hi m và đi u kho n này đư c k t h p v i đi u kho n v chuy n v n thì các công ty b o hi m nư c ngoài đư c phép nh n ngo i t chuy n v nư c đ chi tr cho kho n phí b o hi m mà công ty đư c b o hi m tr t i nư c nh n đ u tư • N u „đ u tư” không lo i tr các tài s n liên quan đ n thương m i (có giá tr ti n t ) thì tranh ch p thương m i có th d n đ n xét x tr ng tài gi a nhà đ u tư và Nhà nư c nh n đ u tư trong các h p đ ng mua bán hàng hóa và d ch v . Các câu h i chính: Có nên ki m soát t t c các kho n đ u tư, hay ch ki m soát các kho n đ u tư góp ph n phát tri n kinh t ? Có nên bao hàm c FDI? Nên bao hàm các v n đ gì khác? V n đ nào nên đư c lo i tr ? 37 5.4.1. Đ nh nghĩa “đ u tư” Cách ti p c n ph bi n nh t trong BIT và các hi p đ nh kinh t v i đi u kho n đ u tư (cũng đư c s d ng Vi t Nam) là đ nh nghĩa m v đ u tư d a trên cơ s tài s n (open-ended asset-based definition ) đ m b o b o h tài s n v i nghĩa r ng vư t ra ngoài ph m vi FDI. M t đ nh nghĩa chung (m i lo i tài s n ho c kho n đ u tư) thư ng đi kèm v i m t danh sách không đ y đ , có tính minh h a v 5 lo i tài s n: 1. Đ ng s n (hàng hóa, kho n đ u tư không ch u ki m soát, VD: tài s n th ch p?) và b t đ ng s n (đ t đai?). 2. Công ty và l i ích t công ty: Không ch là l i ích ki m soát (c phi u) mà còn c n (trái khoán). Đ u tư tr c ti p và gián ti p. Có nên bao g m c trái phi u phát hành b i công ty nhà nư c không? Có, n u công ty này là các t ch c công ho c các quy đ nh v trái phi u đã rõ ràng (như trong Hi p ư c c a Hoa Kỳ). 3. Quy n trong h p đ ng. Quy n s h u trong m t h p đ ng có giá tr tài chính. H p đ ng này bao g m h p đ ng qu n lý, h p đ ng chia s s n xu t, h p đ ng BOT, h p đ ng d ch v tư v n, h p đ ng chìa khóa trao tay, h p đ ng b o hi m 4. Quy n s h u trí tu (b ng sáng ch , quy n tác gi , ki u dáng công nghi p...). 5. Như ng quy n kinh doanh, bao g m như ng quy n s d ng tài nguyên thiên nhiên. Gi y phép c a Chính ph ? 38 19
Ví d đ nh nghĩa m v đ u tư d a trên cơ s tài s n Hi p đ nh ASEAN v Xúc ti n và B o h Đ u tư (1987), Đi u 1(3) Thu t ng „đ u tư" áp d ng v i t t c các lo i tài s n, c th là bao g m (nhưng không gi i h n) các lo i sau đây: a) đ ng s n, b t đ ng s n và các quy n s h u khác như tài s n th ch p; b) c phi u, trái phi u c a công ty ho c l i ích t vi c s h u tài s n c a công ty đó (bao g m đ u tư vào m t h ng m c); c) quy n s h u đ i v i tài s n ho c vi c th c hi n h p đ ng (đ i v i h p đ ng có giá tr tài chính); d) Quy n s h u trí tu ; e) Như ng quy n kinh doanh theo lu t ho c theo h p đ ng, bao g m như ng quy n thăm dò, chi t xu t, khai thác tài nguyên thiên nhiên. Tuy nhiên, có m t h n ch gi i h n ph m vi áp d ng c a đ nh nghĩa này ch đ i v i kho n đ u tư đư c th c hi n theo lu t ho c quy đ nh c a nư c nh n đ u tư ho c lu t đã đư c cán b cơ quan ch c năng nư c nh n đ u tư phê duy t (đi u II.1). Hi p đ nh không bao g m quy n thành l p cơ s , nhưng bao g m đ u tư gián ti p. Ngư c l i, Hi p đ nh khung 1998 v khu v c đ u tư ASEAN l i bao g m c quy n thành l p cơ s , nhưng hoàn toàn ngo i tr đ u tư gián ti p. 39 Các bi n pháp thu h p đ nh nghĩa • Lo i tr kho n đ u tư gián ti p (ASEAN 1998) b ng cách ch áp d ng đ nh nghĩa d a trên cơ s tài s n cho kho n đ u tư tr c ti p • S d ng đ nh nghĩa đóng cho m t danh sách d a trên cơ s tài s n, đây là danh sách đ y đ ch không ph i ch là danh sách minh h a (Mô hình BIT c a Canada) • Ch nh ng kho n đ u tư đư c th c hi n theo “lu t t i nư c nh n đ u tư” m i đư c coi là kho n đ u tư (h u h t các BIT c a Trung Qu c và ASEAN 2009) • B sung đ nh nghĩa v “đ u tư” b ng cách tham chi u đ n r i ro đ u tư và các y u t khác có liên quan đ n đ u tư, t đó đưa ra các tiêu chí khách quan • Lo i tr m t s lo i tài s n như các h p đ ng thương m i, v n vay, ch ng khoán n ho c tài s n s d ng cho m c đích phi thương m i 40 20