Bài giảng Định nghĩa, mục tiêu, nội dung cách đề cập của dịch tễ học - PGS. TS Nguyễn Minh Sơn

Chia sẻ: Nguyễn Gia Bảo | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

147
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Sau khi học xong bài học, sinh viên có khả năng: Trình bày được định nghĩa, cách đề cập sức khỏe bệnh tật của dịch tễ học. Trình bày được mục tiêu, nhiệm vụ dịch tễ học. Nêu được đối tượng và các phương pháp của dịch tễ học. Trình bày được nguyên lý, khái niệm thường dùng trong dịch tễ học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Định nghĩa, mục tiêu, nội dung cách đề cập của dịch tễ học - PGS. TS Nguyễn Minh Sơn

ĐỊNH NGHĨA, MỤC TIÊU, NỘI DUNG CÁCH ĐỀ CẬP CỦA DỊCH TỄ HỌC PGS.TS. NGUYÊN MINH SƠN P.TRƯỞNG BỘ MÔN DỊCH TỄ HỌC ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
MỤC TIÊU HỌC TẬP Sau khi học xong bài học, sinh viên có khả năng: • Trình bày được định nghĩa, cách đề cập sức khỏe bệnh tật của dịch tễ học • Trình bày được mục tiêu, nhiệm vụ dịch tễ học • Nêu được đối tượng và các phương pháp của dịch tễ học. • Trình bày được nguyên lý, khái niệm thường dùng trong dịch tễ học 2
ThuËt ng÷Epidemiology (DÞch tÔ häc) cã nguån gèc Hy l¹p: Epi = trªn, trong s è , thué c vÒ De m os = con ngê i, quÇn thÓ ngê i Logos = m «n häc, ngµnh häc 3
Søc khoÎ vµ bÖnh tËt X· hé i häc sickness Health disease illness Nh©n häc Y häc 4
vµi nÐt LÞch sö cña DÞch tÔ häc - DÞch t¶, ® mïa, dÞch h¹ch... cã lóc ® lµm thay Ëu · ® bé mÆt d© sè cña nh© lo¹i! æi n n DTH ® tõng cã ® · Þnh nghÜa lµ: - DTH lµ m«n häc nghiªn cøu sù ph¸t sinh, ph¸t triÓn cña c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm vµ t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p phßng chè ng vµ tiªu diÖt chóng. - C¸c nhµ DTH næi tiÕng: Fracastoro, Grammasepski, Paplopski, Morris, Be liakov... vµ dÞch tÔ häc truyÒn nhiÔm ® ® ® hoµn chØnh vÒ c¶ lý luËn vµ thùc · ¹t îc hµnh: DTH víi nh÷ kh¸i niÖm: MÇm bÖnh, nguån ng truyÒn nhiÔm, søc c¶m thô vµ miÔn dÞch... 5
- John Snow (1867) trªn c¬ së quan s¸t tÇn sè m¾c vµ chÕt cña bÖnh t¶ t¹i c¸c khu vùc d© c n kh¸c nhau ë London ® kh¼ng ® · Þnh nguy c¬ m¾c bÖnh t¶ cã liªn quan tíi viÖc sö dông níc cña mét c«ng ty t nh© (® b»ng tû lÖ m¾c trªn n o 1000 d© mÆc dï m·i ® 1883 Robert Koc h n), Õn míi ph¸t hiÖn ra vi khuÈn t¶! - John Snow lµ ngêi ® tiªn nªu lªn ® ® c¸c Çu Çy ñ thµnh phÇn cña dÞch tÔ häc: dÞch tÔ häc kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc h×nh thµnh gi¶ thuy Õt mµ cßn kiÓm ®Þnh vµ chøng minh gi¶ thuyÕt n÷ a. John S now ®îc coi lµ m é t trong nh÷ng ngê i s ¸ng lËp ra DÞch tÔ häc hiÖn ®¹i. 6
§Þnh nghÜa dÞch tÔ häc: DÞch tÔ häc lµ khoa häc nghiªn cøu sù ph© bè tÇn sè m¾c vµ/hoÆc n chÕt cña c¸c bÖnh tr¹ng cïng víi nh÷ yÕu tè quyÕt ® ng Þnh sù ph© n bè ® trong quÇn thÓ ngêi. ã 7
kh¸i niÖm vÒ yÕu tè nguy c ¬ (Ris k factors) • C¸c t¸c nh© truyÒn nhiÔm n • C¸c yÕu tè m«i trêng • C¸c hµnh vi vµ lèi sèng: – ChÕ ®é ¨n – Uè ng rîu – Hót thuè c – TËp thÓ dôc 8
C¸c vÝ dô vÒ yÕu tè nguy c¬ • Di truyÒn – Sù thiÕu hôt enzyme gan (liver enzyme) – C¸c yÕu tè nh¹y c¶m/® kh¸ng Ò • Sinh häc – Vi rót, vi khuÈn (HIV, Viªm gan, Lao ...) – Ký sinh trïng – NÊm, mèc, phÊn hoa, bôi h÷ c¬(organic dust) u – C¸c lo¹i ® ®¹m éng vËt (animal proteins) 9
Môc tiªu cña DÞch tÔ häc 1- X¸c ® Þnh sù ph© bè c¸c hiÖn tîng SK-BÖnh n tr¹ng; sù ph© bè c¸c yÕu tè néi, ngo¹i sinh trong n quÇn thÓ theo 3 gãc ® con ngêi, kh«ng gian vµ é thêi gian nh»m ® Þnh híng cho c¸c ch¬ tr× vµ ng nh dÞch vô SK. 2- Lµm béc lé c¸c nguy c¬ vµ yÕu tè c¨n nguyªn cña t× h× SK-BÖnh tr¹ng ® nh»m phôc vô cho nh nh ã kÕ ho¹ch phßng ngõa, kiÓm so¸t, thanh to¸n c¸c bÖnh tr¹ng. 3- Cung cÊp nh÷ ph¬ ph¸p ® ng ng ¸nh gi¸ hiÖu lùc cña c¸c BP ¸p dông trong DVYT ® hoµn thiÖn c¸c Ó BP phßng chèng bÖnh tr¹ng, c¶i thiÖn SK. 10
§Ò cËp DÞch tÔ häc vµ ® cËp l© sµng Ò m ChØ tiªu ®Ò c Ëp l©m s µng ®Ò c Ëp dÞc h tÔ häc §èi tîng Mét ngêi bÖnh/ giêng bÖnh Mét c¨n bÖnh/ céng ®ång Néi dung X¸c ®Þnh mét c¬thÓ m¾c X¸c ® Þnh mét hiÖn tîng SK ®Þnh bÖnh víi c¸c qu¸ tr× sinh, nh trong céng ®ång víi c¸c nguyªn bÖnh t× m bÖnh lý nh© tù nhiªn, sinh häc vµ x· n nguyªn héi nh© n Môc T× ph¸c ® ® m å iÒu trÞ tèi u X© dùng mét ch¬ tr× y y ng nh ®Ých cho BN: Khái, kh«ng di tÕ can thiÖp n© cao SK ng chøng, kh«ng tö vong… céng ® ång Theo T× tr¹ng SK ngêi bÖnh nh KÕt qu¶ biÖn ph¸p can thiÖp dâi gi¸m s¸t ng¨n ngõa bÖnh trë l¹i §¸nh gi¸ C¸c dÊu hiÖu l© sµng, cËn C¸c chØ sè SK tríc vµ sau can m l© sµng, chøc n¨ng c¬ m thiÖp: P, I… quan, c¬thÓ 11
lËp luËn dÞch tÔ häc Chuçi lËp luËn gåm 2 giai ®o¹n liªn quan mËt thiÕt víi nhau: 1. X¸c ® Þnh mét kÕt hîp thèng kª gi÷a ph¬ nhiÔm víi YTNC vµ bÖnh i 2. Suy luËn sinh häc tõ kÕt hîp thèng kª ®ã. 12
®èi tîng nghiªn cøu cña dÞch tÔ häc 1- Quy luËt ph¸t sinh vµ diÔn biÕn c¸c hiÖn tîng SK x¶y ra trªn céng ® ång ngêi. 2- Sù ph¸t sinh vµ diÔn biÕn cña mét bÖnh tr¹ng trong ® iÒu kiÖn nhÊt ® Þnh vÒ tù nhiªn, x· héi vµ sinh th¸i cña con ngêi 3- C¸c bÖnh cô thÓ vµ nh÷ tr¹ng th¸i kh«ng b× ng nh thêng vÒ thÓ chÊt t© linh vµ x· héi. m → ®èi tîng cña DTH: Quy luËt ph©n bè bÖnh tr¹ng ë quÇn thÓ trong ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh vÒ kh«ng gian, thê i gian vµ nhãm ngê i. 13
nhiÖm vô VÀ né i dung Dịc h tễ h ọc 1- NhiÖm v ô: X¸c ®Þnh c¨n nguyªn cña c¸c hiÖn tîng S K/ cé ng ®ång – t×m ra yÕu tè nguy c¬ ®Æc thï vµ nghi ngê ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p can thiÖp h÷u hiÖu. 2- Néi dung: - DTH m« t¶ - DTH ph© tÝch n - DTH thùc nghiÖm/ can thiÖp - X© dùng m« h× lý thuyÕt y nh 14
ph¬ng ph¸p DỊCH TỄ HỌC (Giới thiệu, phần chi tiết sẽ giảng từng bài trong chương trình học) 3- Ph-¬ng ph¸p: 3.1- Ph-¬ng p h¸p m « t¶: - Nghiªn cøu lÞch sö - Nghiªn cøu trêng hîp/ ® bÖnh ît - Nghiªn cøu ngang (NC hiÖn m¾c) - Nghiªn cøu däc (NC míi m¾c): Håi cøu, t¬ lai. ng 3.2- Ph-¬ng p h¸p p h©n tÝc h: - NC cã nhãm ® chøng trªn quÇn thÓ tù nhiªn: BÖnh èi chøng; thuÇn tËp. - NC thùc nghiÖm - NC lý thuyÕt: x© dùng m« h× to¸n häc vÒ kÕt hîp y nh nh© qu¶. n 15
Nh÷ c© hái dÞch tÔ häc ng u 1. LiÖu cã dÞch kh«ng? 2. QuÇn thÓ nµo cã nguy c¬ ? 3. Bao nhiªu ngêi hiÖn nay ®ang m¾c bÖnh? 4. Bao nhiªu ngêi cã nguy c¬bÞ m¾c bÖnh (hoÆc dÉn ® tö vong)? Õn 5. Nh÷ ¶nh hëng ® vÊn ® YTCC ng Õn Ò nh thÕ nµo?
17