Bài giảng Kế toán tài chính 2: Chương 5 - Nguyễn Hoàng Phi Nam

Trường Đại học Mở TPHCM – Khoa Kế toán Kiểm toán<br /> <br /> Mục tiêu<br />  Trình bày các đặc điểm và cơ cấu tổ chức hoạt<br /> động của một công ty cổ phần<br />  Phân biệt các trường hợp huy động vốn trong<br /> công ty cổ phần, các trường hợp thay đổi vốn<br /> chủ sở hữu.<br />  Xử lý trên hệ thống tài khoản kế toán các nghiệp<br /> vụ liên quan đến phát hành cổ phiếu, phát hành,<br /> hủy bỏ và tái phát hành cổ phiếu quỹ và vấn đề<br /> chia cổ tức tại công ty cổ phần<br />  Xác định được lãi cơ bản trên cổ phiếu<br /> <br /> CHƯƠNG 5<br /> KẾ TOÁN CÔNG TY CỔ PHẦN<br /> <br /> 2<br /> <br /> Nội dung<br /> <br /> Tài liệu tham khảo<br /> <br /> • Tổng quan về công ty cổ phần<br /> • Các nghiệp vụ cơ bản về vốn của công ty cổ<br /> phần<br /> • Lãi cơ bản trên cổ phiếu<br /> • Ứng dụng hệ thống tài khoản kế toán<br /> <br /> 3<br /> <br /> • Luật doanh nghiệp năm 2005<br /> • VAS 30 – Lãi trên cổ phiếu<br /> • Thông tư 200/2014/TT-BTC<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1<br /> <br /> Tổng quan về công ty cổ phần<br /> •<br /> •<br /> •<br /> •<br /> <br /> Khái niệm và đặc điểm công ty cổ phần<br /> <br /> Khái niệm<br /> Đặc điểm của công ty cổ phần<br /> Phân loại công ty cổ phần<br /> Cơ cấu tổ chức công ty cổ phần<br /> <br /> 5<br /> <br /> Phân loại vốn chủ sở hữu của CTCP<br /> <br /> Phân loại vốn chủ sở hữu của CTCP (tiếp)<br /> <br /> Vốn chủ sở hữu<br /> Vốn đầu tư<br /> <br /> CP phổ thông<br /> <br /> LN chưa phân<br /> phối và các quỹ<br /> thuộc VCSH<br /> <br /> Các khoản điều<br /> chỉnh trực tiếp<br /> <br /> Quỹ đầu tư<br /> phát triển<br /> <br /> – Cổ phần phổ thông<br /> – Cổ phần ưu đãi<br /> • Cổ phần ưu đãi biểu quyết;<br /> • Cổ phần ưu đãi cổ tức;<br /> • Cổ phần ưu đãi hoàn lại;<br /> • Cổ phần ưu đãi khác do Điều lệ công ty quy định.<br /> <br /> Cổ phiếu<br /> quỹ<br /> <br /> CL đánh giá<br /> lại TS<br /> <br /> Quỹ khác<br /> <br /> • Vốn đầu tư:<br /> <br /> CL tỷ giá hối<br /> đoái<br /> <br /> CP ưu đãi<br /> Thặng dư vốn<br /> CP<br /> Quyền chọn<br /> CĐTP<br /> <br /> Vốn khác<br /> <br /> • Công ty cổ phần là doanh nghiệp, trong đó:<br /> – Vốn điều lệ được chia thành nhiều phần bằng nhau gọi<br /> là cổ phần;<br /> – Cổ đông có thể là tổ chức, cá nhân; số lượng cổ đông tối<br /> thiểu là 03 và không hạn chế số lượng tối đa;<br /> – Cổ đông chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa<br /> vụ tài sản khác của doanh nghiệp trong phạm vi số vốn<br /> đã góp vào doanh nghiệp;<br /> – Cổ đông có quyền tự do chuyển nhượng cổ phần của<br /> mình cho người khác. (trừ trường hợp quy định không<br /> cho phép)<br /> • Có tư cách pháp nhân kể từ ngày được cấp giấy chứng<br /> nhận đăng ký kinh doanh<br /> • Có quyền phát hành chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu) để<br /> 6<br /> huy động vốn.<br /> <br /> 7<br /> <br /> Cổ đông sáng<br /> lập được quyền<br /> nắm giữ CPƯĐ<br /> biểu quyết, sau<br /> 3 năm chuyển<br /> thành cổ phần<br /> phổ thông<br /> <br /> CPPT không thể<br /> chuyển đổi thành<br /> cổ phần ưu đãi.<br /> CPƯĐ<br /> có<br /> thể<br /> chuyển đổi thành<br /> CPPT theo nghị<br /> quyết của Đại hội<br /> đồng cổ đông.<br /> <br /> 2<br /> <br /> Phân loại vốn chủ sở hữu của CTCP (tiếp)<br /> <br /> Phân loại vốn chủ sở hữu của CTCP (tiếp)<br /> <br /> Quyền chọn chuyển đổi trái phiếu thành cổ<br /> <br /> • Thặng dư vốn cổ phần<br /> – Chênh lệch giữa giá phát hành và mệnh giá<br /> cổ phiếu;<br /> – Chênh lệch giữa giá mua lại cổ phiếu quỹ và<br /> giá tái phát hành cổ phiếu quỹ (đối với các<br /> công ty cổ phần<br /> <br /> phiếu phát sinh khi doanh nghiệp phát hành loại<br /> trái phiếu có thể chuyển đổi thành một số lượng cổ<br /> <br /> phiếu xác định được quy định sẵn trong phương<br /> án phát hành.<br /> • Chênh lệch giữa số tiền thu được và nợ gốc trái<br /> phiếu chuyển đổi.<br /> 10<br /> <br /> Phân loại vốn chủ sở hữu của CTCP (tiếp)<br /> <br /> Phân loại vốn chủ sở hữu của CTCP (tiếp)<br /> <br /> • Vốn khác<br /> <br /> • Lợi nhuận chưa phân phối<br /> <br /> – Vốn kinh doanh được hình thành do bổ sung<br /> từ kết quả hoạt động kinh doanh hoặc do<br /> <br /> – Lợi nhuận chưa chia cho các chủ sở hữu hoặc chưa<br /> trích lập các quỹ.<br /> <br /> • Các quỹ thuộc vốn chủ sở hữu<br /> <br /> được tặng, biếu, tài trợ, đánh giá lại tài sản<br /> <br /> – Quỹ đầu tư phát triển<br /> – Quỹ hỗ trợ sắp xếp doanh nghiệp<br /> – Quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu<br /> 11<br /> <br /> 12<br /> <br /> 3<br /> <br /> Phân loại vốn chủ sở hữu của CTCP (tiếp)<br /> <br /> Phân loại vốn chủ sở hữu của CTCP (tiếp)<br /> <br /> • Các khoản điều chỉnh trực tiếp<br /> – Chênh lệch đánh giá lại tài sản: do đánh giá<br /> lại TSCĐ, bất động sản đầu tư, … trong các<br /> trường hợp: Khi có quyết định của Nhà nước<br /> về đánh giá lại tài sản; Khi thực hiện cổ phần<br /> hóa doanh nghiệp Nhà nước; Các trường hợp<br /> khác theo quy định của pháp luật<br /> – Chênh lệch tỷ giá hối đoái: phát sinh trong<br /> giai đoạn trước hoạt động của doanh nghiệp<br /> do Nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ thực<br /> hiện nhiệm vụ an ninh, quốc phòng, ổn định<br /> kinh tế vĩ mô chưa được xử lý tại thời điểm<br /> 13<br /> báo cáo<br /> <br /> Phân loại Công ty Cổ phần<br /> <br /> • Cổ phiếu quỹ<br /> – Cổ phiếu do các công ty cổ phần mua lại<br /> trong số cổ phiếu do công ty đó đã phát hành<br /> ra công chúng để sau đó sẽ tái phát hành lại.<br /> <br /> 14<br /> <br /> Phân loại Công ty Cổ phần (tiếp)<br /> CTCP<br /> nội bộ<br /> <br /> (Private company)<br />  Công ty cổ phần đại chúng<br /> (Public company)<br />  Công ty cổ phần niêm yết<br /> <br /> (Listed company)<br /> <br /> 15<br /> <br /> CTCP<br /> niêm yết<br /> <br /> • Phát hành cổ<br /> phiếu trong nội<br /> bộ cty<br /> • Cổ phiếu ký danh<br /> chỉ được chuyển<br /> nhượng theo một<br /> số điều kiện nhất<br /> định trong nội bộ<br /> công ty<br /> • Tăng vốn của rất<br /> hạn chế<br /> <br />  Công ty cổ phần nội bộ<br /> <br /> CTCP<br /> đại chúng<br /> • Phát hành cổ<br /> phiếu rộng rãi ra<br /> công chúng<br /> • Đợt phát hành<br /> đầu tiên được gọi<br /> là IPO (Initial<br /> Public offering)<br /> <br /> • CK được niêm<br /> yết tại Sở giao<br /> dịch chứng khoán<br /> • CK được giao<br /> dịch trên thị<br /> trường CK tập<br /> trung<br /> <br /> 16<br /> <br /> 4<br /> <br /> Các nghiệp vụ cơ bản về vốn<br /> <br /> Phát hành cổ phiếu thu tiền<br /> <br /> • Phát hành cổ phiếu<br /> • Mua, tái phát hành và hủy cổ<br /> phiếu quỹ<br /> • Chia cổ tức<br /> • Quyền chọn chuyển đổi trái<br /> phiếu thành cổ phiếu<br /> <br /> • Vốn đầu tư của chủ sở hữu sẽ ghi nhận theo mệnh<br /> <br /> 17<br /> <br /> 18<br /> <br /> giá<br /> • Chênh lệch giữa mệnh giá và giá phát hành được<br /> <br /> ghi nhận tăng thặng dư vốn cổ phần.<br /> • Chi phí phát hành cổ phiếu sẽ ghi nhận giảm thặng<br /> dư vốn cổ phần.<br /> <br /> Ví dụ 1<br /> <br /> Ví dụ 2<br /> <br /> • Tại ngày 01/01/2010 công ty Y phát hành thêm<br /> 10.000.000 cổ phần, trong đó số lượng cổ phần<br /> ưu đãi không cam kết mua lại 2.000.000 CP,<br /> mệnh giá 10.000đ/CP. Công ty bán hết CP thu<br /> bằng TGNH. Giá bán của CP phổ thông là<br /> 12.000đ/CP. Chi phí cho việc phát hành bằng<br /> TGNH là 80 triệu đồng.<br /> • Xác định:<br /> – Vốn đầu tư của chủ sở hữu<br /> – Thặng dư vốn cổ phần<br /> <br /> • Sử dụng số liệu của ví dụ 1, công ty Y phát hành<br /> thêm 10.000.000 cổ phần, trong đó số lượng cổ<br /> phần ưu đãi không cam kết mua lại 2.000.000<br /> cổ phần, mệnh giá 10.000đ/CP, công ty bán hết<br /> CP thu bằng ngoại tệ (usd), giá bán của CP phổ<br /> thông là 12.000đ/CP, tỷ giá thực tế 21.000đ/usd.<br /> • Xác định:<br /> – Vốn đầu tư của chủ sở hữu<br /> – Thặng dư vốn cổ phần<br /> <br /> 19<br /> <br /> 20<br /> <br /> 5<br /> <br />