KINH T LƯ NG<br />
GI I THI U HÀM H I QUY<br />
<br />
TS Nguy n Minh Đ c<br />
<br />
Nguyen Minh Duc 2009<br />
<br />
1<br />
<br />
M t s khái ni m<br />
l<br />
<br />
l<br />
<br />
l<br />
<br />
T ng th : là t p h p t t c nh ng cá th hay nh ng nhân t có<br />
cùng 1 ho c vài đ c tính chung.<br />
Ví d : t p h p t t c nh ng ngư i Vi t nam đang theo h c các<br />
trư ng Trung c p, cao đ ng và ñ i h c là t ng th c a sinh viên<br />
Vi t nam<br />
M u: là t p h p con c a t ng th hay nói cách khác m u là nh ng<br />
ph n t ñư c rút ra t t ng th .<br />
Ví d : nh ng sinh viên c a Trư ng đ i h c M thành ph H<br />
Chí Minh là 1 m u c a t ng th sinh viên Vi t nam.<br />
Phân tích h i qui: quan tâm m i liên h c a bi n ph thu c v i 1<br />
hay nhi u bi n gi i thích (bi n đ c l p) qua vi c ư c lư ng hay d<br />
đoán giá tr trung bình c a t ng th .<br />
Hay nói cách khác: k t qu phân tích h i qui có th ñư c dùng<br />
đ ư c lư ng hay d ñoán giá tr trung bình c a 1 bi n d a trên s<br />
li u đã bi t c a bi n khác.<br />
TS Nguy n Minh Đ c 2009<br />
<br />
2<br />
<br />
M t s khái ni m<br />
Bi n ph thu c và bi n đ c l p còn có 1 s tên g i khác:<br />
l Bi n ph thu c hay còn ñư c xem như là bi n đư c gi i thích,<br />
bi n đư c d báo, bi n đư c h i qui, bi n ph n ng, bi n n i sinh.<br />
Giá tr c a bi n ph thu c thư ng đư c tìm ki m và phân tích sau<br />
khi k t thúc h i qui.<br />
l Bi n đ c l p hay còn g i là bi n gi i thích, bi n d báo, bi n h i<br />
qui, bi n tác nhân hay bi n ki m soát, bi n ngo i sinh.<br />
l Đư ng h i qui: là đư ng t p h p (trình di n) nh ng giá tr (ư c<br />
lư ng) trung bình c a bi n ph thu c d a vào giá tr ñã bi t c a<br />
bi n gi i thích (v đư ng h i qui)<br />
l Hàm h i qui t ng th (population regression function) PRF<br />
Cho th y m i liên h gi a bi n ph thu c và bi n gi i thích d a<br />
trên s li u đã bi t c a toàn b t ng th . Hàm h i qui t ng th có th<br />
d ñoán đư c giá tr chính xác c a bi n ph thu c<br />
<br />
TS Nguy n Minh Đ c 2009<br />
<br />
3<br />
<br />
Hàm h i qui t ng th PRF<br />
l<br />
<br />
l<br />
<br />
l<br />
l<br />
<br />
l<br />
<br />
Ví d : khi phân tích m i liên h gi a giá tr xu t nh p kh u và<br />
thu nh p kh u đ i v i m t hàng xe hơi ñư c nh p kh u vào Vi t<br />
nam<br />
Đ xây d ng ñư c hàm h i qui này, ph i thu th p s li u v thu<br />
nh p kh u do Vi t nam áp đ t đ i v i t t c xe hơi ñư c nh p<br />
kh u t các nư c trên th gi i, đ ng th i tìm giá tr nh p kh u<br />
c a t t c xe hơi nh p kh u.<br />
Trong th c t , đ i v i nh ng nghiên c u v kinh t xã h i r t khó<br />
thu th p ñư c s li u c a toàn b t ng th .<br />
Ví d : khi phân tích m i liên h gi a chi u cao c a cha và con<br />
trên lãnh th Vi t Nam. Nh ng ngư i ti n hành nghiên c u<br />
không th thu th p ñư c s li u v chi u cao c a t t c ngư i<br />
cha trên toàn lãnh th Vi t Nam<br />
Hàm h i qui t ng th có th ñư c nói tóm g n như h i qui t ng<br />
th<br />
<br />
TS Nguy n Minh Đ c 2009<br />
<br />
4<br />
<br />
700<br />
<br />
Tiêu dùng, Y (XD)<br />
<br />
600<br />
500<br />
<br />
Hàm h i quy t ng th<br />
Y= β1 + β2X +εi<br />
<br />
Yi= β1 + β2Xi + εi<br />
E(Y/Xi)= β1 + β2Xi<br />
<br />
εi<br />
<br />
400<br />
300<br />
β2<br />
200<br />
<br />
Thu nh p X (XD)<br />
<br />
β1<br />
<br />
100<br />
<br />
Yi<br />
Y = E(Y/Xi)<br />
<br />
0<br />
0<br />
<br />
100<br />
<br />
200<br />
<br />
300<br />
<br />
400<br />
<br />
500<br />
<br />
Xi<br />
600<br />
<br />
700<br />
<br />
800<br />
<br />
900<br />
<br />
Thu nh p kh d ng, X (XD)<br />
TS Nguy n Minh Đ c 2009<br />
<br />
5<br />
<br />
Hàm h i qui m u SRF<br />
l<br />
<br />
l<br />
<br />
l<br />
<br />
l<br />
<br />
H i qui m u (Sample Regression function): cho th y m i liên h gi a bi n<br />
ph thu c v i bi n gi i thích d a trên giá tr trung bình c a t ng th hay giá<br />
tr ñã bi t c a m u.<br />
Do khó khăn trong vi c tìm ki m giá tr c a t ng th hay nh ng gi i h n v<br />
tài chính và ngu n l c trong quá trình ti n hành nghiên c u, nh ng m u<br />
nghiên c u s ñư c quan sát và phân tích thay cho giá tr c a t ng th .<br />
D a vào ví d trên v chi u cao c a cha và con, sau khi ti n hành thu th p<br />
s li u m u v chi u cao c a 1000 c p cha và con s ng các nơi trên lãnh<br />
th Vi t nam. Hàm h i qui đư c xây d ng trên m u này v i 1000 quan sát<br />
đư c g i là hàm h i qui m u.<br />
M t trong nh ng m c tiêu c a phân tích h i qui là tìm giá tr ư c lư ng g n<br />
v i giá tr th c t ho c giá tr t ng th , m c dù không bi t trư c đư c giá tr<br />
th t c a t ng th . Hay nói cách khác giá tr càng g n v i b1, b2 thì k t qu<br />
h i qui càng t t hay , có th đưa hàm h i qui ng d ng vào th c t . D a<br />
vào bi u đ trên, n u đư ng h i qui m u (SRF) càng g n v i đư ng h i qui<br />
t ng th thì k t qu h i qui càng có giá tr cao.<br />
<br />
TS Nguy n Minh Đ c 2009<br />
<br />
6<br />
<br />
600<br />
(PRF)<br />
<br />
500<br />
400<br />
300<br />
<br />
(SRF)<br />
<br />
uii<br />
<br />
E(Y/Xi)<br />
Yi<br />
<br />
ei<br />
<br />
Yi<br />
<br />
200<br />
100<br />
<br />
1<br />
<br />
Xi<br />
0<br />
0<br />
<br />
100<br />
<br />
200<br />
<br />
Thu nh p X<br />
<br />
300<br />
<br />
400<br />
<br />
500<br />
<br />
600<br />
<br />
700<br />
<br />
800<br />
<br />
900<br />
<br />
?<br />
Thu nh<br />
d<br />
<br />
TS Nguy n Minh Đ c 2009<br />
<br />
7<br />
<br />
Phân bi t các d ng quan h trong phân tích h i qui<br />
Quan h th ng kê và quan h hàm s :<br />
l<br />
Gi s hàm s y có d ng sau đây: y = a + bX1<br />
l<br />
N u giá tr c a X1 thay đ i thì ch cho duy nh t 1 giá tr c a y. Quan h<br />
hàm s thư ng g p m t s ngành khoa h c t nhiên: v t lý, hóa h c<br />
l<br />
Ví d : trong thí nghi m hóa h c, m i l n thay đ i thành ph n c a nhân t<br />
hóa h c thì ch cho 1 k t qu duy nh t, hay ch cho 1 h p ch t m i duy<br />
nh t<br />
l<br />
Đ i v i quan h th ng kê: t ví d trên, n u thay đ i giá tr c a X thì y có<br />
th nh n nhi u giá tr khác, không th bi t giá tr chính xác. Đó là do s<br />
tác đ ng c a nhi u y u t khác ho c nhi u bi n khác. Trong th c t<br />
nh ng bi n ng u nhiên này r t khó nh n d ng ñư c.<br />
l<br />
Ví d : khi ti n hành thí nghi m v nh hư ng c a phân bón đ i v i năng<br />
su t c a cây tr ng. Có th k t lu n năng su t c a cây tr ng có th tăng,<br />
gi m hay m t hoàn toàn b i vì do nh hư ng c a r t nhi u nhân t như<br />
thiên tai (n ng, mưa,…) ho c d ch h i (côn trùng, sâu, r y…). Nh ng<br />
nhân t này r t khó ki m soát trong quá trình nghiên c u, vì v y m i<br />
quan h trong thí nghi m trên ñư c g i là m i quan h th ng kê.<br />
l<br />
Phân tích h i qui ch quan tâm đ n m i quan h th ng kê.<br />
TS Nguy n Minh Đ c 2009<br />
<br />
8<br />
<br />
Phân bi t các d ng quan h trong phân tích h i qui<br />
Quan h h i qui và nhân qu<br />
l<br />
Trong m i quan h nhân qu có 1 tác nhân gây ra bi n đ ng ho c nh<br />
hư ng đ n nh ng bi n khác.<br />
l<br />
Ví d : s ngư i hút thu c lá cao thì s b nh nhân b ung thư ph i cao,<br />
m i quan h này có th nói là m i quan h nhân qu vì thu c lá là tác<br />
nhân gây ra b nh ung thư<br />
l<br />
M c dù trong phân tích h i qui cũng quan tâm đ n m i liên h gi a 2<br />
bi n s v i nhau nhưng phân tích h i quy không ph i luôn bao hàm<br />
quan h nhân qu , vì còn r t nhi u y u t hay bi n s khác nh hư ng<br />
đ n m i liên h này.<br />
l<br />
Ngoài ra trong phân tích h i qui có 1 sai l m là quy k t m i quan h nhân<br />
qu gi a hai bi n s trong khi th c t chúng đ u là h qu c a m t<br />
nguyên nhân khác.<br />
l<br />
Ví d : khi phân tích h i qui tìm m i liên quan gi a s lư ng tivi tính trên<br />
đ u ngư i và tu i th . K t qu nghiên c u ñã tìm th y, s lư ng tivi tính<br />
theo đ u ngư i và tu i th có quan h đ ng bi n, n u s lư ng tivi tính<br />
theo đ u ngư i càng cao thì tu i th c a ngư i dân càng cao. Tuy nhiên<br />
m i quan h này không ph i là quan h nhân qu , s lư ng tivi trên đ u<br />
ngư i không th làm cho tu i th tăng lên hay gi m đi.<br />
TS Nguy n Minh Đ c 2009<br />
<br />
9<br />
<br />
Phân bi t các d ng quan h trong phân tích h i qui<br />
Quan h h i qui và tương quan<br />
l<br />
Phân tích tương quan không quan tâm đ n m i liên h nhân qu .<br />
l<br />
M c đích chính c a phân tích tương quan là đo m c đ m nh, y u<br />
trong m i liên h tuy n tính gi a 2 bi n.<br />
l<br />
Trong khi đó phân tích h i qui không đo lư ng m c đ liên h gi a 2<br />
bi n mà ch y u ư c lư ng hay d ñoán giá tr trung bình c a 1 bi n<br />
(bi n ph thu c) d a trên giá tr ñã bi t c a nh ng bi n khác.<br />
l<br />
Khi ti n hànhh i qui c n có s phân bi t bi n nào là bi n đ c l p và<br />
bi n nào là bi n ph thu c, nhưng trong phân tích tương quan không<br />
c n phân bi t nh ng bi n này.<br />
l<br />
Ví d : phân tích tương quan c a 2 nghiên c u sau là tương t nhau<br />
Nghiên c u tương quan gi a đi m môn toán và bài ki m tra môn<br />
th ng kê. Cũng gi ng như nghiên c u tương quan gi a đi m môn<br />
th ng kê và bài ki m tra toán<br />
l<br />
Ngoài ra, nh ng lý thuy t tương quan thư ng gi đ nh nh ng bi n s<br />
đang nghiên c u là ng u nhiên. Trong khi lý thuy t h i qui gi đ nh<br />
bi n ph thu c có tính ch t suy ñoán và bi n gi i thích là ñã ñư c<br />
bi t.<br />
TS Nguy n Minh Đ c 2009<br />
<br />
10<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
