Bài giảng môn kinh tế vĩ mô- chương 2

Chia sẻ: Tailieu Upload | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

552
lượt xem 228
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'bài giảng môn kinh tế vĩ mô- chương 2', kinh tế - quản lý, kinh tế học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng môn kinh tế vĩ mô- chương 2

CHÖÔNG 2 CAÁU TRUÙC VÓ MOÂ VAØ NHÖÕNG MUÏC TIEÂU CÔ BAÛN CUÛA NEÀN KINH TEÁ QUOÁC DAÂN I. CAÁU TRUÙC VÓ MOÂ CUÛA NEÀN KINH TEÁ QUOÁC DAÂN 1. Tieáp caän theo yeáu toá caáu thaønh hoaït ñoäng kinh teá Tieàn teä Chi tieâu Saûn löôïng Toång vaø thueá GNP thöïc caàu Caùc löïc Coâng aên löôïng vieäc laøm khaùc vaø thaát nghieäp Lao ñoäng Giaù caû vaø laïm phaùt Voán Toång cung Taøi nguyeân Caùc yeáu toá Caùc yeáu toá Hoäp ñen kinh teá vó ñaàu ra ñaàu vaøo theo caùc loaïi chuû theåmoâ ñoäng kinh teá 2. Tieáp caän hoaït 2.1. Khaùi nieäm Chuû theå hoaït ñoäng kinh teá chính laø ngöôøi mua vaø baùn treân thò tröôøng. 1
2.2. Caùc chuû theå kinh teá thò tröôøng Ñeå phaân tích moät caùch cuï theå hôn vai troø cuûa caùc theå cheá cuûa heä thoáng kinh teá hoãn hôïp, caùc nhaø kinh teá ñaõ chia taát caû caùc taùc nhaân trong neàn kinh teá thaønh 4 nhoùm, nhaèm giaûi thích haønh vi vaø phöông thöùc thöïc hieän caùc chöùc naêng chuû yeáu cuûa töøng nhoùm, ñoù laø: - Ngöôøi tieâu duøng: Laø taát caû caùc caù nhaân vaø hoä gia ñình, hoï mua haøng hoaù vaø dòch vuï ñeå thoaû maõn nhöõng nhu caàu thöïc phaåm, quaàn aùo, dòch vuï ñi laïi,… - Caùc doanh nghieäp - Ngöôøi nöôùc ngoaøi - Chính phuû 2.3. Cô hoäi can thieäp cuûa Nhaø nöôùc vaøo neàn KTQD qua chi tieâu cuûa Chính phuû a. Baèng tieâu duøng cuûa Chính phuû, Nhaø nöôùc coù theå höôùng daãn toaøn xaõ hoäi theo höôùng toái öu. b. Baèng tieâu duøng cuûa Chính phuû Nhaø nöôùc coù theå ñieàu tieát saûn xuaát xaõ hoäi Chính phuû laø moät chuû theå kinh teá quan troïng, laø ngöôøi tieâu thuï haøng hoùa vaø dòch vuï lôùn cuûa quoác gia. ÔÛ haàu heát caùc nöôùc, tyû leä chi tieâu cuûa Chính phuû so vôùi toång saûn löôïng coù khuynh höôùng taêng theo thôøi gian. 3. Tieáp caän theo moät soá giaùc ñoä khaùc Theo caùc giaùc ñoä khaùc, caáu truùc vó moâ cuûa neàn KTQD goàm caùc khaâu, caùc ngaønh, caùc boä phaän nhö sau: a. Theo caùc khaâu cuûa quaù trình taùi saûn xuaát môû roäng 2
Saûn xuaát - Löu thoâng - Tieâu duøng b. Theo caùc ngaønh caáu thaønh neàn KTQD, goàm: Coâng nghieäp, noâng nghieäp, xaây döïng, giao thoâng vaän taûi,… c. Theo nguoàn löïc taïo neân cuûa caûi vaät chaát, coù: taøi nguyeân, döï tröõ quoác gia, keát caáu haï taàng, doanh nghieäp,… II. NHÖÕNG MUÏC TIEÂU VÓ MOÂ CUÛA NEÀN KINH TEÁ QUOÁC DAÂN 1. Coù söï taêng tröôûng beàn vöõng Taêng tröôûng beàn vöõng laø söï taêng tröôûng oån ñònh, lieân tuïc. Cô sôû cuûa söï taêng tröôûng oån ñònh laø cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa neàn kinh teá, laø caùc thaønh töïu tieán boä chung khaùc cuûa toaøn xaõ hoäi, taïo neân moät xaõ hoäi, ñöôïc goïi laø xaõ hoäi phaùt trieån. Söï taêng tröôûng kinh teá ñöôïc ño baèng caùc chæ tieâu sau ñaây: Toång saûn phaåm quoác daân (GNP - Gross National Product) Toång saûn phaåm quoác noäi (GDP - Gross Domestic Product) Saûn phaåm quoác daân roøng (NNP - Net National Product) Saûn phaåm quoác noäi roøng ( NDP - Net Domestic Product) Thu nhaäp quoác daân ( Y - National Income) Thu nhaäp khaû duïng (YD - Dispossible Income) Chuùng ñöôïc chia thaønh hai nhoùm: Nhoùm 1: Theo laõnh thoå laø GDP - NDP. Nhoùm 2: Theo quyeàn sôû höõu laø GNP - NNP - Y - YD. 3
1.1. Toång saûn phaåm quoác daân (GNP) 1.1.1. Khaùi nieäm "GNP laø chæ tieâu phaûn aùnh giaù trò baèng tieàn cuûa toaøn boä saûn phaåm cuoái cuøng do coâng daân moät nöôùc SX ra trong khoaûng thôøi gian nhaát ñònh, thöôøng laø 1 naêm". Saûn phaåm trung gian laø nhöõng loaïi saûn phaåm ñöôïc duøng laøm ñaàu vaøo cho saûn phaåm khaùc vaø chæ söû duïng moät laàn trong quaù trình saûn xuaát. Saûn phaåm cuoái cuøng laø nhöõng loaïi saûn phaåm coøn laïi ngoaøi saûn phaåm trung gian. Xeùt veà coâng duïng, nhöõng saûn phaåm naøy duøng ñeå ñaùp öùng nhu caàu cuoái cuøng cuûa neàn kinh teá, ñoù laø nhu caàu tieâu duøng, ñaàu tö vaø xuaát khaåu. Moãi loaïi saûn phaåm ñeàu coù theå ñoùng vai troø laø saûn phaåm trung gian hoaëc saûn phaåm cuoái cuøng tuyø theo muïc ñích söû duïng cuûa con ngöôøi. Chaúng haïn, khi duøng caù töôi, ñieän,… ñeå laøm thaønh caù ñoùng hoäp thì phaàn caù, vaø ñieän ñoù laø saûn phaåm trung gian. Nhöng neáu caù töôi vaø ñieän ñöôïc duøng ñeå naáu aên hoaëc ñeå xuaát khaåu thì phaàn caù vaø ñieän naøy laïi laø saûn phaåm cuoái cuøng cuûa neàn kinh teá. Giaù trò saûn phaåm cuoái cuøng:Toång giaù trò saûn phaåm haøng hoùa vaø dòch vuï saûn xuaát ra ñöôïc goïi laø toång xuaát löôïng (Gross Output) Do giaù caû laø moät thöôùc ño co daõn. Laïm phaùt thöôøng xuyeân ñöa möùc giaù chung leân cao. Do vaäy, GNP tính baèng tieàn coù theå taêng nhanh choùng khi giaù trò thöïc cuûa toång saûn phaåm tính baèng hieän vaät coù theå khoâng taêng hoaëc taêng raát ít. 4
Ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm naøy, caùc nhaø kinh teá thöôøng söû duïng caëp khaùi nieäm: - GNP danh nghóa ( GNPn), ño löôøng toång saûn phaåm quoác daân saûn xuaát ra trong moät thôøi kyø, theo giaù caû hieän haønh, töùc laø giaù caû cuûa cuøng thôøi kyø ñoù. - GNP thöïc teá (GNPr), ño löôøng toång saûn phaåm quoác daân saûn xuaát trong moät thôøi kyø, theo giaù coá ñònh ôû moät thôøi kyø ñöôïc laáy laøm goác. Caàu noái giöõa GNP n vaø GNPr laø chæ soá giaù caû, coøn goïi laø chæ soá laïm phaùt (D) tính theo GNP. GNPn GNPn Hay GNPr = D= x100 D GNPr Chæ tieâu GNPn vaø GNPr thöôøng ñöôïc duøng cho caùc muïc tieâu phaân tích khaùc nhau. Chaúng haïn, khi muoán nghieân cöùu moái quan heä taøi chính, ngaân haøng, ngöôøi ta thöôøng duøng GNPn; khi caàn phaân tích toác ñoä taêng tröôûng kinh teá ngöôøi ta thöôøng duøng GNPr. 1.1.2. Caùch tính GNP GNP coù moái quan heä chaët cheõ vôùi GDP, vì vaäy muoán tính GNP phaûi tính ñöôïc GDP. 1.2. Toång saûn phaåm quoác noäi (GDP) 1.2.1. Khaùi nieäm "GDP laø chæ tieâu phaûn aùnh giaù trò baèng tieàn cuûa toaøn boä saûn phaåm cuoái cuøng ñöôïc SX ra treân laõnh thoå moät nöôùc tính trong khoaûng thôøi gian nhaát ñònh, thöôøng laø 1 naêm". Laõnh thoå moät nöôùc: GDP theå hieän möùc SX ñaït ñöôïc do taát caû ñôn vò thöôøng truù ôû moät nöôùc khoâng phaân bieät quoác tòch. 1.2.2. Phöông phaùp tính GDP 5
Muïc ñích: Tìm caùch tính GDP theo möùc giaù cuûa töøng naêm, vaø trong möùc giaù ñoù coù caû thueá giaùn thu maø caùc doanh nghieäp ñaõ coäng vaø giaù baùn saûn phaåm. a. Caùc khaùi nieäm cô baûn - Khaáu hao (De): Laø khoaûn tieàn duøng ñeå buø ñaép giaù trò TSCÑ : Laø nhöõng loaïi taøi saûn coù hao moøn cuûa TSCÑ. giaù trò lôùn (>10 trieäu VND), ñöôïc söû duïng trong thôøi gian daøi (töùc söû duïng ñöôïc nhieàu laàn). - Ñaàu tö (I) : Laø löôïng tieàn mua saém tö baûn môùi, goàm: ñaàu tö coá ñònh vaøo kinh doanh, ñaàu tö coá ñònh vaøo nhaø ôû vaø ñaàu tö vaøo haøng toàn kho (nhö maùy moùc, thieát bò, nhaø xöôûng,… coäng vôùi cheânh leäch toàn kho): Cheânh leäch toàn kho = toàn kho cuoái naêm - toàn kho ñaàu naêm (Haøng toàn kho hay haøng döï tröõ laø nhöõng haøng hoùa hieän ñöôïc giöõ laïi ñeå saûn xuaát hay tieâu thuï sau naøy) - Tieâu duøng(C) : Laø löôïng tieàn maø hoä gia ñình duøng ñeå mua haøng tieâu duøng (quaàn aùo, thöïc phaåm,…). C ñöôïc chia thaønh 3 boä phaän chuû yeáu: haøng mau hoûng (nhö quaàn aùo, thöïc phaåm,...), haøng laâu beàn (oâ toâ, ti vi,...) vaø dòch vuï (caét toùc, khaùm beänh,...). - Tieát kieäm(S): Laø phaàn coøn laïi cuûa thu nhaäp khaû duïng sau khi tieâu duøng. - Thueá (TA): Laø nguoàn thu quan troïng nhaát cuûa Chính phuû. Thueá coù hai loaïi: Tröïc thu vaø giaùn thu. + Thueá tröïc thu (Td): tröïc tieáp ñaùnh vaøo thu nhaäp cuûa caùc thaønh phaàn daân cö. Caùc loaïi thueá tröïc thu phoå bieán laø thueá thu nhaäp caù nhaân, thueá thu nhaäp doanh nghieäp (thueá lôïi töùc) 6
ñaùnh vaøo lôïi nhuaän cuûa caùc doanh nghieäp, thueá di saûn hay thueá thöôøng ñeå ñaùnh vaøo taøi saûn thöøa höôûng ñöôïc do ngöôøi cheát ñeå laïi, “thueá coäng ñoàng” (community charge) ñaùnh vaøo ngöôøi daân soáng taïi 1 ñòa phöông, duøng ñeå chi tieâu cho caùc coâng trình coâng coäng. + Thueá giaùn thu (Te): Giaùn tieáp ñaùnh vaøo thu nhaäp, ngöôøi mua haøng laø ngöôøi chòu thueá. - Chi tieâu cuûa Chính phuû: Bao goàm chi mua haøng hoùa dòch vuï (G) vaø chi chuyeån nhöôïng(TR). + Chi mua haøng hoùa vaø dòch vuï cuûa CP laø nhöõng khoaûn chi tieâu cuûa Chính phuû ñöôïc ñaùp öùng laïi baèng moät löôïng haøng hoùa hay dòch vuï naøo ñoù. Thöôøng goàm 2 loaïi chi cho tieâu duøng (Cg), chi cho ñaàu tö (Ig) + Chi chuyeån nhöôïng: laø nhöõng khoaûn chi tieâu cuûa Chính phuû khoâng ñoøi hoûi baát cöù löôïng haøng hoùa hay dòch vuï naøo ñoái löu trôû laïi. Chi chuyeån nhöôïng laø caùc khoaûn Chính phuû duøng ñeå traû löông höu, trôï caáp thaát nghieäp, trôï caáp thöông binh vaø gia ñình lieät só, trôï caáp hoïc boång cho sinh vieân, trôï caáp ngöôøi ngheøo, buø loã cho caùc doanh nghieäp quoác doanh,… - Xuaát khaåu (X): Laø löôïng tieàn thu ñöôïc do baùn haøng hoùa vaø dòch vuï ra nöôùc ngoaøi. - Nhaäp khaåu (IM): Laø löôïng tieàn duøng ñeå mua haøng hoùa vaø dòch vuï töø nöôùc ngoaøi. Toång giaù trò xuaát nhaäp khaåu goïi laø toång kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu. - Tieàn löông(W): Laø löôïng thu nhaäp nhaän ñöôïc do cung caáp söùc lao ñoäng. 7
- Tieàn thueâ (r): Laø khoaûn thu nhaäp coù ñöôïc do cho thueâ ñaát ñai nhaø cöûa vaø caùc loaïi taøi saûn khaùc. Thöïc chaát goàm hai phaàn: Khaáu hao taøi saûn cho thueâ vaø phaàn lôïi töùc cuûa chuû sôû höõu taøi saûn. Tuy nhieân, ngöôøi ta goäp caû laïi vì taùch hai phaàn naøy raát phöùc taïp. - Tieàn laõi (i): Laø thu nhaäp nhaän ñöôïc do cho vay tính theo moät möùc laõi suaát nhaát ñònh. - Lôïi nhuaän (P - Π ): Laø khoaûn thu nhaäp coøn laïi sau khi tröø ñi chi phí. b. Doøng chu chuyeån kinh teá Thu nhaäp töø vieäc cung haøng hoùa, dòch vuï cung haøng hoùa, dòch vuï DNgh Hoä GÑ hieäp Cung dòch vuï, yeáu toá saûn xuaát Thu nhaäp töø dòch vuï vaø yeáu toá Trong ñoù: saûn xuaát * Doøng giaù trò haøng hoùa vaø dòch vuï Giaù trò gia taêng (VA): Laø löôïng gia taêng trong giaù trò cuûa haøng hoaù do keát quaû cuûa quaù trình saûn xuaát. VA = Giaù trò saûn löôïng cuûa DN - Giaù trò saûn phaåm trung gian VA bao goàm: Khaáu hao (De), tieàn löông (W), tieàn thueâ (r), tieàn laõi (i), thueá giaùn thu (Te) vaø lôïi nhuaän ( ∏ ). * Doøng chi tieâu - Chi mua haøng hoùa vaø dòch vuï cuûa hoä gia ñình(C), traû cho caùc doanh nghieäp. - Chi ñaàu tö cuûa Doanh nghieäp (I): goàm khaáu hao(De), ñaàu tö roøng (In). 8
- Chi mua cuûa Chính phuû (G): goàm chi cho tieâu duøng(Cg) vaø chi cho ñaàu tö (Ig), khoâng bao goàm caùc khoaûn chi chuyeån nhöôïng (TR). - Chi tieâu cuûa nöôùc ngoaøi mua haøng hoùa saûn xuaát trong nöôùc (X); chi phí cuûa ngöôøi trong nöôùc mua haøng hoùa cuûa ngöôøi nöôùc ngoaøi (IM). Toång chi tieâu = C + I + G + X- IM * Doøng thu nhaäp Chi traû cho vieäc söû Doanh duïng nguoàn löïc phuïc thu vuï SX Thu nhaäp Hoä gia ñình Thu nhaäp cho DN Doanh hoä GÑ Chi buø ñaép hao nghieäp moøn TSCÑ Noäp thueá taøi saûn(De) Ñöôïc giöõ laïi giaùn thu(Te) DN Chính Thuphuû cuûa CP = r + W + i + P + De + Te Toång thu nhaäp nhaäp c. Phöông phaùp tính GDP Töø doøng chu chuyeån gôïi cho ta 3 caùch tính khoái löôïng hoaït ñoäng kinh teá, coù theå tính theo: (1) Giaù trò cuûa caùc haøng hoùa vaø dòch vuï ñöôïc saûn xuaát ra (GTGT) (2) Möùc thu nhaäp töø caùc yeáu toá saûn xuaát (löoàng phaân phoái hay thu nhaäp) (3) Giaù trò cuûa khoaûn chi tieâu cho haøng hoùa vaø dòch vuï (Luoàng chi tieâu hoaëc luoàng saûn phaåm). Theo ñònh nghóa veà GDP vaø lyù luaän treân, ta coù: * GDP theo phöông phaùp saûn xuaát hay giaù trò gia taêng GDP = ∑ VAi Vôùi VAi laø suaát löôïng cuûa DNi - Chi phí trung gian DNi. 9
* Phöông phaùp phaân phoái hay theo luoàng thu nhaäp GDP = r + W + i + P + De + Te * Tính theo phöông phaùp chi tieâu hay luoàng saûn phaåm GDP = C + I + G + X- I M Toùm laïi: - Caû ba phöông phaùp phaûi cho cuøng moät keát quaû. - Neáu keát quaû khaùc nhau laø do döõ lieäu thu thaäp khoâng chính xaùc. - Moät soá khoù khaên khi tính GDP ôû Vieät Nam. + Moät laø, hieän töôïng troán thueá - khai baùo giaûm veà keát quaû saûn xuaát. + Hai laø, Doanh nghieäp quaù nhoû khoâng coù heä thoáng soå saùch. + Ba laø, phaûi öôùc tính saûn phaåm töï cung caáp neân raát khoù chính xaùc. + Boán laø, phöông phaùp thu thaäp soá lieäu khoâng toát vaø caùn boä thoáng keâ khoâng laøm heát traùch nhieäm,... d. YÙ nghóa cuûa caùc chæ tieâu GDP , GNP, moái quan heä giöõa chuùng vaø caùch tính GNP töø GDP * YÙ nghóa GDP noùi leân hieän thöïc kinh teá treân laõnh thoå quoác gia, chöa noùi ñeán chuû theå cuûa hieän thöïc ñoù. Qua GDP ngöôøi ta bieát ñöôïc treân moät quoác gia naøo ñoù, thöïc löïc kinh teá coù ñöôïc bao nhieâu. Traùi laïi, GNP noùi leân thöïc thu kinh teá cuûa moät nöôùc, khaû naêng thaät veà kinh teá cuûa coâng daân nöôùc ñoù, bôûi vì GDP khoâng bao goàm keát quaû cuûa hoaït ñoäng cuûa coâng daân nöôùc sôû taïi tieán haønh ôû nöôùc ngoaøi. Neáu GDP > GNP, coù nghóa laø vai troø quoác teá veà kinh teá cuûa nöôùc nhaø khoâng cao so vôùi vai troø kinh teá 10
quoác teá taïi nöôùc nhaø (söùc maïnh kinh teá cuûa nöôùc nhaø coøn yeáu). Neáu GDP < GNP thì ngöôïc laïi. ⇒ Moái quan heä GDP vaø GNP: GNP = GDP + laø thu nhaäp roøng töø nöôùc ngoaøi Thu nhaäp roøng töø nöôùc ngoaøi = Thu nhaäp töø caùc yeáu toá XK - Thu nhaäp töø caùc yeáu toá nhaäp khaåu ⇒ Vì GNP bao goàm GDP vaø phaàn cheânh leäch veà taøi saûn töø nöôùc ngoaøi neân GNP bình quaân ñaàu ngöôøi laø thöôùc ño toát hôn veà soá löôïng haøng hoùa vaø dòch vuï maø moãi ngöôøi daân cuûa moät nöôùc coù theå mua ñöôïc. Coøn GDP bình quaân ñaàu ngöôøi laø thöôùc ño toát hôn veà soá löôïng haøng hoùa vaø dòch vuï ñöôïc saûn xuaát ra tính bình quaân cho moät ngöôøi daân. Ñieàu naøy giaûi thích vì sao caùc thoáng keâ cuûa NHTG thöôøng ñöa ra caùc öôùc tính veà GNP, trong khi caùc nöôùc tính bình quaân ñaàu ngöôøi laïi duøng GDP. 1.3. Töø toång saûn phaåm quoác daân ñeán saûn phaåm quoác daân roøng (NNP) - Saûn phaåm quoác daân roøng (NNP - Net National Product) : Phaûn aùnh phaàn giaù trò môùi saùng taïo, do coâng daân moät nöôùc saûn xuaát ra. NNP = GNP - De Giaù trò môùi saùng taïo laø phaàn giaù trò môùi ñöôïc taïo ra trong quaù trình saûn xuaát saûn phaåm. Noù khoâng keå ñeán giaù trò saûn phaåm trung gian vaø KH TSCÑ ñöôïc chuyeån dòch vaøo giaù trò saûn phaåm, vì phaàn naøy ñöôïc taïo ra töø giai ñoaïn saûn xuaát tröôùc ñoù (Trong heä thoáng taøi khoaûn thu nhaäp quoác daân, khaáu hao ñöôïc goïi laø 11
tieâu hao tö baûn coá ñònh (xaáp xæ 10%GNP), vì khaáu hao tö baûn laø chi phí ñeå saûn xuaát saûn phaåm cho neàn kinh teá. Do ñoù, moät soá nhaø kinh teá cho raèng NNP laø chæ tieâu toát hôn ñeå phaûn aùnh phuùc lôïi kinh teá). 1.4. Thu nhaäp quoác daân (Y) - Thu nhaäp quoác daân(Y): Phaûn aùnh möùc thu nhaäp maø coâng daân moät nöôùc taïo ra, khoâng keå phaàn tham gia cuûa Chính phuû (chuû yeáu döôùi daïng thueá giaùn thu, chieám khoaûng 10%NNP, phaàn naøy taïo ra söï cheânh leäch giöõa giaù ngöôøi tieâu duøng traû cho haøng hoùa vaø giaù maø doanh nghieäp nhaän ñöôïc. Vì DN khoâng bao giôø nhaän ñöôïc phaàn cheânh leäch veà thueá naøy, neân noù khoâng phaûi laø thu nhaäp cuûa DN, vì vaäy sau khi ñaõ tröø Te khoûi NNP ta thu ñöôïc Y) Y = NNPmp - Te = GNP - De - Te Moät soá nhaø kinh teá cho raèng thueá giaùn thu (Te) chæ coù taùc duïng laøm taêng giaù saûn phaåm. Coù khi thu nhaäp taïo ra laø khoâng ñoåi nhöng do CP taêng thueá laøm cho giaù TT taêng vaø do ñoù laøm taêng NNP theo giaù thò tröôøng. Vì vaäy, chæ tieâu NNP theo giaù TT khoâng phaûn aùnh ñuùng ñaén thu nhaäp do coâng daân moät nöôùc taïo ra. Töø ñoù hình thaønh chæ tieâu “Thu nhaäp quoác daân Y”. Y cho bieát moïi ngöôøi trong neàn KTQD kieám ñöôïc bao nhieâu thu nhaäp. 1.5. Thu nhaäp khaû duïng (YD) 12
Laø thu nhaäp cuoái cuøng maø daân chuùng coù toaøn quyeàn söû duïng theo yù thích caù nhaân. YD = Y - Td + TR 1.6. Toác ñoä taêng tröôûng cao vaø oån ñònh Toác ñoä taêng tröôûng laø % taêng GDP hoaëc GNP haøng naêm. Toác ñoä ñoù ñöôïc ñaùnh giaù trong söï so saùnh vôùi: - Tieàm naêng kinh teá cuûa ñaát nöôùc. - Toác ñoä taêng daân soá: Neáu tieàm naêng lôùn, toác ñoä taêng daân soá cao thì toác ñoä taêng tröôûng phaûi cao. - Caùch tính caùc chæ tieâu veà toác ñoä taêng: Toác ñoä taêng haøng naêm phaûn aùnh % thay ñoåi cuûa saûn löôïng naêm sau so vôùi naêm tröôùc. Chæ tieâu naêm (t) - chæ tieâu naêm (t- 1) x100 Vt = Chæ tieâu naêm (t-1) Trong ñoù: Vt laø toác ñoä taêng cuûa moät chæ tieâu naøo ñoù naêm t. - Toác ñoä taêng bình quaân: Phaûn aùnh % thay ñoåi saûn löôïng ôû naêm sau so vôùi naêm tröôùc, tính trung bình cho moät giai ñoaïn nhieàu naêm. (n -1) Chæ tieâu naêm V 1 x10 cuoái Chæ tieâu ôû naêm 0 = ñaàu 2. Söï taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá döïa treân cô sôû giaûi quyeát toát caùc vaán ñeà kinh teá, khoa hoïc, kyõ thuaät vaø coâng ngheä Ñeå coù ñöôïc cô sôû cho söï taêng tröôûng beàn vöõng, treân taàm vó moâ, neàn kinh teá coøn phaûi phaán ñaáu ñaït 13
ñöôïc caùc muïc tieâu veà coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa neàn kinh teá, theå hieän treân caùc maët sau ñaây: - Trình ñoä taäp trung hoùa löïc löôïng saûn xuaát moät caùch toái öu. - Trình ñoä chuyeân moân hoùa vaø caùc hình thöùc thoáng nhaát moái lieân heä saûn xuaát lieân ngaønh moät caùch coù hieäu löïc nhaát. - Trình ñoä phaân boá löïc löôïng saûn xuaát theo laõnh thoå hôïp lyù nhaát. - Taïo döïng ñöôïc cô sôû nguyeân lieäu huøng haäu hoaëc thieát laäp ñöôïc quan heä quoác teá vöõng maïnh nhaèm giaûi quyeát chuû ñoäng vaán ñeà nguyeân lieäu. - Cô sôû vaät chaát kyõ thuaät hieän ñaïi, trình ñoä cô khí hoùa, töï ñoäng hoùa cao,… - Xaây döïng ñöôïc keát caáu haï taàng huøng haäu cho saûn xuaát vaø cho ñôøi soáng. 3. OÅn ñònh kinh teá - xaõ hoäi 3.1. Giaûi quyeát toát vaán ñeà vieäc laøm Theå hieän ôû: - Tyû leä ngöôøi thaát nghieäp thaáp nhaát (gaàn xaáp xæ vôùi tyû leä thaát nghieäp töï nhieân), theå hieän khaû naêng lôùn trong vieäc giaûi quyeát vieäc laøm cuûa xaõ hoäi. - Heä soá söû duïng quyõ thôøi gian lao ñoäng trong naêm cao nhaát so vôùi toång quyõ caàn söû duïng. - Söï cheânh leäch veà heä soá söû duïng quyõ thôøi gian lao ñoäng cuûa caùc loaïi lao ñoäng xaõ hoäi khoâng lôùn. - Taïo ñöôïc ñieàu kieän laøm vieäc toát. 3.2. Thöïc hieän ñöôïc söï phaân phoái coâng baèng 14
Phaân phoái coâng baèng theå hieän ôû caùc maët sau ñaây - Phaân phoái lôïi nhuaän coâng ty giöõa caùc coå ñoâng - Phaân phoái thu nhaäp taäp theå giöõa caùc thaønh vieân cuøng lao ñoäng. - Phaân phoái thu nhaäp giöõa chuû vaø thôï trong caùc quan heä lao ñoäng laøm thueâ. - Phaân phoái lôïi ích giöõa ngöôøi söû duïng coâng saûn vôùi chuû nhaân coâng saûn ñoù laø toaøn xaõ hoäi, nhaø nöôùc laø ñaïi dieän. - Phaân phoái cô hoäi laøm kinh teá giöõa moïi thaønh vieân trong xaõ hoäi. 3.3. Goùp phaàn ñaùng keå cho phuùc lôïi xaõ hoäi 4. Giaûi quyeát toát vaán ñeà giaù caû - Söï hôïp lyù veà tyû giaù giöõa caùc loaïi saûn phaåm, dòch vuï. - Söï bình oån vaät giaù - Söï oån ñònh tyû giaù hoái ñoaùi. - Caân baèng caùn caân thanh toaùn quoác teá. III. SÖÏ CAÀN THIEÁT CUÛA NHAØ NÖÔÙC TRONG VIEÄC BAÛO ÑAÛM CAÙC MUÏC TIEÂU TAÊNG TRÖÔÛNG VAØ PHAÙT TRIEÅN Ñeå ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu treân, caàn coù nhaø nöôùc vì: 1. Maâu thuaãn giöõa tính toaøn dieän cuûa muïc tieâu vó moâ vôùi tính phieán dieän cuûa muïc tieâu vi moâ - Tính toaøn dieän cuûa muïc tieâu vó moâ theå hieän ôû choã, keát quaû ñaït ñöôïc treân giaùc ñoä toaøn xaõ hoäi phaûi laø keát quaû cuoái cuøng, thöïc söï coù giaù trò söû duïng. Coøn ñoái vôùi doanh nghieäp, hoï chæ caàn baùn ñöôïc saûn 15
phaåm vaø coù lôïi nhuaän laø ñaït ñöôïc muïc ñích kinh doanh. Tuy nhieân treân giaùc ñoä toaøn boä neàn KTQD, keát quaû moãi doanh nghieäp chæ laø baùn thaønh phaåm khoâng caáu thaønh GDP. - Muïc tieâu vó moâ coøn theå hieän ôû choã, muïc tieâu vó moâ khoâng chæ laø muïc tieâu kinh teá maø coøn laø muïc tieâu xaõ hoäi, trong khi ñoù, caùc doanh nhaân theo ñuoåi muïc tieâu vi moâ chæ quan taâm ñeán hieäu quaû kinh teá maø thoâi. 2. Maâu thuaãn giöõa tính toaøn xaõ hoäi cuûa muïc tieâu vó moâ vôùi tính caù nhaân cuûa muïc tieâu kinh teá vi moâ Ñoù laø maâu thuaãn giöõa moät beân laø doanh nhaân chaïy theo lôïi ích caù nhaân, boùc loät taøi nguyeân, vôùi moät beân laø nhaø nöôùc luoân ñöùng veà phía lôïi ích quoác gia, tìm moïi caùch baûo veä vaø phaùt trieån nguoàn lôïi. 3. Maâu thuaãn giöõa tính laâu daøi cuûa muïc tieâu vó moâ vôùi tính hieän höõu cuûa muïc tieâu vi moâ 16