Tham khảo tài liệu 'công nghiệp hoá-hiện đại hoá và công nghiệp hoá-hiện đại hoá nông thôn.', kinh tế - quản lý, kinh tế học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: CÔNG NGHIỆP HOÁ-HIỆN ĐẠI HOÁ VÀ CÔNG NGHIỆP HOÁ-HIỆN ĐẠI HOÁ NÔNG THÔN.
- CHƯƠNG I. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÔNG NGHIỆP HOÁ-HIỆN
ĐẠI HOÁ VÀ CÔNG NGHIỆP HOÁ-HIỆN ĐẠI HOÁ NÔNG THÔN.
I. TÍNH TẤT YẾU CỦA CÔNG NGHIỆP HOÁ-HIỆN ĐẠI HOÁ.
1. Công nghiệp hoá-hiện đại hoá.
1.1.Khái niệm.
Công nghiệp hoá-hiện đại hoá là quá trình chuyển đổi căn bản toàn diện các hoạt
động sản xuất kinh doanh, dịch vụ và quản lý kinh tế xã hội từ sử dụng lao động
thủ công là chính sang sử dụng một cách phổ biến sức lao động cùng với công
nghệ, phương tiện và phương pháp tiên tiến hiện đại dựa trên sự phát triển của
công nghệ và tiến bộ khoa học kỹ thuật, tạo ra năng suất lao động xã hội cao.
1.2.Tính tất yếu của công nghiệp hoá-hiện đại hoá.
Tất cả các nước khi tiến lên chủ nghĩa xã hội đều phải trải qua thời kỳ quá độ và
tiến hành xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội. Có 2 loại quá
độ lên chủ nghĩa xã hội: quá độ tuần tự và quá độ tiến thẳng.
Ở các nước quá độ tuần tự hay còn gọi là những nước quá độ từ chủ nghiã tư
bản lên chủ nghĩa xã hội, mặc dù chưa có cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa
xã hội nhưng cũng đã có tiền đề vật chất là nền đại công nghiệp cơ khí do chủ
nghiã tư bản để lại. Vì vậy, để xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật cho chủ nghĩa
xã hội, những nước này chỉ cần tiếp tục đẩy mạnh cuộc cách mạng khoa học kỹ
thuật và công nghệ, ứng dụng thành tựu của nó vào sản xuất, tiến hành cuộc
cách mạng xã hội chủ nghiã về quan hệ sản xuất, phân bố và phát triển sản xuất
một cách đồng bộ trong cả nước. Thực chất của quá trình này là biến những tiền
đề vật chất do chủ nghĩa tư bản để lại thành cơ sở vật chất kỹ thuật cho chủ
nghĩa xã hội ở trình độ cao hơn.
Ở các nước tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chủ nghĩa tư bản như ở nước
ta, sự nghiệp xây dựng cơ sở vật chât kĩ thuật cho chủ nghĩa xã hội được thể
hiện bằng quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Công nghiệp hoá
- hiện đại hoá là quá trình biến đổi một nước có nền kinh tế lạc hậu trở thành một
nước công nghiệp hiện đại. Qua các kì đại hội VI,VII,VIII Đảng ta luôn xác định
công nghiệp hoá hiện đại hoá là một nhiệm vụ trọng tâm trong suốt thời kỳ quá
độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Đại hội lần thứ IX của đảng Cộng sản Việt
Nam lại một lần nữa xác định mục tiêu cho những năm trước mắt: “Đẩy mạnh
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, đưa đất nước ra khỏi tình trạng kém
phát triển; tập trung sức xây dựng có chọn lọc một số cơ sở công nghiệp nặng
quan trọng và công nghệ cao sản xuất tư liệu sản xuất cần thiết để trang bị và
trang bị lại kĩ thuật công nghệ tiên tiến cho các ngành kinh tế nông nghiệp, công
nghiệp, dịch vụ đáp ứng được nhu cầu quốc phòng, tạo nền tảng để đến năm
2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp”.
2. Công nghiệp hoá - hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn.
2.1. Khái niệm
Công nghiệp hoá hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn là quá trình chuyển đổi căn
bản, toàn diện các hoạt động sản xuất trong nông nghiệp và bộ mặt kinh tế –xã
hội nông thôn, biến lao động thủ công thành lao động cơ giới, đưa sản xuất nhỏ
lên sản xuất lớn hàng hoá; là quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp,
nông thôn theo hướng tăng tỷ trọng các hoạt động sản xuất phi nông nghiệp
nhằm khai thác mọi tiềm năng tạo ra năng suất lao động, hiệu quả kinh tế-xã hội
cao nhất trong nông nghiệp nông thôn, từ đó biến đổi bộ mặt kinh tế-xã hội nông
thôn tiến gần đến thành thị.Trong đó:
- Công nghiệp hoá nông nghiệp, nông thôn là quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh
tế.
- Hiện đại hoá nông nghiệp là quá trình không ngừng nâng cao trình độ khoa học
kĩ thuật, công nghệ, trình độ tổ chức và quản lý sản xuất nông nghiệp.
2.2. Quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá nông thôn.
Quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá nông thôn bao gồm:
- - Đưa phương pháp sản xuất công nghiệp, máy móc thiết bị vào sử dụng trong
nông nghiệp và sản xuất ở nông thôn để thay thế cho lao động thủ công.
- Áp dụng phương pháp quản lý mới, hiện đại tương ứng với công nghệ và thiết
bị vào nông nghiệp nông thôn.
- Tạo ra hệ thống cơ sở hạ tầng thích hợp với việc đưa máy móc thiết bị và công
nghệ mới vào nông thôn.
II. MỘT SỐ NHẬN ĐỊNH VỀ TÌNH HÌNH NÔNG NGHIỆP, NÔNG THÔN
NƯỚC TA HIỆN NAY.
1. Nông nghiệp đã phát triển nhanh về sản lượng đặc biệt là lương thực
nhưng chất lượng nông sản còn thấp, khả năng cạnh tranh còn yếu kém.
Từ năm 1981 đến nay, nông nghiệp đã phát triển với nhịp độ bình quân hàng năm
là 4,5%. Năm 2000 sản xuất nông-lâm-ngư nghiệp phát triển toàn diện tăng bình
quân 5%. Sản xuất lương thực tăng nhanh, bình quân mỗi năm tăng khoảng 1,3
triệu tấn. Lương thực bình quân đầu người tăng từ 370 kg (năm 1995) lên 435 kg
(năm 2000). Năng xuất lúa từ 32 tạ/ha (năm 1990) lên 43 tạ/ ha (năm 2000). Sản
xuất mầu cũng ổn định, nhất là ngô. Năm 1995 diện tích cả nước mới đạt 55 vạn
ha, năng suất 21 tạ /ha, sản lượng 1,184 triệu tấn. Đến năm 1999 diện tích ngô
69 1 vạn ha, năng suất 25 tạ/ha, sản lượng 1,75 triệu tấn. Cây công nghiệp, cây
ăn quả có bước phát triển khá bình quân 10 năm1990-1999 so với bình quân 5
năm trước đó: sản lượng lạc tăng 74% cà phê nhân tăng 2,8 lần, cao su tăng 87%,
hồ tiêu tăng 68%, chè tăng 27,3%, bông tăng 2,83 lần. Cây ăn quả cả nước năm
1999 đạt 512,8 nghìn ha.
Chăn nuôi có bước tăng trưởng khá cao và ổn định. Bình quân 10 năm 1990-2000
so với bình quân 5 năm trước đó: đàn lợn tăng 20%, bò tăng 10%, sản lượng trứng
tăng 33%.
Thuỷ hải sản tăng liên tục. Hoạt động khai thác thuỷ sản trên sông, trên biển phát
triển mạnh. Đến năm 2000 cả nước có 229,9 nghìn hộ dân trang bị 7150 tầu đánh
cá cơ giới.
(Nguồn: Tạp chí Kinh tế và Dự báo số 12 năm 2000, trang 6,7,8)
- Tuy nhiên do sản xuất các mặt hàng nông sản tăng nhanh so với nhu cầu trong
nước khiến cho sản lượng hàng hoá cần được xuất khẩu tăng lên. Vì vậy giá cả
nông sản phần lớn phụ thuộc vào xuất khẩu. Trong thời gian qua một số mặt
hàng nông sản giá xuống thấp: lúa gạo, cà phê, tiêu, … chủ yếu là do xuất khẩu
kém hiệu quả. Chính vì vậy để phát triển nông nghiệp chúng ta cần chú trọng
đến tiêu thụ sản phẩm, giảm khó khăn cho người nông dân. Muốn giải quyết
được vấn đề này cần phải thay đổi cơ cấu và chất lượng sản giống, áp dụng
khoa học kỹ thuật tiên tiến và đồng bộ từ sản xuất đến chế biến, bảo quản để
nâng cao chất lượng hàng hoá. Bên cạnh đó để nâng cao khả năng cạnh tranh các
mặt hàng nông sản, chúng ta phải đa dạng hoá sản phẩm, tập trung phát triển
những mặt hàng chiến lược dựa vào lợi thế so sánh giữa các vùng sản xuất hàng
hoá.
2. Hình thành các khu vực sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp tập trung
Việt Nam đã hình thành các vùng sản xuất hàng hoá chuyên canh tập trung như:
lúa, cao su, cà phê … nhưng nhìn chung vẫn còn phân tán, manh mún, qui mô hộ
gia đình nhỏ bé, trước mắt có thể có hiệu quả nhưng về lâu dài thì sẽ là một cản
trở cho quá trình công nghiệp, hoá hiện đại hoá.
Trong khi các vùng chuyên canh về cao su, cà phê, chè, tiêu đã khá ổn định thì các
vùng chuyên canh khác còn trong quá trình hình thành, ít về số lượng, qui mô nhỏ,
chưa ổn định. Các vùng chuyên canh cây ăn quả, chăn nuôi gia súc gia cầm chủ
yếu phát triển dựa trên cơ sở các vùng truyền thống, thiếu sự tác động của khoa
học công nghệ. Hiện nay cả nước có tới hàng triệu thửa ruộng nhỏ, manh mún
tập trung chủ yếu ở đồng bằng sông Hồng và miền trung. Những thửa ruộng này
chỉ phù hợp với sản xuất bằng lao động thủ công. Đây chính là một trở ngại lớn
của quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn.
3. Nông nghiệp nước ta đã bước đầu được thuỷ lợi hoá, hoá học hoá, cơ khí
hoá, điện khí hoá, áp dụng các thành tựu của khoa học công nghệ nhưng cơ
- sở hạ tầng còn thấp, lao động thủ công vẫn còn khá phổ biến, trình độ
khoa học công nghệ còn thấp so với thế giới.
Trong những năm qua nhà nước và nhân dân đã thực hiện nhiều công trình xây
dựng cơ sở hạ tầng phục vụ sự nghiệp phát triển nông nghiệp, nông thôn. Tuy
nhiên chất lượng các công trình còn thấp cần tiếp tục được tu bổ, nâng cấp, xây
dựng mới. Hiện nay chúng ta đã hình thành một hệ thống các công trình phân bố
trên phạm vi rộng với 743 hồ chứa nước lớn và vừa, 1017 đập dâng, 4716 cống
tưới tiêu, 1796 trạm bơm đIện và hơn 2000 trạm biến thế chuyên dùng cho thuỷ
lợi. Đã xây dựng được mạng lưới giao thông nông thôn phát triển theo chiều sâu
và rộng. Năm 1994 tỷ lệ xã có đường ô tô về đến trung tâm xã là 86,5%, năm
1999 tăng lên 95%, khoảng 9777 xã. Tuy nhiên đường giao thông lạc hậu đã gây
ách tắc về giao lưu hàng hoá trên thị trường. ĐIện đã xuống được thôn xóm
nhưng chất lượng còn thấp và giá cả cao so với thu nhập của người dân nông
thôn. Năm 1999 có 8 894 143 hộ ở nông thôn có đIện dùng, đạt 69,3% số hộ nông
thôn được dùng đIện lưới quốc gia (Nguồn: Tạp chí Kinh tế và Dự báo số 12
năm 2000 trang 7).
Việc sử dụng các loại hoá chất trong nông nghiệp nước ta ngày một tăng. Mặc
dù các loại hoá chất đã góp một phần quan trọng trong việc gia tăng sản lượng
nông sản, nhưng cũng đặt ra những vấn đề về môi trường, về sức khoẻ người
tiêu dùng, do vậy cần phải hướng dẫn và quản lý chặt chẽ việc sử dụng các loại
hoá chất trong nông nghiệp.
Nhờ việc ứng dụng thành tựu cách mạng sinh học trong những năm gần đây,
chúng ta đã tạo ra nhiều giống cây trồng, cây lương thực, cây lâm nghiệp, đặc
biệt là các loại giống lai có khả năng thích nghi với thời tiết tốt và cho năng suất
cao. Trong lĩnh vực chăn nuôi và thuỷ sản, chún ta đã có những giống lợn có tỷ lệ
nạc cao, gà công nghiệp có tốc độ sing trưởng nhanh, tốn ít thức ăn. Tuy nhiên
trình độ áp dụng thành tựu cách mạng sinh học của nước ta còn thấp nên chưa
tạo được các bước đột phá.
4. Công nghiệp chế biến nông lâm thuỷ sản có bước tiến bộ đáng kể,
- nhưng còn nhỏ bé và ở trình độ thấp
4.1. Chế biến nông sản
Công nghiệp chế biến lâm sản ở nước ta bước đầu đã vượt qua những khó khăn
của thời kỳ đầu chuyển sang nền kinh tế thị trường và đã có những tiến bộ. Hầu
hết các doanh nghiệp chế biến nông sản đã đi vào đầu tư xây dựng nguyên liệu,
đổi mới thiết bị và công nghệ, tăng thêm cơ sở và nâng cao năng suất, làm cho
năng lực chế biến nông sản tăng nhanh, đặc biệt là công nghiệp chế biến đường.
Các doanh nghiệp đã xúc tiến nhanh việc tiếp cận với thị trường trong và ngoài
nước, bố trí lại sản xuất, đa dạng hoá sản phẩm, cải tiến mẫu mã cho phù hợp
với thị hiếu tiêu dùng của từng thị trường. Hiện nay đã có một số nhà máy xay
xát, đánh bóng, phân loại gạo, chế biến đường, cao su… mới được xây dựng,
trang thiết bị hiện đại song số lượng còn ít.
Tuy nhiên, trong lĩnh vực chế biến nông sản còn nhiều mặt yếu kém. Nổi bật là:
- Tỷ trọng nông sản được chế biến còn thấp
- Phần lớn các cơ sở chế biến lúa gạo, chè, mía… được xây dựng từ lâu, quy
trình công nghệ lạc hậu
- Chất lượng nông sản chế biến còn thấp, hiệu quả chế biến còn chưa cao nên
sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế kém khiến cho người nông dân gặp nhiều
thiệt thòi.
4. 2. Chế biến lâm sản.
Công nghiệp chế biến gỗ nước ta đã phát triển thành một mạng lưới toàn quốc
gồm hơn 800 doanh nghiệp cả trong và ngoài nước. Mặc dù các doanh nghiệp đã
cố gắng đầu tư chiều sâu, nhập thiết bị công nghệmới để tinh chế và nâng cao
chất lượng sản phẩm nhưng nhìn chung công nghiệp chế biến gỗ ở nước ta còn
ở trình độ thấp, sản xuất chủ yếu ở qui mô nhỏ, phân tán, sản phẩm chủ yếu là
gỗ xẻ và đồ mộc các loại từ gỗ nguyên chiếm tới 68,5% trong khi đồ mỹ nghệ là
3%. Tuy nhiên việc kết hợp sử dụng công nhân với tay nghề cao đã làm hàng lâm
- sản chế biến ở nước ta có khả năng cạnh tranh chiếm lĩnh thị trường ở một số
mặt hàng như thị trường đồ gỗ ngoài trời ở EU.
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
