Đề Tài: Phong cách lãnh đạo độc đoán của Tào Tháo

Chia sẻ: Phamngoc Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:48

Thêm vào BST

Báo xấu

534
lượt xem 116
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

T rong một tổ chức, người lãnh đạo bao giờ cũng đóng một vai trò hết sức quan trọng, một tổ chức không thể tồn tại nếu không có người lãnh đạo.Vậy như thế nào để trở thành một nhà quản trị thành công? Có rất nhiếu yếu tố tác động nhưng “tâm lý lãnh đạo” chính là nên tảng cho việc đạt được mục tiêu ấy. Đây là một mảng nội dung rất thú vị của “tâm lý nghệ thuật lãnh đạo” mà nhóm chúng tôi muốn đi sâu tìm hiểu để có cái nhìn tổng quát hơn, sâu sắc...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề Tài: Phong cách lãnh đạo độc đoán của Tào Tháo

BÀI LUẬN Đề Tài: Phong cách lãnh đạo độc đoán của Tào Tháo 1
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1. LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 2 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................................. 3 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN .......................................................................... 4 1.TÍNH KHÍ ........................................................................................................................ 4 2.TÍNH CÁCH .................................................................................................................... 6 3.NĂNG LỰC ..................................................................................................................... 8 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ............................................................................... 9 1. GIỚI THIỆU VỀ TÀO THÁO VÀ BỐI CẢNH TÁC ĐỘNG ................................... 9 1.1 Tiểu sử Tào Tháo ......................................................................................................... 9 1.2 Bối cảnh tác động ....................................................................................................... 22 2. PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG CÁC THUỘC TÍNH TÂM LÝ CỦA TÀO THÁO ................................................................................................................................ 12 2.1. Những điểm nổi bật trong tính khí của Tào Tháo ................................................. 13 2.2. Tào Tháo- Chân dung một nhân vật đa tính cách ................................................. 15 2.3. Năng lực cá nhân của Tào Tháo .............................................................................. 21 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP..................................................................................... 34 1. MỤC TIÊU .................................................................................................................. 34 2.BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ GIẢI PHÁP 2.1 Bài học kinh nghiệm 2.2 Giải pháp ..................................................................................................................... 34 3. ỨNG DỤNG TRONG THỰC TẾ ............................................................................... 38 PHẦN KẾT LUẬN ....................................................................................................... 1. KẾT LUẬN ................................................................................................................... 40 2. ỨNG DỤNG ĐỀ TÀI ................................................................................................... 41 3. PHỤ LỤC ...................................................................................................................... 42 4. TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... 47 2
LỜI MỞ ĐẦU T rong một tổ chức, người lãnh đạo bao giờ cũng đóng một vai trò hết sức quan trọng, một tổ chức không thể tồn tại nếu không có người lãnh đạo.Vậy như thế nào để trở thành một nhà quản trị thành công? Có rất nhiếu yếu tố tác động nhưng “tâm lý lãnh đạo” chính là nên tảng cho việc đạt được mục tiêu ấy. Đây là một mảng nội dung rất thú vị của “tâm lý nghệ thuật lãnh đạo” mà nhóm chúng tôi muốn đi sâu tìm hiểu để có cái nhìn tổng quát hơn, sâu sắc hơn vế chân dung của một nhà lãnh đạo. Có rất nhiều nhà lãnh đạo nổi tiếng được cả thế giới ghi nhận, và có lẽ trong đó nhiều nhất là Trung Hoa, một quốc gia nổi tiếng với bề dày lịch sử hào hùng. Nhắc đến Trung Hoa, chúng ta không thể không nhắc đến Tào Tháo, một vị mãnh tướng trong lịch sử, người đã thống nhất bảy phần mười lãnh thổ Trung Quốc và đặt nền móng cho nhà Hán thống nhất đất nước sau tnày. Thế nhưng, Tào Tháo lại là nhân vật đã gây bao tranh cãi cho người đời xưa và nay khi một trường phái cho rằng ông là một người mưu mô và xảo quyệt, không đáng tôn trọng, một trường phái khác phản bác điều đó. Vậy đâu mới là Tào Tháo – một nhà lãnh đạo nổi tiếng của lịch sử? và chúng ta học được gì từ vị tướng này? Và đó chính là lý do mà nhóm quyết định chọn nhân vật này để làm sáng tỏ phần nào đề tài về tâm lý của nhà lãnh đạo mà nhóm đang tiến hành nghiên cứu nhằm mang đến một giá trị nào đó cho tất cả những ai đang trong quá trình phát triển mục tiêu lãnh đạo của mình nói chung và các bạn đang nghiên cứu môn “tâm lý nghệ thuật lãnh đạo” nói riêng. Với sự nỗ lực hết sức, nhóm mong muốn đề tài này được thực hiện một cách hoàn thiện nhất và đạt được kết quả đánh giá tốt nhất. Tuy nhiên, những sai sót là điều không thể tránh khỏi. Nhóm chúng tôi rất hân hạnh nhận được những góp ý của thầy và các bạn để hoàn chỉnh đề tài hơn. Xin chân thành cảm ơn và chúc sức khỏe. 3
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: Dựa trên những lý thuyết môn học “ Tâm lý và nghệ thuật lãnh đạo”, từ đề tài đã chọn, nhóm tiến hành xác định mục tiêu nghiên cứu. Nhóm cũng đã thực hiện một cuộc khảo sát nhỏ đối với các bạn cùng lớp để xác định tâm lý quản lý của các bạn, nhằm tạo sự thuận tiện trong việc ứng dụng đề tài nghiên cứu. Bên cạnh đó từ, khi nghiên cứu về Tào Tháo, nhóm sử dụng tài liệu từ nhiều nguồn khác nhau sách, báo và internet. Trong đó, Tam Quốc Diễn Nghĩa của tác giả La Quán Trung là tài liệu được nhóm sử dung nhiều, nhưng nhóm không nhìn Tào Tháo theo cái nhìn của La Quán Trung mà chỉ dựa vào những sự kiện và đứng trên góc độ khách quan của lịch sử để nhìn nhận sự việc. 4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍNH KHÍ, TÍNH CÁCH VÀ NĂNG LỰC Các thuộc tính tâm lý là những hiện tượng tương đối ổn định, khó hình thành và mất đi, tạo thành những nét riêng biệt của nhân cách cho phối các quá trình và trạng thái tâm lý của người ấy.Thuộc tính tâm lý bao gồm ba phần chính, đó chính là khí chất, tính cách và năng lực. 1.1 Tính khí Tính khí là sự biểu hiện về mặt cường độ, tốc độ và nhịp độ cảu các hoạt động tâm lý trong những hành vi cử chỉ cách nói năng của con người Tính khí là thuộc tính tâm lý cá nhân,gắn liền với kiểu hoạt động thần kinh tương đối bền vững của con người,là động lực của toàn bộ hoạt động tâm lý của con người và được biểu hiện thông qua các hành vi, cử chỉ, hành động của họ hằng ngày. Hoạt động tâm lý cá nhân biểu hiện ra bên ngoài rất khác nhau: có người hăng hái, hoạt bát, có người ưu tư, lo lắng, có người trầm tính bình thản, có người lại vội vàng nóng nảy… Những biểu hiện như vậy chỉ rõ hoạt động tâm lý của con người mạnh hay yếu, nhanh hay chậm, đồng đều hay bất thường. Đó chính là tính khí của con người (hay còn gọi là khí chất của cá nhân). Với cách hiểu này có thể nói tính khí của con người chủ yếu bị ảnh hưởng bởi hệ thần kinh của con người và mang tính chất bẩm sinh. Căn cứ vào các hoạt động hệ thần kinh của con người như: Cường độ hoạt động, trạng thái hệ thần kinh… Có thể phân làm 4 loại tính khí cơ bản của con người như sau: 1.1.1 Tính khí linh hoạt. Đây là loại tính khí tương ứng với kiêu thần kinh mạnh cân bằng linh hoạt của hưng phấn, ức chế, nên loại người này hoạt động mạnh mẽ, rất dễ thành lập phản xạ có điều kiện. Họ nhận thức nhanh, nhớ nhanh, phản ứng nhanh. Xúc cảm dễ dàng xuất hiện và bộc lộ, vui tính, lạc quan, tính tình cởi mở, vui vẻ dễ gần và dễ bắt chuyện, liên hệ nhanh chóng với mọi người xung quanh. Họ giao tiếp rông rãi, thân mật.Họ tham gia hăng hái mọi công việc, nhiệt tình và tích cực trong công việc, dễ thích ứng với hoàn cảnh mới. Nhưng họ cũng có một số nhược điểm như nhận thức nhanh mà chưa sâu, tình cảm dễ thay đổi, chan hòa với 5
mọi người xung quanh nhưng dễ hời hợt bề ngoài, hành động thường thiếu kiên trì nhẫn nại. Hành động của họ dễ “phồng” cũng dễ “xẹp”. 1.1.2 Tính khí bình thản Loại tính khí này tương ứng với kiểu thần kinh cân bằng không linh hoạt. Do những thuộc tính thần kinh không linh hoạt nên loại người này khó thành lập phản xạ có điều kiện, nhưng khi đã thành lập thì khó phá vỡ. Loại này có tâm lý bền vững sâu sắc. Họ nhận thức hơi chậm.Tình cảm thường đáo.kìm hãm sự xúc cảm, bề ngoài tưởng chừng như thiếu nhiệt tình, ít chan hòa với mọi người, thiếu cởi mở, dễ bị đánh giá là khinh người. Họ thường bình tỉnh và chính chắn trong hoạt động, ít nói cười, ba hoa, kiên trung thận trọng trong hành động. Năng lực kiềm chế và tự chủ cao, làm việc đều đặn, có mức độ và có phương pháp không tiêu phí sức vô ích. Loại này có nhược điểm là chậm chạp, ít biểu lộ sự hăng hái, xung phong hay do dự nên bỏ lỡ thời cơ,có độ ỳ cao thích nghi với môi trường chậm. 1.1.3 Tính khí nóng nảy Loại tính khí này thường tương ứng với loại thần kinh mạnh và không cân bằng. Tâm lý họ thường biểu hiện một cách mạnh mẽ. Ở họ nhận thức tương đối mạnh nhưng không sâu sắc. Họ vội vàng hấp tấp, nóng vội khi đánh giá sự việc. Đặc biệt họ dễ bị kích thích và khi bị kích thích thì thường phản ứng nhanh và mạnh. Tình cảm của họ bộc lộ mãnh liệt, nhưng dễ thiếu tế nhị. Họ rất thẳng thắng, trung thực quả quyết. Trong công tác họ dũng cảm. Can đảm, hăng hái, sôi nổi.Họ thường là những người thật lòng nói thẳng. Nhược điểm của họ là tính kiềm chế kém, dễ bị xúc động thất thường.Họ nóng nảy, bộp chộp nên phung phí nhiều sức lực mà rất dễ bị kiệt sức.trong việc làm thì họ tỏ ra quả quyết nhưng dễ đi đến chỗ liều mạng.Với loại người này nên cư xử tế nhị, nhẹ nhàng tránh phê bình trực diện. 1.1.4 Tính khí ưu tư. Loại người này tương ứng kiểu thần kinh yếu nên loại người này ít hành động. Họ thường có biểu hiện lo lắng, thiếu tự tin. Nhận thức của họ khá sâu sắc, tế nhị có sự suy nghĩ sâu sắc, chin chắn, năng lực tưởng tượng dồi dào, lường trước được hậu quả của hành động. Tình cảm của họ bền vững và thắm thiết.cởi mở với người xung quanh với thái 6
độ dịu hiền và rất dễ dàng thông cảm với mọi người. Hay tư lự nhưng trong những hoàn cảnh bình thường, quen thuộc họ làm việc tốt và có trách nhiệm với những công việc đã được phân công. Nhược điểm chủ yếu của loại người này là thiếu tinh thần vươn lên, dám nghĩ, dám làm. Những tác động bên ngoài đặc biệt là những tác đông mạnh dễ làm cho họ e ngại. sợ sệt, họ kém khả năng làm quen với người xung quanh. Nhìn bề ngoài họ có vẻ ủy mị, yếu đuối. 1.2 Tính cách Là sự kết các thuộc tính tâm lý cơ bản và bền vững của con người mà những thuộc tính ấy biểu thị thái độ của con người đối với hiện thực và biểu hiện trong hành vi của con người. Mỗi một thuộc tính được gọi là một nét tính cách. Ở mỗi con người có nhiều nét tính cách, có những tính cách tốt như chăm chỉ, khiêm tốn, dũng cảm, trung thực..và những đặc tính xấu như kiêu ngạo, hẹn nhát, dối trá…Một con người có cả những nét tốt và những nét xấu. Tính cách còn là thái độ của con người đối với người khác, là cư sử của con ngươi đối với xã hội, nó chính là bộ mặt đạo đức của con người. Tính cách được hình thành do ảnh hưởng của môi trường sống và giáo dục của mỗi người. Nhưng tính cách cũng có một phần do bẩm sinh mà ra. 1.2.1 Biểu hiện Cấu trúc của tính cách co hai mặt: mặt nội dung và mặt hình thức Mặt nội dung là hệ thống thái độ của con người, bao gồm thái độ đối với xã hội như ( lòng yêu nước, lòng nhân ái, sự tôn trọng con người, sự lịch sử, văn hóa…) thái độ với lao động( chăm chỉ, lười biếng, tích cực, tinh thần trách nhiệm) và thái độ với bản thân( sự khiêm tốn, sự kiêu ngạo, tính tự trọng…). Hệ thống thái độ của con người là mặt bên trong, mặt quan trọng ta thường gọi là tư tưởng của con người. Mặt hình thức của tính cách là sự biểu hiện ra bên ngoài của thái độ. Đây là hệ thống hành vi, cử chỉ, cách nói năng…của con người, là sự cư sử của con người đối với người khác. Nội dung và hình thức của tính cách có quan hệ phức tạp, vai trò của con người thể hiện ở hành vi ứng xử của họ ví dụ như một người tôn trọng người khác ta có thể dễ dàng nhận ra qua cách họ chào hỏi.Trong trường hợp này từ hành vi ta có thể suy ra được thay độ, nói chung một thái độ tốt thường thể hiện ra được hành vi tốt. 7
Ta cần chú ý đến 4 kiểu người sau đây: Kiểu Tên gọi Biểu hiện Kiểu 1 Nội dung tốt hình Là kiểu người toàn diện, có thái độ tốt, hành vi cử chỉ thức tốt cũng tốt, đối xử vơi mọi người tốt. Người có thể tin tưởng được. Kiểu 2 Nội dung xấu hình Là kiểu người xấu toàn diện, con người có bản chất thức xấu xấu và hành vi cử chỉ cũng xấu. Trong hoạt động quản ta cần có biện pháp cương quyết đối với loại người này. Kiểu 3 Nội dung xấu hình Là kiểu người giả dối, thiếu trung thực, là con người thức tốt thủ đoạn nham hiểm “ Bề ngoài thơn thớt nói cười mà trong nham hiểm giết người không dao”. Hiểu đời nhưng độc ác, thường biết cách che đậy. Nhà quản trị cần cảnh giác với loại người này. Kiểu 4 Nội dung tốt hình Là loại người có bản chất tốt nhưng chưa từng trải thức chưa tốt chưa được giáo dục, hướng dẫn. Có ý thức tốt với mọi người và xã hội nhưng chưa biết cách biểu hiện cái tốt của mình. Loại người này cần phải: “học ăn, học nói, học gói, học mở”. Họ thường vụng về làm ăn kém hiệu quả nhưng nhiệt tình, tích cực… 1.2.2 Môi trường Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành tính cách: Nền văn hóa trong đó con người lớn lên, những điều kiện sống ban đầu, các chuẩn mực trong gia đình bạn bè, tầng lớp xã hội và các kinh nghiệm sống của con người. Rõ ràng môi trường sống đóng vai trò rất quan trọng trong việc hình thành tính cách. Nền văn hóa trong đó con người lớn lên sẽ quy định cách suy nghĩ và hành động của con người. Ví dụ, người phương Tây rất quen với xã hội công nghiêp, cạnh tranh độc lập trong khi đó người phương Đông lại là tính cộng đồng tinh thần hợp tác và các giá trị gia đình Môi trường sống của con người, điều kiện sống của họ, cách thức giáo dục của cha mẹ và ảnh hưởng của những người xung quanh giải thích có lý do cho sự khác 8
biệt của các anh chị em ruột trong khi quan niệm di truyền không giải thích được. Rõ ràng cả hai yếu tố di truyền và môi trường đều quan trọng trong việc hình thành nên tính cách của con người: Di truyền tạo ra các yếu tố, nhưng toàn bộ các tiềm năng của một người sẽ được xác định bởi khả năng mà con người điều chỉnh đối với các nhu cầu và đòi hỏi của môi trường. 1.3 Năng lực Là những thuộc tính tâm lý của cá nhân giúp cho việc con người lĩnh hội một lĩnh vực kiến thức nào đó được dễ dàng và nếu họ tiến hành hoạt động trong lĩnh vực đó thì sẽ có kết quả cao. Năng lực là một tổng hợp nhiều phẩm chất như: vốn tri thức, khả năng tư duy và hoạt đông trí tuệ, những kĩ xảo, nhưng đặc điểm thuận lợi của cơ thể…và những đặc điểm khác. Kinh nghiệm chỉ là những cái con người đã trải qua hoặc đã tích lũy qua hoạt động.Nó là một trong những yếu tố tạo thành năng lực. Có trường hợp kinh nghiệm không phải năng lực. Năng lực được hình thành chủ yếu qua quá trình sống và rèn luyện của cá nhân, trong hoạt động của cá nhân. Có nhiều loại năng lực như năng lực tái tạo, năng lực sáng tạo, năng lực chung và năng lực riêng, năng lực nghiên cứu học tập. năng lực quản lý, tổ chức là năng lực cần thiết, quan trọng đối với nhà lãnh đạo. Khi đánh giá năng lực của con người cần chú ý đến những đặc điểm sau đây: - Sự nhạy bén tinh tế khi nhận thức( phát hiện vấn đề có nhanh chóng hay không). - Khả năng quan sát nhanh chóng và chính xác. Khả năng tư duy và giải quyết vấn đề(có sâu sắc, linh hoạt, sáng tạo, độc đáo không…) - Trình độ nhận thức của con người( trình độ kiến thức, trình độ văn hóa xã hội, trình độ kinh nghiệm sống, trình độ tư duy…) 9
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ TÂM LÝ LÃNH ĐẠO CỦA TÀO THÁO 1. Tiểu sử Tào Tháo và bối cảnh tác động 1.1 Tóm tắt tiểu sử Tào Tháo tự là Đức Mạnh (155-220) là một nhân vật quan trọng trong Tam Quốc, là người đặt nên cơ sở cho thế lực quân sự cát cứ ở miền Bắc Trung Quốc, lập nên chính quyền nhà Ngụy. Tào Tháo nguyên gốc là họ Hạ Hầu. Cha ông là Hạ Hầu Tung, do làm con nuôi của một vị hoạn quan là Tào Đằng, nên đổi họ lại thành Tào Tung. Năm 20 tuổi, ông thi đỗ Hiếu Liêm, làm quan cai trị kinh thành Lạc Dương, đã nổi tiếng là người nghiêm túc. Chú của đại thần Kiển Thạc phạm tội vác dao đi đêm, ông sai bắt vào phủ đánh roi thẳng thừng không vì nể. Năm 184, cuộc khởi nghĩa Hoàng Cân do Trương Giác lãnh đạo bùng nổ. Tào Tháo cùng các quân phiệt địa phương cùng các tướng trong triều đình đàn áp thành công, nên được phong làm quan trong triều. Khi Thứ sử Tây Lương là Đổng Trác khống chế triều đình, tự xưng là Thái sư, Tào Tháo chủ trương hành thích Đổng Trác. Do việc không thành nên Tào Tháo đã bỏ trốn và tham gia vào nhóm quân chư hầu do Viên Thiệu cầm đầu đánh Đổng Trác vào năm 191. Sau đó, Tào Tháo được Viện Thiệu cử làm Thứ sử Thanh Châu và thu nhận 2 vạn quân Khăn vàng Thanh Châu đầu hàng. Từ đó, ông bắt đầu thực hiện ý định ly khai và phát triển thành một quân phiệt cát cứ độc lập. Với tài năng quân sự và chính trị, biết trọng dụng nhân tài, Tào Tháo lần lượt tiêu diệt các quân phiệt miền Bắc Trung Quốc như Lữ Bố, Viên Thuật, Trương Tú... Đặc biệt, trong trận chiến Quan Độ, bằng sự khôn ngoan mưu lược, ông đã lật ngược tình thế, chiến thắng được đội quân của Viên Thiệu vốn hùng mạnh hơn rất nhiều, xoay chuyển cục diện, Tào Tháo chẳng những thừa hưởng được một số binh lực hùng hậu của Viên Thiệu mà còn tạo thế lực thống nhất Hà Bắc. Sau khi thống nhất Trung Nguyên, Tào Tháo kéo xuống phía nam. Tuy nhiên, do 10
chủ quan khinh địch và thiếu kinh nghiệm thủy chiến nên trong trận chiến Xích Bích, đội quân Tào Tháo bị thất bại trước liên quân của 2 quân phiệt khác là Lưu Bị và Tôn Quyền, đổ vỡ kế hoạch thống nhất Trung Quốc. Từ đó, Tào Tháo quyết định tập trung xây dựng nền tảng chính trị ở phía Bắc và chờ đợi thời cơ. Sau trận Xích Bích, về cơ bản thế đứng của ba họ Tào, Tôn và Lưu khá vững, lực lượng khá cân bằng nên Tào Tháo không còn thời cơ nam tiến thuận lợi để thống nhất Trung Hoa nữa. Thế chân vạc hình thành. Năm 211, Tào Tháo tiêu diệt thế lực họ Mã ở Tây Lương, thống nhất hoàn toàn Trung Nguyên. Năm 215, quân Tào đánh chiếm Hán Trung của Trương Lỗ, nhưng đến năm 219 lại bị quân Thục chiếm mất. Với chiêu bài "Mượn tiếng thiên tử để ra lệnh cho chư hầu", Tào Tháo đưa Hán Hiến đế để làm bình phong thực hiện các quyết định chính trị, quân sự. Táo Tháo đã lập đô ở Hứa Xương, khống chế triều đình, tự xưng Thừa tướng (năm 208), thăng dần đến tước Ngụy công rồi Nguỵ vương. Năm 220, ông mất, thọ 66 tuổi. Người con cả kế vị là Tào Phi ép vua Hán Hiến Đế nhường ngôi, lập ra nhà Nguỵ, đóng đô ở Lạc Dương. Đó là vua Nguỵ Văn đế. Tào Tháo được truy tôn là Nguỵ Vũ Đế. 1.2 Bối cảnh tác động Tâm lý con người phức tạp, được hình thành trên cơ sở sự tổng hòa các tác động của hoàn cảnh khách quan vào các nhân tố chủ quan. Tâm lý Tào Tháo cũng được hình thành dựa vào sự tổng hòa như trên. Ở đây có một số yếu tố, sự kiên tác động tới tâm lý Tào Tháo rõ nét: 1.2.1 Yếu tố khách quan: Tào Tháo xuất thân từ gia đình hoạn quan, là con của Tào Tung, Tào Tung là con nuôi của Tào Đằng – một hoạn quan phục vụ nhiều đời vua, được phong tước hầu, có thế lực rất lớn trong cung. Nhà vô cùng giàu có, đồng thời chú trọng giáo dục nho giáo truyền thống. Tào Tháo con nhà giàu nên bạn bè thường rủ rê chơi bời quậy phá. Khi trưởng thành Tào Tháo làm quan trong triều, như bao sĩ phu cùng thời, Tào Tháo cũng bị ảnh hưởng bởi tư tưởng Nho giáo phò vua giúp nước. Nhưng sau đó lại nhận ra sự thối nát cùng cực của triều đình nhà Hán bấy giờ quan lại phần nhiều là mua chức mà nên chỉ lo vơ vét, còn những người có lòng với nước lại không đủ trí tuệ và sức lực. Hoàn cảnh hiện thực thay đổi nên tư tưởng Tào Tháo cũng bị ảnh hưởng thay 11
đổi theo. Trong thời gian làm quan tại triều đình, Tào Tháo được cử đi đánh dẹp bọn giặc cướp Khăn Vàng. Điều kiện này khiến cho Tào Tháo có sự quan tâm nghiêm túc đến nghệ thuật quân sự đặc biệt là binh pháp Tôn tử. Tào Tháo lập nhiều chiến công nên được thăng dần lên các chức lớn làm việc trong triều đình, tiếp xúc với vô số mưu kế chính trị nham hiểm. Chính thời gian làm quan này đã tạo điều kiện hình thành ở Tào Tháo khả năng về quân sự, chính trị, kinh tế hơn người. Sau khi hành thích Đổng Trác bất thành, Tào Tháo bị truy nã khắp nơi phải ngày đêm lẫn trốn về quê nhà. Trên đường đi luôn bị lùng sục 1.2.2 Yếu tố chủ quan: Từ nhỏ Tào Tháo đã thích chơi bời, chống lại suy nghĩ, nền nếp gia giáo chính thống. Tào Tháo sớm mang trong mình ý chí muốn làm đất nước được cường thịnh, khôi phục quốc gia. Bằng chứng là khi Đổng Trác dùng binh quyền khống chế triều đình, ức hiếp nhà vua, Tào Tháo không màng an nguy lẫn suy tính cho bản thân, liều mạng mang dao đi hành thích Đổng Trác. Tâm trạng lo lắng bất an khi bị truy đuổi mà sinh ra nghi ngờ moi việc. Thêm sự việc giết nhằm gia đình người bạn là Lã Bá Sa khiến tào Tháo trải qua biến đổi tâm lý vô cùng lớn. Bảng phân tích các yếu tố chủ quan, khách quan và sự tác động đến tính cách. (trang tiếp theo) 12
STT Khách quan Chủ quan Tính cách hình thành 1 Hoàn cảnh kiềm kẹp của Thích chơi bời, ghét Đột phá, mưu mẹo, linh gia đình, rất chú trọng khuôn khổ. hoạt để mà trốn học. Cho việc học nho giáo truyền nên mới có chuyện Tào thống. Tháo diễn kịch khiến người chú bị mất uy tín với Tào Tung. 2 Đang làm quan trong Muốn phục hưng đất Hình thành tư tưởng chính triều đình nhà Hán + ảnh nước, chấn chỉnh triều thống phò vua rồi chuyển hưởng của tư tưởng Nho đình. Đây là nguyện sang tư tưởng bá quyền tự học phò vua đang nặng vọng thật nên mới có mình thống nhất đất nước. nề. chuyện Tào Tháo, Quá trình thay đổi này không lo nguy hiểm khiến Tào Tháo mang Sau đó lại nhận ra sự đổ được mất, liều mạng nhiều nét tính cách ở nhiều nát của vương triều nhà đem dao hành thích nhóm tính cách, thuộc về Hán. Đổng Trác. nhóm đa tính cách. 3 Sau khi hành thích Đổng Mang theo lo lắng bên Đa nghi cực độ. Trác bất thành, Tháo bị mình. Tâm lý trải qua truy nã, phải trốn về quê. biến đổi khi giết nhằm Trên đường trốn chạy gia đình Lã Bá Sa. lúc nào cũng bị truy lùng 4 Được triều đình cử đi Tào Tháo ham học hỏi. Năng lực về quân sự và đánh giặc Khăn Vàng Tào Tháo thường nói chính trị. đang làm loạn. Sau đó rằng: “Sự học phải coi lại thăng chức làm quan trọng từ nhỏ, lớn lên đầu trong triều tiếp cận với óc kém, công việc xảo kế chính trị. nhiều, học không tốt nữa” 2. Phân tích thực trạng Hàng nghìn năm nay, người đời vẫn có cái nhìn miệt thị đối với Tào Tháo. Thật là oan cho ông quá, nhưng trên đời, ông là được người thanh minh. Cái thế “được làm vua, thua làm giặc” khiến Tào Tháo nhiều khi tàn nhẫn. Thế nhưng, nếu bụng dạ độc ác thì làm sao Tháo có thể thu phục được rất nhiều tướng giỏi như vậy? Tính khí, tính cách và năng lực của ông chính là nguyên nhân giúp ông có được thành 13
công đó. 2.1 Những điểm nổi bật trong tính khí của Tào Tháo: Tính khí con người chủ yếu bị ảnh hưởng bởi hệ thần kinh của con người và mang tính bẩm sinh. Như phần cơ sở lý luận đã đề cập, với đặc điểm của từng loại khí chất, ta thấy Tào Tháo thể hiện rõ nét ở tính khí linh hoạt đồng thời cũng mang một phần tính khí nóng nảy. 2.1.1 Tính khí linh hoạt. Đây chính là ưu điểm dễ thấy nhất tạo nên một “gian hùng” như Tào Tháo. Ngay từ nhỏ, Tháo đã chứng tỏ mình là kiểu người có tính khí linh hoạt nổi trội. Điều đó được thể hiện qua câu chuyện đối đáp giữa Tháo và chú. Thuở nhỏ Tháo thích chơi bời phóng túng, thích săn bắn, ít chịu học hành và tỏ ra tinh ranh. Người chú ruột thấy Tào Tháo như vậy thường mách với Tào Tung về các việc làm của cháu. Tào Tháo biết vậy nghĩ cách, một lần giả bị trúng gió ngã lăn ra. Người chú chạy đi gọi Tào Tung, nhưng khi thấy cha đến thì Tào Tháo lại tươi tỉnh như bình thường. Tào Tung hỏi nguyên do, Tào Tháo nói rằng: Vì chú không thích con nên bày đặt điều xấu thôi Do đó Tào Tung không tin lời người chú mách tội của Tào Tháo nữa Và ở những quyết sách trọng đại, Tào Tháo vẫn thể hiện ra là người có tính khí linh hoạt. Tính khí này giúp ông thuận lợi khi hoạch định nhiều chiến lược vĩ mô. Truyện xưa cho rằng Tháo gian dối, xảo trá nhưng Tháo hơn người ở chỗ, biết khi nào cần nói dối, khi nào cần nói thật. Tính khí đó đã khiến ông có những chiến lược tấn công khiến kẻ thù bất ngờ, thụ động và trở tay không kịp. Ví dụ điển hình như: lúc Tào Tháo vây đánh Từ Châu. Quân mã các nơi biết tin liên kéo quân đến giúp Từ Châu chống Tào Tháo. Lưu Bị viết thư xin giảng hòa dọa rằng nếu Tháo không nghe thì sẽ phát động chiến tranh. Thực ra các nơi chư hầu chỉ hư trương thanh thế chứ quân đến giúp thì không có bao nhiêu, nhưng ngày lúc ấy Tào Tháo nhận được tin Lữ Bố đang thống lĩnh một đội quân lớn công kích căn cứ của mình. Tháo thấy thế nguy bèn viết thư nói rằng nể mặt Lưu Bị nên mới chịu hòa đồng thời nhanh chóng rút quân về căn cứ, sự việc này thể hiện Tào Tháo không bị cuốn theo mục tiêu đã định trước, luôn tỉnh táo sẵn sàng thay đổi chiến lược một cách linh hoạt. Nếu tính khí không nổi trội ở mảng linh hoạt, chắc chắn không có ai có thể chuyển hướng chiến 14
lược như thế này. Không những thế, Tào Tháo còn rất nhanh trí khi xử lý những tình huống không lường trước. Khi còn là thuộc hạ của Đổng Trác, vì Trác là người dối Vua lộng quyền nên ai cũng muốn giết. Một hôm, Tào Tháo mang theo con dao quý để hành thích Đổng Trác. Tháo và Trác nói chuyện trong phủ thừa tướng, vì Trác quá mập nên không ngồi được lâu, khi Trác nằm quay lưng, Tháo rút dao định đâm thì Trác quay lại. Tháo liền giả vờ đưa dao lên cao, cuối đầu xuống và nói là có vật quí muốn dâng lên Trác. Trác chưa biết tính sao thì Tháo đã tìm cớ cáo từ. Từ sự việc này ta thấy ở Tào Tháo có tính linh hoạt ở những hành động nhỏ, những suy nghĩ, hành động cá nhân, biết tùy cơ ứng biến. Tháo luôn biết tự đặt mình trong mọi hoàn cảnh và đều có những cách giải quyết rất hợp lý và hiệu quả.Tháo xử lý tình huống rất linh hoạt, ông biết khi nào nên nhu, khi nào cương để có đạt được những lợi thế nhất định. Điều đó thể hiện một đầu óc biết tổ chức, một trí tuệ rất đáng ngưỡng mộ của một nhà lãnh đạo. Tào Tháo lại biết lợi dụng những sự kiện xảy ra bất ngờ, linh hoạt biến thành những điều kiện có lợi. Ta lại xem xét tiếp sự kiện tiêu biểu sau: Tào Tháo quay về cứu căn cứ thì rơi vào thế giằng co với Lữ Bố ở Bộc Dương. Nhà họ Điền- một gia tộc lớn ở Bộc Dương đưa thư trá hàng lừa quân Tào Tháo bị một trận hỏa công tan tác. Tào Tháo vất vả lắm mới thoát được. Tháo lại tận dụng trận thua này mà kêu quân sĩ đồn rằng Tào Tháo bị chết bảng. Lữ Bố nghe quân dò thấm báo lại liền đem quân đánh trại quân Tào Tháo trong đêm nhưng không ngờ bị Tào Tháo xua binh mai phục ra đánh một trận tan tác. Tuy nhiên hành động nào cũng có 2 mặt ưu và khuyết. Cũng chính vì quá linh hoạt, có những hoạch định bất ngờ nên ông bị đánh giá là mưu mẹo, thủ đoạn. Đây là điểm mà đối thủ dễ lợi dụng để công kích, nói xấu, hạ thấp ông, đánh vào đạo đức để chia rẽ đội quân của ông. 2.1.2 Ngoài tính khí linh hoạt thì Tháo còn thể hiện tính khí nóng. Tào Tháo lúc đang hùng mạnh thì muốn đón cha là Tào Tung về ở chung. Khi Tào Tung đi ngang qua Từ Châu, thứ sử Từ Châu (người nắm quyền cao nhất ở Từ Châu) phái thuộc tướng là Trương Khải hộ tống, Trương Khải lại tham vàng bèn giết hết nhà Tào Tung, cướp vàng rồi bỏ trốn. Tháo tức giận đem quân đánh Từ Châu báo 15
thù cho cha, Tháo đã thẳng tay tàn sát dân thường, mấy vạn xác nguời chất đầy đồng, máu chảy tràn sông. Rõ ràng dân thường không liên quan gì đến việc Tào Tung chết nhưng vì đang mang thù hận trong lòng, Tào Tháo đã để tính khí nóng nảy lấn át, tạo ra hành động có ảnh hưởng vô cùng xấu đến danh tiếng của mình. Hành động này có thể khiến nhân tài xa lánh, đồng thời đối thủ lợi dụng lấy cớ để công kích. Thiết nghĩ, với vai trò một nhà lãnh đạo, Tháo phải biết quản trị bản thân. Việc để mất bình tĩnh, thiếu kiềm chế, tính khí nóng nảy lấn át bản thân khi đang cầm quân vô tình tạo hình ảnh xấu của một nhà lãnh đạo đối với cấp dưới. 2.2. Tào Tháo- Chân dung một nhân vật đa tính cách: Với những gì được thể hiện qua con người Tào Tháo, ta thấy ở ông nổi bật lên chân dung một con người đa tính cách. 2.2.1. Nhóm tính cách tình cảm: Ít ai biết, Tháo cũng là một người rất tình cảm. Ở ông hiện rõ những tính cách thuộc nhóm tính cách tình cảm. Tính nhã nhặn và thành thật: Tào Tháo vốn bị người đời chê cười bởi tính cách dối trá nhưng trong Tam quốc chí đã chứng minh Tào Tháo nhiều khi rất thực thà, không hề giấu giếm ngay cả chuyện riêng tư. Tào Tháo chỉ nói dối khi dùng binh (binh bất yếm trá). Năm Tào Tháo ốm nặng, khi đó ông ta 66 tuổi – cái tuổi đã gần đất xa trời. Ông ta viết “Di lệnh” (“Di lệnh” này chép trong Tam quốc toàn văn. Quyển 3. Ngụy Võ đế). Một nhà chính trị quân sự kiệt xuất như Tào Tháo, mà trong “Di lệnh” không hề có màu sắc chính trị, lời lẽ không đao to búa lớn như các chính khách thường làm. Về công tội được mất của đời mình, Tào Tháo chi ghi mỗi câu: “Ta cầm quân nói chung là được, ít sai lầm lớn”. Tiếp theo, Tào Tháo dặn dò những việc rất đời thường, tỉ như “đám tì thiếp, nàng hầu và đám con hát suốt đời lao động vất vả, sau khi ta chết, cho họ ở lại đài Đồng Tước, không được ngược đãi họ” . Sau đó, Tào còn dặn “phân phát hương quí cho họ, để tránh lãng phí”, dạy họ đan giày cỏ để kiếm thêm ít tiền...Đó chính là những tâm sự thật lòng của Tào Tháo – một tính cách rất đáng quý của một nhà lãnh đạo. Ông thường quan tâm đến vấn đề tình cảm, quan hệ người với người Tháo tuy giao chiến nhưng vẫn không quên dân, vẫn tỏ rõ uy đức quân vương. 16
Sau khi giải phóng Bạch Mã, Tào Tháo sợ Viên Thiệu trút giận lên đầu dân chúng, nên dẫn họ men theo sông Hoàng đi về phía tây. Xưa nay ta chỉ biết chuyện Lưu Bị khi rút lui đem theo dân Kinh, Tương, không biết Tào Tháo cũng từng như thế. Trong một lần đánh chiếm thành trì, do không đủ lương thực nên ông đã sai người cấp phát lương thực làm cái đấu đong gạo nhỏ lại để đong ít số gạo kéo dài thời gian, sau đó ông đổ tội cho viên quan trông coi việc cấp phát rồi bêu đầu để trấn an lòng quân. Đây là việc làm thâm độc để cầm cự với quân địch. Nhưng hãy quan tâm ở sự việc sau này, vì việc làm trên Tào Tháo đã trả công cho sự hy sinh oan uổng của viên quan ngày đó bằng cách nhận phụng dưỡng suốt đời cả gia đình anh ta. Đáng lý Tào Tháo không nên chu cấp cho gia đình này để đảm bảo màn kịch gian trá được trọn vẹn. Nhưng thật sự Tháo đã không làm vậy. Cho nên việc làm này đã cho thấy Tháo cũng đáng được xếp vào nhóm người có tính cách tình cảm. Với những kẻ phản bội bạn bè, Tào Tháo cũng rất coi trọng tình xưa nghĩa cũ. Trần Cung một thời là bạn của Tào Tháo trong một hoàn cảnh đặc biệt. Tào Tháo được bổ nhiệm Cổn Châu Mục là do công lao của Trần Cung. Về sau, Trần Cung giúp Lã Bố chống lại Tào Tháo, khi bị bắt, Trần Cung dứt khoát không chịu đầu hàng. Tào Tháo ra lời thuyết phục hai ba lần, Trần Cung vẫn không chịu hàng. Tháo đành rớt nước mắt hạ lệnh chém, cho người hậu táng, đưa mẹ của Trần Cung về Hứa Đô chu cấp cẩn thận. Đôi lúc Tháo cũng dễ xúc động Từ bao đời nay, Tháo đã mang tiếng là một người nham hiểm, độc ác nhưng ít ai biết rằng Tào Tháo cũng khóc. Khóc chiến hữu chết trận, khóc khi bạn chết, người thân chết. Nhưng Tháo không bao giờ khóc khi làm sai, khi thua trận, bị người khác sỉ vả. Trái lại, ông ta cười. Đó là chỗ khác đời của ông ta. Bài “Cảo lý hành” của ông ta nhắc lại chuyện liên quân chia rẽ, miêu tả cảnh sống cơ cực của dân trong chiến tranh, xác chết đầy đồng, ngàn dặm không tiếng gà, trông thấy mà trong lòng đau xót. Trong trận đánh Trương Tú, Tào Tháo vì mê sắc đẹp người thiếm trẻ của Trương Tú mà bị phục kích. Ở đây có thể nói vui, Tháo bị rung động trước cái đẹp. Mãnh tướng của Tào Tháo là Điển Vi ở lại cản đường cho Tháo chạy mà bị giết, cháu 17
của Tháo là Tào An Dân chạy không kịp bị chém nát thây. Ngựa Tháo bị trúng tên chạy không được, con trưởng Tào Tháo là Tào Ngang (người được Tháo cố công bồi dưỡng làm người kế thừa) nhường ngựa cho cha mà bị địch đuổi kịp, giết chết. Mấy năm sau, khi lại cất quân đánh Trương Tú, đi ngang qua Nam Dương, bỗng đang ngồi trên lưng ngựa mà khóc hu hu, rồi lại sai quân bày cỗ to tế quân tướng ngày nào vì Tháo mà bỏ mình. Sự việc này cho thấy trong Tào Tháo có phần cá tính thiên về nhóm tính cách tình cảm, cho nên mới xúc động mà khóc trên lưng ngựa như thế. 2.2.2 Nhóm tính cách xã hội: Tào Tháo lại là người có tính hài hước. Trong điếu văn Tháo đích thân viết để khóc Kiều lão- tức Thái thú Kiều Huyền, bạn vong niên của Tào Tháo, có một đoạn vui như sau: “Khi sinh thời Kiều công có giao ước với tôi rằng nếu sau này đi ngang mộ lão mà không cúng một con gà, một đấu rượu thì đi không quá mộ ba bước sẽ bị đau bụng, xin đừng có trách”. Với bạn bè, Tháo luôn có những cử chỉ làm ta ngạc nhiên và thích thú. Không ngờ trong điếu văn mà lại có những câu dân dã đến vậy, không màu mè quan cách, tình cảm rất chân thực. Tuy hài hước nhưng Tào Mạnh Đức vẫn thể hiện được cái uy của một nhà cầm quân. Tam quốc diễn nghĩa thường không dẫn khía cạnh hài hước của Tào Tháo. Thật ra, Tào Tháo rất thích đùa. Ra trận mà ông ta vẫn đùa được. Năm Kiến An thứ mười sáu, Tào Tháo đem quân đánh Mã Siêu, Hàn Toại phía tây. Quân lính Hàn Toại nghe tin Tào Tháo đích thân ra trận liền tranh nhau xem mặt. Thấy vậy, Tào Tháo lớn tiếng bảo: “Các người muốn xem mặt Tào Tháo hả? Bảo cho các người biết, Tào Tháo cũng là người như các ngươi, không ba đầu sáu tay gì, chỉ mỗi trí tuệ nhiều hơn mà thôi!” Khoan dung cũng là một tính cách xã hội đáng quý ở Tháo Với thuộc cấp hay những kẻ đã phản bội mình, ông không chấp nhặt và sẵn sàng bỏ qua. Lần trước ở Bộc Dương, nhà họ Điền đã lừa Tào Tháo bị một trận hỏa công suýt chết. Một năm sau đó, nhà họ Điền lại phản bội Lữ Bố mà dâng Bộc Dương cho Tào Tháo. Tháo vào thành không truy cứu chuyện cũ với họ Điền. Lại một lần khác, khi Tào Tháo đánh tan đạo quân viễn chinh của Viên Thiệu. Thiệu bỏ chạy bỏ rơi lại hòm công văn, quân Tào nhặt được đem về cho Tháo đề nghị mở ra tìm thư tín của những kẻ phản bội đã gởi cho Viên Thiệu để trừng trị. Nhưng Tào Tháo ra lệnh đốt 18
rương ngay tại chổ và nói rằng: “ lúc trước thế ta yếu hơn Viên Thiệu bản thân còn chưa giữ nổi mình huống chi kẻ khác”. Sự việc này cho thấy Tào Tháo có tính khoan dung, không quen để bụng chuyện cũ. Điều đó khiến bộ hạ tin phục và hết lòng cống hiến. Dễ dàng chiêu hàng các tướng địch, tiết kiệm được xương máu của binh sĩ. Chính việc này khiến cho Tào Tháo giành được nhiều thắng lợi quyết định như: đánh bại quân Viên Thiệu ở Quan Độ nhờ thu phục được mưu sĩ Hứa Du của Viên Thiệu; giết Lữ Bố ở Hạ Bì nhờ việc làm phản của ba thuộc tướng của Lữ Bố là Ngụy Tục, Tống Hiến, Hầu Thành. Trong đời sống, không có ai chưa từng mắc phải những lỗi lầm, những lỗi lầm đó cho dù là lớn hoặc nhỏ đều có thể làm rạn nứt các mối quan hệ. Do đó, con người cần phải có sự tha thứ cho nhau, khoan dung sẽ giúp dung hòa các mâu thuẫn để hướng đến các mối quan hệ tốt đẹp hơn. Đối với nhà lãnh đạo, sự khoan dung sẽ giúp họ nhận được sự cảm phục, trung thành và sự cống hiến từ cấp dưới của mình. Cũng chính nhờ sự khoan dung mà Tháo thoát chết như chuyện Quan Công tha cho Tào Tháo ở Hoa Dung đạo khi nhớ ơn cũ của Tháo. Tuy nhiên tính cách này cũng để lại cho Tào Tháo nhiều mối họa sau này như việc Tào Tháo không giết Lưu Bị khi Lưu Bị đang là thuộc tướng trong quân của Tào Tháo, mặc dù lúc đó các mưu sĩ của Tháo đều khuyên nên giết nhưng Tào Tháo không làm. Kết quả sau này Lưu Bị chiếm cứ một vùng lớn tạo nên thế chân vạc cản trở giấc mơ thống nhất Trung Hoa của Tào Tháo. Tháo là một người đầy tinh thần trách nhiệm Tính cách này không chỉ thể hiện việc ông nhận trách nhiệm nuôi hết gia đình người cai quản kho lương thực mà còn thể hiện trong nhiều tình huống khác. Ngay từ khi mới ra làm quan, Tào Tháo nổi bật tính thanh liêm và luôn tôn trọng luật pháp với phương châm "luật pháp bất vị thân" nên rất được dân nể sợ. Là người hết sức coi trọng tài năng, bất kể "quý - tiện", Tào Tháo tỏ ra có quan điểm tiến bộ nhất trong đám quan lại hồi đó. Trong một lần hành quân ngang qua ruộng lúa của dân, Tháo phát quân lệnh nếu ai dẫm lúa của dân thì chém. Chợt có bấy chim lúa ào ra làm con ngựa Tháo giật mình, dẫm nát một vùng lúa. Tháo rút gươm ra định tự sát, các tướng xúm lại can ngăn, Tháo vẫn không nghe đến khi Trình Dục viện dẫn sự việc thời Xuân Thu ra thì Tháo mới chịu, rồi cắt tóc mình thay thế. Tuy có nhiều góc độ để xem xét sự việc này, 19
có thể nói việc cắt tóc này là một xảo kế chính trị, nhưng dù sao Tào Tháo cũng rất thẳng thắn, rất thật lòng ở chỗ không đổ lỗi cho con ngựa và các sự việc khách quan mà tự nhận trách nhiệm về mình. Tinh thần này còn được thể hiện ở việc ông viết “Di lệnh”, ông nhận thấy rõ vì đất nước chưa yên nên phải tiếp tục cầm quân. Với thuộc cấp, ông luôn quy chiến tích cho họ và nhận trách nhiệm về mình. Thẳng thắn, thích bàn về cứu cánh cuộc đời, chất lượng cuộc sống. Dù La Quán Trung có mô tả Tào Tháo như một kẻ ác độc, một mẫu nhân vật có thể khiến người đời phải khiếp đảm khi nghĩ đến ông ta, song điều nghịch lý lại ở chỗ La Quán Trung vẫn cứ phải dùng những lời lẽ tốt đẹp nhất để nói về Tào Tháo, kể cả việc viết nên rất nhiều chi tiết xúc động lòng người để mô tả tài năng xuất chúng và cả lối hành xử rất quân tử của con người ấy. Tính Tào Tháo lại thẳng thắn, nghĩ thường nói thực lòng cho dù là việc ở phương diện chính trị. Tính cách đó rất đã thể hiện phong cách cương trực trước ba quân của Tào Tháo. Tháo luôn là người tỏ rõ lập trường của mình. Tháo không nói nhiều, nhưng ý nghĩa cực kỳ sâu sắc. Ông ta tuyên bố dứt khoát lập trường của ông ta: Chủ trương thống nhất, phản đối chia cắt, vì chia cắt sẽ dẫn đến chiến tranh, mà chiến tranh thì nhân dân đau khổ. Qua đó càng thể hiện những điều ông trăn trở khi nước nhà loạn lạc, những điều ông lo lắng cho đời sống nhân dân. Với Tào Tháo, trong thực có dối, trong dối có thực. Ông biết khi nào nên nói thật, khi nào nên dối. Tào Tháo rất thông minh ở chỗ, trong khi thiên hạ đều nói dối, thì vũ khí tốt nhất là nói thật. Lời nói thật bao giờ cũng có sức mạnh vạch trần những gì giả dối, khiến bọn gian dối không thể tiếp tục dối trá. Vậy nên thêm một khía cạnh nữa trong tính cách Tào Tháo: Ông ta nói trơn tuột những điều mà về sách lược cần phải nói dối. Do đó trong thực có dối, trong dối có thực, ngay cả những điều nửa thực nửa dối, ông ta cũng phát biểu một cách tự nhiên, đàng hoàng. Đó là Tào Tháo, là chỗ khác người của ông ta. Vì sao nói Tào Tháo thẳng thắn? Vì ông công khai bộc lộ quan điểm, tham vọng của mình. Chân thực nhất phải kể “Nhượng huyện tự minh bản chí lệnh”, còn gọi là Thuật chí lệnh do Tào Thào ban bố. Xét về ý nghĩa, “lệnh” này có giá trị như một “cương lĩnh chính trị”. Vậy mà nó được viết bằng bạch thoại - một thứ ngôn ngữ 20