intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 

Đề tài tốt nghiệp: Phương hướng và những giải pháp cơ bản nhằm đẩy nhanh quá trình phát triển các công ty cổ phần trong nền kinh tế Việt Nam hiện nay

Chia sẻ: Phan Thi Ngoc Giau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:25

Thêm vào BST
Báo xấu
83
lượt xem 9
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở đổi mới tư duy kinh tế, những năm gần đây nền kinh tế kế ạch hoá tập trung ở nước ta đã từng bước chuyển sang kinh tế thị trường như một đòi hỏi tất yếu của sự phát triển.Trong điều kiện cơ chế quản lí thay đổi, khi hiệu quả sản xuất kinh doanh trở thành yếu tố sống còn của mỗi doanh nghiệp thì các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế nhà nước đã bộc lộ đầy đủ những yếu kém, lâm vào tình trạng sa sút và khủng hoảng....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài tốt nghiệp: Phương hướng và những giải pháp cơ bản nhằm đẩy nhanh quá trình phát triển các công ty cổ phần trong nền kinh tế Việt Nam hiện nay

  1. BÁO CÁO TỐT NGHIỆP Đề tài Phương hướng và những giải pháp cơ bản nhằm đẩy nhanh quá trình phát triển các công ty cổ phần trong nền kinh tế Việt Nam hiện nay
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. phÇn më ®Çu Trªn c¬ së ®æi míi t­ duy kinh tÕ, nh÷ng n¨m gÇn ®©y nÒn kinh tÕ kÕ ¹ch ho¸ tËp trung ë n­íc ta ®· tõng b­íc chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng nh­ mét ®ßi hái tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn.Trong ®iÒu kiÖn c¬ chÕ qu¶n lÝ thay ®æi, khi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trë thµnh yÕu tè sèng cßn cña mçi doanh nghiÖp th× c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc ®· béc lé ®Çy ®ñ nh÷ng yÕu kÐm, l©m vµo t×nh tr¹ng sa sót vµ khñng ho¶ng. Lµm thÕ nµo ®Ó cÊu tróc l¹i së h÷u nhµ n­íc vµ c¶i c¸ch khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶,vai trß cña nã theo tinh thÇn c¸c NghÞ quyÕt §¹i héi 6 vµ 7 cña §¶ng? Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p cã tÝnh chiÕn l­îc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nµy lµ tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc nh½m ®a d¹ng ho¸ së h÷u ®­a c¸c yÕu tè c¹nh tranh lµm ®éng lùc ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh vµ x¸c lËp mét m« h×nh doanh nghiÖp h÷u hiÖu trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Trªn thùc tÕ, c«ng ty cæ phÇn vµ vËn ®éng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc kh«ng ph¶i lµ nh÷ng hiÖn t­îng kinh tÕ x· héi xa l¹ ®èi víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi.C«ng ty cæ phÇn xuÊt hiÖn tõ thÕ kû 17 vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong thêi kú c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp. §Çu thÕ kû 18 c«ng ty cæ phÇn ®· trë thµnh h×nh thøc tæ chøc kinh doanh phæ biÕn ë hÇu hÕt c¸c nuíc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn.Mét c©u hái ®­îc ®Æt ra lµ h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn cã ph¶i lµ m« h×nh doanh nghiÖp thÝch hîp víi nh÷ng ®ßi hái kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay hay kh«ng?Ng­êi viÕt chän ®Ò tµi nµy kh«ng ngoµi môc ®Ých nghiªn cøu, t×m tßi nh÷ng luËn cø, c¬ së khoa häc ®Ó tr¶ l¬× c©u hái trªn còng nh­ mong muèn ®ãng gãp mét phÇn c«ng søc nhá bÐ cña m×nh vµo tiÕn tr×nh ®æi míi kinh tÕ ®Êt n­íc. Néi dung cña ®Ò ¸n: §Ò ¸n ®­îc chia lµm ba ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c«ng ty cæ phÇn. Ch­¬ng nµy sÏ tr×nh bµy mét c¸ch kh¸i qu¸t lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn còng nh­ vai trß to lín cña nã ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ gií tr­íc ®©y còng nh­ ë thêi ®iÓm hiÖn nay. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ t×nh h×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp ë n­íc ta hiÖn nay. Ch­¬ng nµy tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt vÒ thùc tr¹ng cña c¸c c«ng ty cæ phÇn ë ViÖt Nam, nh÷ng thµnh tùu vµ c¶ nh÷ng khã kh¨n cÇn gi¶i quyÕt.MÆt kh¸c ch­¬ng hai còng sÏ ®Ò cËp ®Ðn tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc nh÷ng n¨m võa qua. Ch­¬ng 3: Ph­¬ng h­íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c¸c c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay. 1
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Trong ch­¬ng cuèi cïng ng­êi viÕt ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m gãp phÇn t×m ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn- mét h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh mang l¹i hiÖu qu¶. §Ò ¸n hoµn thµnh lµ mét sù ghi nhËn b­íc ®Çu cho nh÷ng cè g¾ng cña ng­êi viÕt trong nh÷ng b­íc ®Çu tiªn cßn chËp ch÷ng cña qu¸ tr×nh nghiªn cøu,t×m hiÓu bé m«n khoa häc kinh tÕ.Qua ®ã trang bÞ mét sè kiÕn thøc vµ hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh nÒn kinh tÕ n­íc ta còng nh­ sù vËn ®éng cña nã trong c¬ chÕ thÞ tr­ßng. Nh©n dÞp nµy cho phÐp em ®­îc göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh nhÊt ®Õn thÇy NguyÔn ViÖt TiÕn gi¶ng viªn m«n kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c-Lªnin tr­êng §¹i Häc Kinh TÕ Quèc D©n Hµ Néi. Trung t©m t­ liÖu th«ng tin th­ viÖn cïng toµn thÓ c¸c b¹n ®· quan t©m gióp ®ì, cung cÊp tµi liÖu,h­íng dÉn, söa ch÷a, bæ sung vµ hoµn chØnh ®Ò tµi. Hµ Néi 2-2001. 2
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. phÇn néi dung Ch­¬ng1 Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c«ng ty cæ phÇn 1.Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ lÞch sö ph¸t triÓn c«ng ty cæ phÇn. 1.1. C«ng ty cæ phÇn: Vµo nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû 20 vµ ®Çu thÕ kû 21,nhiÒu ph¸t minh míi xuÊt hiÖn lµm cho lùc l­îng s¶n xuÊt vµ c¬ cÊu kinh tÕ cã sù thay ®æi,ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ chuyÓn sang c«ng nghiÖp nÆng,nhu cÇu t­ b¶n (vèn)®ßi hái víi quy m« lín,quy luËt tÝch tô vµ tËp trung t­ b¶n,tËp trung s¶n xuÊt ho¹t ®éng m¹nh.S¶n xuÊt ngµy cµng tËp trung vµo c¸c xÝ nghiÖp lín-c«ng ty cæ phÇn. C«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cña së h÷u hçn hîp, tõ h×nh thøc vèn cña mét chñ sang h×nh thøc vèn cña nhiÒu chñ diÔn ra trªn ph¹m vi c«ng ty. Nã lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh x· héi ho¸ vÒ mÆt kinh tÕ x· héi (mÆt së h÷u) vµ còng lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung ho¸ s¶n xuÊt cña nÒn s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i.C.M¸c vµF.¡nggen ®· xem h×nh thøc së h÷u vèn cæ phÇn lµ “®iÓm qu¸ ®é”tõ t­ h÷u t­ s¶n sang së h÷u x· héi vÒ tµi s¶n trong khu«n khæ cña chñ nghÜa t­ b¶n. C«ng ty cæ phÇn lµ lo¹i h×nh tæ chøc hay c«ng ty mµ vèn cña nã do nhiÒu cæ ®«ng(thµnh viªn cña c«ng ty cæ phÇn) gãp l¹i th«ng qua viÖc mua cæ phiÕu do c«ng ty ph¸t hµnh.Theo luËt th­¬ng m¹i cña Anh th× cã hai lo¹i c«ng ty cæ phÇn: *C«ng ty c«ng céng(Publich company),lo¹i c«ng ty mµ cæ phiÕu cña nã ®­îc mua b¸n, trao ®æi trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n.Lo¹i c«ng ty nµy t­¬ng ®­¬ng víi c«ng ty v« danh ë Ph¸p(SocietÐ µ rÐpãnsabilitÐ). *C«ng ty riªng,t­¬ng ®­¬ng víi c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n cña Ph¸p. Tõ nhiÒu thËp kû qua,trªn thÕ giíi xuÊt hiÖn mét hiÖn t­îng míi,hiÖn t­îng t­ nh©n ho¸ doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc c¶ trong c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn lÉn mét sè n­íc x· héi chñ nghÜa khi chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ.Song song víi hiÖn t­îng” t­ nh©n ho¸ ‘,cã hiÖn t­îng “cæ phÇn ho¸”.ViÖc xuÊt hiÖn hai hiÖn t­îng trªn lµ cã sù nhËn thøc kh¸c nhau gi÷a t­ nh©n ho¸ vµ cæ phÇn ho¸.C¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa ®· ®ång nhÊt hai hiÖn t­îng trªn lµ mét,trong khi c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa kÓ c¶ ViÖt Nam cho r»ng kh«ng nªn ®ång nhÊt hai kh¸i niÖm ®ã. LÞch sö cho thÊy cã ba con ®­êng h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn ®ã lµ: H×nh thµnh theo con ®­êng truyÒn thèng.§iÒu ®ã cã nghÜa viÖc h×nh thµnh ®i tõ c«ng ty mét chñ sang c«ng ty nhiÒu chñ tõ thÊp ®Õn cao theo trËt tù tù nhiªn. 3
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. H×nh thµnh do liªn doanh liªn kÕt gi÷a nhµ n­íc víi kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n trong vµ ngoµi n­íc. Cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn. 1.2. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña viÖc h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn vµ vai trß cña nã ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi: NÒn kinh tÕ thÕ giíi,®Æc biÖt lµ kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh vµo nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû 19 vµ nh÷ng thËp niªn ®Çu tiªn cña thÕ kû 20.Cã thÓ nãi sau nh÷ng thµnh c«ng cña hai cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp,víi nh÷ng nhËn thøc míi vÒ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ,vÒ c¬ cÊu vµ c¸c lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp mµ gÇn nh­ toµn bé nÒn kinh tÒ ®· kh¾c phôc ®­îc nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ tõng ¶nh h­ëng mét c¸ch tiªu cùc ®Õn kinh tÕ thÕ giíi.Víi h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn,lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö kinh tÕ thÕ giíi ®· kh¾c phôc ®­îc nh÷ng tån t¹i tõng g©y biÕt bao khã kh¨n cho m×nh;®ã lµ t×nh tr¹ng c¸c c«ng ty thiÕu vèn ®Ó ®Çu t­ x©y dùng vµ s¶n xuÊt kinh doanh,nguån vèn cã ®­îc chñ yÕu tõ khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc do vËy lu«n tån t¹i sù bu«ng láng qu¶n lý trong doanh nghiÖp;kh«ng cã ®éng lùc trong chiÕn l­îc s¶n xuÊt,t­ liÖu bÞ ph©n t¸n;nh÷ng nguån lùc bÞ xÐ lÎ trong d©n... H×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn ra ®êi ®¸nh dÊu sù tiÕn ho¸ cña chÕ ®é tÝn dông tõ kinh doanh chñ yÕu dùa vµo vay mù¬n qua ng©n hµng hoÆc chung vèn sang huy ®éng vèn trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh trong ®ã chñ yÕu lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n.C¸c c«ng ty cæ phÇn lµ nguån cung cÊp s¶n phÈm cho sù phån vinh cña thÞ tr­êng chøng kho¸n.§æi l¹i,sù thÞnh v­îng cña thÞ tr­êng nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty cæ phÇn sinh s«i n¶y në.Cã thÓ nãi c«ng ty cæ phÇn ra ®êi mang nh÷ng ®Æc ®iÓm míi cho phÐp nã thÝch øng víi nh÷ng ®ßi hái cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i mµ nh÷ng h×nh th¸i kh¸c kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc.§ã lµ: C«ng ty cæ phÇn lµ mét tæ chøc kinh doanh cã t­ c¸ch ph¸p nh©n vµ c¸c cæ ®«ng chØ cã tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n trong ph¹m vi vèn gãp cña m×nh.§iÒu nµy cho phÐp c«ng ty cã t­ c¸ch ph¸p lý ®Çy ®ñ ®Ó huy ®éng nh÷ng l­îng vèn lín n»m r¶i r¸c thuéc nhiÒu c¸ nh©n trong x· héi. C¬ cÊu tæ chøc trong c«ng ty cæ phÇn ®· thùc hiÖn ®­îc viÖc t¸ch biÖt quyÒn së h÷u vµ quyÒn kinh doanh,t¹o nªn mét h×nh th¸i x· héi ho¸ së h÷u cña mét bªn lµ ®«ng ®¶o c«ng chóng mua cæ phÇn cßn bªn kia lµ ®éi ngò c¸c nhµ qu¶n trÞ kinh doanh chuyªn nghiÖp sö dông t­ b¶n x· héi cho nh÷ng c«ng cuéc kinh doanh quy m« lín. C¸c cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu cña c«ng ty cæ phÇn ®­îc chuyÓn nh­îng dÔ dµng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n,v× thÕ bÊt kÓ cæ phiÕu ®­îc chuyÓn chñ bao nhiªu lÇn cuéc sèng cña c¸c doanh nghiÖp vÉn tiÕp tôc mét c¸ch b×nh th­êng mµ kh«ng bÞ ¶nh h­ëng.§ång thêi nhê c¬ chÕ nµy nã ®· t¹o nªn sù di chuyÓn linh ho¹t c¸c luång vèn trong x· héi theo c¸c nhu cÇu vµ c¬ héi ®Çu t­ ®a d¹ng cña c¸c c«ng ty vµ c«ng chóng. 4
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Cã thÓ nãi nh÷ng ­u thÕ ®­îc mang l¹i tõ viÖc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn lµ v« cïng to lín nã ®· kh¾c phôc viÖc bu«ng láng qu¶n lý tµi s¶n cña c¸c doanh nghiÖp,xo¸ bá t×nh tr¹ng v« chñ trong c¸c c«ng ty.MÆc dï chñ tr­¬ng trao quyÒn tù qu¶n cho c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc ®· ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh nh­ng nã míi chØ ®Èy lïi ®­îc chÕ ®é bao cÊp cña nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp cßn vÒ mÆt nhËn thøc th× tµi s¶n cña doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn lµ tµi s¶n chung cho nªn t×nh tr¹ng v« tr¸ch nhiÖm,l·ng phÝ cña c«ng vÉn kh«ng ®­îc kh¾c phôc.Khi xuÊt hiÖn c«ng ty cæ phÇn th× mÆc nhiªn nh÷ng ®iÒu nµy sÏ kh«ng tån t¹i. H¬n n÷a,c«ng ty cæ phÇn huy ®éng ®­îc nguån vèn trong x· héi cung cÊp cho ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®Çu t­ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp.Mét mÆt võa gãp phÇn th¸o gì khã kh¨n cho ng©n s¸ch nhµ n­íc (kh«ng ph¶i chu cÊp cho doanh nghiÖp) mÆt kh¸c vèn vµ tµi s¶n doanh nghiÖp nhµ n­íc nhê qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ thu l¹i sÏ ®­îc ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt;t¨ng thªm tµi s¶n cè ®Þnh gãp phÇn to lín thóc ®Èy kinh tÕ t¨ng tr­ëng. Ngoµi ra,h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn xuÊt hiÖn sÏ thay ®æi cung c¸ch qu¶n lý trong mçi doanh nghiÖp,ë c«ng ty cæ phÇn quyÒn lîi cña nh÷ng ng­êi chñ míi cña doanh nghiÖp g¾n chÆt víi sù thµnh b¹i cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh v× thÕ hä rÊt ®oµn kÕt,g¾n bã vµ thèng nhÊt trong viÖc t×m kiÕm vµ ®­a ra ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng phï hîp nhÊt cña doanh ngiÖp nh»m cñng cè,t¨ng c­êng søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm do hä s¶n xuÊt ra,quan t©m ®Õn c«ng viÖc c«ng ty vµ lao ®éng víi tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao. 1.3. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. VÒ mÆt lý thuyÕt,chóng ta ®Òu nhËn thÊy r»ng h×nh th¸i doanh nghiÖp d­íi d¹ng c«ng ty cæ phÇn lµ s¶n phÈm cña mét qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ l©u dµi,g¾n liÒn víi nh÷ng nÊc thang ph¸t triÓn cña x· héi ho¸ së h÷u t­ nh©n trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. VÒ mÆt lÞch sö,cã thÓ thÊy r»ngqu¸ tr×nh tiÕn ho¸ vµ ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i doanh nghiÖp ®­îc ®¹c tr­ng bëi ba lo¹i h×nh chñ yÕu t­¬ng øng víi ba møc ®é ph¸t triÓncña x· héi ho¸ së h÷u t­ nh©n mÆc dï biÓu hiÖn cña chóng hÕt søc linh ho¹t vµ ®a d¹ng. H×nh th¸i kinh doanh mét chñ,mét h×nh th¸i bao gåm c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp trong ®ã ng­êi chñ së h÷u t­ nh©n ®éc lËp duy tr× vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh trªn c¬ së lao ®éng cña b¶n th©n hoÆc thuª m­ín ng­êi kh¸c víi vèn liÕng s½n cã vµ tÝnh to¸n cña anh ta trªn c¬ së nh÷ng ®ßi hái cña thÞ tr­êng.§©y lµ h×nh th¸i phæ biÕn thèng trÞ trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá vµ trong giai ®o¹n ®Çu cña chñ nghÜa t­ b¶n tù do c¹nh tranh.Ph­¬ng ph¸p kinh doanh nµy bao gåm hai c¸ch thøc:kinh doanh theo ph­¬ng thøc s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá vµ kinh doanh theo ph­¬ng thøc t­ b¶n chñ nghÜa.Gi÷a chóng tuy cã sù kh¸c nhau vÒ môc ®Ých vµ ®Æc ®iÓm kinh doanh nh­ng l¹i lµ sù kÕ tiÕp tÊt yÕu cña cïng mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn dùa trªn së h÷u t­ nh©n.NÕu nh­ qu¸ tr×nh x· héi ho¸ nhê hai t¸c nh©n chñ yÕu lµ trao ®æi vµ tÝn dông th× vÒ mÆt lÞch sö,chÝnh nhê sù trî gióp cña t­ b¶n th­¬ng nghiÖp vµ t­ b¶n cho vay nÆng l·i mµ h×nh th¸i kinh doanh mét chñ ®· cã sù 5
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. chuyÓn biÕn vÒ chÊt.Tõ ph­¬ng thøc kinh doanh xÐ lÎ ruéng ®Êt vµ ph©n t¸n t­ liÖu s¶n xuÊt trong tay nh÷ng ng­êi t­ h÷u nhá sang ph­¬ng thøc kinh doanh theo lèi t­ b¶n chñ nghÜa b»ng qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung ruéng ®Êt,t­ liÖu s¶n xuÊt trong tay mét sè Ýt ng­êi.Cïng víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng thÕ giíi,quy m« bu«n b¸n vµ s¶n xuÊt ®ßi hái ph¶i tËp trung t­ b¶n ngµy cµng lín.§Ó cã thÓ ®øng v÷ng trong c¹nh tranh vµ ®¸p øng ®­îc nh÷ng nhu cÇu cña thÞ tr­êng c¸c h×nh thøc kinh doanh chumg vèn lÇn l­ît ra ®êi vµ ph¸t triÓn. H×nh th¸i kinh doanh chung vèn xÐt vÒ mÆt lÞch sö lµ mét b­íc tiÕn ho¸ trong chÕ dông tÝn dông,chuyÓn tõ ph­¬ng thøc kinh doanh chñ yÕu dùa vµo vay m­în sang ph­¬ng thøc kinh doanh chñ yÕu dùa vµo vèn gãp.Nã ®­îc xem nh­ lµ h×nh th¸i trung gian ®Ó h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn sau nµy.Trong lÞch sö tõng tån t¹i hai m« h×nh kinh doanh thuéc h×nh th¸i nµy ®ã lµ: H×nh th¸i kinh doanh hîp t¸c x· cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá nh»m chèng l¹i sù tan r· vµ ph¸ s¶n cña hä tr­íc ph­¬ng thøc kinh doanh t­ b¶n chñ nghÜa. H×nh th¸i c«ng ty chung vèn cña c¸c nhµ t­ b¶n víi ba h×nh thøc phæ biÕn:C«ng ty d©n sù; c«ng ty hîp danh vµ c«ng ty hîp t­ ®¬n gi¶n. Tr¸ch nhiÖm v« h¹n vµ sù rµng buéc láng lÎo vÒ mÆt ph¸p lý lµ nh÷ng bÊt lîi lµm cho h×nh th¸i c«ng ty chung vèn chØ tån t¹i trong mét kho¶ng thêi gian ng¾n nh­êng chç cho c«ng ty cæ phÇn ra ®êi vµ ph¸t triÓn.Nh÷ng h¹n chÕ ®ã ®· lµm cho h×nh thøc nµy ngµy nay cã xu h­íng thu vÒ nh÷ng ngµnh kinh doanh nhá trong n«ng nghiÖp,dÞch vô b¸n lÎ,®¹i lý cho c¸c h·ng...vµ th­êng lµ c¸c nhãm cã tÝnh chÊt gia ®×nh.Qua ®ã,cã thÓ thÊy r»ng h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn b»ng nh÷ng ­u thÕ cña m×nh tÊt yÕu sÏ ra ®êi vµ thèng trÞ kinh tÕ thÕ giíi. Trong t¸c phÈm “ Tuyªn ng«n cña nhµ t­ b¶n”, hai t¸c gi¶ L.Ken®¬ vµ M.Atl¬ cho r»ng:ngµy nay c¸c c«ng ty cæ phÇn ®· tån t¹i mét c¸ch hÕt søc phæ biÕn ë Mü vµ c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn;m« h×nh c«ng ty cæ phÇn víi ­u ®iÓm lín nhÊt cña nã lµ mäi c«ng nh©n ®Òu cã cæ phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn ®Õn ®Ønh cao.H×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn chuyÓn tõ c¬ cÊu mét chñ lµ chÝnh sang giai ®o¹n ®a d¹ng ho¸ chñ së h÷u cæ phÇn víi nh÷ng c«ng ty cã hµng tr¨m ngh×n thËm chÝ h»ng triÖu cæ ®«ng bao gåm c¸c nhµ t­ b¶n lín,c«ng nh©n vµ viªn chøc.§i ®«i víi qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt,trªn thùc tÕ néi bé c«ng ty cæ phÇn còng diÔn ra hai qu¸ tr×nh:quyÒn së h÷u cæ phÇn ph©n t¸n cao ®é vµ gi¸ trÞ cæ phÇn tËp trung cao ®é.kÕt qu¶ cña hai qu¸ tr×nh ®ã lµ viÖc ®«ng ®¶o chñ së h÷u cæ phÇn gi¸ trÞ nhá,tøc lµ nh÷ng cæ ®«ng nhá vøt bá quyÒn tham gia quyÕt ®Þnh t¹i ®¹i héi cæ ®«ng.Hµng tr¨m ngh×n,hµng triÖu cæ ®«ng nhá chØ tham gia mua b¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ,hä kh«ng g¾n bã cè ®Þnh víi mét c«ng ty cæ phÇn nµc vµ qua ®ã nh÷ng nhµ t­ b¶n lín cã thÓ sö dông mét sè vèn t­¬ng ®èi nhá,chØ së h÷u mét l­îng cæ phÇn t­¬ng ®èi Ýt nh­ng cã thÓ chi phèi mét gi¸ trÞ cæ phÇn rÊt lín ®¬n cö:H·ng dÇu má lín nhÊt thÕ giíi etson do n¨m cæ ®«ng n¾m quyÒn chi phèi nh­ng n¨m cæ ®«ng nµy còng chØ chiÕm 4,8% cæ phÇn cña h·ng.Nh­ vËy,sè l­îng cæ ®«ng lín rÊt Ýt nh­ng 6
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ®· tËp trung trong tay m×nh quyÒn chi phèi hµng lo¹t c«ng ty cæ phÇn lo¹i lín.Râ rµng lµ t¹i c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn c¸c c«ng ty cæ phÇn lµ m« h×nh kinh doanh cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao mµ kh«ng lµm suy yÕu quan hÖ chiÕm h÷u t­ nh©n cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa.C«ng ty cæ phÇn ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho t­ b¶n ngµy cµng tËp trung,vai trß chi phèi vµ thèng trÞ cña nhµ t­ b¶n ngµy cµng t¨ng c­êng.§Õn ®©y ®Æt ra mét vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt lµ m« h×nh c«ng ty cæ phÇn cã phï hîp víi c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ cña c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa ®¨c biÖt lµ ë n­íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay hay kh«ng? 7
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ t×nh h×nh cæ phÇn ho¸ doanh ngiÖp nhµ n­íc ë ViÖt Nam hiÖn nay 1. Vai trß cña c¸c c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ thÞ t­êng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc: C«ng ty cæ phÇn h×nh thøc tæ chøc kinh doanh phæ biÕn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã vai trß to lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ , gãp phÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ thÞ th­êng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng,c«ng ty cæ phÇn t¹o ra c¸c c«ng cô ®Ó cã thÓ huy ®éng vèn víi quy m« lín vµ hiÖu qña cao.nhê ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu,c«ng ty cæ phÇn cã thÓ huy ®éng ®­îc nh÷ng nguån vèn nhá lÎ nhµn rçi n»m t¶n m¹n trong x· héi ®Ó ®Çu t­ vµo nh÷ng c«ng tr×nh ®ßi hái nh÷ng nguån vèn lín vµ dµi h¹n mµ tõng c¸ nh©n hoÆc tõng doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng tÝch luü ®­îc nh­ ®Çu t­ x©y dùng ®­êng s¾t,x©y dùng nh÷ng xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp sö dông c«ng nghÖ cao...trong nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay thiÕu vèn ®ang lµ trë ng¹i lín nhÊt cho sù ph¸t triÓn.Huy ®éng vèn trong d©n võa lµ gi¶i ph¸p cÊp b¸ch võa lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n trong chiÕn l­îc t¹o vèn cña tõng doanh nghiÖp. H×nh thøc huy ®éng vèn hiÖn nay ë n­íc ta cßn nghÌo nµn (víi hai h×nh thøc chñ yÕu lµ hÖ thèng quü tiÕt kiÖm vµ tÝn phiÕu kho b¹c nhµ n­íc),vµ so víi h×nh thøc huy ®éng vèn qua c«ng ty cæ phÇn th× nh÷ng h×nh thøc ®ã cßn mang nhiÒu nh­îc ®iÓm ®ãi víi c¶ ng­êi göi vµ ng­êi ®i vay: Thø nhÊt nÕu huy ®éng vèn qua hÖ thèng tiÕt kiÖm,tÝn dông th× l·i suÊt vµ chi phÝ cao g©y khã kh¨n cho ng­êi sö dông vèn v× ph¶i th«ng qua nhiÒu kh©u,chi phÝ nghiÖp vô vµ lîi tøc t¨ng lªn.Huy ®éng vèn qua c«ng ty sÏ gi¶m ®­îc mäi chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt do ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc sö dông vèn còng nh­ b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi cã vèn. Thø hai göi tiÒn vµo quü tiÕt kiÖm tuy cã ®­îc mét l·i suÊt æn ®Þnh,h¹n chÕ phÇn nµo rñi ro nh­ng ngõi cã vèn hoµn toµn mÊt kh¶ n¨ng chi phèi viÖc sö dômg vèn còng nh­ kh«ng ®­îc h­ëng nh÷ng may m¾n cña viÖc sö dông ®ång vèn ®ã.Sö dông vèn mua cæ phiÕu mÆc dï ph¶i chÞu sù rñi ro ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh nh­ng hä còng sÏ ®­îc h­ëng nh÷ng may m¾n mµ trong th­¬ng tr­êng lóc nµo còng cã.H¬n n÷a,mua cæ phÇn tuy ®­îc gi¶i phãng khái nhiÖm vô qu¶n lý vµ sö dông vèn nh­ng c¸c cæ ®«ng vÉn cã quyÒn lùc trong ®¹i héi cæ ®«ng,vµ mét khi ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng cho phÐp hä cã thÓ ®ùoc bÇu vµo c¬ quan l·nh ®¹o c«ng ty.ChÝnh v× nh÷ng lîi Ých Êy mµ viÖc mua cæ phÇn hÊp dÉn h¬n göi tiÒn tiÕt kiÖm.TÊt nhiªn còng cÇn ph¶i thÊy r»ng ®Ó nh÷ng ®iÒu ®ã trë thµnh hiÖn thùc cßn ph¶i phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸c liªn quan ®Õn viÖc lµm cho c«ng ty cæ phÇn cã mét vÞ trÝ xøng ®¸ng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. 8
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. C«ng ty cæ phÇn t¹o ra mét c¬ chÕ ph©n t¸n rñi ro nh»m h¹n chÕ nh÷ng tiªu cùc vÒ kinh tÕ x· héi khi mét doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng. Rñi ro trong kinh doanh lµ cã thÓ x¶y ra tuy kh«ng ph¶i lµ mét tÊt yÕu ®èi víi mäi doanh nghiÖp song còng lµ lÏ tù nhiªn trong th­¬ng tr­êng. Kh¾c phôc rñi ro b»ng sù thËn träng lµ ®iÒu cÇn thiÕt song kh«ng ph¶i lµ c¸ch duy nhÊt bëi v× møc ®é rñi ro l¹i th­êng tØ lÖ thuËn víi triÓn väng thu lîi nhuËn.V× vËy trong kinh doanh muèn thu lîi nhuËn cao ®«i khi ph¶i m¹o hiÓm.ChÊp nhËn rñi ro lµ mét phÈm chÊt cÇn cã cña mét nhµ kinh doanh nh­ng chÊp nhËn m¹o hiÓm kh«ng ph¶i lµ liÒu lÜnh theo kiÓu”®­îc ¨n c¶ ng· vÒ kh«ng”,chÊp nhËn m¹o hiÓm nh­ng vÉn cÇn cã c¬ chÕ h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc vµ sù thiÖt h¹i cña rñi ro cã thÓ dÉn ®Õn ph¸ s¶n.C«ng ty cæ phÇn lµ mét c¬ chÕ nh­ vËy. ChÕ ®é tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n (ph©n biÖt râ rµng tµi s¶n c«ng ty vµ tµi s¶n c¸ nh©n ng­êi cã vèn gãp,tr¸ch nhiÖm tµi chÝnh giíi h¹n trong ph¹m vi tµi s¶n còng nh­ phÇn gãp vèn cña mçi ng­êi) ®· h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng thiÖt h¹i cña sù rñi ro,thua lç.Trong kinh doanh tr­êng hîp tåi tÖ nhÊt lµ ph¸ s¶n nh­ng víi nh÷ng h×nh thøc kinh doanh kh¸c nhau t¸c h¹i cña ph¸ s¶n còng kh«ng gièng nhau.§èi víi doanh nghiÖp t­ nh©n, chñ doanh nghiÖp ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm v« h¹n do ®ã trong tr­êng hîp ph¸ s¶n ph¶i sö dông toµn bé tµi s¶n thuéc së h÷u cña m×nh ®Ó thanh to¸n nî nÇn. §èi víi c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n tuy chØ giíi h¹n trong tµi s¶n cña c«ng ty vµ sè vèn gãp cña mäi ng­êi nh­ng do chØ ®­îc sö dông nguån vèn gãp cña c¸c thµnh viªn mµ kh«ng ®­îc ph¸t hµnh bÊt kú mét lo¹i tÝn phiÕu nµo nªn khi bÞ ph¸ s¶n mäi thµnh viªn th­êng ph¶i chÞu nh÷ng thiÖt hai nÆng nÒ.C«ng ty cæ phÇn ®­îc ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu mét c¸ch réng r·i,do ®ã sù thiÖt h¹i cña mçi ng­êi kh«ng lín l¾m (tÊt nhiªn kh«ng lo¹i trõ nh÷ng ng­êi mua cæ phÇn víi sè l­îng lín).Nhê c¬ chÕ nµy mµ khi ph¸ s¶n hËu qu¶ tiªu cùc vÒ mÆt kinh tÕ x· héi ®­îc h¹n chÕ ë møc thÊp nhÊt §èi víi c«ng ty cæ phÇn , ng­êi mua cæ phÇn kh«ng ®­îc quyÒn rót vèn chØ cã quyÒn së h÷u c¸c cæ phiÕu vµ ®­îc phÐp mua b¸n chuyÓn nh­îng. Nh­ vËylîi Ých cña c¸c cæ ®«ng g¾n chÆt víi ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn.Tuy nhiªn do c¸c c«ng ty cã thÓ ®­îc chuyÓn nh­îng vµ mua b¸n nªn c¸c cæ ®«ng khi cÇn vÉn cã thÓ thu håi vèn víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau vµ chuyÖn m¹o hiÓm rñi ro còng nh­ sù may m¾n sÏ ®­îc chuyÓn cho cæ ®«ng míi. Do ®ã c«ng ty sÏ kh«ng bÞ rót vèn mµ vÉn gi÷ ®­îc tÝch luü liªn tôc trong qóa tr×nh kinh doanh. Trong h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, ng­êi ®Çu t­ lín cã thÓ mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu ë nhiÒu c«ng ty kh¸c nhau,nhiÒu ngµnh kh¸c nhau do ®ã sù rñi ro vµ m¹o hiÓm cña ®Çu t­ ®­îc ph©n t¸n vµo nhiÒu ngµnh,nhiÒu lÜnh vùc,lµm gi¶m bít tæn thÊt cho ng­êi ®Çu t­ h¬n lµ tËp trung vµo mét c«ng ty khi c«ng ty ®ã bÞ ph¸ s¶n.Thùc ra rñi ro,sù m¹o hiÓm vµ lîi Ých x· héi lµ hai ®¹i l­îng cã quan hÖ víi nhau:møc ®é rñi ro,m¹o hiÓm Ýt th× th«ng th­êng lîi Ých cña ng­êi 9
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ®Çu t­ còng thÊp.ChÝnh c¬ chÕ ph©n bè rñi ro nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ng­êi cã vèn m¹nh d¹n ®Çu t­,lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ cã xu h­íng æn ®Þnh h¬n . ViÖc ra ®êi c¸c c«ng ty víi viÖc ph¸t hµnh c¸c lo¹i chøng kho¸n cïng víi viÖc chuyÓn nh­îng,mua b¸n chøng kho¸n ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi cña thÞ tr­êng chøng kho¸n-tr¸i tim cña thÞ tr­êng vèn. ý nghÜa c¨n b¶n cña viÖc ra ®êi thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ ë chç:®ã lµ n¬i c¸c nhµ kinh doanh cã thÓ t×m kiÕm ®­îc c¸c nguån tµi trî cho ho¹t ®éng ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh;lµ n¬i khai th«ng c¸c nguån tiÕt kiÖm cña nh÷ng ng­êi tÝch luü ®Õn c¸c nhµ ®Çu t­;lµ c¬ chÕ ph©n bæ c¸c nguån vèn ®Çu t­ phï hîp víi yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ lµ c¬ së quan träng ®Ó nhµ n­íc th«ng qua ®ã sö dông c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ can thiÖp vµo ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ nh»m ®¹t nh÷ng môc tiªu lùa chän.ThiÕu thÞ tr­êng chøng kho¸n sÏ kh«ng cã mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn.Song sù ra ®êi cña thÞ tr­êng chøng kho¸n kh«ng phô thuéc vµo ý muèn chñ quan mµ lµ kÕt qu¶ cña sù ph¸t triÓn chung vÒ kinh tÕ x· héi ,trong ®ã sù ra ®êi,ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng mét c¸ch hoµn h¶o cña c¸c c«ng ty cæ phÇn gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh. C«ng ty cæ phÇn b¶o ®¶m sù tham gia ®«ng ®¶o cña c«ng chóng,l¹i cã c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý chÆt chÏ,ph©n ®Þnh râ rµng gi÷a quyÒn së h÷u vµ quyÒn kinh doanh nªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng tham gia qu¶n lý c«ng ty mét c¸ch thùc sù,sö dông ®­îc nh÷ng gi¸m ®èc tµi n¨ng (gi¸m ®èc thùc sù lµ mét nghÒ chø kh«ng ph¶i lµ mét quan chøc) ®¶m b¶o ®­îc quyÒn lîi,lîi Ých vµ tr¸ch nhiÖm cña chñ së h÷u,®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng x· héi,thùc hiÖn nguyªn t¾c “ai giái nghÒ g× lµm nghÒ ®ã”. Víi c«ng ty cæ phÇn,nh÷ng ng­êi kh«ng th¹o kinh doanh cã thÓ yªn t©m lµm viÖc chuyªn m«n cña m×nh v× ®ång vèn cña hä dï Ýt dï nhiÒu vÉn cã kh¶ n¨ng sinh lêi do ®· ®­îc c¸c nhµ kinh doanh chuyªn nghiÖp sö dông.Nh­ vËy c«ng ty cæ phÇn ®· lo¹i trõ ®­îc t×nh tr¹ng bÊt hîp lý hiÖn nay lµ trong khi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh cã kh¶ n¨ng sö dông vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ cao,®em l¹i lîi Ých cho c¶ ng­êi cã vèn,ng­êi sö dông vèn vµ x· héi l¹i kh«ng ®ñ vèn ®Ó ho¹t ®éng,th× c¸c tÇng líp nh©n d©n lµm viÖc ë c¸c lÜnh vùc kh¸c,mçi ng­êi cã chót Ýt vèn l¹i ph¶i loay hoay ®¸nh vËt víi thÞ tr­êng ®Ó kiÕm tõng ®ång lîi nhuËn Ýt ái,c«ng viÖc chuyªn m«n cña m×nh vèn lµ nghÒ chÝnh,cã nhiÒu n¨ng lùc l¹i kh«ng ®­îc ®Çu t­ thÝch ®¸ng vÒ t©m søc.Ch¾c ch¾n r»ng,cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng,sù ra ®êi cña c¸c c«ng ty cæ phÇn sÏ dÇn dÇn lo¹i bá t×nh tr¹ng “c¶ n­íc ®i bu«n”, “nhµ nhµ ®æ ra mÆt ®­êng”,c¬ quan,c«ng së ®ôc t­êng,ph¸ rµo lËp ki-èt ®Ó bu«n b¸n lÆt vÆt.T×nh tr¹ng ®ã kh«ng nh÷ng g©y nªn lén xén trong nÒn kinh tÕ,mµ cßn lµm cho mét nguån vèn lín bÞ sö dông l·ng phÝ vµ tÖ h¹i h¬n lµ lµm rèi lo¹n hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng x· héi v× mäi ng­êi kh«ng ®­îc ®Æt ë vÞ trÝ thÝch hîp cña m×nh ®Ó cã thÓ ph¸t huy hÕt tµi n¨ng s¸ng t¹o vèn cã.Cã thÓ nãi víi nh÷ng ­u thÕ ®­îc mang l¹i tõ viÖc ra ®êi vµ ph¸t triÓn h×nh th¸i c«ng ty cæ 10
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. phÇn th× viÖc më réng vµ ph¸t triÓn m« h×nh c«ng ty cæ phÇn ë n­íc ta lµ mét sù tÊt yÕu vµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó nh©n réng m« h×nh nµy lµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc. 2 Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc,néi dung vµ ý nghÜa thùc tiÔn. 2.1 Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc,thùc chÊt vµ nh÷ng môc tiªu cÇn v­¬n tíi. Trong c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ë n­íc ta,®æi míi khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc cã mét ý nghÜa quyÕt ®Þnh.Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m tæ chøc l¹i vµ ®æi míi doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc mµ nhµ n­íc kh«ng cÇn ®Çu t­ 100% vèn.Thùc hiÖn chñ tr­¬ng ®ã ngµy 8/6/1992 chñ tÞch héi ®ång bé tr­ëng nay lµ thñ t­íng chÝnh phñ ®· ra quyÕt ®Þnh 202/H§BT “vÒ viÖc tiÕp tôc lµm thÝ ®iÓm chuyÓn mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn”.Tuy nhiªn,t×nh h×nh triÓn khai rÊt chËm,c¸n bé c«ng nh©n c¸c doanh nghiÖp ch­a thùc sù h­ëng øng.Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµ do nhËn thøc vÒ b¶n chÊt,môc tiªu vµ ph­¬ng ph¸p cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc cßn kh¸c nhau nªn sinh ra ph©n v©n,chÇn chõ,do dù.VËy thùc chÊt cña viÖc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc nh­ thÕ nµo? VÒ vÊn ®Ò nµy,hiÖn nay cã hai lo¹i ý kiÕn kh¸c nhau.ý kiÕn thø nhÊt cho r»ng thùc chÊt cæ phÇn ho¸ lµ t­ nh©n ho¸,lo¹i thø hai th× cho ®ã lµ qu¸ tr×nh x· héi ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc. VÒ lo¹i ý kiÕn thø nhÊt:nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi ®· tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc xuÊt ph¸t tõ ®­êng lèi kinh tÕ vµ ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi cña mçi n­íc trong tõng thêi kú kh¸c nhau nh­ng nguyªn nh©n th­êng lµ: Do thay ®æi chÕ ®é chÝnh trÞ x· héi (nh­ c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa §«ng ©u vµ Liªn X« cò) dÉn ®Õn sù thay ®æi chÕ ®é së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt-tõ c«ng h÷u chuyÓn sang t­ h÷u-v× thÕ thùc chÊt viÖc cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ mét bé phËn cña chñ ch­¬ng t­ nh©n ho¸ nÒn kinh tÕ Do khñng ho¶ng,l¹m ph¸t,ng©n s¸ch th©m hôt ph¶i cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp ®Ó thu håi vèn cho nhµ n­íc,gi¶m phÇn nµo g¸nh nÆng cho nÒn kinh tÕ. Do khã qu¶n lÝ bëi doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ së h÷u c«ng céng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh thÊp. §Ó thu hót vèn ®Çu t­,tranh thñ c«ng nghÖ vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lÝ tiªn tiÕn tõ c¸c nguån trong vµ ngoµi n­íc nh»m x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸,t¨ng søc c¹nh tranh vµ më réng thÞ tr­êng. ChÝnh v× thùc tiÔn ®ã mµ c¸c häc gi¶ n­íc ngoµi khi xem xÐt vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Òu ®Æt nã trong mét qu¸ tr×nh réng lín h¬n- qu¸ tr×nh t­ nh©n ho¸.Cã hai c¸ch hiÓu t­ nh©n ho¸ theo nghÜa réng vµ t­ nh©n 11
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ho¸ theo nghÜa hÑp.Liªn hîp quèc cã ®­a ra ®Þnh nghÜa vÒ t­ nh©n ho¸ : “t­ nh©n ho¸ lµ sù biÕn ®æi t­¬ng quan gi÷a nhµ n­íc vµ thÞ tr­êng”. Theo c¸ch hiÓu nµy th× toµn bé nh÷ng chÝnh s¸ch,luËt lÖ,thÓ chÕ nh»m khuyÕn khÝch më réng vµ ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t­ nh©n hay c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh,gi¶m bít sù can thiÖp cña nhµ n­íc vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ c¬ së vµ dµnh cho thÞ tr­êng mét vai trß ®iÒu tiÕt ®¸ng kÓ.Cßn t­ nh©n ho¸ theo nghÜa hÑp dïng ®Ó chØ qu¸ tr×nh gi¶m bít quyÒn së hòu cña nhµ n­íc hoÆc sù kiÓm so¸t cña ChÝnh Phñ ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp.ViÖc ®ã cã thÓ th«ng qua nhiÒu biÖn ph¸p vµ ph­¬ng thøc kh¸c nhau nh­ng chñ yÕu vÉn lµ cæ phÇn ho¸. ë n­íc ta chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ mét sè doanh ngiÖp nhµ n­íc l¹i xuÊt ph¸t tõ ®­êng lèi kinh tÕ vµ ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi n­íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay:”X©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn,vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa”.Chóng ta ®ang bè trÝ l¹i c¬ cÊu kinh tÕ vµ chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lÝ cho phï hîp víi ®­êng lèi Êy,®©y lµ sù chuyÓn h­íng chiÕn l­îc kinh tÕ x· héi cña n­íc ta vµ ®ã còng lµ ®Æc ®iÓm lín nhÊt chi phèi,quyÕt ®Þnh néi dung vµ ph­¬ng thøc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc.V× vËy cÇn nhËn thøc r»ng:thùc chÊt cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ë n­íc ta (kh¸c h¼n víi cæ phÇn ho¸ mµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®· tiÕn hµnh) lµ nh»m c¬ cÊu l¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc cho hîp lÝ vµ hiÖu qu¶ cßn viÖc chuyÓn ®æi së h÷u cña nhµ n­íc thµnh së h÷u cña c¸c cæ ®«ng trong c¸c c«ng ty cæ phÇn chØ lµ mét trong nh÷ng ph­¬ng tiÖn ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých Êy. §iÒu quan träng lµ do ch­a ph©n biÖt râ rµng gi÷a môc ®Ých cña cæ phÇn ho¸ vµ ph­¬ng tiÖn ®Ó ®¹t môc ®Ých Êy nªn nhiÒu ng­êi vÉn cån ph©n v©n v× cho r»ng chuyÓn doanh nghiÖp nhf n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn lµ thu hÑp chÕ ®é c«ng h÷u,thu hÑp quèc doanh,lµm suy yÕu chñ nghÜa x· héi.§Ó thùc hiÖn chñ tr­¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn,chóng ta t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn khuyÕn khÝch t­ nh©n mua cæ phiÕu nh­ng ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa coi kinh tÕ t­ nh©n lµ môc ®Ých cña c«ng nghiÖp ho¸. VÒ lo¹i ý kiÕn thø hai:Chóng ta vÉn hiÓu x· héi ho¸ t­ liÖu s¶n xuÊt thùc chÊt lµ c«ng h÷u ho¸ t­ liÖu s¶n xuÊt d­íi hai h×nh thøc së h÷u t­ nh©n vµ së h÷u tËp thÓ cßn cæ phÇn ho¸ (nh­ ®· nãi ë trªn) lµ viÖc chuyÓn tõ mét chñ së h÷u sang nhiÒu chñ cïng së h÷u nh­ng kh«ng ph¶i lµ x· héi ho¸ t­ liÖu s¶n xuÊt bëi v×: Trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc (së h÷u toµn d©n) vµ c¸c hîp t¸c x·(së h÷u tËp thÓ),kÕt qu¶ thu ®­îc sau qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh(sau khi ®· trõ ®i phÇn chi phÝ,thuÕ vµ tÝch luü) ®­îc ph©n phèi theo lao ®éng. Cßn c¸c c«ng ty cæ phÇn (®ã lµ së h÷u hçn hîp) mçi ng­êi chñ dùa vµo cæ phÇn nhiÒu Ýt cña m×nh ®Ó ¨n chia h­ëng lîi vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc nh÷ng rñi ro (do ho¹t ®éng cña c«ng ty ®­a l¹i) trong ph¹m vi cæ phÇn mµ hä ®ãng gãp,ë ®©y tån t¹i chÕ ®é ph­¬ng ph¸p lîi nhuËn theo l­îng vèn gãp. 12
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Trong c«ng ty cæ phÇn,h×nh thµnh së h÷u hçn hîp nghÜa lµ ®ång sì h÷u chø kh«ng xuÊt hiÖn kh¸i niÖm së h÷u tËp thÓ,cßn ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc chØ cã nhµ n­íc lµ chñ së h÷u duy nhÊt (h×nh thøc x· héi ho¸ cao nhÊt) nh­ng khi thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ th× thùc chÊt lµ nhµ n­íc nh­êng l¹i toµn bé hoÆc mét phÇn quyÒn sì h÷u cña m×nh cho nhiÒu ng­êi bá vèn cïng sì h÷u.Tõ sù ph©n tÝch trªn cã thÓ cho r»ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ x· héi ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íclµ hai ph¹m trï kh«ng thÓ ®ång nhÊt. Theo “®Ò ¸n chuyÓn mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn” ban hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh 202-CT nãi trªn th× cæ phÇn ho¸ ph¶i ®¹t ba môc tiªu: ChuyÓn mét phÇn së h÷u sang së h÷u hçn hîp-thùc chÊt lµ chuyÓn h×nh th¸i kinh doanh mét chñ víi së h÷u nhµ n­íc toµn phÇn trong doanh nghiÖp thµnh h×nh th¸i kinh doanh c«ng ty cæ phÇn ho¸:nhµ n­íc,t­ nh©n hoÆc c«ng ty cæ phÇn t­ nh©n. Môc tiªu nµy xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu,®ßi hái cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¶i tån t¹i c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau.Nã còng xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña mét nÒn kinh tÕ qu¸ ®é kh«ng quèc doanh ho¸ trµn lan mµ chØ duy tr× c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc (100% vèn) trªn c¸c lÜnh vùc then chèt cña nÒn kinh tÕ.Khi chuyÓn c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc sang c«ng ty cæ phÇn vµ xo¸ bá cÊp chñ qu¶n d­íi mäi h×nh thøc,viÖc x¸c lËp quyÒn tù chñ kinh doanh,t¸ch quyÒn qu¶n lÝ nhµ n­íc vµ quyÒn qu¶n lÝ kinh doanh lµ ®­¬ng nhiªn thùc hiÖn ®­îc.Vµ còng chÝnh ®iÒu nµy mang l¹i mét kh¶ n¨ng míi cho viÖc x¸c lËp bé m¸y qu¶n lÝ vµ bæ nhiÖm ng­êi vµo c¸c chøc vô qu¶n lÝ kinh doanh.Nhê vËy mµ n©ng cao hiÖu qña s¶n suÊt kinh doanh cña c«ng ty. Môc tiªu thø hai lµ huy ®éng c¸c nguån vèn trong vµ ngoµi n­íc ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng c¶i tiÕn c«ng nghÖ phôc vô cho quyÕt t©m n©ng cao uy tÝn vµ søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng. Sù thay ®æi c¬ cÊu së h÷u trong cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ®ång nghÜa víi viÖc thu hót c¸c nguån vèn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong x· héi vµo doanh nghiÖp.§©y lµ môc tiªu cÇn thiÕt tuy nhiªn viÖc thùc hiÖn ë n­íc ta cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ c¶n trá bëi v× trªn thùc tÕ c¸c nhµ ®Çu t­ chØ bá vèn cæ phÇn cho sù lùa chän cña hä ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng hiÖu qu¶.Do vËy ®Ó thu hót vèn chóng ta ph¶i lùa chän mét c¸ch kü l­ìng c¸c doanh nghiÖp vµ x¸c ®Þnh tõng b­íc ®i cô thÓ trong giai ®o¹n lµm thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸. Môc tiªu thø ba:t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng thùc sù lµm chñ doanh nghiÖp.ViÖc chuyÓn mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn ®· t¸ch biÖt râ rµng quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông t­ liÖu s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp,quyÒn së h÷u vµ quyÒn kinh doanh,hµnh vi cña chÝnh quyÒn vµ hµnh vi cña doanh nghiÖp ®­îc hîp lý ho¸ mét c¸ch râ nÐt.Sù can thiÖp cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp sÏ gi¶m ®Õn møc thÊp nhÊt.Th«ng qua viÖc mua cæ phÇn, 13
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ng­êi lao ®éng míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn trªn nguyªn t¾c quyÒn lµm chñ ®Ých thùc cña m×nh.Víi t­ c¸ch lµ cæ ®«ng hä tham gia cïng c¸c cæ ®«ng kh¸c quyÕt ®Þnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn c«ng ty,tham gia qu¶n lý,ph©n chia lîi nhuËn,s¸t nhËp,gi¶i thÓ c«ng ty,lùa chän héi ®ång qu¶n trÞ... 2.2 Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc,gi¶i ph¸p chiÕn l­îc ®Ó ®æi míi khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc.Con ®­êng liªn kÕt,héi nhËp vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. Doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· cã mét thêi vµng son,v× lµ h×nh thøc cao nhÊt cña së h÷u c«ng céng,c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nh­ hîp t¸c x· cÊp cao,cÊp thÊp,tËp ®oµn s¶n xuÊt,donh nghiÖp t­ nh©n,c¸ thÓ ®Òu ®­îc coi lµ h×nh thøc së h÷u t¹m thêi trong thêi kú qu¸ ®é vµ sÏ chuyÓn dÇn lªn doanh nghiÖp nhµ n­íc.Thêi cùc thÞnh cña doanh nghiÖp nhµ n­íc ViÖt Nam cã kho¶ng 12000 doanh nghiÖp nh­ng ë thêi ®iÓm nµy chØ cßn kho¶ng 40005000 doanh nghiÖp vµ kh¶ n¨ng sÏ cßn gi¶m n÷a.MÆc dï vËy doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn lµ thµnh phÇn chñ yÕu cña kinh tÕ quèc gia,sè doanh nghiÖp t­ nh©n tuy nhiÒu nh­ng vèn chØ b»ng 10% doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ hÇu hÕt ®Òu ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô;chØ cã doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp;sè doanh nghiÖp t­ nh©n s¶n xuÊt c«ng nghiÖp rÊt Ýt vµ quy m« nhá.Tõ ®ã cã thÓ thÊy r»ng doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn lµ x­¬ng sèng cña nÒn kinh tÕ n­íc ta.BÊt cø mét chÝnh s¸ch cæ phÇn ho¸ nµo còng ph¶i xuÊt ph¸t tõ viÖc t¨ng c­êng ho¹t ®éng doanh nghiÖp nhµ n­íc,nÕu kh«ng cßn doanh nghiÖp nhµ n­íc kinh tÕ ViÖt Nam sÏ cã kh¶ n¨ng sa sót nh­ Liªn X« vµ c¸c n­íc XHCN §«ng ¢u nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90 (c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc t­ nh©n ho¸ vµ b·i bá hµng lo¹t ®­a ®Õn sù tª liÖt kinh tÕ cña c¸c n­íc nµy mµ ®Õn h«m nay còng ch­a g­îng dËy næi.Tr¸i l¹i,Trung Quèc vµ ViÖt Nam vÉn gi÷ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc th× kÕt qu¶ t¨ng tr­ëng kinh tÕ th­êng ë trong kho¶ng 5 ®Õn 9% mçi n¨m,®øng hµng ®Çu c¸c n­íc cã nhÞp ®é t¨ng tr­ëng cao trªn thÕ giíi. Doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ c«ng cô chÝnh ph¸t triÓn nhanh kinh tÕ,thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi chñ nghÜa vµ chèng ®×nh ®èn kinh tÕ, cæ phÇn ho¸ ph¶i nh»m vµo viÖc t¨ng c­êng hiÖu n¨ng kinh tÕ cña doanh nghiÖp nhµ n­íc.Së dÜ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn,doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ “n¾m ®Êm ph¸t triÓn,c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu ®Ó nhµ n­íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nhanh,chÝnh s¸ch kÕ ho¹ch ho¸;chÝnh s¸ch chèng ®×nh ®èn kinh tÕ lµ v× chØ cã c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc míi cã c¸c ®iÒu kiÖn: Doanh nghiÖp nhµ n­íc rÊt dÔ thµnh lËp,chØ cÇn mét quyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp nhµ n­íc,cö héi ®ång qu¶n trÞ vµ cÊp vèn ng©n s¸ch lµ doanh nghiÖp ®· ®ñ ®iÒu kiÖn vµ ph­¬ng tiÖn ho¹t ®éng.Vèn ho¹t ®éng cã thÓ lªn tíi hµng chôc,hµng tr¨m tû ®ång.Ban qu¶n lý doanh nghiÖp,tuyÓn trong c¸c c¸n bé nhµ n­íc nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng nhÊt. Vèn cã thÓ t¨ng rÊt nhanh vµ dÔ qua viÖc vay tiÒn ng©n hµng víi l·i suÊt ­u tiªn hoÆc nhê c¸c tæ chøc tµi chÝnh tiÒn tÖ quèc tÕ ;c¸c chÝnh phñ b¹n tµi trî.Cã thÓ nãi søc m¹nh vÒ tµi chÝnh,kü thuËt cña doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ v« cïng to lín.NÕu kh«ng cã 14
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. doanh nghiÖp nhµ n­íc th× ch¾c ch¾n kh«ng cã thuû ®iÖn Hoµ B×nh,TrÞ An;®­êng s¾t Nam B¾c;®­êng d©y 500kv B¾c Nam;hµng kh«ng ViÖt Nam...vµ kh«ng cã c¶ h¬n 200000 hecta cao su ®ang thu ho¹ch hiÖn nay. Doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ c«ng cô kÕ ho¹ch ho¸,chèng ®×nh ®èn kinh tÕ cña nhµ n­íc.MÊy n¨m gÇn ®©y,nhµ n­íc ®· lµm ®­îc mét sè c«ng viÖc rÊt thµnh c«ng,vÝ dô:®µo kªnh tho¸t lò ra vÞnh Th¸i Lan,b¶o ®¶m møc sèng cña nh©n d©n b»ng c¸ch ®Æt ra møc gi¸ sµn ®èi víi mét sè mÆt hµng n«ng phÈm nh­ lóa g¹o,b«ng v¶i...lËp trªn 40 nhµ m¸y ®­êng...Lµm thÕ nµo ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu trªn?TÊt nhiªn lµ ph¶i th«ng qua ng©n hµng nhµ n­íc;c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ ng©n s¸ch nhµ n­íc cÊp vèn cho mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó thùc hiÖn.Nh­ng ng©n s¸ch nhµ n­íc kh«ng thÓ bao qu¸t toµn bé nÒn kinh tÕ trong cïng mét thêi ®iÓm trong khi vÉn tån t¹i nh÷ng luång vèn to lín trong d©n kh«ng ®­îc sö dông. Nçi lo cña §¶ng vµ nhµ n­íc lµ doanh nghiÖp nhµ n­íc ho¹t ®éng rÊt kÐm hiÖu qu¶ vÒ mÆt tµi chÝnh.Theo c¸c sè liÖu thèng kª ®­îc c«ng bè th× chØ cã kho¶ng 20% doanh nghiÖp nhµ n­íc ho¹t ®éng cã l·i;trªn 30% thua lç vµ phÇn cßn l¹i kh«ng lîi nhuËn.Trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi cã kho¶ng 970 doanh nghiÖp nhµ n­íc,riªng Hµ Néi qu¶n lý 399 doanh nghiÖp chØ 8 ®Õn 10 doanh nghiÖp lµm ¨n cã l·i,nép ng©n s¸ch cao cßn l¹i ho¹t ®éng cÇm chõng do thiÕu vèn,kh«ng cã thÞ tr­êng tiªu thô hoÆc r¬i vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n.Doanh nghiÖp nhµ n­íc trë thµnh g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch quèc gia.ChØ nh×n trªn mét ®Þa bµn còng ®· thÊy viÖc tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ trªn c¬ së s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ ®iÒu ph¶i lµm 3.Thµnh c«ng vµ nhòng tån t¹i cña c¸c c«ng ty cæ phÇn ë ViÖt Nam trong thêi gian qua. 3.1.Nh÷ng thµnh tùu: Trong thêi gian qua viªc xuÊt hiÖn cña h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn ®· t¹o ra sù thay ®æi c¨n b¶n vÒ ph­¬ng thøc qu¶n lÝ,n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xu©t kinh doanh trong tõng doanh nghiÖp còng nh­ toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.H¬n thÕ n÷a m« h×nh nµy cßn thu hót ®­îc nguån vèn kinh doanh cña c¸c tæ chøc,c¸ nh©n trong vµ ngoµi nuíc ®Ó ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp.T¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao vai trß lµm chñ thùc sù cña ng­êi cã cæ phÇn,thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c«ng ty. Ngoµi ra,mét vÊn ®Ò ®­îc coi lµ hãc bóa nhÊt trong viÖc c¬ cÊu l¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc-vÊn ®Ò thÊt nghiÖp-còng ®· ®­îc gi¶i quyÕt mét c¸ch tho¶ ®¸ng.C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc kh«ng nh÷ng kh«ng sa th¶i c«ng nh©n khi cæ phÇn ho¸ ng­îc l¹i,trªn thùc tÕ cßn tuyÓn thªm nhiÒu lao ®éng míi v× hiÖu qu¶ kinh tÕ t¨ng lªn,thÞ tr­êng më réng... VÒ phÝa nhµ n­íc,c¸i lîi võa mang tÝnh chiÕn l­îc l¹i võa cô thÓ: ng©n s¸ch nhµ n­íc bít ®­îc c¸c kho¶n chi bao cÊp,sè thu ng©n s¸ch nhµ n­íc t¨ng do doanh nghiÖp lµm ¨n hiÖu qu¶ h¬n.MÆt kh¸c,th«ng qua c¬ chÕ ho¹t ®éng 15
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. cña m« h×nh c«ng ty cæ phÇn,nhµ n­íc t¹o ra ®­îc mét c¸ch qu¶n lý míi cã tÝnh tËp thÓ vµ hiÖu qu¶ cao.Th«ng qua héi ®ång qu¶n trÞ,tõ nay ng­êi lao ®éng còng ®­îc tham gia vµo qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ ph©n phèi kÕt qu¶ kinh doanh cu¶ doanh nghiÖp. Theo c¸c sè liÖu thèng kª ®­îc c«ng bè,®Õn hÕt th¸ng 10/1999 ®· cæ phÇn ho¸ ®­îc 240 doanh nghiÖp.Trong sè 50 doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ trªn mét n¨m,c¸c chØ tiªu kinh tÕ biÕn chuyÓn nh­ sau: *Doanh thu t¨ng gÊp 2 lÇn so víi tr­íc khi ®­îc cæ phÇn ho¸ nh­ c«ng ty cæ phÇn b«ng B¹ch TuyÕt,c«ng ty c¬ ®iÖn l¹nh,thøc ¨n gia sóc... *Nép ng©n s¸ch t¨ng b×nh qu©n tõ 2 ®Õn 2,5 lÇn. *Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng t¨ng b×nh qu©n 50%.Cã nh÷ng c«ng ty cæ phÇn t¨ng rÊt lín nh­ c«ng ty Ong mËt tõ 0,5 triÖu lªn 1,2 triÖu trªn mét ng­êi trªn mét th¸ng. *Lao déng sö dông t¨ng thªm 30%,kh«ng cã doanh nghiÖp nµo ph¶i ®­a ng­êi lao ®éng ra ngoµi doanh nghiÖp (trõ nh÷ng ng­êi tù ý muèn chÊm døt hîp ®ång lao ®éng). *Lîi nhuËn t¨ng tõ 2 ®Õn 3 lÇn ë tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸ trong thêi gian trªn mét n¨m ho¹t ®éng. *Tèc ®é t¨ng vèn,bao gåm c¶ phÇn vèn tù tÝch luü tõ lîi nhuËn vµ thu hót thªm tõ bªn ngoµi: 2 lÇn,cã nh÷ng c«ng ty t¨ng ®Õn 5 lÇn nh­ c«ng ty cæ phÇn chÕ biÕn xuÊt khÈu Long An. *Møc cæ tøc tÝnh trªn vèn ®¹t b×nh qu©n tõ 1 ®Õn 2% th¸ng (cao h¬n l·i suÊt ký th¸c tiÕt kiÖm ng©n hµng). 3.2.H¹n chÕ: C«ng ty cæ phÇn tuy cã vai trß to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nh­ng kh«ng cã nghÜa lµ nã kh«ng cã nh÷ng h¹n chÕ, ch¼ng h¹n:C«ng ty cæ phÇn víi chÕ ®é tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ®· ®em l¹i nh÷ng thuËn lîi cho c«ng ty,nh­ng l¹i chuyÓn bít rñi ro vÒ phÝa c¸c chñ nî.C«ng ty cæ phÇn gåm ®«ng ®¶o c¸c cæ ®«ng tham gia,nh­ng trong ®ã ®a sè c¸c cæ ®«ng l¹i kh«ng biÕt nhau vµ nhiÒu ng­êi trong hä kh«ng am hiÓu kinh doanh;sù tham gia gãp vèn vµo c«ng ty cã sù kh¸c nhau,do ®ã møc ®é ¶nh h­ëng cña c¸c cæ ®«ng ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty kh«ng gièng nhau.§iÒu ®ã cã thÓ dÉn ®Õn viÖc lîi dông vµ l¹m dông hoÆc n¶y sinh tranh chÊp vµ ph©n ho¸ lîi Ých gi÷a c¸c cæ ®«ng hay c¸c nhãm cæ ®«ng kh¸c nhau.C«ng ty cæ phÇn mÆc dï cã c¬ cÊu tæ chøc t­¬ng ®èi chÆt chÏ,nh­ng viÖc ph©n c«ng vÒ quyÒn lîi vµ chøc n¨ng cña tõng bé phËn cho ho¹t ®éng cña c«ng ty cã hiÖu qu¶ l¹i rÊt phøc t¹p.C«ng ty cæ phÇn lµ tæ chøc cã tÝnh d©n chñ cao trong kinh tÕ nh­ng nã phô thuéc ®¸ng kÓ vµo tû lÖ gãp vèn,khiÕn cho nhiÒu mÆt cßn bÞ h¹n chÕ,nhÊt lµ viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c cæ ®«ng cã Ýt cæ phÇn.TÝnh c«ng khai cña c«ng 16
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. ty cæ phÇn lµ mét ­u ®iÓm ®èi víi nhµ n­íc vµ x· héi,nh­ng nã l¹i lµ mét h¹n chÕ ®èi víi nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ vèn cã ®Æc tÝnh “kÝn ®¸o”. Nh÷ng h¹n chÕ cña c«ng ty cæ phÇn kh«ng ph¶i lµ kh«ng ®¸ng kÓ,tuy nhiªn kh«ng ph¶i lµ v« ph­¬ng kh¾c phôc.ViÖc gi¶m bít nh÷ng h¹n chÕ cña c«ng ty cæ phÇn phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh­ sù hoµn h¶o cña ph¸p luËt,tÝnh hiÖu qu¶ còng nh­ niÒm tin cña ph¸p luËt,tr×nh ®é ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ,tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña d©n trÝ,vµ cã mét bé m¸y nhµ n­íc cã kû c­¬ng phÐp t¾c.Trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ng­îc l¹i,c«ng ty cæ phÇn dÔ trë thµnh mét m¾t xÝch trong hÖ thèng lµm ¨n kh«ng l­¬ng thiÖn, g©y thiÖt h¹i cho c¸c cæ ®«ng còng nh­ cho c¶ x· héi. Tõ mét c¸ch nh×n nh­ vËy,chóng ta thÊy r»ng,kh«ng cã mét lý do g× ®Ó c¶n trë sù ra ®êi cña c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay.Nh­ng ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ råi ®©y chóng ta cho c¸c c«ng ty cæ phÇn ra ®êi mét c¸ch µo ¹t theo kiÓu phong trµo.Thùc tiÔn ®· chØ ra r»ng,nã cÇn ph¶i cã b­íc ®i thËn träng vµ liªn tôc,phï hîp víi sù ph¸t triÓn tù nhiªn cña ®êi sèng kinh tÕ nh­ nã cÇn ph¶i cã. 4.Nguyªn nh©n nh÷ng h¹n chÕ trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc. Thêi gian gÇn ®©y tèc ®é cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc diÔn ra cã nhanh so víi tr­íc.TÝnh riªng 8 th¸ng ®Çu n¨m 1999 ®· cæ phÇn ho¸ ®­îc 98 doanh nghiÖp trong khi h¬n 7 n¨m tr­íc (tõ th¸ng 5 /1990) ®Õn hÕt n¨m 1998 chØ cæ phÇn ho¸ ®­îc 108 doanh nghiÖp.Cã thÓ nãi ®©y lµ sù tiÕn bé v­ît bËc vÒ cæ phÇn ho¸.Tuy nhiªn so víi chØ tiªu mµ chÝnh phñ ®Ò ra cho n¨m 1999 lµ 400 doanh nghiÖp th× míi chØ ®¹t 24,5%.Nh­ vËy tèc ®é cæ phÇn ho¸ vÉn cßn rÊt chËm.V× sao vËy? 4.1.VÒ phÝa kh¸ch quan: Chóng ta tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ®ang thùc hiÖn nh÷ng b­íc qu¸ ®é tõ s¶n xuÊt nhá sang s¶n xuÊt lín,tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng.Trong bèi c¶nh ®ã,c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cÇn thiÕt cho viÖc triÓn khai cæ phÇn hãa cßn nhiÒu bÊt cËp ®ã lµ tr×nh ®é x· héi ho¸ s¶n xuÊt ch­a thËt chÝn muåi,ph©n c«ng lao ®éng x· héi ë tr×nh ®é thÊp n¨ng suÊt,chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng cao. H¬n thÕ n÷a,nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng míi h×nh thµnh,ch­a thÓ hiÖn ®­îc nh÷ng ­u thÕ vèn cã cña nã ®Ó cã thÓ mang l¹i nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Çy ®ñ vÒ kinh tÕ x· héi cho sù h×nh thµnh cña h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn.MÆt kh¸c,do xuÊt ph¸t tõ nÒn s¶n xuÊt nhá l¹i nhiÒu n¨m vËn hµnh trong c¬ chÕ cò nªn tr×nh ®é kiÕn thøc vµ yÕu tè t©m lý cña ta cßn bÞ ¶nh h­ëng nÆng nÒ ch­a thÝch øng ®­îc víi c¬ chÕ míi.Nh÷ng h¹n chÕ nµy lµ lùc c¶n kh«ng nhá ®èi víi tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸. 17
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 4.2.VÒ phÝa chñ quan: Trong ®iÒu kiÖn kh¸ch quan nh­ trªn,®Ó thóc ®Èy tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc ®ßi hái ph¶i ph¸t huy cao ®é vai trß cña nh©n tè chñ quan song trong thêi gian qua nh©n tè nµy còng cã nhiÒu v­íng m¾c. Thø nhÊt ch­a lµm tèt viÖc thÊu suèt quan ®iÓm chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc cña §¶ng vµ ChÝnh Phñ.Cho ®Õn nay vÉn cßn c¸c cÊp,ngµnh,®Þa ph­¬ng ch­a h­ëng øng tÝch cùc chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ v× cho r»ng cæ phÇn ho¸ ch¼ng kh¸c g× t­ nh©n ho¸ nã sÏ lµm chÖch ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa,lµm suy yÕu vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ nhµ n­íc.tõ ®ã hä do dù chÇn chõ ,chê ®îi nghe ngãng,thiÕu chñ ®éng.Mét sè c¸n bé tØnh,thµnh phè xuÊt ph¸t tõ nh÷ng lîi Ých côc bé,muèn cã trong tay mét sè doanh nghiÖp ®Ó”chi phèi” nªn còng kh«ng muèn cæ phÇn ho¸.Hä sî mÊt chøc quyÒn bæng léc l¹i ph¶i nhËn tr¸ch nhiÖm nÆng nÒ h¬n.ViÖn lÝ do s¾p xÕp, cñng cè tæ chøc l¹i doanh nghiÖp ®Ó tr× ho·n c«ng viÖc nµy. §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc phèi hîp gi÷a c¸c cÊp chÝnh quyÒn kh«ng ®ång bé,thiÕu thèng nhÊt lµm cho cæ phÇn ho¸ bÞ chËm chÔ ngay tõ kh©u x©y dùng ph­¬ng ¸n tõ c¬ së. Thø hai,viÖc ®iÒu hµnh triÓn khai cæ phÇn ho¸ cßn chËm vµ lóng tóng. §iÒu nµy tr­íc hÕt thÓ hiÖn ë mét sè néi dung trong c¸c v¨n b¶n chØ ®¹o,tæ chøc triÓn khai ch­a râ rµng vµ thiÕu tÝnh hÖ thèng.Ch¼ng h¹n:cæ phÇn ho¸ lµ tù nguyÖn hay b¾t buéc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc?Gi¸ trÞ ®Êt ®ai cã tÝnh vµo gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp ®Ó cæ phÇn ho¸ hay kh«ng?Tr¸ch nhiÖm cña c¸c bé ngµnh ,®Þa ph­¬ng trong chiÓn khai cæ phÇn ho¸ nh­ thÕ nµo?Sù chËm chÔ vµ lóng tóng trong triÓn khai cæ phÇn ho¸ cßn thÓ hiÖn ë chç cho ®Õn nay ChÝnh Phñ vÉn ch­a cã ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ tæng thÓ mang tÇm vÜ m« cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó lµm c¨n cø cho viÖc x¸c ®Þnh tiÕn ®é cæ phÇn ho¸:ch­a cã mét ®¹o luËt hay ph¸p lÖnh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc lµm c¬ së ph¸p lÝ cho viÖc triÓn khai thùc hiÖn,®a sè c¸n bé ®Òu lµ kiªm nhiÖm vµ ch­a ®­îc ®µo t¹o mét c¸ch cã hÖ thèng.ViÖc gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc ph¸p lÝ cã liªn quan ®Õn nhµ x­ëng,®Êt ®ai,x¸c ®Þnh vèn,nî cho c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ cßn nhiÒu phiÒn phøc vµ v­íng m¾c.Thªm vµo ®ã,viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ tµi s¶n doanh nghiÖp ®Ó cæ phÇn ho¸ cßn nhiÒu kh©u r­êm rµ,kh«ng th«ng tho¸ng võa g©y chi phÝ tèn kÐm võa lµm mÊt thêi gian. Thø ba:chÕ ®é chÝnh s¸ch trong c¸c doanh nghiÖp chËm ®­îc ban hµnh söa ®æi vµ ch­a ®ñ søc hÊp dÉn.Theo nghÞ quyÕt sè 44/1998/ND-CP,c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ ®­îc h­ëng mét sè ­u ®·i,tuy nhiªn vÉn ch­a ®­îc b×nh ®¼ng so víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc.C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc h­ëng ­u ®·i h¬n c¸c c«ng ty cæ phÇn vÒ møc vay,khoanh nî vµ xo¸ nî t¹i ng©n hµng.C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc vay vèn b»ng tÝn chÊp nhµ n­íc cßn c¸c c«ng ty cæ phÇn ph¶i thÕ chÊp míi ®­îc vay... Thùc tÕ nµy ®· nÝu kÐo c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc kh«ng khuyÕn khÝch hä h­ëng øng cæ phÇn ho¸.KhÝa c¹nh kh¸c quan träng h¬n lµ ng­êi lao ®éng rÊt lo sî bÞ mÊt viÖc lµm khi doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸.Hä ®· quen víi chÕ ®é 18
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. bao cÊp,chÕ ®é biªn chÕ suèt ®êi.Søc ú nµy lµm cho hä ng¹i cæ phÇn ho¸ Tãm l¹i,cæ phÇn ho¸ ®Õn nay vÉn chËm chÔ la do t¸c ®éng cña c¶ nghuyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan,v× vËy ®Ó thóc ®Èy cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn ë n­íc ta §¶ng,Nhµ n­íc vµ ChÝnh Phñ cÇn ®­a ra nh÷ng ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p phï hîp nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i vµ h¹n chÕ ®· nªu trªn. 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1474 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2