Khóa luận tốt nghiệp chuyên ngành Luật: Giải quyết trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng trong vụ án hình sự của tòa án nhân dân huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Anh Ngoc | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:62

Thêm vào BST

Báo xấu

99
lượt xem 20
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khóa luận làm rõ được những vấn đề lý luận và thực tiễn áp dụng chế định quy định trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng trong vụ án hình sự. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu tổng hợp, khóa luận sẽ đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật Việt Nam đối với các quy định về chế định trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng trong vụ án hình sự trên thực tế.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khóa luận tốt nghiệp chuyên ngành Luật: Giải quyết trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng trong vụ án hình sự của tòa án nhân dân huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh

BỘ CÔNG AN HỌC VIỆN AN NINH NHÂN DÂN  NGUYỄN ĐỨC HOÀNG GIẢI QUYẾT TRACH NHIÊM BÔI TH ́ ̣ ̀ ƯỜNG THIÊT ̣ HAỊ NGOAI H ̀ ỢP ĐÔNG TRONG VU AN HINH S ̀ ̣ ́ ̀ Ự CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP Chuyên nghành: Luật
BỘ CÔNG AN HỌC VIỆN AN NINH NHÂN DÂN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP TÊN ĐỀ TÀI GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP THIỆT HẠI NGOÀI HỢP ĐỒNG TRONG VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA TÒA ÁN NHÂN DÂN HUYỆN CỦ CHI, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Luật Họ tên sinh viên: Nguyễn Đức Hoàng Lớp B4 Khóa DS4 Người hướng dẫn: ThS Hồ Thế Thiện
HÀ NỘI 6 2020
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BLDS : Bộ luật Dân sự. BLTTDS : Bộ luật Tố tụng dân sự. BLTTHS ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ự. : Bô luât Tô tung hinh s BLHS ̣ ̣ ̀ ự. : Bô luât hinh s NQ ̣ : Nghi quyế t.
MỤC LỤC Trang LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................. 1 .......................................................................................................................... 5 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ TRACH NHIÊM BÔI TH ́ ̣ ̀ ƯƠNG THIÊT ̀ ̣ HAI NGOAI H ̣ ̀ ỢP ĐÔNG TRONG VU AN HINH S ̀ ̣ ́ ̀ Ự ................................. 6 1.1 Trach nhiêm bôi th ́ ̣ ̀ ương thiêt hai ngoai h ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông ̀ ............................ 6 CHƯƠNG 2 ................................................................................................... 39 NGUYÊN TĂC GIAI QUY ́ ̉ ẾT TRACH NHIÊM BÔI TH ́ ̣ ̀ ƯỜNG THIÊT ̣ HAI NGOAI H ̣ ̀ ỢP ĐÔNG TRONG V ̀ Ụ ÁN HÌNH SỰ .............................. 39 2.1. Các căn cứ pháp lý để áp dụng ........................................................ 39 2.2. Quy định của pháp luật hình sự về việc giải quyết vấn đề bôi ̀ thương thiêt hai ngoai h ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông trong v ̀ ụ án hình sự .......................... 40 2.3. Quy định của pháp luật tố tụng hình sự về thủ tục giải quyết vấn đề bôi th ̀ ương trong v ̀ ụ án hình sự ................................................ 46 THỰC TIỄN THI HÀNH VÀ KIẾN NGHỊ ĐỂ HOÀN THIỆN CÁC QUY ĐỊNH VỀ TRACH NHIÊM BÔI TH ́ ̣ ̀ ƯƠNG THIÊT HAI NGOAI H ̀ ̣ ̣ ̀ ỢP ĐÔNG TRONG V ̀ Ụ ÁN HÌNH SỰ ............................................................... 51 LỜI MỞ ĐẦU ................................................................................................. 1 .......................................................................................................................... 5 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ TRACH NHIÊM BÔI TH ́ ̣ ̀ ƯƠNG THIÊT ̀ ̣ HAI NGOAI H ̣ ̀ ỢP ĐÔNG TRONG VU AN HINH S ̀ ̣ ́ ̀ Ự ................................. 6 1.1 Trach nhiêm bôi th ́ ̣ ̀ ương thiêt hai ngoai h ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông ̀ ............................ 6 CHƯƠNG 2 ................................................................................................... 39 NGUYÊN TĂC GIAI QUY ́ ̉ ẾT TRACH NHIÊM BÔI TH ́ ̣ ̀ ƯỜNG THIÊT ̣ HAI NGOAI H ̣ ̀ ỢP ĐÔNG TRONG V ̀ Ụ ÁN HÌNH SỰ .............................. 39 2.1. Các căn cứ pháp lý để áp dụng ........................................................ 39
2.2. Quy định của pháp luật hình sự về việc giải quyết vấn đề bôi ̀ thương thiêt hai ngoai h ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông trong v ̀ ụ án hình sự .......................... 40 2.3. Quy định của pháp luật tố tụng hình sự về thủ tục giải quyết vấn đề bôi th ̀ ương trong v ̀ ụ án hình sự ................................................ 46 THỰC TIỄN THI HÀNH VÀ KIẾN NGHỊ ĐỂ HOÀN THIỆN CÁC QUY ĐỊNH VỀ TRACH NHIÊM BÔI TH ́ ̣ ̀ ƯƠNG THIÊT HAI NGOAI H ̀ ̣ ̣ ̀ ỢP ĐÔNG TRONG V ̀ Ụ ÁN HÌNH SỰ ............................................................... 51
LỜI MỞ ĐẦU 1. Ly do chon đê tai ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ương thiêt hai ngoai h Bôi th ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông trong vu an hinh s ̀ ̣ ́ ̀ ự la môt chê ̀ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ đinh quan trong trong luât dân sự. Theo quy đinh tai Điêu 275 BLDS năm ̣ ̣ ̀ ̀ ̣ 2015 thi môt trong nh ưng căn c ̃ ứ lam phat sinh nghia vu bôi th ̀ ́ ̃ ̣ ̀ ường thiêt hai ̣ ̣ ̀ ợp đông trong vu an hinh s ngoai h ̀ ̣ ́ ̀ ự la s ̀ ự kiên “Gây thiêt hai do hanh vi trai ̣ ̣ ̣ ̀ ́ ̣ ̀ ương ưng v phap luât” va t ́ ́ ơi căn c ́ ứ nay la cac quy đinh tai ch ̀ ̀ ́ ̣ ̣ ương XX, ̀ ứ ba Bô luât dân s phân th ̣ ̣ ự (BLDS) “Trach nhiêm bôi th ́ ̣ ̀ ương thiêt hai ngoai ̀ ̣ ̣ ̀ hợp đông”. S ̀ ự kiên gây thiêt hai do hanh vi trai phap luât la căn c ̣ ̣ ̣ ̀ ́ ́ ̣ ̀ ứ lam phat ̀ ́ ̣ ̀ ương thiêt hai ngoai h sinh trach nhiêm bôi th ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông. Trong tr ̀ ương h ̀ ợp naỳ ̣ trach nhiêm đ ́ ược hiêu la nghia vu, bôn phân cua ng ̉ ̀ ̃ ̣ ̉ ̣ ̉ ười gây thiêt hai phai bôi ̣ ̣ ̉ ̀ thương cho ng ̀ ươi bi thiêt hai. Nha lam luât trong tr ̀ ̣ ̣ ̣ ̀ ̀ ̣ ương h ̀ ợp nay đa đông ̀ ̃ ̀ ̣ ̀ ương thiêt hai ngoai h nghia trach nhiêm bôi th ̃ ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông v ̀ ới “Nghia vu phat ̃ ̣ ́ ̀ ́ ́ ̣ sinh do hanh vi trai phap luât”. ̃ ́ ̣ Điêu 584 BLDS đa xac đinh s ̀ ự đông nghia nay băng quy đinh: ̀ ̃ ̀ ̀ ̣ “Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác. Người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi của bên bị thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác. Trường hợp tài sản gây thiệt hại thì chủ sở hữu, người chiếm hữu tài sản phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp thiệt hại phát sinh theo quy định tại khoản 2 Điều này”. 1
̣ ̀ ương thiêt hai lam phat sinh nghia vu bôi th Trach nhiêm bôi th ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ́ ̃ ̣ ̀ ương va t ̀ ̀ ư ̀ ̃ ̣ ̉ ̀ ương thiêt hai tao ra quan hê nghia vu t nghia vu phai bôi th ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ̃ ̣ ương ưng v ́ ơi khai ́ ́ ̣ ̃ ̣ ược qui đinh tai Điêu 274 BLDS: “ niêm nghia vu đ ̣ ̣ ̀ Nghĩa vụ là việc mà theo đó, một hoặc nhiều chủ thể (sau đây gọi chung là bên có nghĩa vụ) phải chuyển giao vật, chuyển giao quyền, trả tiền hoặc giấy tờ có giá, thực hiện công việc hoặc không được thực hiện công việc nhất định vì lợi ích của một hoặc nhiều chủ thể khác (sau đây gọi chung là bên có quyền). Từ quy đinh nay co ̣ ̀ ́ ̉ ̣ ̃ ̣ ̀ ương thiêt hai nh thê nêu khai niêm vê nghia vu bôi th ́ ̀ ̀ ̣ ̣ ư sau. Nghia vu bôi ̃ ̣ ̀ thương thiêt hai la môt loai quan hê dân s ̀ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ ự trong đo ng ́ ươi xâm pham đên tinh ̀ ̣ ́ ́ ̣ mang, sưc khoe, danh d ́ ̉ ự, nhân phâm, uy tin, tai san, cac quyên va l ̉ ́ ́ ̉ ́ ̀ ̀ ợi ich h ́ ợp ́ ̉ phap cua ngươi khac ma gây thiêt hai phai bôi th ̀ ́ ̀ ̣ ̣ ̉ ̀ ương nh ̀ ưng thiêt hai do minh ̃ ̣ ̣ ̀ gây ra. 2. Muc đich nghiên c ̣ ́ ưu ́ Mục đích nghiên cứu của đề tài là làm rõ được những vấn đề lý luận và thực tiễn áp dụng chê đinh qui đinh trach nhiêm bôi th ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ương thiêt hai ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông trong vu an hinh s ngoai h ̀ ̣ ́ ̀ ự. Trên cơ sở kết quả nghiên cứu tổng hợp, khóa luận sẽ đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật Việt Nam đối với các quy định về chê ́ đinh ̣ trach ̣ bôì ́ nhiêm thương thiêt hai ngoai h ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông trong vu an hinh s ̀ ̣ ́ ̀ ự trên thực tế. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài Để thực hiện được mục đích trên, khóa luận phải hoàn thành một số nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể sau: Nghiên cứu những căn cứ lam phat sinh trach nhiêm bôi th ̀ ́ ́ ̣ ̀ ường thiêṭ ̣ ̀ ợp đông trong vu an hinh s hai ngoai h ̀ ̣ ́ ̀ ự; Nghiên cứu các quy định của pháp luật Việt Nam và một số thực tiễn áp dụng chúng tại Toà án. Từ đó chỉ ra những điểm bất cập, thiếu hợp 2
lý trong các quy định của pháp luật về trach nhiêm bôi th ́ ̣ ̀ ương thiêt hai ̀ ̣ ̣ trong pháp luật hinh s ̀ ự Việt Nam; Đưa ra một số đề xuất nhằm góp phần hoàn thiện pháp luật Viêṭ ̉ ́ ̀ ường thiêt hai ngoai h Nam trong qua trinh giai quyêt bôi th ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông trong vu ̀ ̣ ́ ̀ ự. an hinh s 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài Trong khuôn khổ quy định pháp luật hiên hành, trong b ̣ ối cảnh cải cách tư pháp, khóa luận tập trung chủ yếu vào các vấn đề liên quan đên chê ́ ́ ̣ ̀ ương thiêt hai ngoai h đinh bôi th ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông trung lam sang to môt vai tr ̀ ̀ ́ ̉ ̣ ̀ ường hợp cu thê: Tranh châp vê bôi th ̣ ̉ ́ ̀ ̀ ương thiêt hai do tai san bi xâm pham; Tranh ̀ ̣ ̣ ̀ ̉ ̣ ̣ ́ ̀ ̀ ương thiêt hai do s châp vê bôi th ̀ ̣ ̣ ưc khoe bi xâm pham; Bôi th ́ ̉ ̣ ̣ ̀ ường thiêt hai ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ương thiêt hai do danh d do tinh mang bi xâm pham; Bôi th ́ ̀ ̣ ̣ ự, nhân phâm, uy ̉ ́ ̣ ̣ ̀ ̀ ương thiêt hai do nguôn nguy hiêm cao đô gây ra tin bi xâm pham va bôi th ̀ ̣ ̣ ̀ ̉ ̣ (Điêu 601 BLDS). ̀ 5. Phương pháp nghiên cứu ̣ ược thực hiện trên cơ sở lý luận và phương pháp luận Khóa luân đ của chủ nghĩa Mác – Lênin, chính sách của Nhà nước về chiến lược cải cách tư pháp. Bên cạnh đó, tác giả còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu như phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh. Cụ thể: Phương pháp phân tích là phương pháp được tác giả sử dụng xuyên suốt trong 02 chương của khóa luân. T ̣ ại chương 1, tác giả sử dụng phương pháp phân tích để phân tích các khái niệm vê chê đinh trach nhiêm ̀ ́ ̣ ́ ̣ ̀ ương thiêt hai ngoai h bôi th ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông trong vu an hinh s ̀ ̣ ́ ̀ ự. Tại chương 2, tác giả sử dụng phương pháp này để phân tích nội dung các quy định pháp luật Việt Nam hiện hành về chê đinh bôi th ́ ̣ ̀ ương thiêt hai ngoai h ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông trong ̀ ̣ ́ ̀ ự, phân tích những vướng mắc, khó khăn khi áp dụng các quy vu an hinh s 3
định pháp luật hiện hành để từ đó đưa ra các kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định pháp luật. Phương pháp thống kê được tác giả sử dụng để tập hợp số liệu thụ lý vụ án của toàn ngành Tòa án nhân dân. Phương pháp tổng hợp là phương pháp được sử dụng để hoàn ̉ thành tiêu lu ận trên cơ sở phân tích, thống kê các tài liệu thu thập được. 6. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của khóa luân ̣ Khóa luận nêu được cơ sở lý luận cơ bản của việc quy định pháp luật Viêt Nam qua đó ch ̣ ứng minh quan điểm đúng đắn, chính xác của Đảng và nhà nước ta trong việc bảo vệ quyền công dân trong lĩnh vực này. Từ những quy định của pháp luật về trach nhiêm nhiêm bôi th ́ ̣ ̣ ̀ ương ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông trong vu an hinh s thiêt hai ngoai h ̀ ̣ ́ ̀ ự, khóa luận khẳng định Nhà nước thừa nhận quyền của người dân. Trên cơ sở đo, khi quy ́ ền và lợi ích hợp pháp của công dân bị xâm phạm thì người dân được thực hiện quyền yêu cầu Nhà nước bảo vệ quyền lợi cho mình. Trên cơ sở đánh giá thực trạng pháp luật về thực hiện quy định pháp luật Việt Nam, khóa luận nêu lên được những nội dung tích cực cũng như tiêu cực, phát hiện những bất cập, hạn chế của quy định pháp luật về trach ́ ̣ ̀ ương thiêt hai ngoai h nhiêm bôi th ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông trong vu an hinh s ̀ ̣ ́ ̀ ự để từ đó có phương hướng khắc phục, sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện pháp luật ̣ Viêt Nam. Những kết luận, giải pháp, kiến nghị trong khóa luân góp ph ̣ ần làm căn cứ để hoàn thiện quy định của pháp luật Viêt Nam t ̣ ại Tòa án nhân dân. Trên nền tảng đó, nhà nước ta hoàn thiện các chế định tư pháp, tăng cường quyền tiếp cận công lý của công dân, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa và xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân, vì dân. 4
7. Cơ cấu của luận văn Ngoài mục lục, lời mở đầu, danh mục tài liệu tham khảo và kết luận, nội dung của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Tổng quan lý luận về trach nhiêm bôi th ́ ̣ ̀ ương thiêt hai ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông trong vu an hinh s ngoai h ̀ ̣ ́ ̀ ự. Chương 2: Nguyên tăc giai quyêt trach nhiêm bôi th ́ ̉ ́ ́ ̣ ̀ ường thiêt hai ̣ ̣ ̀ ợp đông trong vu an hinh s ngoai h ̀ ̣ ́ ̀ ự. Chương 3: Thực tiễn thi hanh va các ki ̀ ̀ ến nghị hoàn thiện pháp luật. 5
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN LÝ LUẬN VỀ TRACH NHIÊM BÔI TH ́ ̣ ̀ ƯỜNG THIÊT ̣ HAI NGOAI H ̣ ̀ ỢP ĐÔNG TRONG VU AN HINH S ̀ ̣ ́ ̀ Ự 1.1 Trach nhiêm bôi th ́ ̣ ̀ ương thiêt hai ngoai h ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông ̀ 1.1.1 Khái niệm ̣ ̀ ường thiêt hai xuât hiên t Trach nhiêm bôi th ́ ̣ ̣ ́ ̣ ừ rât s ́ ớm trong lich s ̣ ử ̉ ̉ ̣ ́ ới cung nh phat triên cua phap luât thê gi ́ ́ ̃ ư phap luât Viêt Nam. Kê th ́ ̣ ̣ ́ ừa những quy đinh vê trach nhiêm bôi th ̣ ̀ ́ ̣ ̀ ường thiêt hai trong Bô luât Hông ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ Đức, Bô luât Gia Long, phap luât dân s ̣ ̣ ́ ̣ ự ngay nay đa co nh ̀ ̃ ́ ững qui đinh ̣ kha chi tiêt vê vân đê nay. ́ ́ ̀ ́ ̀ ̀ ́ ̣ ươi c Tiêp cân d ́ ấp đô khoa hoc phap ly, ta co thê hiêu ̣ ̣ ́ ́ ́ ̉ ̉ (1) Trach nhiêm ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ BTTH la môt loai trach nhiêm dân s ́ ự ma theo đo thi khi môt ng ̀ ́ ̀ ̣ ười vi pham ̣ ̃ ̣ ́ ́ ̉ ̉ ̣ nghia vu phap ly cua minh, gây tôn hai cho ng ̀ ươi khac thi phai bôi th ̀ ́ ̀ ̉ ̀ ường nhưng tôn thât ma minh gây ra ̃ ̉ ́ ̀ ̀ ̣ Trach nhiêm BTTH ́ ̀ ợp đông la môt loai trach nhiêm BTTH. ngoai h ̀ ̀ ̣ ̣ ́ ̣ ́ ̣ ̣ ̀ ợp đông cung đ Khai niêm vê trach nhiêm BTTH ngoai h ̀ ́ ̀ ̃ ược xây dựng dươí ̣ ̉ ̀ ưa được ghi nhân chinh th dang quan điêm ma ch ̣ ́ ưc trong bât c ́ ́ ứ môt văn ban ̣ ̉ ̣ ̀ ̣ ̀ ợp đông đ phap luât nao. Theo đo, trach nhiêm BTTH ngoai h ́ ́ ́ ̀ ược hiêu la môt ̉ ̀ ̣ ̣ ̣ loai trach nhiêm dân s ́ ự đo, ng ́ ười co hanh vi trai phap luât dân s ́ ̀ ́ ́ ̣ ự phai bôi ̉ ̀ thương cho ng ̀ ươi bi thiêt h ̀ ̣ ̣ ại. ̣ ̀ ợp đông phat sinh khi chu thê luât dân s Trach nhiêm BTTH ngoai h ́ ̀ ́ ̉ ̉ ̣ ự ̣ co hanh vi vi pham noi chung nh ́ ̀ ́ ư xâm pham đên s ̣ ́ ưc khoe, tinh mang, danh ́ ̉ ́ ̣ dự, nhân phâm, uy tin, tai san, cac quyên va l ̉ ́ ̀ ̉ ́ ̀ ̀ ợi ich h ́ ợp phap cua ng ́ ̉ ươì ́ ̀ ́ ̣ ̀ ợp đông con phat sinh ngay ca khi khac. Ngoai ra, trach nhiêm BTTH ngoai h ̀ ̀ ́ ̉ ̣ ợp đông trong tr hai bên co quan hê h ́ ̀ ương h ̀ ợp gây thiêt hai vê s ̣ ̣ ̀ ức khoe, tinh ̉ ́ 6
̣ ̣ ̣ ợp đông nh mang hoăc cac bên co quan hê h ́ ́ ̀ ưng thiêt hai xay ra không liên ̣ ̣ ̉ ̣ ực hiên nghia vu theo h quan đên viêc th ́ ̣ ̃ ̣ ợp đông. ̀ ̀ ̣ ̣ ̣ La môt loai trach nhiêm dân s ́ ự nên ngoai nh ̀ ưng đăc điêm cua trach ̃ ̣ ̉ ̉ ́ ̣ nhiêm dân sự noi chung, trach nhiêm BTTH ngoai h ́ ́ ̣ ̀ ợp đông con co nh ̀ ̀ ́ ững ̣ ̉ đăc điêm riêng như: ̣ ̀ ợp đông chi đăt ra khi thoa man nh Trach nhiêm BTTH ngoai h ́ ̀ ̉ ̣ ̉ ̃ ưng ̃ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ điêu kiên nhât đinh do phap luât quy đinh, gi ̀ ́ ưa cac bên co quan hê h ̃ ́ ́ ̣ ợp đông ̀ ̣ ̣ ̉ ́ ợp đông. thiêt hai xay ra không liên quan đên h ̀ ̣ ̣ ̉ ̣ Thiêt hai xay rât đa dang. ́ ̣ ̀ ợp đông la trach nhiêm tai san, hâu qua Trach nhiêm BTTH ngoai h ́ ̀ ̀ ́ ̣ ̀ ̉ ̣ ̉ ́ ́ ̀ ười gây thiêt hai phai ganh chiu la hâu qua bât l phap ly ma ng ̣ ̣ ̉ ́ ̣ ̀ ̣ ̉ ́ ợi vê tai san. ̀ ̀ ̉ Ngươi gây thiêt hai phai bôi th ̀ ̣ ̣ ̉ ̀ ương trong môt sô tr ̀ ̣ ́ ường hợp không co lôi. ́ ̃ ̀ ̣ ̀ ́ ́ ̣ ̀ ường thiêt ngoai 1.1.2. Điêu kiên lam phat sinh trach nhiêm bôi th ̣ ̀ hợp đông (Điêu 584 BLDS 2015). ̀ ̀ ̣ ̀ ợp đông chi phat sinh khi co đu cac điêu Trach nhiêm BTTH ngoai h ́ ̀ ̉ ́ ́ ̉ ́ ̀ ̣ ́ ̣ ̣ ́ ̀ ̣ ́ ̀ ́ ̣ ̣ ̉ kiên do phap luât quy đinh. Cac điêu kiên đo la: co thiêt hai xay ra; hanh vi ̀ ̣ ̣ ̀ ̀ ́ ́ ̣ ́ ̣ ̉ ữa hanh vi gây gây thiêt hai la hanh vi trai phap luât; môi quan hê nhân qua gi ̀ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ ̉ ́ ̃ ̃ ̉ ̀ ̀ ̣ ́ ̣ ̀ thiêt hai va thiêt hai xay ra; co lôi. Lôi không phai la điêu kiên băt buôc lam ̣ ̀ ợp đông, trong môt sô tr phat sinh trach nhiêm BTTH ngoai h ́ ́ ̀ ̣ ́ ường hợp, ̣ ̀ ợp đông phat sinh ngay ca khi ng trach nhiêm BTTH ngoai h ́ ̀ ́ ̉ ươi gây thiêt hai ̀ ̣ ̣ ́ ̃ ̉ ̀ ̀ ̀ ̣ không co lôi (khoan 3 Điêu 601, Điêu 603 BLDS 2015 va Nghi quyêt sô ́ ́ 03/2006/HĐTPTANDTC ngay 8/7/2006 h ̀ ương dân ap dung môt sô quy ́ ̃ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̉ ̀ ̀ ường thiêt hai). đinh cua BLDS vê bôi th ̣ ̣ ̉ ́ ̣ ̣ ̉ 1.1.2.1. Phai co thiêt hai xay ra 7
̣ ̣ ̀ ̀ ̣ ̃ ̣ ̀ ường. Có Thiêt hai la điêu kiên đâu tiên lam phat sinh nghia vu bôi th ̀ ̀ ́ ̣ ̣ ̀ ơi phat sinh trach nhiêm bôi th thiêt hai thi m ́ ́ ́ ̣ ̀ ường, đông th ̀ ời nôi dung tranh ̣ ̉ ́ ̀ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ̉ châp chu yêu la thiêt hai. Vi vây, viêc xac đinh thiêt hai xay ra hay không? ́ ̣ ̣ ̀ ́ ̀ ̣ ̉ Thiêt hai bao nhiêu la vân đê quan trong trong giai quyêt tranh châp bôi ́ ́ ̀ thương thiêt hai ngoai h ̀ ̣ ̣ ̀ ợp đông. ̀ ̣ ̣ ̀ ̣ a. Thiêt hai vê vât chât: ́ ̣ ̣ ̀ ̉ ̣ ̣ ̣ Thiêt hai do tai san bi xâm phâm quy đinh tai Điêu 589 BLDS; ̀ ̣ ̣ Thiêt hai do s ưc khoe bi xâm pham quy đinh tai khoan 1 Điêu 590 ́ ̉ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̀ BLDS; ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ Thiêt hai do tinh mang bi xâm pham quy đinh tai khoan 1 Điêu 591 ̀ BLDS; ̣ ̣ Thiêt hai do danh dự, nhân phâm, uy tin bi xâm pham quy đinh tai ̉ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ khoan 1 Điêu 592 BLDS. ̀ b. ̣ ̣ ̉ ̀ ̉ Thiêt hai tôn thât vê tinh thân cua ca nhân đ ́ ̀ ́ ược hiêu la do s ̉ ̀ ưć ̉ khoe, danh d ự, nhân phâm, uy tin bi xâm pham ma ng ̉ ́ ̣ ̣ ̀ ươi gây thiêt hai hoăc ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ươi thân thich gân gui nhât cua nan nhân do tinh mang bi xâm pham ma ng ́ ̀ ́ ̀ ̃ ́ ̉ ̣ ̉ ̣ phai chiu đau thương, buôn phiên, mât mat vê tinh cam, bi giam sut hoăc ̀ ̀ ́ ́ ̀ ̀ ̉ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ́ ̣ ̣ ̀ ́ ̣ ̉ ̀ ̀ ̀ ̉ ược bôi th mât uy tin, bi ban be xa lanh do bi hiêu nhâm…va cân phai đ ̀ ường ̣ ̉ ̀ ̀ ́ ̉ ́ ̀ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ ̉ môt khoan tiên bu đăp tôn thât ma ho phai chiu. Thiêt hai do tôn thât vê tinh ́ ̀ ̀ ̉ ̉ ̉ ̉ ̀ ́ ̣ thân cua phap nhân va cac chu thê khac không phai la phap nhân (goi chung ́ ̀ ́ ́ ̀ ̉ ưc) đ la tô ch ́ ược hiêu la do danh d ̉ ̀ ự, uy tin bi xâm pham, tô ch ́ ̣ ̣ ̉ ức đo bi giam ́ ̣ ̉ ́ ̣ sut hoăc mât đi s ́ ự tin nhiêm, long tin…vi bi hiêu nhâm va cân phai đ ́ ̣ ̀ ̀ ̣ ̉ ̀ ̀ ̀ ̉ ược bôì thương môt khoan tiên bu đăp tôn thât ma tô ch ̀ ̣ ̉ ̀ ̀ ́ ̉ ́ ̀ ̉ ức phai chiu. ̉ ̣ ̀ ́ ́ ̣ 1.1.2.2. Hanh vi trai phap luât ̣ ̀ ững xử sự cu thê cua con ng Hanh vi trai phap luât la nh ̀ ́ ́ ̣ ̉ ̉ ười đượ c ̉ ̣ ̀ ̣ ̣ ̀ ̣ ́ ới cac quy đinh thê hiên thông qua hanh đông hoăc không hanh đông trai v ́ ̣ 8
̉ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ cua phap luât (Tiêu muc 1.2 muc I Nghi quyêt sô 03/2006/HĐTPTANDTC ́ ́ ̀ 8/7/2006 hương ngay ́ dân ̃ ap ̣ môṭ số quy đinh ́ dung ̣ cuả BLDS về bôì thường thiêt hai). ̣ ̣ ̉ ́ ́ ̣ ̉ ưa thiêt hai xay ra va hanh vi 1.1.2.3. Phai co môi quan hê nhân qua gi ̃ ̣ ̣ ̉ ̀ ̀ ́ ́ ̣ trai phap luât ̣ ̣ ̉ ̉ ̀ ́ ̉ ́ ́ ̉ ̀ ́ ́ ̣ Thiêt hai xay ra phai la kêt qua tât yêu cua hanh vi trai phap luât và ngược lai hanh vi trai phap luât la nguyên nhân gây ra thiêt hai (Tiêu muc ̣ ̀ ́ ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ ̣ 1.3 muc I Nghi quyêt sô 03/2006/HĐTPTANDTC ngay 8/7/2006 h ́ ́ ̀ ương ́ ̃ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̉ ̀ ̀ ường thiêt hai). dân ap dung môt sô quy đinh cua BLDS vê bôi th ̣ ̣ ̣ ̉ ̀ ́ ̣ ̣ ̣ ́ ́ ữa hanh vi trai Môi quan hê nhân qua la môi quan hê nôi tai tât yêu gi ́ ̀ ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ phap luât va thiêt hai, hay noi cach khac thiêt hai xay ra la do chinh kêt qua ́ ́ ́ ́ ̀ ́ ́ ̉ trực tiêp, tât yêu cua hanh vi trai phap luât. ́ ́ ́ ̉ ̀ ́ ́ ̣ ́ ̀ ương thiêt hai ngoai ngoai h Trong tranh châp bôi th ̀ ̣ ̣ ̀ ̀ ợp đông, môi ̀ ́ ̣ ̉ ̀ ̣ ́ ̀ ức tap, b quan hê nhân qua la môt vân đê ph ̣ ơi le môt thiêt hai xay ra co thê la ̃ ̃ ̣ ̣ ̣ ̉ ́ ̉ ̀ ́ ̣ ̉ ̣ ̣ ̉ ̀ ̀ ́ ́ ̣ ̃ ́ ̉ do tac đông cua môt hoăc cua nhiêu hanh vi trai phap luât cung co thê gây ra ̣ ̣ nhiêu thiêt hai… ̀ Trong trương h ̀ ợp co nhiêu hanh vi trai phap luât, thi cân lam ro: thiêt ́ ̀ ̀ ́ ́ ̣ ̀ ̀ ̀ ̃ ̣ ̣ hai do nh ưng hanh vi nao (trong th ̃ ̀ ̀ ực tê cung luc co nhiêu hanh vi trai phap ́ ̀ ́ ́ ̀ ̀ ́ ́ ̣ ̀ ̉ luât cung xay ra nh ưng co hanh vi nao la nguyên nhân chinh hay tât ca đêu la ́ ̀ ̀ ̀ ́ ́ ̉ ̀ ̀ ̃ ợp dân đên thiêt hai nh nguyên nhân hôn h ̃ ́ ̣ ̣ ư nhau; hanh vi nao la nguyên ̀ ̀ ̀ nhân trực tiêp dân đên thiêt hai…Cung co nhiêu tr ́ ̃ ́ ̣ ̣ ̃ ́ ̀ ường hợp thiêt hai xay ra ̣ ̣ ̉ ̣ ̀ ̣ ̀ ́ ́ ̣ ́ ̀ ứ không phai do hanh vi lai la do môt hanh vi trai phap luât khac xen vao ch ̉ ̀ ́ ưa đ co ch ́ ựng kha năng th ̉ ực tê lam phat sinh gây thiêt hai. Vi du: A dung ́ ̀ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ̣ ương năng, trên đ cây đanh B bi th ́ ̣ ường đi câp c ́ ứu B lai bi xe cua C đâm ̣ ̣ ̉ ̉ ́ ương so nao dân đên t phai gây trân th ̣ ̃ ̃ ́ ử vong. Như vây, tuy hanh vi cua A co ̣ ̀ ̉ ́ chưa đ ́ ựng kha năng gây thiêt hai đên tinh mang cua B nh ̉ ̣ ̣ ́ ́ ̣ ̉ ưng kha năng nay ̉ ̀ 9
chưa kip phat huy thi hanh vi trai phap luât cua C lai xen vao pha v ̣ ́ ̀ ̀ ́ ́ ̣ ̉ ̣ ̀ ́ ỡ đi khả ́ ̀ ̣ ̣ ̣ ới trong quan hê nay thi hanh vi trai phap năng đo va tao ra môt quan hê m ̣ ̀ ̀ ̀ ́ ́ ̣ ̉ luât cua C tr ực tiêp gây ra thiêt hai vê tinh mang cho B. ́ ̣ ̣ ̀ ́ ̣ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ữa nguyên nhân va kêt qua gi Tom lai, viêc xac đinh môi quan hê gi ́ ̀ ́ ̉ ữa ̣ ̣ ̣ ̉ ̀ ường hợp cu thê rât hanh vi trai phap luât va thiêt hai xay ra trong nhiêu tr ̀ ́ ́ ̀ ̣ ̉ ́ phưc tap va dê dân đên nh ́ ̣ ̀ ̃ ̃ ́ ững sai lâm. Vi vây, khi xem xet môi quan hê nay ̀ ̀ ̣ ́ ́ ̣ ̀ ̀ ́ ưc thân trong, phai thu thâp đây đu cac tai liêu va ch cân hêt s ́ ̣ ̣ ̉ ̣ ̀ ̉ ́ ̀ ̣ ̀ ứng cứ, đanh ́ ́ ̣ ́ ̣ ́ ới vân đê đang giai quyêt đê co thê đ gia môt cach toan diên đôi v ̀ ́ ̀ ̉ ́ ̉ ́ ̉ ưa ra môṭ ́ ̣ ́ ̣ kêt luân chinh xac, xac đinh đung ng ́ ́ ́ ười co trach nhiêm bôi th ́ ́ ̣ ̀ ường thiêt hai ̣ ̣ ̣ ̀ ường đo đên đâu. va trach nhiêm bôi th ̀ ́ ́ ́ ̉ ́ ̃ ́ ́ ̣ ́ ̉ 1.1.2.4. Phai co lôi cô y hoăc vô y cua người gây thiêt hai ̣ ̣ ̣ ̣ ̀ ương h a) Cô y gây thiêt hai la tr ́ ́ ̀ ợp môt ng ̣ ười nhân th ̣ ức ro hanh vi ̃ ̀ ̉ ̣ ̣ cua minh se gây thiêt hai cho ng ̀ ̃ ươi khac ma vân th ̀ ́ ̀ ̃ ực hiên va mong muôn ̣ ̀ ́ ̣ hoăc không mong muôn, nh ́ ưng đê măc cho thiêt hai xay ra. ̉ ̣ ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ ̀ ương h b) Vô y gây thiêt hai la tr ́ ̀ ợp môt ng ̣ ươi không thây tr ̀ ́ ước ̀ ̉ ̀ ́ ̉ ̣ ̣ ̣ ̀ ̉ ́ ̣ ́ ̉ ́ hanh vi cua minh co kha năng gây thiêt hai, măc du phai biêt hoăc co thê biêt trươc thiêt hai se xay ra hoăc thây tr ́ ̣ ̣ ̃ ̉ ̣ ́ ước hanh vi cua minh co kha năng gây ̀ ̉ ̀ ́ ̉ ̣ ̣ thiêt hai, nh ưng cho răng thiêt hai se không xay ra hoăc co thê ngăn chăn ̀ ̣ ̣ ̃ ̉ ̣ ́ ̉ ̣ được. Trong trương h ̀ ợp phap luât co quy đinh viêc bôi th ́ ̣ ́ ̣ ̣ ̀ ường thiêt hai ca ̣ ̣ ̉ ̣ ̀ ường cua ng khi không co lôi, thi trach nhiêm bôi th ́ ̃ ̀ ́ ̉ ươi gây thiêt hai trong ̀ ̣ ̣ trương h ̀ ợp nay đ ̀ ược thực hiên theo quy đinh cua văn ban quy pham phap ̣ ̣ ̉ ̉ ̣ ́ ̣ luât đo. ́ ́ ̣ ̉ ̣ Vi du: khoan 3 Điêu 601 BLDS 2015 quy đinh: ̀ “3. Chủ sở hữu, người chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ phải bồi thường thiệt hại cả khi không có lỗi, trừ trường hợp sau đây: 10
̣ ̣ ̉ ̃ ́́ ̉ a) Thiêt hai xay ra hoan toan do lôi cô y cua ng ̀ ̀ ười gây thiêt hai; ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ b) Thiêt hai xay ra trong tr ương h ̀ ợp bât kha khang hoăc tinh thê ́ ̉ ́ ̣ ̀ ́ ́ ư tr câp thiêt, tr ́ ̀ ương h ̀ ợp phap luât co quy đinh khac.” ́ ̣ ́ ̣ ́ ́ ́ ̀ ường thiêt hai 1.1.3. Cac nguyên tăc bôi th ̣ ̣ ̀ ̀ ̣ Theo tinh thân điêu 585 BLDS 2015 va Nghi quyêt sô 03/2006/NQ ̀ ́ ́ ̀ ̉ ̣ ̀ ̉ HĐTP ngay 08/7/2008 cua Hôi đông Thâm phan TAND tôi cao h ́ ́ ướng dân ̃ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ̀ ường thiêt hai ngoai h ap dung môt sô quy đinh vê bôi th ̣ ̣ ̀ ợp đông, quy đinh ̀ ̣ về bôì thường thiêṭ haị ngoaì hợp đông, ̣ về nguyên tăć bôì ̀ quy đinh thường thiêt hai ngoai h ̣ ̣ ̀ ợp đông nh ̀ ư sau: Thiêt hai th ̣ ̣ ực tế phai đ ̉ ược bôì thường toan bô va kip th ̀ ̣ ̀ ̣ ơi. Cac bên co thê thoa thuân vê m ̀ ́ ́ ̉ ̉ ̣ ̀ ức bôi th ̀ ường, hinh th ̀ ức bôi th ̀ ường băng tiên, băng hiên vât hoăc th ̀ ̀ ̀ ̣ ̣ ̣ ực hiên môt công ̣ ̣ ̣ viêc, ph ương thưc bôi th ́ ̀ ường môt lân hoăc nhiêu lân, tr ̣ ̀ ̣ ̀ ̀ ừ trường hợp ́ ̣ ́ ̣ phap luât co quy đinh khac. ́ ̀ ương thiêt hai toan bô, co nghia la khi co yêu câu giai quyêt a) Bôi th ̀ ̣ ̣ ̀ ̣ ́ ̃ ̀ ́ ̀ ̉ ́ ̀ ương thiêt hai do tai san, s bôi th ̀ ̣ ̣ ̀ ̉ ưc khoe, tinh mang, danh d ́ ̉ ́ ̣ ự, nhân phâm, uy ̉ ́ ̣ ̣ ̉ tin bi xâm pham phai căn cứ vao cac điêu luât t ̀ ́ ̀ ̣ ương ứng cua BLDS quy đinh ̉ ̣ trong trương h ̀ ợp cu thê đo thiêt hai bao gôm nh ̣ ̉ ́ ̣ ̣ ̀ ưng khoan u, môi khoan bao ̃ ̉ ̃ ̉ nhiêu, trên cơ sở đo tinh tông m ́ ́ ̉ ưc thiêt hai đa xay ra, m ́ ̣ ̣ ̃ ̉ ức đô lôi cua cac bên ̣ ̃ ̉ ́ ̉ ̣ đê buôc ng ươi gây thiêt hai phai bôi th ̀ ̣ ̣ ̉ ̀ ương tât ca cac khoan thiêt hai t ̀ ́ ̉ ́ ̉ ̣ ̣ ương xưng đo. ́ ́ ̀ ương thiêt hai kip th b) Bôi th ̀ ̣ ̣ ̣ ơi, Toa an phai giai quyêt nhanh chong ̀ ̀ ́ ̉ ̉ ́ ́ ̀ ̀ ̀ ương thiêt hai trong th yêu câu đoi bôi th ̀ ̣ ̣ ơi han luât đinh. Trong tr ̀ ̣ ̣ ̣ ương h ̀ ợp ̀ ́ ́ ̉ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ́ ̉ ́ ̣ cân thiêt co thê ap dung môt hoăc môt sô biên phap khân câp tam thơi theo ̀ ̣ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ̉ ̉ ́ ̀ ́ ́ ̉ ương sự. quy đinh cua phap luât tô tung đê giai quyêt yêu câu câp bach cua đ Ngươi gây thiêt hai co thê đ ̀ ̣ ̣ ́ ̉ ược giam m ̉ ưc bôi th ́ ̀ ương, nêu do lôi vô y ̀ ́ ̃ ́ ̣ ̣ ́ ơn so v ma gây thiêt hai qua l ̀ ́ ơi kha năng kinh tê tr ́ ̉ ́ ươc măt va lâu dai cua minh. ́ ́ ̀ ̀ ̉ ̀ 11
Khi mưc bôi th ́ ̀ ương không con phu h ̀ ̀ ̀ ợp vơi th ́ ực tê thi ng ́ ̀ ười bị ̣ ̣ ̣ thiêt hai hoăc ngươi gây thiêt hai co quyên yêu câu Toa an hoăc c ̀ ̣ ̣ ́ ̀ ̀ ̀ ́ ̣ ơ quan nhà nươc co thâm quyên thay đôi m ́ ́ ̉ ̀ ̉ ức bôi th ̀ ường. 1.1.3.1. Năng lực chiu trach nhiêm bôi th ̣ ́ ̣ ̀ ường ̀ ̀ ̣ Điêu 586 BLDS va Nghi quyêt sô 03/2006/NQHĐTP ngay 08/7/2008 ́ ́ ̀ ̉ ̣ ̉ cua Hôi đông Thâm phan TAND tôi cao h ̀ ́ ́ ương dân ap dung môt sô quy đinh ́ ̃ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ̀ ường thiêt hai ngoai h vê bôi th ̣ ̣ ̀ ợp đông. ̀ ́ ̉ ́ ́ ̣ ̀ ường thiêt hai ngoai h 1.1.3.1.1. Ca thê hoa trach nhiêm bôi th ̣ ̣ ̀ ợp đông ̀ Ngươi gây ra thiêt hai co thê la bât c ̀ ̣ ̣ ́ ̉ ̀ ́ ứ chu thê nao: ca nhân, phap nhân, ̉ ̉ ̀ ́ ́ cơ quan nha n ̀ ươc,…Nh ́ ưng viêc bôi th ̣ ̀ ương thiêt hai phai do ng ̀ ̣ ̣ ̉ ươi co “kha ̀ ́ ̉ ̀ ương va chinh ho phai tham gia vao quan hê nghia vu, măc du năng” bôi th ̀ ̀ ́ ̣ ̉ ̀ ̣ ̃ ̣ ̣ ̀ ̣ ̣ ́ ̉ ̉ ̣ ực hiên. BLDS quy đinh hanh vi gây ra thiêt hai co thê không phai chính ho th ̀ ̣ ̣ vê năng l ̀ ực chiu trach nhiêm BTTH cua ca nhân (Điêu 586) ma không quy ̣ ́ ̣ ̉ ́ ̀ ̀ ̣ đinh vê năng l ̀ ực bôi th ̀ ương c ̀ ủa cac chu thê khac. B ́ ̉ ̉ ́ ởi vây, cac chu thê khac ̣ ́ ̉ ̉ ́ được măc nhiên coi la co năng l ̣ ̀ ́ ực chiu trach nhiêm BTTH. Viêc xac đinh ca ̣ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ́ nhân nao co năng l ̀ ́ ực chiu trach nhiêm BTTH va phai BTTH trong tr ̣ ́ ̣ ̀ ̉ ương ̀ hợp nao co y nghia quan trong trong viêc bao vê quyên va l ̀ ́ ́ ̃ ̣ ̣ ̉ ̣ ̀ ̀ ợi ich h ́ ợp phaṕ ̉ cua ngươi bi thiêt hai. ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ̣ ̀ ợp đông phat sinh d Trach nhiêm BTTH ngoai h ̀ ́ ựa trên cac điêu kiên ́ ̀ ̣ ́ ̣ ̣ ́ ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ ̉ do phap luât quy đinh. Khi co thiêt hai xay ra, thiêt hai xay ra do hanh vi trai ̀ ́ ̣ ̣ ̉ ưa hanh vi trai phap luât va thiêt hai phap luât, co môi quan hê nhân qua gi ́ ́ ́ ̃ ̀ ́ ́ ̣ ̀ ̣ ̣ ̉ ́ ường hợp, ngươi gây thiêt hai phai bôi th xay ra, co lôi thi trong đa sô tr ́ ̃ ̀ ̀ ̣ ̣ ̉ ̀ ường cho ngươi bi thiêt hai. Tuy nhiên, do nhiêu nguyên nhân khac nhau nh ̀ ̣ ̣ ̣ ̀ ́ ư ngươi gây thiêt hai bi mât năng l ̀ ̣ ̣ ̣ ́ ực hanh vi dân s ̀ ự, bi han chê năng l ̣ ̣ ́ ực hanh ̀ vi dân sự, không co tai san hoăc co tai san nh ́ ̀ ̉ ̣ ́ ̀ ̉ ưng không đu đê th ̉ ̉ ực hiên trach ̣ ́ ̣ ̀ ương ma ng nhiêm bôi th ̀ ̀ ươi gây thiêt hai không thê tr ̀ ̣ ̣ ̉ ực tiêp bôi th ́ ̀ ường cho 12
ngươi bi thiêt hai. Vây, câu hoi đăt ra ai se la ng ̀ ̣ ̣ ̣ ̣ ̉ ̣ ̃ ̀ ươi co trach nhiêm bôi ̀ ́ ́ ̣ ̀ thương trong nh ̀ ưng tr ̃ ương nêu trên ? ̀ ́ ̣ ̃ ̃ ự liêu cach giai quyêt cho nh Phap luât cung đa d ̣ ́ ̉ ́ ững tinh huông nay. ̀ ́ ̀ Trong tưng hoan canh cu thê, luât dân s ̀ ̀ ̉ ̣ ̉ ̣ ự xac đinh trach nhiêm BTTH thuôc ́ ̣ ́ ̣ ̣ ̣ ̉ vê cha, me cua ng ̀ ươi gây thiêt hai la ng ̀ ̣ ̣ ̀ ươi ch̀ ưa thanh niên d ̀ ưới mươi lăm ̀ ̉ tuôi, ngươi giam hô cua ng ̀ ́ ̣ ̉ ươi gây thiêt hai la ng ̀ ̣ ̣ ̀ ươi ch̀ ưa thanh niên, ng ̀ ười mât năng l ́ ực hanh vi dân s ̀ ự,…Ca thê hoa trach nhiêm bôi th ́ ̉ ́ ́ ̣ ̀ ường thiêt hai ̣ ̣ ̀ ợp đông la viêc xac đinh ng ngoai h ̀ ̀ ̣ ́ ̣ ười co trach nhiêm bôi th ́ ́ ̣ ̀ ường thiêt hai ̣ ̣ chinh trong t ́ ưng tr ̀ ương h ̀ ợp gây thiêt hai cu thê bât luân ng ̣ ̣ ̣ ̉ ́ ̣ ười đo co phai ́ ́ ̉ ̀ ươi tr la ng ̀ ực tiêp gây ra thiêt hai hay không. ́ ̣ ̣ ̣ ́ ̉ ́ ́ ̣ ̀ ường chinh la viêc quy trach nhiêm Viêc ca thê hoa trach nhiêm bôi th ́ ̀ ̣ ́ ̣ ̀ ương cho môt chu thê cu thê. Đây la viêc lam co y nghia vô cung quan bôi th ̀ ̣ ̉ ̉ ̣ ̉ ̀ ̣ ̀ ́ ́ ̃ ̀ ̣ ̀ ợp đông. Ca thê hoa trach nhiêm bôi th trong trong vân đê BTTH ngoai h ́ ̀ ̀ ́ ̉ ́ ́ ̣ ̀ ường ̣ ̣ ̃ ́ ̣ ̉ ́ ́ ̀ ̀ ường thiêt hai diên ra dê thiêt hai se giup cho viêc giai quyêt vân đê bôi th ̣ ̣ ̃ ̃ ̀ ơn, xac đinh đung ng dang h ́ ̣ ́ ươi co trach nhiêm bôi th ̀ ́ ́ ̣ ̀ ường se tao ra tinh kha ̃ ̣ ́ ̉ ́ ̀ ́ ̀ ́ ̉ ́ ́ ̣ ̉ ́ ̣ thi cho công tac thi hanh an sau nay; ca thê hoa trach nhiêm đê xac đinh trach ́ ̣ ̣ ̉ nhiêm thuôc vê ai giam b ̀ ơt nguy c ́ ơ viêc lam dung viêc mât năng l ̣ ̣ ̣ ̣ ́ ực hay ̀ ̉ ̉ ̣ không đây đu kha năng nhân th ưc cua ng ́ ̉ ươi khac ma kich đông ho gây thiêt ̀ ́ ̀ ́ ̣ ̣ ̣ ̣ hai cho ng ươi khac va thu l ̀ ́ ̀ ợi bât chinh, đông th ́ ́ ̀ ời nâng cao tinh thân, trach ̀ ́ ̣ cuả nhưng nhiêm ̃ ngươì có nghiã vụ trông nom, giaó duc̣ nhưng ̃ ngươì không co năng l ́ ực hanh vi hoăc co năng l ̀ ̣ ́ ực hanh vi môt phân. ̀ ̣ ̀ ́ ̉ ́ ́ ̣ ̀ ương co thê d Ca thê hoa trach nhiêm bôi th ̀ ́ ̉ ựa trên những tiêu chi nhât ́ ́ ̣ đinh như đô tuôi va trinh đô nhân th ̣ ̉ ̀ ̀ ̣ ̣ ức. Cu thê: ̣ ̉ Ngươi co năng l ̀ ́ ực hanh vi dân s ̀ ự đây đu gây thiêt hai thi phai t ̀ ̉ ̣ ̣ ̀ ̉ ự minh BTTH. ̀ 13
Ngươi d ̀ ươi 18 tuôi la ng ́ ̉ ̀ ươi ch ̀ ưa thanh niên, do đo khi ng ̀ ́ ười chưa ̣ ̣ ̀ ưu y:́ thanh niên gây thiêt hai cân l ̀ + Nêu ng ́ ươi ch ̀ ưa thanh niên d ̀ ươi 15 tuôi gây thiêt hai ma con cha, ́ ̉ ̣ ̣ ̀ ̀ ̣ ̀ me thi cha m ẹ phải bồi thường toàn bộ thiệt hại; nếu tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường mà con chưa thành niên gây thiệt hại có tài sản riêng thì lấy tài sản đó để bồi thường phần còn thiếu. ́ ươi t + Nêu ng ̀ ư đu m ̀ ̉ ười lăm đên ch ́ ưa đủ mười tám tuôi gây thiêt hai ̉ ̣ ̣ thì phaỉ bôì thương ̀ băng ̀ ̉ cuả minh; nêu ̀ tai san ̀ ̉ ̀ san ́ không đu tai ̉ đê bôi ̉ ̀ thương thi cha, me phai bôi th ̀ ̀ ̣ ̉ ̀ ường phân con thiêu băng tai san cua minh. ̀ ̀ ́ ̀ ̀ ̉ ̉ ̀ Ngươi ch ̀ ưa thanh niên, ng ̀ ười mât năng l ́ ực hanh vi dân s ̀ ự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi gây thiêt hai ma co ng ̣ ̣ ̀ ́ ươì ̣ ̀ ươi giam hô đo đ giam hô thi ng ́ ̀ ́ ̣ ́ ược dung tai san cua ng ̀ ̀ ̉ ̉ ươi đ ̀ ược giam hô đê ́ ̣ ̉ ̀ ương; nêu ng bôi th ̀ ́ ươi đ ̀ ược giam hô không co tai san hoăc không đu tai san ́ ̣ ́ ̀ ̉ ̣ ̉ ̀ ̉ ̉ ̀ ương thi ng đê bôi th ̀ ̀ ươi giam hô phai bôi th ̀ ́ ̣ ̉ ̀ ường băng tai san cua minh; nêu ̀ ̀ ̉ ̉ ̀ ́ ngươi giam hô ch ̀ ́ ̣ ứng minh được minh không co lôi trong viêc giam hô thi ̀ ́ ̃ ̣ ́ ̣ ̀ ̉ ́ ̀ ̉ ̉ ̉ ̀ ường. không phai lây tai san cua minh đê bôi th ̀ Ngươi d ̀ ươi 15 tuôi, ng ́ ̉ ươi mât năng l ̀ ́ ực hanh vi dân s ̀ ự gây thiêṭ trong thơi gian tr ̀ ương hoc, bênh viên, tô ch ̀ ̣ ̣ ̣ ̉ ưc khac tr ́ ́ ực tiêp quan ly thi cac ́ ̉ ́ ̀ ́ ̉ ưc nay phai BTTH. Nêu tô ch tô ch ́ ̀ ̉ ́ ̉ ức nay ch ̀ ứng minh được minh không co ̀ ́ ̣ ươi ch lôi thi cha me ng ̃ ̀ ̀ ưa thanh niên, ng ̀ ười mât năng l ́ ực hanh vi dân s ̀ ự ̉ phai BTTH. 1.1.3.1.2. Năng lực bôi th ̀ ương thiêt hai cua ng ̀ ̣ ̣ ̉ ươi co năng l ̀ ́ ực hanh ̀ vi dân sự đây đu. ̀ ̉ ̉ ̣ Khoan 1 Điêu 586 BLDS 2015 quy đinh: “ ̀ Ngươi t ̀ ừ đu m ̉ ươi tam ̀ ́ ̉ ở lên gây thiêt hai thi phai t tuôi tr ̣ ̣ ̀ ̉ ự bôi th ̀ ương” ̣ ̀ , tuy nhiên, qua viêc xem ̣ ưa quy đinh nay v xet môi liên hê gi ́ ́ ̃ ̣ ̀ ơi quy đinh tai Khoan 3 Điêu 586 BLDS ́ ̣ ̣ ̉ ̀ 14