Luận án Tiến sĩ: Chuẩn bị nguồn nhân lực cho công nghiệp quốc phòng Việt Nam hiện nay

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:196

Thêm vào BST

Báo xấu

97
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn, đề xuất một số quan điểm cơ bản và giải pháp chủ yếu nhằm chuẩn bị nguồn nhân lực (NNL) cho công nghiệp quốc phòng (CNQP) Việt Nam hiện nay; đánh giá thực trạng chuẩn bị NNL cho CNQP ở nước ta thời gian qua (cả trên phương diện văn bản pháp quy và tổ chức thực hiện); chỉ rõ nguyên nhân, những vấn đề đặt ra cần giải quyết để chuẩn bị NNL cho CNQP Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ: Chuẩn bị nguồn nhân lực cho công nghiệp quốc phòng Việt Nam hiện nay

LỜI CAM ĐOAN Đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tác giả. Các số liệu, minh chứng công bố trong luận án là trung thực, chính xác. TÁC GIẢ LUẬN ÁN ThS. Nguyễn Thanh Bình
MỤC LỤC Trang TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT MỞ ĐẦU 3 TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 8 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CHUẨN BỊ NGUỒN NHÂN LỰC CHO CÔNG NGHIỆP QUỐC PHÒNG VIỆT NAM 23 1.1. Quan niệm về nguồn nhân lực cho công nghiệp quốc phòng Việt Nam 23 1.2. Quan niệm, đặc điểm chi phối và những vấn đề có tính quy luật 32 chuẩn bị nguồn nhân lực cho công nghiệp quốc phòng Việt Nam 1.3. Kinh nghiệm phát triển nguồn nhân lực cho công nghiệp 46 quốc phòng ở một số nước trên thế giới và bài học đối với Việt Nam Chương 2 THỰC TRẠNG CHUẨN BỊ NGUỒN NHÂN LỰC 67 CHO CÔNG NGHIỆP QUỐC PHÒNG VIỆT NAM 2.1. Thành tựu cơ bản trong chuẩn bị nguồn nhân lực cho công 67 nghiệp quốc phòng Việt Nam 2.2. Những hạn chế trong chuẩn bị nguồn nhân lực cho công 87 nghiệp quốc phòng Việt Nam hiện nay 2.3. Những vấn đề đặt ra 101 Chương 3 MỘT SỐ QUAN ĐIỂM CƠ BẢN VÀ GIẢI PHÁP CHỦ 109 YẾU CHUẨN BỊ NGUỒN NHÂN LỰC CHO CÔNG NGHIỆP QUỐC PHÒNG VIỆT NAM THỜI GIAN TỚI 3.1. Một số quan điểm cơ bản chuẩn bị nguồn nhân lực cho 109 công nghiệp quốc phòng Việt Nam thời gian tới 3.2. Giải pháp chủ yếu chuẩn bị nguồn nhân lực cho công 121 nghiệp quốc phòng Việt Nam thời gian tới KẾT LUẬN 160 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ 163 CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 164
DANH MỤC CÁC BẢNG Số Tên bảng Trang TT 1 Bảng 2.1 77 2 Bảng 2.2 77 3 Bảng 2.3 78
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Số Chữ viết đầy đủ Chữ viết tắt TT 1 Công nghiệp hoá, hiện đại hoá CNH, HĐH 2 Công nghiệp quốc phòng CNQP 3 Khoa học, công nghệ KH,CN 4 Lực lượng sản xuất LLSX 5 Nghị quyết Trung ương NQ/TW 6 Nguồn nhân lực NNL 7 Quan hệ sản xuất QHSX 8 Tư liệu sản xuất TLSX 9 Xã hội chủ nghĩa XHCN
3 MỞ ĐẦU 1. Giới thiệu khái quát về luận án “Chuẩn bị nguồn nhân lực cho công nghiệp quốc phòng Việt Nam hiện nay” là một luận án tiến sĩ được nghiên cứu dưới góc độ chuyên ngành Kinh tế chính trị. Đề tài luận án là một vấn đề mới, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn, đang thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, nhằm cung cấp luận cứ khoa học cho Chính phủ, Bộ Quốc phòng và các lực lượng có liên quan thực hiện việc chuẩn bị NNL cho CNQP Việt Nam, từng bước đưa CNQP nước ta phát triển trong thế kỷ XXI, đáp ứng nhu cầu sản xuất quân sự, phục vụ trực tiếp nhiệm vụ xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”, sẵn sàng phục vụ nhu cầu chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Luận án có kết cấu gồm: Phần mở đầu, 3 chương, 8 tiết, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục kèm theo. Nội dung chính của luận án là tập trung phân tích, luận giải làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn, đánh giá th ực trạng, chỉ ra những ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân và những vấn đề đặt ra cần phải giải quyết trong chuẩn bị NNL cho CNQP Việt Nam. Trên cơ sở đó, đề xuất các quan điểm cơ bản, giải pháp chủ yếu để thực hiện có hiệu quả việc chuẩn bị NNL cho phát triển CNQP Việt Nam thời gian tới. Phạm vi nghiên cứu của luận án chủ yếu tập trung vào vấn đề chuẩn bị NNL cho CNQP nòng cốt do Bộ Quốc phòng, Tổng cục CNQP quản lý. Trong quá trình ti ến hành khảo sát thực trạng, nghiên cứu sinh gặp nhiều khó khăn do yêu cầu của bí mật quân sự, bí mật sản xuất quân sự; tư liệu, tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu chưa có nhiều trên phương diện thông tin khoa học. Do v ậy, k ết qu ả nghiên cứu của luận án sẽ không tránh khỏi những hạn chế nhất định. Tác giả luận án mong
4 nhận được sự giúp đỡ, góp ý của Thầy hướng dẫn, các nhà khoa học, các đồng nghiệp để nghiên cứu sinh hoàn thành mục tiêu đào tạo. 2. Lý do lựa chọn đề tài luận án Hiện nay, hoà bình, hợp tác, phát triển vẫn là xu thế lớn trên thế giới; nhưng tình hình tiếp tục có những diễn biến phức tạp, tiềm ẩn nhiều bất trắc, khó lường, nhất là khu vực châu Á Thái Bình Dương. Toàn cầu hoá và cách mạng KH,CN, trong đó có KH,CN nghệ quân sự đang từng bước phát triển mạnh mẽ. Các nước công nghiệp phát triển đẩy mạnh sản xuất vũ khí trang bị kỹ thuật hiện đại, cho ra đời nhiều loại vũ khí mới. Chiến tranh sử dụng vũ khí công nghệ cao ngày càng có tính phổ biến. Đối với nước ta, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc có sự phát triển mới và yêu cầu cao hơn. Xây dựng và phát triển CNQP trong điều kiện hội nhập quốc tế là một trong những nhiệm vụ quan trọng của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Với hoàn cảnh nền kinh tế còn nghèo, CNQP quy mô còn khiêm tốn, công nghệ lạc hậu, chúng ta phải có chiến lược rõ ràng, bước đi cụ thể để phát triển CNQP phù hợp với điều kiện hội nhập quốc tế. Ngày nay, mặc dù cuộc cách mạng KH,CN ngày càng phát triển, chi phối mọi lĩnh vực sản xuất và đời sống xã hội nhưng vẫn không thay thế được vai trò của nguồn lực con người; bởi nó là nguồn lực của mọi nguồn lực, là tài nguyên của mọi tài nguyên. Yếu tố con người giữ vai trò quyết định trong mọi lĩnh vực và giữ vai trò quyết định nhất trong phát triển CNQP. Nhân lực trong CNQP trực tiếp quản lý, nghiên cứu, sáng tạo, sử dụng, khai thác, bảo quản vật chất, trang thiết bị, sản xu ất quốc phòng, làm kinh tế, xây dựng ngành CNQP nước ta phát triển, thành một bộ phận quan trọng của tiềm lực quốc phòng, an ninh quốc gia; đồng thời là một
5 bộ phận quan trọng của công nghiệp Việt Nam, đóng góp tích cực vào sự nghiệp CNH, HĐH, xây dựng lực lượng vũ trang hùng mạnh, góp phần thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Thực tiễn nước ta th ời gian qua cho th ấy, thách thức lớn nhất để phát triển CNQP chính là từ con người. Nhiều chủ trương phát triển CNQP chưa được triển khai đồng bộ, hiệu quả; nhiều dự án đầu tư chưa đạt được mục tiêu ban đầu đặt ra đều có nguyên nhân từ năng lực, trình độ tổ chức, tiếp nhận chuyển giao công nghệ của nhân lực CNQP. Đ ể có NNL d ồ i dào, ch ấ t l ượ ng t ố t đáp ứ ng k ị p th ờ i s ự phát tri ể n c ủ a CNQP trong th ời k ỳ chúng ta ch ủ đ ộ ng h ộ i nh ậ p qu ố c t ế , thì công tác chu ẩ n b ị NNL là m ộ t n ộ i dung quan tr ọ ng trong chi ến l ượ c phát tri ể n CNQP. Trong những năm qua, Đảng, Nhà nước và Quân đội đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách, thực hiện nhiều biện pháp để xây dựng NNL cho yêu cầu phát triển CNQP. Tuy nhiên, công tác này còn nhiều hạn chế do nhận thức, cơ chế, tổ chức thực hiện còn nhiều vướng mắc, nhất là trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường định XHCN và hội nhập quốc tế. Vì vậy, nghiên cứu làm sáng tỏ bản chất, những vấn đề có tính quy luật giải quyết vấn đề: Chuẩn bị nguồn nhân lực cho công nghiệp quốc phòng Việt Nam hiện nay” có tính cấp thiết và có ý nghĩa thiết thực. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu * Mục đích: Làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn, đề xuất một số quan điểm cơ bản và giải pháp chủ yếu nhằm chuẩn bị NNL cho CNQP Việt
6 Nam hiện nay. * Nhiệm vụ nghiên cứu: Làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về chuẩn bị NNL cho CNQP Việt Nam. Đánh giá thực trạng chuẩn bị NNL cho CNQP ở nước ta thời gian qua (cả trên phương diện văn bản pháp quy và tổ chức thực hiện); chỉ rõ nguyên nhân, những vấn đề đặt ra cần giải quyết để chuẩn bị NNL cho CNQP Việt Nam. Đề xuất một số quan điểm và giải pháp chủ yếu để thực hiện tốt nhiệm vụ chuẩn bị NNL cho CNQP nước ta trong thời gian tới. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận án Đối tượng nghiên cứu của luận án: Chuẩn bị NNL cho CNQP nòng cốt Việt Nam hiện nay. Phạm vi nghiên cứu của luận án: Luận án nghiên cứu vấn đề chuẩn bị NNL cho CNQP (chủ yếu là CNQP nòng cốt do Bộ Quốc phòng, Tổng cục CNQP quản lý) ở nước ta dưới góc độ kinh tế chính trị; các số liệu cơ bản được tổng hợp từ CNQP nòng cốt, thời gian từ năm 2006 2014. Đề xuất các giải pháp chuẩn bị NNL cho CNQP từ nay cho năm 2020 và định hướng đến năm 2030. 5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và p hương pháp nghiên cứu của luận án * Cơ sở lý luận, thực tiễn Dựa vào lý luận của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng về vai trò của nhân tố con người trong quá trình sản xuất, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN; về mối
7 quan hệ kinh tế với quốc phòng, kinh tế với chiến tranh.Kế thừa và phát triển kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học có liên quan đến nội dung mà luận án nghiên cứu. Dựa vào các báo cáo tổng kết về giáo dục đào tạo, phát triển nhân lực của CNQP trong thời gian 2006 2014. * Phương pháp nghiên cứu của luận án Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu của kinh tế chính trị, kinh tế quân sự Mác xít và các phương pháp nghiên cứu khoa học xã hội nhân văn, như: phương pháp trừu tượng hóa khoa học khi nghiên cứu cơ sở lý luận; kết hợp với phương pháp lô gic, lịch sử, so sánh, phân tích, tổng hợp, thống kê khi nghiên cứu, đánh giá thực trạng và phương pháp chuyên gia trong toàn bộ quá trình nghiên cứu. 6. Những đóng góp mới của luận án Xây dựng được quan niệm Chuẩn bị NNL cho CNQP Việt Nam dưới góc độ kinh tế chính trị; xác định những vấn đề có tính quy luật trong chuẩn bị NNL cho CNQP Việt Nam hiện nay. Đưa ra hệ thống quan điểm cơ bản, giải pháp chủ yếu để chuẩn bị NNL cho CNQP Việt Nam hiện nay. 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Cung cấp luận cứ khoa học để Chính phủ, các bộ, ban, ngành tham khảo trong hoạch định chủ trương, chính sách chuẩn bị NNL cho CNQP nước ta hiện nay. Luận án có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy, học tập một số nội dung liên quan đến bộ môn Kinh tế chính trị, Kinh tế quân sự ở các nhà trường quân đội. 8. Kết cấu của luận án
8 Gồm: Phần mở đầu, tổng quan về vấn đề nghiên cứu; 03 chương (8 tiết), kết luận; danh mục các công trình công bố kết quả nghiên cứu của luận án; danh mục tài liệu tham khảo được trích dẫn và sử dụng trong luận án. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài liên quan đến đề tài 1.1. Nhóm các công trình khoa học bàn về vai trò của giáo dục, đào tạo đối với phát triển nguồn nhân lực của đất nước Giáo dục, đào tạo phát triển con người có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển kinh tế xã hội của mỗi quốc gia. Vấn đề này đã thu hút được sự quan tâm nghiên cứu của nhiều cá nhân, tổ chức ở các nước, tiêu biểu là các công trình như: Giáo dục thái độ cộng sản đối với lao động của V.A. XuKhômLinXki (Nga) [110]; “Cải cách giáo dục chìa khoá để
9 phát triển mạnh mẽ nền kinh tế” của N. Bôrépxkaia [3]; “Triển vọng của giáo dục trong thế giới đang thay đổi” của E. Semennovich Demidenco [68]; “Đổi mới giáo dục Thái Lan những chiến lược đổi mới đầy khả năng cạnh tranh” của Nipone Sookpreedee [67]. Trong đó, “Giáo dục thái độ cộng sản đối với lao động” của V.A Xu KhômLinXki (Nga) là một cuốn sách giáo dục chính trị, xuất bản trong giai đoạn Liên Xô đang thực hiện xây dựng chủ nghĩa xã hội. Một trong các nội dung cơ bản của cuốn sách đề cập đến sự cần thiết phải giáo dục cho học sinh, sinh viên lòng yêu lao động một phẩm chất quan trọng góp phần hình thành giá trị lao động của họ trong tương lai. Tác giả còn cho rằng: thông qua các hình thức học ngoại khoá, hoạt động lao động tập thể kết hợp với hoạt động tuyên truyền giáo dục của nhà trường để hình thành phẩm chất yêu lao động và sự trưởng thành về đạo đức cho học sinh. Mặc dù vậy, do hạn chế về mặt lịch sử, nội dung cuốn sách chưa đề cập đến giáo dục lý tưởng cống hiến cho thế hệ trẻ trong nền kinh tế thị trường, chưa giải quyết hài hoà mối quan hệ giữa cống hiến và hưởng thụ của con người. Tuy nhiên, một số nội dung trong cuốn sách này cũng là những gợi ý cần thiết để xây dựng các quan điểm, giải pháp phát triển NNL trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN hiện nay. “Đổi mới giáo dục Thái Lan những chiến lược đổi mới đầy khả năng cạnh tranh” của Nipone Sookpreedee đã trình bày khái quát tình hình phát triển giáo dục, đào tạo ở Thái Lan vào những năm cuối của thế kỷ XX và thực tế hiện nay. Tác giả chỉ rõ những vấn đề được Chính phủ Thái Lan quan tâm giải quyết là đổi mới giáo dục, đào tạo; cải cách hơn nữa hệ thống giáo dục của đất nước; tiến hành đổi mới phương pháp dạy và học; thông qua nhiều chương trình, đề án để đổi mới chức năng quản lý giáo dục từ Trung ương đến địa phương. Tác giả làm rõ hệ thống giáo dục hiện
10 nay của Thái Lan được đặt nền móng trong Hiến pháp năm 1997 và Bộ luật Giáo dục quốc gia năm 1999. Những quy định trong các văn bản này đã khuyến khích giáo dục Thái Lan phát triển với một cơ cấu rộng rãi hơn để hướng tới mục đích đưa Thái Lan trở thành một xã hội học tập, nâng cao tính công bằng về cơ hội và chất lượng đời sống của người dân. Theo đó, Thái Lan tập trung xây dựng chiến lược phát triển giáo dục, đào tạo theo hướng nâng cao chất lượng, thực hiện tiêu chuẩn và kiểm định chất lượng giáo dục, gắn lý thuyết với thực hành, mở rộng các hình thức giáo dục, đào tạo gồm cả các chương trình phát thanh và truyền hình giáo dục, đặc biệt coi trọng phát triển NNL chất lượng cao đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước. Các công trình khoa học “Cải cách giáo dục chìa khoá để phát triển mạnh mẽ nền kinh tế” của N. Bôrépxkaia; “Triển vọng của giáo dục trong thế giới đang thay đổi” của E. Semennovich Demidenco đã tập trung chỉ rõ sự cần thiết phải đổi mới, cải cách nền giáo dục ở Nga cho phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế thị trường. Các tác giả đặc biệt nhấn mạnh đến vai trò của giáo dục đại học, đào tạo NNL chất lượng cao cho đất nước; định hướng giáo dục đào tạo gắn với hoạt động của quy luật cung cầu trong thị trường lao động. Đồng thời, hai tác giả còn trình bày các vấn đề về lịch sử giáo dục ở một số quốc gia; về vai trò quan trọng của giáo dục hiện đại đối với sự phát triển NNL để phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Tuy nhiên, các công trình khoa học này chỉ là những tài liệu để nghiên cứu sinh tham khảo xây dựng cơ sở khoa học chuẩn bị NNL cho CNQP nước ta. 1.2. Nhóm các công trình khoa học bàn về đào tạo phát triển nguồn nhân lực cho công nghiệp quốc phòng
11 Liên quan đến vấn đề này, đã có một số công trình khoa học được công bố như: Cuốn sách: Human resources for national strength của Stanley L.Falk, Industrial college of the armed forces Washington, D.C.1966; Classroms in the military của Harold F.Clack and Harold S.Loan, Published for the institute for instructional improvement, INC by the bureau of publications teachers college, Columbia university NewYork [113]. “Một góc nhìn nhà trường, học viện quân sự” của Lý Thìn Quang [74]. “Tổng quan về năm trường đại học tổng hợp trong toàn quân” (Trường Đại học Khoa học Kỹ thuật quốc phòng, Trường Đại học Công trình Vật lí, Trường Đại học Công trình Thông tin, Trường Đại học Công trình Hải quân và Trường Đại học Công trình Không quân) của Lăng Tường [87]. “Công nghiệp quốc phòng và hàng không vũ trụ Đông Nam Á” của Phi Líp. Finnegan [38]; “Công nghiệp quốc phòng I Ran” của J. Ohalloran [69]. Trong đó, Human resources for national strength của Stanley L.Falk và Classroms in the military của Harold F.Clack and Harold S.Loan đã chỉ ra sự cần thiết phải nâng cao chất lượng đào tạo NNL cho CNQP ở mỗi nước, đáp ứng nhu cầu chiến tranh hiện đại; mở rộng khả năng để đào tạo lực lượng dự bị nhằm đáp ứng nhu cầu về NNL khi có chiến tranh xảy ra. Các công trình tập trung bàn về việc đổi mới nội dung, chương trình và phương pháp nâng cao chất lượng đào tạo ở Quân đội Mỹ, Nga, Trung Quốc… “Tổng quan về năm trường đại học tổng hợp trong toàn quân” đã chỉ rõ việc quy hoạch hệ thống nhà trường quân đội phải xét đến tính chất hoạt động quân sự trong điều kiện thời bình, thời chiến và phát huy tính lưỡng dụng của các nhà trường quân đội để tham gia đào tạo NNL cho CNQP, cho đất nước như Trung Quốc. Tuy nhiên, những công trình khoa học này chưa đề cập nhiều đến đào tạo NNL cho CNQP. Đây là một khoảng trống mà luận án có thể nghiên cứu, tìm ra kinh nghiệm của các
12 trường quân sự ở các nước trong tham gia đào tạo, phát triển NNL cho CNQP. Như vậy, những công trình khoa học ở nước ngoài nghiên cứu về đào tạo NNL cho CNQP được đề cập ở những nội dung, phạm vi và mức độ khác nhau; song tựu trung lại các công trình này đều chỉ rõ sự cần thiết phải quan tâm đến giáo dục và đào tạo ở mọi quốc gia; về vai trò của giáo dục đại học, đào tạo NNL chất lượng cao cho đất nước; về giáo dục lòng yêu nước, yêu lao động và đạo đức cho học sinh, sinh viên để nâng cao chất lượng NNL. Một số công trình tập trung phân tích về vai trò của NNL đối với sự phát triển của đất nước và của quân đội; về đổi mới nội dung, chương trình và phương pháp giảng dạy ở các nhà trường quân đội; về sự chuyển đổi mô hình kinh tế ở Nga sang nền kinh tế thị trường đã đặt ra yêu cầu mới về đào tạo NNL cho CNQP; về tổ chức và hoàn thiện các nhà trường quân sự trong điều kiện thời bình nhằm phát huy tính lưỡng dụng của các nhà trường trong đào tạo NNL cho CNQP, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu của thời chiến. Nhiều công trình khoa học khác cũng tập trung bàn đến những giải pháp để nâng cao chất lượng đào tạo NNL của đất nước và quân đội, chỉ ra sự cần thiết phải xây dựng một hệ thống giáo dục sát thực tế. Tuy nhiên, những công trình khoa học này chỉ đề cập riêng lẻ, độc lập từng vấn đề về đào tạo NNL cho CNQP ở các góc độ khác nhau, các quốc gia khác nhau, với các thể chế chính trị khác nhau; chưa có công trình khoa học nào nghiên cứu một cách hệ thống cơ sở khoa học chuẩn bị NNL cho CNQP. Vì vậy, đây là nguồn tài liệu tham khảo cần thiết cho nghiên cứu sinh làm rõ vấn đề nghiên cứu của luận án. 2. Các công trình nghiên cứu ở trong nước liên quan đến đề tài Tiêu biểu cho các công trình khoa học ở trong nước nghiên cứu liên quan đến vấn đề chuẩn bị NNL cho CNQP Việt Nam hiện nay gồm có:
13 2.1. Nhóm các công trình khoa học bàn về vai trò nguồn lực, nguồn lực con người trong phát triển kinh tế xã hội nước ta hiện nay Sách tham khảo: Nguồn lực và động lực cho phát triển nhanh và bền vững nền kinh tế Việt Nam trong giai đoạn 2011 2020 của Ngô Doãn Vịnh [107]; Huy động và sử dụng các nguồn lực chủ yếu nhằm bảo đảm tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam của Võ Văn Đức [36]; Phát huy nguồn lực con người để công nghiệp hoá, hiện đại hoá của Vũ Bá Thể [80]; “Nguồn nhân lực và nhân tài cho phát triển xã hội và quản lý xã hội ở Việt Nam trong tiến trình đổi mới Những vấn đề lý luận; Thực trạng nguồn nhân lực, nhân tài của đất nước hiện nay. Những vấn đề đặt ra giải pháp” của Nguyễn Ngọc Phú [71]. Trong các công trình đó, tác giả Ngô Doãn Vịnh , Võ Văn Đức đã luận giải những vấn đề lý luận về khái niệm nguồn lực, nguồn lực con người và tiến hành nghiên cứu, phân tích làm rõ các loại nguồn lực; những vấn đề lý luận về nguồn lực kinh tế…; vai trò của các nguồn lực đối với tăng trưởng kinh tế; thực trạng huy động và sử dụng các nguồn lực chủ yếu đóng góp cho tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam; đề xuất quan điểm, giải pháp huy động, sử dụng các nguồn lực chủ yếu nhằm nâng cao tốc độ tăng trưởng kinh tế ở Việt Nam. Tác giả Vũ Bá Thể đã nghiên cứu kinh nghiệm phát triển NNL của một số nước trên thế giới và thực trạng NNL ở Việt Nam. Tác giả đã đưa ra quan niệm về NNL và phát triển NNL; vai trò của NNL đối với tăng trưởng kinh tế và sự nghiệp CNH, HĐH ở Việt Nam; đưa ra những định hướng và giải pháp cơ bản nhằm phát huy tốt NNL trong sự nghiệp CNH, HĐH ở nước ta.
14 Tác giả Nguyễn Ngọc Phú khái quát những quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước ta về NNL và nhân tài phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; những nội dung chủ yếu khi nghiên cứu NNL, nhân tài cho phát triển xã hội và quản lý xã hội ở Việt Nam; những vấn đề lý luận trong nghiên cứu NNL và nhân tài cho phát triển xã hội và quản lý xã hội; thực tiễn công tác giáo dục, đào tạo nhằm xây dựng NNL và nhân tài đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất những giải pháp chủ yếu cho phát triển NNL, nhân tài ở nước ta hiện nay. Đây là những gợi ý cần thiết để luận án có thể tham khảo, đề xuất các biện pháp cụ thể phát triển nhân lực trong CNQP Việt Nam. Như vậy, nhiều công trình đã tập trung phân tích, đánh giá về thực trạng các loại nguồn lực và nguồn lực con người ở nước ta; kinh nghiệm huy động và sử dụng các nguồn lực cho tăng trưởng, phát triển kinh tế ở một số nước trên thế giới. Tuy nhiên, những công trình khoa học này mới chỉ dừng lại ở việc khái quát những vấn đề, luận điểm chung nhất về nguồn lực và nguồn lực con người mà chưa đề cập đến quan niệm về chuẩn bị nnl cho CNQP… Song những luận điểm khoa học của các công trình nói trên là những gợi ý cần thiết để vận dụng trong nghiên cứu nguồn lực phát triển sản xuất quân sự, xây dựng tiềm lực kinh tế quân sự, củng cố sức mạnh quân sự của nước ta hiện nay. 2.2. Nhóm các công trình khoa học về phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước Luận án tiến sĩ kinh tế (1998): “Sử dụng nguồn nhân lực trong
15 quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở nước ta” của tác giả Trần Kim Hải [38]; Sách tham khảo:“Phát triển nguồn nhân lực ở một số nước. Kinh nghiệm đào tạo và phát triển nguồn nhân lực của Việt Nam hiện nay” của Nghiêm Đình Vỳ [108]; “Kinh tế nguồn nhân lực” của Trần Xuân Cầu [10]; “Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực thời kỳ hội nhập” của Trung tâm Trí thức doanh nghiệp quốc tế, Thành phố Hồ Chí Minh; “ Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu đổi mới và hội nhập quốc tế” của Tiến sĩ Phạm Công Nhất [61]; “Xây dựng con người và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao” của Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Tấn Dong [17]. Tác giả Trần Kim Hải Học viện Chính trị Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh đã phân tích về hiện trạng, yêu cầu và những vấn đề đang đặt ra trong sử dụng NNL cho CNH, HĐH ở nước ta. Theo đó, NNL hiện có còn chưa đáp ứng được những yêu cầu và đòi hỏi của sự nghiệp CNH, HĐH ở nước ta. Vì vậy, quá trình khai thác, sử dụng cần phải được đặt trong mối quan hệ gắn bó chặt chẽ với việc nâng cao chất lượng của NNL; phải coi nâng cao chất lượng NNL là một nội dung, một tiền đề cơ bản để nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực cho CNH, HĐH. Trong luận án, tác giả đề cập đến quan niệm về NNL, nhưng chưa đề cập đến NNL trong lĩnh vực sản xuất quân sự. Tác giả Nghiêm Đình Vỳ trình bày nhiều vấn đề về đào tạo và phát triển NNL ở một số nước, bao gồm: thực trạng và chính sách đẩy mạnh phát triển NNL ở các nước công nghiệp phát triển, các nền công nghiệp mới (NIEs) Châu Á; tập trung phân tích, làm rõ tình hình học tập ở các cấp học, đặc biệt quan tâm đến vấn đề đào tạo nghề ở các nền công nghiệp mới nổi. Đây là những mô hình tương đối thành công và có những điểm chung rất nổi
16 bật trong việc đào tạo, phát triển NNL, như: Thứ nhất, giáo dục và đào tạo nghề cũng giống như giáo dục phổ thông, phải theo sát quá trình phát triển kinh tế, đáp ứng ngày càng tốt nhu cầu của nền kinh tế các quốc gia này. Thứ hai, đào tạo tại nơi làm việc là yếu tố cấu thành quan trọng, trong đó có sự đóng góp của các công ty. Đào tạo tại công ty là mô hình đào tạo nghề cho công nhân trình độ bậc trung; hình thức này đóng vai trò quan trọng trong đào tạo NNL bậc cao, chủ yếu được tiến hành ở các công ty lớn. Thứ ba, đào tạo nâng cao cho lực lượng tại chức và đào tạo lại được chú ý mạnh mẽ. Thứ tư, phát huy vai trò của chính phủ quan tâm đến giáo dục và đào tạo nghề; tuy nhiên, mức độ và vai trò của chính phủ không giống nhau ở các quốc gia khác nhau. Về giáo dục đại học, đây là thước đo quan trọng về trình độ và tiềm năng phát triển của một nước. Nghiên cứu nền giáo dục đại học ở các nước NIEs, tác giả chỉ ra một số điểm tương đồng, như: hệ thống giáo dục đại học đều diễn tiến theo ba giai đoạn là mở rộng số lượng, củng cố về chất lượng và ổn định, xây dựng nền giáo dục tiên tiến; mở rộng và coi trọng giáo dục từ xa, phát huy mọi nguồn lực của đất nước cho đào tạo NNL, thực hiện chính sách du học; xây dựng được một xã hội học tập suốt đời. Đồng thời, tác giả cũng nghiên cứu đến nhóm những chính sách nhằm đẩy mạnh phát triển NNL, như: chính sách việc làm, tiền lương, sử dụng và đãi ngộ NNL, hợp tác quốc tế trong phát triển NNL. Tác giả đã thẳng thắn chỉ ra thực trạng đào tạo và phát triển NNL ở nước ta; trên cơ sở đó, đề xuất một hệ thống giải pháp cơ bản, có thể coi như những kinh nghiệm trong quá trình phát triển NNL. Đó là một số nhóm giải pháp chính, như: đẩy mạnh công tác quản lý của Nhà nước về đào tạo NNL theo hướng gắn kết ba khâu là đào tạo, sử dụng và việc làm; đổi mới quan điểm, chính sách đầu tư cho đào tạo và phát triển NNL; mở rộng đào