Luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Quản lý chất lượng đào tạo giáo viên của các trường đại học nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:206

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của Luận án này nhằm đề xuất các giải pháp Quản lý chất lượng đào tạo GV ở các trường ĐH nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GD và đào tạo. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Quản lý chất lượng đào tạo giáo viên của các trường đại học nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH SIVONE RUEVAIBOUNTHAVY QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN CỦA CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC NƢỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Nghệ An, 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH SIVONE RUEVAIBOUNTHAVY QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN CỦA CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC NƢỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9140114 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học PGS.TS. NGUYỄN THỊ HƢỜNG Nghệ An, 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập. Các số liệu và kết quả nêu trong luận án này chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào. Tác giả luận án Sivone Ruevaibounthavy
ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................................... i MỤC LỤC ................................................................................................................................ii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT............................................................................................vi DANH MỤC BẢNG .............................................................................................................vii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU .................................................................................................ix MỞ ĐẦU................................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .............................................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học........................................................................................................ 3 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu ................................................................................. 3 6. Quan điểm tiếp cận và các phương pháp nghiên cứu .................................................. 3 7. Những luận điểm cần bảo vệ .................................................................................6 8. Đóng góp mới của luận án..................................................................................... 6 9. Cấu trúc của luận án .............................................................................................. 7 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG ĐÀO GIÁO VIÊN CỦA CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC .............................................................................. 8 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................................. 8 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài ................................................................ 8 1.1.2. Các công trình nghiên cứu ở nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào .................20 1.1.3. Đánh giá chung.......................................................................................................22 1.2. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................................ 24 1.2.1. Chất lượng, chất lượng giáo dục đại học .............................................................. 24 1.2.2. Chất lượng đào tạo giáo viên .................................................................................27 1.2.3. Quản lý, quản lý chất lượng đào tạo giáo viên ..................................................... 30 1.3. Chất lƣợng đào tạo giáo viên của các trƣờng đại học .......................................34 1.3.1. Đặc trưng chất lượng đào tạo giáo viên của các trường đại học ......................... 34 1.3.2. Các thành tố cơ bản của chất lượng đào tạo giáo viên của trường đại học...........35 1.3.3. Các tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo giáo viên..............................................40 1.4. Vấn đề quản lý chất lƣợng đào tạo giáo viên của các trƣờng đại học ............44 1.4.1. Sự cần thiết quản lý chất lượng đào tạo giáo viên của các trường đại học.........44 1.4.2. Nội dung quản lý chất lượng đào tạo giáo viên của các trường đại học .............46
iii 1.4.3. Chủ thể quản lý chất lượng đào tạo giáo viên của các trường đại học ...............57 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý chất lƣợng đào tạo giáo viên của các trƣờng đại học .................................................................................................................59 1.5.1. Các yếu tố khách quan ........................................................................................... 60 1.5.2. Các yếu tố chủ quan ............................................................................................... 61 Kết luận chƣơng 1 ..........................................................................................................64 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN CỦA CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC NƢỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO .........................................................................................................................................65 2.1. Khái quát về các trƣờng đại học nƣớc Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào ....65 2.1.1. Về mạng lưới các trường đại học ..........................................................................65 2.1.2. Về quy mô đào tạo giáo viên .................................................................................66 2.1.3. Về trình độ chuyên môn của giáo viên .................................................................67 2.1.4. Về nội dung, chương trình đào tạo .......................................................................69 2.1.5. NCKH và hợp tác quốc tế...................................................................................... 70 2.1.6. Về công tác quản lý và nâng cao năng lực cán bộ quản lý các trường đại học .............................................................................................................................. 71 2.1.7. Về cơ sở vật chất của các trường đại học nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào .....................................................................................................................................72 2.1.8. Những hạn chế và bất cập trong các trường đại học nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào ....................................................................................................................73 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng ..................................................................................74 2.2.1. Mục đích khảo sát ..................................................................................................74 2.2.2. Nội dung khảo sát...................................................................................................74 2.2.3. Đối tượng và địa bàn khảo sát ...............................................................................74 2.2.4. Phương pháp và công cụ khảo sát .........................................................................75 2.2.5. Đánh giá kết quả khảo sát ...................................................................................... 76 2.2.6. Cách thức xử lý số liệu........................................................................................... 76 2.3. Thực trạng chất lƣợng đào tạo giáo viên của các trƣờng đại học nƣớc Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào................................................................................76 2.3.1. Thực trạng các yếu tố đầu vào ...............................................................................77 2.3.2. Thực trạng quá trình đào tạo .................................................................................85 2.3.3. Thực trạng kết quả đầu ra ...................................................................................... 92
iv 2.4. Thực trạng quản lý chất lƣợng đào tạo giáo viên của các trƣờng đại học nƣớc Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào......................................................................96 2.4.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên, sinh viên về chất lượng và quản lý chất lượng đào tạo giáo viên ........................................................................97 2.4.2. Thực trạng xây dựng kế hoạch chiến lược, chính sách chất lượng đào tạo của nhà trường ..................................................................................................................98 2.4.3. Thực trạng việc hoàn thiện hệ thống quản lý hoạt động đào tạo giáo viên của các trường đại học ....................................................................................................100 2.4.4. Thực trạng kiểm định đánh giá chất lượng đào tạo giảng viên của các trường đại học .................................................................................................................101 2.4.5. Thực trạng thực hiện các hoạt động cải tiến chất lượng đào tạo của các trường đại học .................................................................................................................102 2.4.6. Thực trạng xây dựng văn hóa chất lượng trong các trường đại học .................104 2.4.7. Thực trạng xây dựng tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo giáo viên của các trường đại học..................................................................................................................106 2.4.8. Thực trạng xây dựng bộ máy chuyên trách về quản lý chất lượng của các trường đại học .................................................................................................................107 2.4.9. Thực trạng các điều kiện đảm bảo cho chất lượng đào tạo của các trường đại học .............................................................................................................................108 2.5. Thực trạng ảnh hƣởng của các yếu tố đến quản lý chất lƣợng đào tạo giáo viên của các trƣờng đại học nƣớc Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào .........109 2.6. Đánh giá chung về thực trạng .............................................................................111 2.6.1. Mặt mạnh ..............................................................................................................111 2.6.2. Hạn chế .................................................................................................................113 2.6.3. Nguyên nhân của thực trạng ................................................................................116 Kết luận chƣơng 2 ........................................................................................................118 Chƣơng 3. CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN CỦA CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC NƢỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO .............................................................................................................................119 3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp ..............................................................................119 3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu .........................................................................................119 3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn .........................................................................................119 3.1.3. Đảm bảo tính hệ thống .........................................................................................119 3.1.4. Đảm bảo tính hiệu quả .........................................................................................119
v 3.1.5. Đảm bảo tính khả thi ............................................................................................120 3.2. Một số giải pháp quản lý chất lƣợng đào tạo giáo viên của các trƣờng đại học nƣớc Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào ............................................................120 3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên và chuyên viên về tầm quan trọng của chất lượng và quản chất lượng đào tạo giáo viên ..................................................................................................................................120 3.2.2. Lập kế hoạch chiến lược và chính sách, công cụ quản lý chất lượng đào tạo giáo viên của các trường đại học nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào .................124 3.2.3. Hoàn thiện hệ thống quản lý chất lượng đào tạo của các trường đại học nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào ........................................................................126 3.2.4. Xây dựng các tiêu chuẩn để đánh giá hiệu quả công tác quản lý chất lượng đào tạo ở các trường đại học nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào........................130 3.2.5. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm cho đội ngũ giáo viên của các trường đại học...............................................................132 3.2.6. Thiết lập các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo ở nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào ...........................................................................................................138 3.3. Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất.................149 3.3.1. Mục đích khảo sát ................................................................................................149 3.3.2. Nội dung và phương pháp khảo sát.....................................................................149 3.3.3. Kết quả khảo sát về tính cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất ............................................................................................................................150 3.4. Thử nghiệm ............................................................................................................153 3.4.1. Tổ chức thử nghiệm .............................................................................................153 3.4.2. Phân tích kết quả thử nghiệm ..............................................................................155 3.4.3. Đánh giá kết quả thử nghiệm...............................................................................163 Kết luận chƣơng 3 ........................................................................................................165 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...........................................................................................166 CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÔNG BỐ CỦA NGHIÊN CỨU SINH LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ...........................................................................169 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................................170 PHỤ LỤC .............................................................................................................................179
vi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TT Từ viết tắt Từ viết đầy đủ 1. CBQL Cán bộ quản lý 2. CĐ Cao đẳng 3. CHDCND Lào Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào 4. CL Chất lượng 5. CLGD Chất lượng giáo dục 6. CNH Công nghiệp hóa 7. CSVC Cơ sở vật chất 8. CTĐT Chương trình đào tạo 9. ĐBCL Đảm bảo chất lượng 10. ĐG Đánh giá 11. ĐH Đại học 12. ĐLC Độ lệch chuẩn 13. DN Doanh nghiệp 14. ĐTB Điểm trung bình 15. GD Giáo dục 16. GD&TT Giáo dục và thể thao 17. GDĐH Giáo dục đại học 18. GDPT Giáo dục phổ thông 19. GV Giáo viên 20. HĐH Hiện địa hóa 21. HTQT Hợp tác quốc tế 22. KH&CN Khoa học công nghệ 23. KT - XH Kinh tế - xã hội 24. NCKH Nghiên cứu khoa học 25. NVSP Nghiệp vụ sư phạm 26. PTDH Phương tiện dạy học 27. QL Quản lý 28. QLCL Quản lý chất lượng 29. SV Sinh viên 30. TQM Quản lý chất lượng tổng thể (Total Quality Management) 31. VHCL Văn hóa chất lượng
vii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô về số lượng GV, SV các trường ĐH đào tạo giáo viên nước CHDCND Lào giai đoạn 2016 - 2018................................................................ 67 Bảng 2.2. Trình độ chuyên môn của CBQL và GV.............................................................. 68 Bảng 2.3. Kết quả ĐG về CL đội ngũ giáo viên và CBQL của các trường ĐH nước CHDCND Lào .....................................................................................................77 Bảng 2.4. Kết quả ĐG về CL người học của các trường ĐH nước CHDCND Lào ...........79 Bảng 2.5. Kết quả ĐG về CL CTĐT giáo viên của các trường ĐH nước CHDCND Lào ........................................................................................................................ 81 Bảng 2.6. Kết quả ĐG về CL CSVC và trang thiết bị phục vụ đào tạo của các trường ĐH nước CHDCND Lào..................................................................................... 83 Bảng 2.7. Kết quả ĐG về CL hoạt động đào tạo GV của các trường ĐH nước CHDCND Lào .....................................................................................................85 Bảng 2.8. Kết quả ĐG về NCKH và HTQT ở các trường ĐH nước CHDCND Lào ........88 Bảng 2.9. Kết quả ĐG về tổ chức và QL đào tạo giáo viên của các trường ĐH nước CHDCND .............................................................................................................90 Bảng 2.10. Kết quả ĐG về CL đầu vào SV sư phạm ở các trường ĐH nước CHDCND Lào ........................................................................................................................ 93 Bảng 2.11. CL đầu ra của các trường ĐH nước CHDCND Lào .........................................95 Bảng 2.12. Thực trạng các hoạt động QLCL đào tạo của các trường ĐH .......................... 96 Thực trạng xây dựng VHCL trong các trường ĐH ............................................................... 97 Bảng 2.13. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động QLCL đào tạo của các trường ĐH nước CHDC ND Lào.........................................................................................110 Bảng 3.1. Tổng hợp các đối tượng khảo sát ........................................................................150 Bảng 3.2. ĐG sự cấp thiết của các giải pháp đề xuất ..........................................................150 Bảng 3.3. ĐG tính khả thi của các giải pháp đề xuất ..........................................................152 Bảng 3.4. Quy trình thử nghiệm ...........................................................................................154 Bảng 3.5. Tiêu chuẩn thử nghiệm ........................................................................................154 Bảng 3.6. Thang điểm ĐG ....................................................................................................155 Bảng 3.7. Kết quả khảo sát đầu vào trình độ chuyên môn .................................................155 Bảng 3.8. Khảo sát trình độ ban đầu về NVSP ...................................................................156 Bảng 3.9. Khảo sát trình độ đầu vào về kiến thức ngoại ngữ, tin học ...............................157 Bảng 3.10. Khảo sát trình độ đầu vào về kiến thức năng lực thiết kế tổ chức dạy học, ĐG chương trình dạy học, phát triển CTĐT, tư vấn tuyển sinh cho SV........157 Bảng 3.11. Kết quả sau khi thử nghiệm trình độ chuyên môn năng lực sư phạm ............159 Bảng 3.12. Kết quả sau khi thử nghiệm kỹ năng NVSP ....................................................160 Bảng 3.13. Kết quả thử nghiệm trình độ tin học, ngoại ngữ ..............................................161
viii Bảng 3.14. Kết quả thử nghiệm kiến thức năng lực thiết kế tổ chức dạy học, ĐG chương trình dạy học, phát triển CTĐT, tư vấn tuyển sinh cho SV ...............162
ix DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU Sơ đồ Sơ đồ 1.1. Các cấp độ QLCL .................................................................................................32 Biểu đồ Biểu đồ 2.1. Kết quả ĐG về CL đội ngũ GV và CBQL của các trường ĐH nước CHDCND Lào ................................................................................................ 79 Biểu đồ 2.2. Kết quả ĐG về CL người học của các trường ĐH nước CHDCND Lào ......80 Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ ĐG về CL CTĐT GV của các trường ĐH nước CHDCND Lào..........82 Biểu đồ 2.4. Kết quả ĐG về CL CSVC và trang thiết bị phục vụ đào tạo của các trường ĐH nước CHDCND Lào ...................................................................84 Biểu đồ 2.5. Kết quả ĐG về CL hoạt động đào tạo GV của các trường ĐH nước CHDCND Lào ................................................................................................ 86 Biểu đồ 2.6. Kết quả ĐG về NCKH và HTQT của các trường ĐH nước CHDCND Lào ...................................................................................................................89 Biểu đồ 2.7. Thực trạng tổ chức và QL đào tạo GV ở các trường ĐH ................................ 92 Biểu đồ 2.8. ĐTB đầu vào của các trường ĐH năm 2016 - 2018 ........................................93 Biểu đồ 2.9. Kết quả ĐG về CL đầu vào SV sư phạm ở các trường ĐH nước CHDCND Lào ................................................................................................ 94 Biểu đồ 2.10. Thực trạng tổ chức nâng cao nhận thức cho CB, GV, SV về CL và QLCL đào tạo ................................................................................................ 98 Biểu đồ 2.11. Thực trạng xây dựng kế hoạch chiến lược, chính sách CL đào tạo nhà trường ..............................................................................................................99 Biểu đồ 2.12. Thực trạng việc hoàn thiện hệ thống QL hoạt động đào tạo GV của các trường ĐH .....................................................................................................100 Biểu đồ 2.13. Thực trạng tiến hành kiểm định ĐG chất lượng đào tạo GV của các trường ĐH .....................................................................................................102 Biểu đồ 2.14. Thực trạng việc thực hiện các hoạt động cải tiến CL đào tạo của các trường ĐH .....................................................................................................104 Biểu đồ 2.15. Thực trạng xây dựng VHCL ở các trường ĐH ............................................105 Biểu đồ 2.16. Thực trạng xác định tiêu chí ĐG chất lượng đào tạo GV ở các trường ĐH .106 Biểu đồ 2.17. Thực trạng xây dựng bộ máy chuyên trách về QLCL ở các trường ĐH ......107 Biểu đồ 2.18. Thực trạng đảm bảo các điều kiện cho QLCL đào tạo ở các trường ĐH ..109 Biểu đồ 3.1. Kết quả khảo sát đầu vào trình độ chuyên môn .............................................155 Biểu đồ 3.2. Thực trạng trình độ ban đầu về NVSP ...........................................................156 Biểu đồ 3.3. Kết quả đầu vào trình độ về kiến thức ngoại ngữ, tin học.............................157 Biểu đồ 3.4. Trình độ đầu vào về kiến thức năng lực thiết kế tổ chức dạy học, ĐG chương trình dạy học, phát triển CTĐT, tư vấn tuyển sinh cho SV..........159 Biểu đồ 3.5. Kết quả sau khi thử nghiệm trình độ chuyên môn năng lực sư phạm ..........160 Biểu đồ 3.6 Kết quả sau khi thử nghiệm kỹ năng NVSP ...................................................161 Biểu đồ 3.7. Kết quả thử nghiệm trình độ tin học, ngoại ngữ ............................................161 Biểu đồ 3.8 Kết quả thử nghiệm kiến thức năng lực thiết kế tổ chức dạy học, ĐG chương trình dạy học, phát triển CTĐT, tư vấn tuyển sinh cho SV..........163
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Chất lượng giáo dục (CLGD) từ xưa đến nay luôn là vấn đề được quan tâm hàng đầu của toàn xã hội vì tầm quan trọng đặc biệt của nó đối với sự phát triển của mỗi con người, mỗi cộng đồng và của mỗi quốc gia. Mọi hoạt động của giáo dục (GD) được thực hiện đều nhằm hướng tới các mục đích góp phần nâng cao CLGD. Giá trị của mỗi cá nhân cộng đồng nói riêng và một đất nước nói chung phụ thuộc phần lớn vào CLGD. Đất nước thịnh hay suy, yếu hay mạnh, phụ thuộc phần lớn vào chất lượng (CL) sản phẩm của GD và đào tạo`. Vì vậy, các cơ sở GD luôn luôn phấn đấu không ngừng nhằm mục đích nâng cao CLGD và CLGD luôn được xem là nhiệm vụ quan trọng nhất. Giáo dục đại học (GDĐH) nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân (CHDCND) Lào trong những năm qua đã có những bước phát triển về số lượng và CL, đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực CL cao cho đất nước. Đại hội toàn quốc Đảng Nhân dân Cách mạng Lào lần thứ VIII ngày 18 - 23/3/2006 đã khẳng định “Nguồn nhân lực quan trọng nhất nhằm thực hiện CNH, HĐH là nguồn nhân lực con người. GD phải có trách nhiệm đào tạo, bồi dưỡng nhân lực có đủ trình độ đáp ứng được sự phát triển của khu vực và các nước trên thế giới” [66]. Tuy nhiên, so với các nước phát triển trên thế giới, trên thực tế CLGD nói chung và CL GDĐH nói riêng ở nước CHDCND Lào còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực phục vụ cho sự nghiệp phát triển đất nước. Một trong những nguyên nhân chính khiến cho CL GDĐH còn thấp là do những yếu kém trong công tác quản lý (QL) trong đó có QLCL, cụ thể là việc áp dụng giải pháp QLCL đào tạo của các trường đại học (ĐH) nước CHDCND Lào chưa được quan tâm đúng mức và chưa thành hệ thống. Hiện nay cả nước CHDCND Lào chỉ mới có 5 trường ĐH và trong đó có 4 trường ĐH (ĐH Quốc gia Lào, ĐH Sú Pha Nú Vông, ĐH Sá Vẳn Ná Khệt và ĐH Chăm Pa Sắc) có đào tạo ngành sư phạm. Trải qua những năm tháng xây dựng và phát
2 triển, các ngành sư phạm ở các trường ĐH nước CHDCND Lào đã không ngừng phấn đấu, vượt qua khó khăn, thi đua dạy tốt, học tốt, thực hiện thắng lợi trọng trách mà Đảng, Nhà nước giao phó. Bên cạnh những thành tựu cơ bản, QLCL đào tạo giáo viên (GV) của các trường ĐH nước CHDCND Lào vẫn còn một số yếu kém, bất cập trong việc xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển trong xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên, tổ chức thực hiện các hoạt động nhằm QLCL đào tạo NCKH (NCKH), hợp tác quốc tế (HTQT). Đặc biệt, hiện nay còn chưa chú trọng đúng mức trong việc rèn luyện lí tưởng, phẩm chất đạo đức của sinh viên (SV) và việc đào tạo nghiệp vụ sư phạm (NVSP) cho SV; nội dung đào tạo còn có nhiều hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu của giáo dục phổ thông (GDPT), GD mầm non; còn chậm đổi mới phương pháp đào tạo và kiểm tra kết quả học tập của SV; kết quả NCKH giáo dục còn hạn chế và có nhiều bất cập. Trong giai đoạn hiện nay, hòa cùng không khí hội nhập kinh tế quốc tế, CLGD không chỉ đơn thuần là đạt các chuẩn mực quốc gia mà còn phải tiến tới đạt các chuẩn mực trong khu vực và trên thế giới. Vì thế, CL đào tạo GV của các trường ĐH nước CHDCND Lào phải được đảm bảo. Những yếu kém, bất cập nói trên đều có nhiều nguyên nhân, trong đó công tác QLCL đào tạo còn chưa được quan tâm đúng mức, nhất là chưa đề xuất và thực hiện được các giải pháp có cơ sở khoa học để CLCL đào tạo. Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: Quản lý chất lƣợng đào tạo giáo viên của các trƣờng đại học nƣớc Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. 2. Mục đích nghiên cứu Từ nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất các giải pháp QLCL đào tạo GV ở các trường ĐH nước CHDCND Lào, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GD và đào tạo. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Vấn đề QLCL đào tạo GV của các trường 3.2. Đối tượng nghiên cứu
3 QLCL đào tạo GV ở các trường ĐH nước CHDCND Lào. 4. Giả thuyết khoa học CL đào tạo GV ở các trường ĐH nước CHDCND Lào còn có những hạn chế nhất định, chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới GD của đất nước hiện nay. Nếu đề xuất các giải pháp QLCL đào tạo dựa trên các thành tố của CL đào tạo và QLCL tổng thể thì sẽ nâng cao CL đào tạo GV, đáp ứng yêu cầu đổi mới GD nước CHDCND Lào. 5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về QLCL đào tạo GV của các trường ĐH nước CHDCND Lào. 5.1.2. Khảo sát, đánh giá (ĐG) thực trạng QLCL đào tạo GV của các trường ĐH nước CHDCND Lào. 5.1.3. Đề xuất các giải pháp QLCL đào tạo GV ở các trường ĐH nước CHDCND Lào, thăm dò tính khả thi của các giải pháp và thử nghiệm một số giải pháp đã đề xuất. 5.2. Phạm vi nghiên cứu Luận án nghiên cứu về QLCL đào tạo GV trung học phổ thông của các trường ĐH nước CHDCND Lào (Trường ĐH Quốc gia Lào, Trường ĐH Su Pha Nu Vông và Trường ĐH Chăm Pa Sắc); khảo sát thực trạng và thử nghiệm các giải pháp ở các trường ĐH trên. Thời gian khảo sát: Khảo sát, nghiên cứu với các số liệu từ năm 2016 đến năm 2018. 6. Quan điểm tiếp cận và các phƣơng pháp nghiên cứu 6.1. Quan điểm tiếp cận 6.1.1. Tiếp cận hệ thống - cấu trúc Quan điểm hệ thống - cấu trúc xem xét đối tượng một cách toàn diện, nhiều mặt, nhiều mối quan hệ khác nhau trong trạng thái vận động và phát triển. CL đào tạo GV và QLCL đào tạo GV là một hệ thống gồm nhiều thành tố có mối quan hệ với nhau. Theo tiếp cận hệ thống - cấu trúc, QLCL đào tạo GV đáp ứng nhu cầu GD được xem xét, nghiên cứu trong mối quan hệ của các chủ thể QL theo phân cấp, giữa các phân hệ của hệ thống GD quốc dân, với các ngành kinh tế - xã hội (KT - XH); các chức năng QL; các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng GV; các cơ sở ngành GD. Các giải pháp QLCL đào
4 tạo dựa trên mức độ tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến quan hệ cung - cầu GD. 6.1.2. Tiếp cận lịch sử - logic Quan điểm lịch sử đòi hỏi xem xét đối tượng trong sự xuất hiện, phát triển, diễn biến và kết thúc của nó. Với cách tiếp cận này, nghiên cứu về QLCL đào tạo GV được xem xét theo thời gian, trong bối cảnh lịch sử cụ thể, rõ ràng; giữ lại những bản chất, giá trị truyền thống, hoàn thiện, đổi mới và đề ra các giải pháp QLCL đào tạo đặc thù của riêng nó. Quy trình QLCL đào tạo GV nhằm đáp ứng nhu cầu GDĐH chính là hệ thống các bước thực hiện nội dung theo trình tự, nên cần được xây dựng theo logic hợp lý. Tiếp cận lịch sử - logic cho thấy mối liên hệ và tác động lẫn nhau của các giải pháp QL. 6.1.3. Tiếp cận hoạt động QLCL đào tạo là hoạt động cơ bản trong các trường ĐH; dựa trên chính hoạt động tự giác, sáng tạo của cán bộ quản lý (CBQL) và các thành viên nhà trường QLCL đào tạo đòi hỏi các chủ thể QL chủ động nắm bắt bản chất, cách thức của hoạt động QL đào tạo. Từ đó đưa ra những giải pháp QL phù hợp với điều kiện hoàn cảnh thực tiễn nhằm thay đổi nhận thức và cách làm cụ thể trong xây dựng kế hoạch , tổ chức, chỉ đạo, ĐG kết quả, bồi dưỡng nâng cao năng lực đội ngũ làm công tác QLCL đào tạo, tạo mọi điều kiện hỗ trợ cho việc triển khai hiệu quả hoạt động QLCL đào tạo. 6.1.4. Tiếp cận phát triển nguồn nhân lực Phát triển nguồn nhân lực là gia tăng giá trị cho con người trên cơ sở một hệ thống chính sách đồng bộ về các mặt trí tuệ, kỹ năng lao động, thể lực, tâm lực và trí lực... Hoạt động QLCL đào tạo GV của các trường ĐH nhằm mục tiêu góp phần nâng cao CL đào tạo nguồn nhân lực ở các trường ĐH hiện nay. Khi sản phẩm đào tạo ở các trường ĐH được nâng cao CL một cách đồng bộ cũng có nghĩa là các trường ĐH đào tạo được nguồn nhân lực có CL cao, đáp ứng yêu cầu phát triển KT - XH của đất nước. 6.1.5. Tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể QLCL tổng thể là mô hình và là tiếp cận hiện đại trong NCKH QLGD. Quan điểm này đòi hỏi trước hết phải xem người học là nhân tố trung tâm, là “khách hàng”
5 bên trong quan trọng nhất. Mọi hoạt động của nhà trường nói chung, trường ĐH đào tạo GV nói riêng phải xuất phát từ đặc điểm, nhu cầu của người học, hướng vào việc trang bị cho họ những phẩm chất và năng lực sư phạm cần thiết để họ có thể đảm nhiệm tốt chức năng nhiệm vụ của người GV khi ra trường, đáp ứng với yêu cầu đổi mới GD phổ thông. Mặt khác, các trường ĐH đào tạo GV cần phải xây dựng được chính sách CL, tạo ra văn hoá CL với mục tiêu là làm hài lòng khách hàng của họ. Vì vậy, giải pháp QLCL đào tạo GV của các trường ĐH nước CHDCND Lào cần được xem xét theo hướng tiếp cận QLCL tổng thể. 6.2. Các phương pháp nghiên cứu 6.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Gồm các phương pháp: - Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu: Phân tích, tổng hợp những tài liệu liên quan đến CL đào tạo và QLCL đào tạo GV ở các trường ĐH, trên cơ sở đó hệ thống hóa các vấn đề lý luận của đề tài. - Phương pháp khái quát hoá các nhận định độc lập: Trên cơ sở phân tích, tổng hợp các tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu để rút ra những quan điểm, nhận định độc lập. 6.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực ti n Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin thực tiễn để xây dựng cơ sở thực tiễn của đề tài nghiên cứu. Thuộc nhóm này có các phương pháp cụ thể sau đây: - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Luận án sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi để lấy ý kiến từ lãnh đạo, cán bộ QL, GV và SV của các trường ĐH nước CHDCND Lào về CL đào tạo và QLCL đào tạo ở các trường ĐH nước CHDCND Lào. - Phương pháp trao đổi, phỏng vấn: Trao đổi, phỏng vấn trực tiếp các cán bộ QL, GV và SV để tìm hiểu sâu thêm về thực trạng CL đào tạo và QLCL đào tạo ở các trường ĐH nước CHDCND Lào hiện nay. - Phương pháp chuyên gia: Tham khảo các ý kiến tư vấn của các chuyên gia làm công tác QLCL đào tạo, QLGD, các chuyên gia GD để tăng độ tin cậy của kết quả
6 điều tra và tính khả thi của các giải pháp đề xuất. - Phương pháp khảo nghiệm, thực nghiệm: Tác giả đưa ra một số thử nghiệm với các giải pháp nhằm QLCL đào tạo GV của các trường ĐH nước CHDCND Lào, qua đó ĐG được tính khả thi, hiệu quả của các giải pháp đề xuất. 6.2.3. hương pháp thống ê toán h c Sử dụng các công thức thống kê toán học và các phần mềm tin học như phần mềm Excel, phần mềm sư phạmSS nhằm xử lý các dữ liệu thu được. 7. Những luận điểm cần bảo vệ + QLCL đào tạo GV của các trường ĐH có vai trò rất quan trọng, đáp ứng yêu cầu phát triển GDĐH trong bối cảnh cách mạng công nghệ 4.0 và nhu cầu phát triển đội ngũ GV của cả hệ thống GD của nước CHDCND Lào. QLCL đào tạo GV là một lĩnh vực của QLCL. Vì vậy, nội dung, cách thức, quy trình QLCL ở các trường ĐH nước CHDCND Lào vừa phải tuân theo nội dung, cách thức, quy trình QLCL nói chung vừa phải phù hợp với đặc trưng CL của GDĐH. + CL đào tạo GV của các trường ĐH nước CHDCND Lào hiện nay chưa cao so với các nước trong khu vực và quốc tế. Vì vậy, QLCL, nâng cao CL đào tạo GV là một yêu cầu khách quan, cấp thiết đối với các trường ĐH nước CHDCND Lào trong bối cảnh hiện nay. + Tổ chức nâng cao nhận thức cho đội ngũ CBQL, GV và chuyên viên về tầm quan trọng của CL và QLCL đào tạo GV; Lập kế hoạch chiến lược và chính sách, công cụ QLCL đào tạo GV của các trường ĐH nước CHDCND Lào; Hoàn thiện hệ thống QLCL đào tạo của các trường ĐH nước CHDCND Lào; Xây dựng các tiêu chuẩn để ĐG về hiệu quả công tác QLCL đào tạo ở các trường ĐH nước CHDCND Lào; Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn và nghiệp sư phạm (SP) cho đội ngũ GV của các trường ĐH nước CHDCND Lào; Thiết lập các điều kiện ĐBCL đào tạo GV ở nước CHDCND Lào là những giải pháp cơ bản của QLCL và nâng cao CL đào tạo GV ở các trường ĐH nước CHDCND Lào. 8. Đóng góp mới của luận án - Luận án đã góp phần làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận về CL đào tạo GV và QLCL đào tạo GV của các trường ĐH dựa trên yêu cầu đổi mới, nâng cao CLGD
7 trong thời kỳ hội nhập quốc tế. Luận án phân tích, ĐG thực trạng CL đào tạo và QLCL đào tạo GV của các trường ĐH nước CHDCND Lào hiện nay, từ đó đề xuất xây dựng và triển khai các giải pháp QLCL đào tạo GV của các trường ĐH theo yêu cầu về QLCL đào tạo GV trong nước và khu vực. Luận án đề xuất 6 giải pháp có cơ sở khoa học, có tính khả thi cao nhằm nâng cao hiệu quả QLCL đào tạo GV của các trường ĐH nước CHDCND Lào. 9. Cấu trúc của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, cấu trúc của Luận án gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý chất lượng đào tạo giáo viên của các trường đại học. Chương 2: Thực trạng quản lý chất lượng đào tạo giáo viên của các trường đại học nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào. Chương 3: Các giải pháp quản lý chất lượng đào tạo giáo viên của các trường đại học nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào.
8 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO GIÁO VIÊN CỦA CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nƣớc ngoài Vấn đề QLCL đào tạo của trường ĐH đang được các nhà nghiên cứu quan tâm. QLCL đào tạo đã và đang được nhiều tác giả, nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước nghiên cứu và tìm hiểu với nhiều góc độ khác nhau. Thuật ngữ CL xuất hiện từ đầu thế kỷ XX, xuất phát từ QL sản xuất công nghiệp. Từ đó, CL đã thu hút sự quan tâm của chính phủ quốc gia, các nhà QL sản xuất và người tiêu dùng… FW. Taylor đã đề xuất các phương pháp tiếp cận khoa học mới để QL dựa trên phân chia lao động một cách nghiêm ngặt nhằm giải quyết khối lượng sản xuất ngày càng lớn và sự phá vỡ các công việc thành các nhiệm vụ nhỏ hơn và công việc bằng tay lặp đi lặp lại được xử lý thay thế bằng máy, vai trò của người lao động tự kiểm tra CL đã được giảm xuống. Tuy nhiên trong giai đoạn này, trách nhiệm về CL vẫn gắn liền với người lao động. Giai đoạn sau này đòi hỏi cấp thiết phải kiểm tra các sản phẩm để đảm bảo chúng phù hợp thông số kỹ thuật trước khi sản phẩm rời nhà máy, đây chính là "kiểm soát CL". Về sau, cùng với sự phát triển KT - XH, ở châu Âu và châu Mỹ đã xuất hiện một số lý thuyết và mô hình QLCL nổi tiếng trên thế giới như “Tiêu chuẩn hoá quốc tế dành cho các cơ quan, tổ chức (ISO), QLCL tổng thể (TQM)”… Một số mô hình xuất phát từ kinh doanh và công nghiệp đã được đưa vào GD như Mô hình QLCL các trường ĐH khu vực Đông Nam Á (AUN-QA). Ở Châu Âu tồn tại 2 mô hình QLCL đó là mô hình Pháp và mô hình Anh. Trong mô hình của Pháp, QLCL được xem xét và điều khiển bởi một cơ quan bên ngoài. Mô hình Pháp có thể được coi là mô hình ĐG CL về trách nhiệm, quyền quyết định những gì nên được giảng dạy và người có thể được phép giảng dạy tại các trường ĐH. Khác với mô hình Pháp, mô hình Anh là một cơ sở tự điều tiết được. Mô hình Anh được coi là ĐG CL phương tiện ĐG đồng đẳng. Cả hai mô hình QLCL của Pháp (cung cấp
9 trách nhiệm giải trình) và Anh (ĐG đồng đẳng) là rất quan trọng của hệ thống QLCL hiện đại. Cho đến nay, hai mô hình này vẫn đóng một vai trò rất quan trọng trong ngành GD. Đối với lịch sử của QLCL đã luôn luôn có cả CL bên trong và bên ngoài. Những phẩm chất bên trong cố gắng tìm cách đáp ứng với yêu cầu của người học về kiến thức, kỹ năng. Những phẩm chất bên ngoài được liên kết với các dịch vụ cơ sở GD cung cấp cho xã hội [113]. Cả hai hệ thống CL bên trong và bên ngoài nếu có sự kết hợp chặt chẽ sẽ hỗ trợ các cơ sở GDĐH trong việc duy trì vị trí của họ trong lịch sử và xã hội. Ngành GD ở Anh kể từ giữa những năm 1980 đã di chuyển nhanh chóng từ tự quy định sang một hệ thống hỗn hợp và áp đặt từ bên ngoài của các cơ quan kiểm soát bên ngoài. CLGD ĐH ở Anh đã được tuyên bố là một mục tiêu quan trọng. Ở Hà Lan, chính phủ đã thông qua chính sách CLGD, xem CLGD là yếu tố đóng một vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển GD. Ở một số quốc gia như Đan Mạch, Phần Lan, Tây Ban Nha và nhiều nước khác đã bước đầu thực hiện hệ thống ĐG CLGD. Đến cuối thế kỷ XX đã có hơn 100 nước trên thế giới có hệ thống QLCL để đáp ứng với sự phát triển về quy mô của GD và những thay đổi trong hệ thống GD trong bối cảnh toàn cầu hóa, nền kinh tế tri thức, sự phát triển nhanh chóng của khoa học - công nghệ. Ở các quốc gia, căn cứ vào điều kiện cụ thể của mình, QLCL được nhận thức và thực hiện khác nhau. Chẳng hạn, ở Mỹ, QLCL được xem là một quy trình ĐG một cơ sở hay một chương trình nhằm xác định xem các tiêu chuẩn về GD, học thuật và cơ sở hạ tầng có được duy trì và tăng cường hay không? [89]. Ở Úc, QLCL bao gồm các chính sách, thái độ, hành động và quy trình cấp thiết để đảm bảo rằng CL đã và đang được duy trì và nâng cao [85]. QLCL ở nước Anh được xem là một công cụ, qua đó cơ sở GD khẳng định rằng các điều kiện dành cho SV đã đạt được các tiêu chuẩn do nhà trường hay cơ quan có thẩm quyền đề ra [89]. Đối với nhiều nước châu Âu, QLCL được xem như là một hệ thống ĐG ở bên ngoài, và nó không cần một sự công nhận chính thức các kết quả đạt được. Nhưng một xu hướng khác mới được hình thành nhằm xúc tiến xây dựng hệ thống kiểm định trong mỗi quốc gia. Ở các nước Đông Nam Á, việc QLCL cũng có sự khác nhau. Điển hình ở Thái