Luận án tiến sĩ Kinh tế: Giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên

Chia sẻ: Huc Ninh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:172

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của luận án là làm rõ các vấn đề lý luận và thực trạng về giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của các hộ nông dân trên địa bàn tỉnh, trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp chủ yếu để giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân tỉnh Thái Nguyên

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án tiến sĩ Kinh tế: Giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH ĐỒNG VĂN TUẤN GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM NHẰM TĂNG THU NHẬP CỦA HỘ NÔNG DÂN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ THÁI NGUYÊN, 2016
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ & VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH ĐỒNG VĂN TUẤN GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM NHẰM TĂNG THU NHẬP CỦA HỘ NÔNG DÂN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH THÁI NGUYÊN Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp Mã số: 62.62.01.15 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS Trần Chí Thiện 2. GS.TS Bùi Minh Vũ THÁI NGUYÊN, 2016
i LỜI CAM ĐOAN Luận án tiến sĩ: “Giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên” chuyên ngành Kinh tế nông nghiệp, mã số 62.62.01.15 dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Trần Chí Thiện và GS. TS Bùi Minh Vũ là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các thông tin của luận án được tham khảo từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau đều được chỉ rõ nguồn gốc. Tôi xin cam đoan kết quả nghiên cứu của luận án là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào hoặc chưa từng được ai công bố trong bất kỳ một công trình nghiên cứu nào. Thái Nguyên ngày ... tháng ... năm 2016 Tác giả luận án Đồng Văn Tuấn
ii LỜI CẢM ƠN Luận án “Giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên” được thực hiện từ năm 2009. Để hoàn thành đề tài, tôi xin trân trọng cảm ơn các đồng chí cán bộ huyện Phú Bình và huyện Định Hóa cùng các gia đình nông dân đã giúp đỡ tôi điều tra thu thập số liệu phục vụ nghiên cứu luận án. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo, Ban Chủ nhiệm Khoa cùng các thày cô Khoa Kinh tế trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện và giúp tôi thực hiện luận án. Đặc biệt tôi xin tỏ long biết ơn sâu sắc tới các thầy giáo hướng dẫn PGS. TS Trần Chí Thiện và GS. TS Bùi Minh Vũ đã giúp đỡ tôi hết sức tận tình trong suốt quá trình thực hiện luận án. Tôi xin gửi tới tất cả bạn bè và những người thân lời cảm ơn chân thành của tôi về sự giúp đỡ và động viên tôi trong suốt thời gian qua. Thái Nguyên ngày ... tháng ... năm 2016 Tác giả luận án Đồng Văn Tuấn
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................... vii DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................... vii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ....................................................................... xi MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài ......................................................................... 1 2 Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 2 3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 3 4. Những đóng góp mới của luận án ................................................................... 3 5. Kết cấu luận án ............................................................................................... 4 6. Một số nghiên cứu liên quan đến luận án ........................................................ 4 7. Câu hỏi nghiên cứu của luận án ...................................................................... 2 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM NHẰM TĂNG THU NHẬP CỦA HỘ NÔNG DÂN ........................... 12 1.1 Cơ sở lý luận về việc làm và thu nhập của hộ nông dân .............................. 12 1.1.1 Một số khái niệm ..................................................................................... 12 1.1.2 Vai trò của giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân ............ 24 1.1.3 Đặc điểm giải quyết việc làm nhằm tăng nhập của hộ nông dân .................. 25 1.1.4 Nội dung nghiên cứu giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân ................................................................................................. 27 1.1.5 Các nhân tố ảnh hưởng tới việc làm và thu nhập của hộ nông dân ................. 28 1.1.6 Mối quan hệ giữa lao động, việc làm và thu nhập .................................... 31 1.2 Cơ sở thực tiễn giải quyết việc làm nhằm nâng cao thu nhập của hộ nông dân ................................................................................................ 33
iv 1.2.1 Kinh nghiệm đào tạo, giải quyết việc làm và tăng thu nhập của hộ nông dân một số nước trên thế giới ........................................................ 33 1.2.2 Kinh nghiệm đào tạo, giải quyết việc làm và nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân Thái Nguyên ...................................................................... 38 1.2.3 Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Thái Nguyên ............................................. 41 Tóm tắt chương 1 ............................................................................................. 45 Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................... 46 2.1 Phương pháp tiếp cận và khung phân tích ................................................... 46 2.1.1 Phương pháp tiếp cận .............................................................................. 46 2.2 Phương pháp nghiên cứu ............................................................................ 48 2.2.1 Phương pháp thu thập thông tin ............................................................... 48 2.2.2 Phương pháp tổng hợp thông tin .............................................................. 52 2.2.3 Phương pháp phân tích thông tin ............................................................. 53 2.3 Các chỉ tiêu nghiên cứu .............................................................................. 56 2.3.1 Các chỉ tiêu phản ánh tình hình lao động ................................................. 56 2.3.2 Các chỉ tiêu phản ánh tình hình việc làm .................................................... 58 2.3.3 Các chỉ tiêu phản ánh tình hình thu nhập ................................................ 59 Chương 3: THỰC TRẠNG VIỆC LÀM VÀ THU NHẬP CỦA HỘ NÔNG DÂN TỈNH THÁI NGUYÊN ............................................................ 61 3.1 Đặc điểm địa bàn nông thôn ....................................................................... 61 3.1.1 Đặc điểm về tự nhiên ............................................................................... 61 3.1.2 Đặc điểm kinh tế - xã hội ......................................................................... 63 3.1.3 Đánh giá thuận lợi và khó khăn ............................................................... 67 3.2 Thực trạng lao động nông thôn ................................................................... 69 3.2.1 Cơ cấu lao động ....................................................................................... 69 3.2.2 Trình độ chuyên môn của người lao động ................................................ 71 3.2.3 Lao động nông thôn phân theo giới tính................................................... 72 3.2.4 Trình độ văn hóa và chuyên môn của lao động nông thôn........................ 73
v 3.2.5 Phân bố thời gian của lao động nông thôn theo ngành ............................. 81 3.2.6 Đào tạo và chuyển giao kỹ thuật cho lao động nông thôn ........................ 74 3.3 Thực trạng việc làm của lao động nông thôn .............................................. 81 3.3.1 Tỷ suất sử dụng thời gian lao động của các hộ điều tra ............................ 83 3.3.2 Ảnh hưởng của một số nhân tố đến việc làm của hộ nông dân ................. 84 3.4 Thu nhập của lao động nông thôn ............................................................... 89 3.4.1 Thu nhập bình quân/ tháng của người dân Thái Nguyên .......................... 89 3.4.2 Biến động giá trị sản xuất, chi phí và thu nhập của các hộ điều tra........... 90 3.4.3 Tác động của một số yếu tố đến thu nhập của các hộ điều tra .................. 95 3.5 Đánh giá về lao động, việc làm và thu nhập của lao động nông thôn ................ 101 3.5.1 Đánh giá về lao động nông thôn.................................................................. 101 3.5.2 Đánh giá về việc làm của lao động nông thôn ........................................ 102 3.5.3 Đánh giá về thu nhập của lao động nông thôn ................................... 102 3.5.4 Phân tích SWOT về tạo việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân tỉnh Thái Nguyên ..................................................................................... 103 Chương 4: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM NHẰM TĂNG THU NHẬP CỦA HỘ NÔNG DÂN TỈNH THÁI NGUYÊN....................................................................................................... 106 4.1 Quan điểm và định hướng giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân.......................................................................................... 106 4.1.1 Quan điểm giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân .......... 106 4.1.2 Định hướng giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân ......... 109 4.2 Các giải pháp chủ yếu giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân .............................................................................................. 114 4.2.1 Các giải pháp nâng cao chất lượng nguồn lao động của hộ .................... 114 4.2.2 Giải pháp giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân ...... 117 4.2.4 Một số giải pháp riêng cho mỗi vùng .................................................... 129 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 134
vi 1 Kết luận ....................................................................................................... 134 2 Kiến nghị ..................................................................................................... 137 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ..................................................................... 140 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 141 PHỤ LỤC ...................................................................................................... 148
vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Số thứ tự Chữ viết tắt Nghĩa đầy đủ 1 AP Giá trị bình quân của thu nhập trên một đơn vị biến độc lập 2 BQ Bình Quân 3 CN Công nghiệp 4 CNH-HĐH Công nghiệp hóa-Hiện đại hóa 5 CNXH Chủ nghĩa xã hội 6 ĐH Đại học 7 DT Diện tích 8 DV Dịch vụ 9 ĐV Đơn vị 10 GO Giá trị sản xuất 11 HTX Hợp tác xã 12 K Vốn 13 KHKT Khoa học kỹ thuật 14 LĐ Lao động 15 MAX Lớn nhất 16 MIN Nhỏ nhất 17 MPP Giá trị tăng thêm của biến phụ thuộc khi tăng thêm một đơn vị biến độc lập 18 NN Nông nghiệp 19 SL Số lượng, sản lượng 20 TĐPTBQ Tốc độ phát triển bình quân 21 Tglđ Thời gian lao động 22 THT Tổ hợp tác 23 TLSX Tư liệu sản xuất
viii Số thứ tự Chữ viết tắt Nghĩa đầy đủ 24 TNVN Tiếng nói Việt nam 25 TP Thành phố 26 TTCN Tiểu thủ công nghiệp 27 TV Ti vi 28 TX Thị xã 29 XD Xây dựng 30 XHCN Xã hội chủ nghĩa
ix DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1a: Kết quả chọn mẫu điều tra theo tiêu chí kết hợp ở vùng phía Nam ......... 51 Bảng 2.1b Kết quả điều tra theo tiêu chí kết hợp ở vùng phía Bắc .................... 52 Bảng 3.1. Thực trạng sử dụng đất đai năm 2015 ............................................... 62 Bảng 3.2 Dân số phân theo giới tính và theo thành thị - nông thôn ................... 63 Bảng 3.3 Giá trị sản xuất phân theo khu vực kinh tế ......................................... 65 Bảng 3.4 Phân bố lao động theo khu vực kinh tế .............................................. 69 Bảng 3.5 Lao động phân theo thành thị, nông thôn và giới tính ........................ 70 Bảng 3.6 Tỷ lệ lao động đã qua đào tạo ............................................................ 71 Bảng 3.7 Lao động của các hộ điều tra phân theo giới tính năm 2013............... 72 Bảng 3.8 Trình độ văn hoá của lao động các hộ điều tra phân theo vùng năm 2013 ....................................................................................... 73 Bảng 3.9 Trình độ chuyên môn của lao động các hộ điều tra năm 2013............ 74 Bảng 3.10 Cơ cấu sử dụng thời gian lao động của các hộ điều tra theo ngành kinh tế.................................................................................. 82 Bảng 3.11 Kinh phí đề án 1956 giai đoạn 2011 - 2015 ..................................... 75 Bảng 3.12 Tình hình đăng ký học nghề của lao động nông thôn năm 2010.............. 76 Bảng 3.13 Kết quả 3 năm thực hiện đề án 1956 (2011 – 2013) ......................... 77 Bảng 3.14 Mức độ tiếp cận thông tin của các hộ điều tra .................................. 80 Bảng 3.15 Tỷ suất sử dụng thời gian lao động của các hộ điều tra .................... 83 Bảng 3.16 Tỷ suất sử dụng thời gian lao động phân theo mức thu nhập của các hộ điều tra tính theo vùng......................................................... 84 Bảng 3.17 Tỷ suất sử dụng thời gian lao động phân theo phương hướng sản xuất của hộ ..................................................................................... 86 Bảng 3.18. Tỷ suất sử dụng thời gian lao động phân theo quy mô diện tích đất canh tác của các hộ điều tra ...................................................... 87 Bảng 3.19 Thu nhập bình quân đầu người /tháng.............................................. 89
x Bảng 3.20a Biến động giá trị sản xuất (GO) của hộ nông dân tính bình quân/hộ .......................................................................................... 90 Bảng 3.20b Biến động chi phí sản xuất và thu nhập của các hộ điều tra tính bình quân/hộ .................................................................................. 94 Bảng 3.21: Mô tả biến số trong mô hình hàm sản xuất CDError! Bookmark not defined. Bảng 3.22: Kết quả hàm sản xuất ....................... Error! Bookmark not defined. Bảng 3.23: Hiệu suất biên của các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhậpError! Bookmark not defined Bảng 3.24. Sơ đồ phân tích ma trận SWOT .................................................... 103
xi DANH MỤC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ Sơ đồ 1.1 Mối quan hệ giữa lao động, việc làm và thu nhập ................................ 32 Sơ đồ 2.1: Khung phân tích giải pháp giải quyết VL và tăng TN cho LĐ nông thôn ....................................................................................... 48 Đồ thị 3.1 Cơ cấu giá trị sản xuất phân theo khu vực kinh tế năm 2012 và 2015 .............. 66 Đồ thị 3.2 Tỷ lệ phân bố lao động và tổng sản phẩm theo khu vực kinh tế ....... 70 Đồ thị 3.3 Phân bổ thời gian lao động cho các ngành năm 2013 .............................. 83 Đồ thị 3.4 Tốc độ tăng BQ/người/tháng thời kỳ (2010-2014) ........................... 89 Đồ thị 3.5 Cơ cấu giá trị sản xuất của các hộ nông dân năm 2013 .......................... 92 Đồ thị 3.6 Cơ cấu chi phí sản xuất của các hộ điều tra năm 2013............................... 95
1 MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài Nông thôn có vị trí vô cùng quan trọng, cung cấp cho xã hội những sản phẩm tối cần thiết và không thể thay thế được, làm cơ sở cho sự ổn định và phát triển xã hội. Nông thôn là nơi lưu giữ những nguồn lực quan trọng cho phát triển, trong đó đặc biệt là nguồn lao động. Ở nông thôn nước ta, do bình quân ruộng đất thấp cộng với tính thời vụ của sản xuất nông nghiệp, nguồn vốn phát triển kinh tế còn thiếu, cơ cấu kinh tế lạc hậu, phân công lao động chưa phát triển, trình độ dân trí còn thấp... đã hạn chế khả năng tự tạo và tìm kiếm việc làm nên tỷ lệ thất nghiệp khá cao, thu nhập của người lao động thấp. Thiếu việc làm và thu nhập thấp là hai mặt của một vấn đề có mối quan hệ qua lại biện chứng với nhau. Do thiếu việc làm nên thu nhập thấp, do thu nhập thấp nên người dân nông thôn không có vốn để đầu tư cho sản xuất kinh doanh nhằm tạo việc làm. Đó là cái vòng luẩn quẩn cần tháo gỡ. Hiện nay, hiện tượng thiếu việc làm, thu nhập thấp, đời sống khó khăn là nguyên nhân chủ yếu cản trở sự phát triển kinh tế, văn hoá và xã hội ở nông thôn. Do vậy, giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho người dân nông thôn là đòi hỏi cấp bách, là vấn đề xã hội to lớn cần phải được quan tâm giải quyết. Thái Nguyên là tỉnh thuộc vùng trung du miền núi phía Bắc, có mật độ dân số cao (theo Niên giám thống kê Thái Nguyên 2015 mật độ dân số Thái Nguyên là 351 người/km2, mật độ dân số cả nước là 277 người/km2), điều kiện tự nhiên phức tạp, trình độ dân trí thấp, cơ cấu kinh tế lạc hậu dẫn đến thu nhập thấp, đời sống khó khăn. Tình trạng thất nghiệp, thiếu việc làm trong nông thôn Thái Nguyên rất gay gắt. Năm 2012, tỷ lệ thất nghiệp đối với lao động nông thôn Thái Nguyên lên tới 1,15%, đến năm 2015 tăng lên 1,51% (Niên giám thống kê Thái Nguyên 2015). Cùng với hiện tượng tỷ lệ thất nghiệp trong nông thôn ngày càng tăng lên thì hiện tượng thiếu việc làm, thất nghiệp ẩn trở thành phổ biến. Thực tế trên dẫn đến thu nhập của dân cư nông thôn Thái Nguyên còn
2 thấp. Năm 2015 thu nhập bình quân đầu người một tháng của khu vực nông thôn là 1,848 triệu đồng, bằng 57% so với thu nhập của người dân thành thị. Tỷ lệ hộ nghèo tính trên toàn tỉnh còn cao (7,06%), đặc biệt tỷ lệ hộ cận nghèo chiếm tới 10,37% (theo tiêu chuẩn áp dụng cho giai đoạn 2011-2015). Điều đó khẳng định, giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân nói chung và trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên nói riêng trở thành vấn đề hết sức quan trọng cần phải được tập trung giải quyết. Vì vậy “Giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên” được chọn làm đề tài luận án, nhằm làm sáng tỏ và bổ xung những vấn đề lý luận và thực tiễn về giải quyết việc làm và tăng nhập cho hộ nông dân trên địa bàn. 2 Mục tiêu nghiên cứu 2.1 Mục tiêu chung Mục tiêu của luận án là làm rõ các vấn đề lý luận và thực trạng về giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của các hộ nông dân trên địa bàn tỉnh, trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp chủ yếu để giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân tỉnh Thái Nguyên. 2.2 Mục tiêu cụ thể - Đề tài góp phần làm rõ và các vấn đề lý luận về giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập cho hộ nông dân. -Đề tài đánh giá thực trạng lao động, việc làm và thu nhập của hộ nông dân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. - Đề tài đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. 3. Câu hỏi nghiên cứu của luận án - Thực trạng việc làm và thu nhập của hộ nông dân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên hiện nay như thế nào?
3 - Những nhân tố nào ảnh hưởng đến việc làm và thu nhập của hộ nông dân tỉnh Thái Nguyên? - Những giải pháp nào có thể giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên? 4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là các vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến việc làm. Về lý luận, luận án nghiên cứu khái niệm, vai trò, đặc điểm và nội dung của giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập, các nhân tố ảnh hưởng tới việc làm và thu nhập của hộ nông dân. Về thực tiễn, luận án nghiên cứu thực trạng lao động, việc làm, thu nhập của hộ nông dân và các nhân tố ảnh hưởng đến việc làm và thu nhập của hộ nông dân. 4.2 Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về nội dung nghiên cứu Luận án nghiên cứu khái niệm, vai trò, đặc điểm và nội dung của giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập, các nhân tố ảnh hưởng tới việc làm và thu nhập của hộ nông dân. Luận án nghiên cứu thực trạng lao động, việc làm, thu nhập của hộ nông dân và các nhân tố ảnh hưởng đến việc làm và thu nhập của hộ nông dân tỉnh Thái Nguyên - Phạm vi về không gian Đề tài nghiên cứu trên địa bàn nông thôn thuộc tỉnh Thái Nguyên. - Phạm vi về thời gian nghiên cứu Đề tài nghiên cứu thực trạng lao động, việc làm và thu nhập của của các hộ nông dân trong những năm 2011 – 2013 và đưa ra giải pháp giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân tỉnh Thái Nguyên đến 2020. 5. Những đóng góp mới của luận án - Những đóng góp về lý luận và học thuật
4 Luận án đã hệ thống hóa và phát triển những vấn đề lý luận cơ bản về lao động việc làm và thu nhập của hộ nông dân. Luận án phân tích mối quan hệ biện chứng giữa lao động, việc làm và thu nhập từ đó tạo ra cách nhìn toàn diện về việc làm và thu nhập của các hộ nông dân. - Những đóng góp về thực tiễn Luận án đã tổng hợp kinh nghiệm giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho lao động nông thôn của một số nước trên thế giới và trong nước, từ đó rút ra bài học kinh nghiêm tốt có thể áp dụng có hiệu quả với điều kiện cụ thể của Thái Nguyên. Luận án đã đánh giá và phân tích cụ thể thực trạng việc làm và thu nhập của các hộ nông dân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến việc làm và thu nhập của cách hộ nông dân, từ đó đưa ra một số giải pháp giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho hộ nông dân phù hợp với điều kiện cụ thể của tỉnh Thái Nguyên. Luận án là một tài liệu có giá trị giúp lãnh đạo các cấp trong tỉnh tham khảo, làm căn cứ đưa ra những giải pháp/chính sách giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho người lao động trên địa bàn nông thôn tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới. 6. Kết cấu luận án Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, luận án gồm 4 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng việc làm và thu nhập của hộ nông dân tỉnh Thái Nguyên Chương 4: Định hướng và các giải pháp chủ yếu giải quyết việc làm nhằm tăng thu nhập của hộ nông dân trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên 7. Một số nghiên cứu liên quan đến luận án + Tác phẩm: “Tạo việc làm tốt bằng các chính sách phát triển doanh nghiệp nhỏ” của Phạm Thị Thu Hằng. [26]
5 Tác giả đánh giá khái quát về tình hình phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam, những đóng góp về lao động của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đánh giá các chính sách phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, từ đó đưa ra một số đề xuất nhằm phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam. Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa có vai trò quan trọng trong giải quyết việc làm trên phạm vi cả nước nói chung và Thái Nguyên nói riêng, vì vậy, luận án có thể kế thừa quan điểm của tác giả nhằm áp dụng phù hợp trong điều kiện Thái Nguyên. + Tác phẩm: “Thị trường lao động Việt Nam - Định hướng và phát triển” [28]. Tác giả đã phân tích quá trình hình thành thị trường lao động ở Việt Nam, những hạn chế trong hoạt động và phát triển của thị trường lao động từ đó ảnh hưởng đến vấn đề việc làm. Tác giả cũng đưa ra một số định hướng chung cho phát triển thị trường lao động ở nước ta trong thời gian đến 2010. Việc phát triển một thị trường lao động có hiệu quả là giải pháp quan trọng nhằm giảm tỷ lệ thất nghiệp và tăng việc làm. + Tác phẩm: “Việc làm ở nông thôn, thực trạng và giải pháp” 2001 [38]. Tác giả đã phân tích thực trạng lao động nông thôn, kể cả nông nghiệp và phi nông nghiệp, đánh giá tình hình di chuyển lao động nông thôn tìm việc làm và những hậu quả của hiện tượng này, từ đó tác giả đưa ra định hướng và giải pháp tạo việc làm cho lao động nông thôn. Những nghiên cứu của tác giả đưa ra những nhận định chung về lao động nông thôn Việt Nam, tạo ra định hướng cho nghiên cứu của luận án. + Luận án tiến sĩ “Những giải pháp chủ yếu để tạo việc làm và tăng thu nhập cho phụ nữ nông thôn tỉnh Quảng Trị” của tác giả Phùng Thị Hồng Hà. [25]. Trong luận án, tác giả phân tích vai trò và đặc điểm của lao động nữ trong nông thôn Quảng Trị, thực trạng việc làm và thu nhập của lao động nữ và từ đó đưa ra một số giải pháp giải quyết việc làm và tăng thu nhập cho lao động nữ ở Quảng Trị phù hợp với điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội của mỗi vùng trong tỉnh.
6 + Tác phẩm: “Thực trạng và một số giải pháp chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn” của Hoàng Kim Cúc. [12] Trong tác phẩm trên tác giả đã đưa ra một số giải pháp chung giải quyết việc làm như sau: - Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng giảm tỷ trọng nông nghiệp, tăng tỷ trọng công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và dịch vụ, phát triển nông nghiệp toàn diện, đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp, đẩy mạnh điện khí hóa, cơ giới hóa nông nghiệp và nông thôn, phát triển nông nghiệp thành nền sản xuất lớn. - Nâng cao chất lượng lao động nông thôn, đẩy mạnh đào tạo nghề cho lao động nông thôn hình thành mạng lưới các cơ sở, các trung tâm dạy nghề có chất lượng đào tạo phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế xã hội. Kết hợp chặt chẽ hoạt động đào tạo nghề với công tác khuyến nông, khuyến lâm... nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng lao động nông thôn. - Khuyến khích phát triển nền kinh tế nhiều thành phần trong nông thôn nhằm khai thác tối ưu các nguồn lực của mỗi vùng nhằm tạo việc làm cho lao động nông thôn. + Luận án tiến sĩ: “Những giải pháp chủ yếu nhằm giải quyết việc làm ở nông thôn Hà Tĩnh” của Thái Ngọc Thịnh trường Đại học Nông nghiệp I Hà Nội. [43] Trong luận án tác giả đã đề ra một số giải pháp như: - Đẩy mạnh xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội, thu hút vốn đầu tư, đầu tư khoa học và công nghệ, nâng cao khả năng quản lý... Đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn. - Giảm sức ép việc làm bằng cách thực hiện tốt công tác dân số kế hoạch hóa gia đình. - Đưa lao động đi xây dựng vùng kinh tế mới.
7 - Triển khai thực hiện bảo hiểm thất nghiệp đến người lao động. + Tác giả Nguyễn Thúy Hà trong bài viết: “Chính sách việc làm: Thực trạng và giải pháp” [19] đã đưa ra một số vấn đề cơ bản về việc làm và chính sách việc làm. Về chính sách việc làm tác giả sau khi đưa ra những ưu điểm đã đạt được cũng nêu lên một số hạn chế như: - Các chính sách giải quyết việc làm chủ yếu mới quan tâm tới giải quyết việc làm theo chiều rộng mà chưa quan tâm thỏa đáng đến chiều sâu, tức là chất lượng của việc làm. - Các chính sách về việc làm còn tản mạn, chồng chéo. - Chính sách tín dụng còn chưa phù hợp với điều kiện vay và mức cho vay. - Hệ thống các chính sách hỗ trợ lao động di chuyển đến các khu công nghiệp, khu đô thị còn thiếu. + Nguyễn Thị Đông trong tác phẩm: “Tác động của chuyển dịch cơ cấu kinh tế đến tạo việc làm cho người lao động ở Phú Yên” [18] đã nêu một giải pháp tạo việc làm cơ bản như sau: - Phát triển mạnh các ngành chế biến nông sản, hải sản. - Tăng cường đảo tạo nguồn nhân lực - Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn - Nâng cao năng suất lao động + Luận án tiến sĩ của tác giả Triệu Đức Hạnh: “ Nghiên cứu các giải pháp tạo việc làm bền vững cho lao động nông thôn tỉnh Thái Nguyên”[20]. Tác giả đã nghiên cứu các giải pháp tạo việc làm bền vững cho lao động nông thôn Thái Nguyên và đưa ra một số nội dung của việc làm bền vững gồm: - Làm việc với đầy đủ quyền con người với đúng năng lực cá nhân. - Làm việc có bảo trợ xã hội, an toàn trong lao động hướng tới bảo vệ sức khỏe và phòng ngừa các rủi ro.