Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:206

Thêm vào BST

Báo xấu

135
lượt xem 22
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Về mặt lý‎ luận: Làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về hội nhập KTQT trong phát triển TTBH PNT, làm sáng tỏ những yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển TTBH PNT trong quá trình hội nhập KTQT. Từ những lý luận đó sẽ vận dụng vào điều kiện thực tế Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH HỌC VIỆN TÀI CHÍNH  ĐINH CÔNG HIỆP PH¸T TRIÓN THÞ TR¦êNG B¶O HIÓM PHI NH¢N THä VIÖT NAM TRONG §IÒU KIÖN HéI NHËP KINH TÕ QUèC TÕ LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
HÀ NỘI 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TÀI CHÍNH HỌC VIỆN TÀI CHÍNH  ĐINH CÔNG HIỆP PH¸T TRIÓN THÞ TR¦êNG B¶O HIÓM PHI NH¢N THä VIÖT NAM TRONG §IÒU KIÖN HéI NHËP KINH TÕ QUèC TÕ Chuyên ngành : Kinh tế Tài chính Ngân hàng Mã số : 62.31.12.01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. PHÍ TRỌNG THẢO 2. PGS, TS. ĐOÀN MINH PHỤNG
HÀ NỘI 2014 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận án là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Đinh Công Hiệp
MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng, biểu, sơ đồ MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI ..................... 5 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ TRONG NỀN KINH TẾ TRÌNH HỘI NHẬP ........................................................................................ 11 1.1. KHÁI QUÁT VỀ THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ ............11 1.1.1. Khái niệm bảo hiểm phi nhân thọ và thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ...................................................................... 11 1.1.2. Cấu thành của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ .............. 12 1.1.3. Vị trí vai trò của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ trong nền kinh tế hội nhập ........................................................ 17 1.2. NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ HỘI NHẬP QUỐC TẾ TRONG PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ...........................21 1.2.1. Hội nhập kinh tế quốc tế và tác động của hội nhập đối với thị trường bảo hiểm các nước đang phát triển và kém phát triển ................................................................................... 21 1.2.2. Quan điểm và nguyên tắc phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ trong quá trình hội nhập ................................ 25 1.2.3. Nội dung phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế ........................................... 29 1.2.4. Tính tất yếu phải phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ trong nền kinh tế hội nhập .......................................... 33
1.3. MỘT SỐ VẤN ĐỀ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ TRONG ĐIỀU KIỆN HỘI NHẬP..................................................................................................36 1.3.1. Những yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến sự phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ trong quá trình hội nhập . 36 . 1.3.2. Những cơ hội và thách thức đối với sự phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ trong quá trình hội nhập ............... 41 1.4. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP .................47 1.4.1. Khái quát quá trình hội nhập và phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ một số nước Châu Á Thái Bình Dương 47 ........................................................................................... 1.4.2. Những kinh nghiệm áp dụng cho Việt Nam về phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ trong quá trình hội nhập 55 ........................................................................................... Kết luận chương 1 ...................................................................... 59 Chương 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ ................................................... 61 2.1. KHÁI QUÁT QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ VÀ HỘI NHẬP THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM ........61 2.1.1. Khái quát quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam 61 ........................................................................................... 2.1.2. Quá trình hội nhập của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam .......................................................................... 64 2.2. TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP (1994 -2012) ..............68 2.2.1. Môi trường pháp lý cho quá trình hội nhập của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam ..................................... 68
2.2.2. Thực trạng về môi trường cạnh tranh, quy mô kết cấu của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam từ 1994 đến 2012 .................................................................................. 73 2.2.3. Sự phát triển của các thành viên tham gia thị trường bảo hiểm phi nhân thọ trong quá trình hội nhập ....................... 83 2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM TRONG QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP................................................................................................101 2.3.1. Những thành tựu đạt được của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam trong quá trình hội nhập .................. 101 2.3.2. Một số tồn tại hạn chế của thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam trong quá trình hội nhập ........................... 114 Kết luận chương 2 .................................................................... 131 Chương 3 ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG HỘI NHẬP QUỐC TẾ TRONG PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2020 132 .... 3.1. NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA TIẾN TRÌNH HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ Ở VIỆT NAM VÀ XU THẾ PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM THẾ GIỚI ĐẾN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM.........................................................................................132 3.1.1. Tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam trong thời gian tới tác động đến sự phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam .......................................... 132 3.1.2. Xu thế phát triển của thị trường bảo hiểm phi nhân thế giới tác động đến thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam .................................................................................. 137 3.2. QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2020 ..........................................................................................................139 3.2.1. Quan điểm phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam đến 2020 ......................................................... 139
3.2.2. Mục tiêu phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam đến 2020 .................................................................. 140 3.2.3. Định hướng phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam đến 2020 ......................................................... 143 3.3. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỊ TRƯỜNG BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2020 .............................................................151 3.3.1. Nhóm giải pháp về hoàn thiện hệ thống pháp luật và nâng cao năng lực quản lý nhà nước về kinh doanh bảo hiểm 153 3.3.2. Nhóm giải pháp đổi mới và cải thiện môi trường kinh doanh ............................................................................... 161 3.3.3. Nhóm các giải pháp cho các thành viên tham gia thị trường 170 ......................................................................................... Kết luận chương 3 .................................................................... 183 KẾT LUẬN ...................................................................................... 185 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ 1 ............................................................................................................... DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................... 2 PHỤ LỤC ............................................................................................ 6
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN BH Bảo hiểm DN Doanh nghiệp DNBH Doanh nghiệp bảo hiểm KDBH Kinh doanh bảo hiểm KT Kinh tế KTXH Kinh tế xã hội KTQT Kinh tế quốc tế NNL Nguồn nhân lực PNT Phi nhân thọ TNHH Trách nhiệm hữu hạn TTBH Thị trường bảo hiểm. VPĐD Văn phòng đại diện
DANH MỤC CÁC BẢNG TRONG LUẬN ÁN Số hiệu Nội dung Trang Bảng 2.1. Các Doanh nghiệp bảo hiểm, môi giới bảo hiểm, tái bảo hiểm của TTBH PNT Việt Nam theo các hình thức sở hữu giai đoạn 1994 2012 .......................................................................................... 73 Bảng 2.2. Doanh thu phí BH theo khối DN giai đoạn 1994 2012 74 ............................................................................................................. Bảng 2.3. Tỷ trọng doanh thu trong ngành của một số doanh nghiệp bảo hiểm .............................................................................. 80 Bảng 2.4. Một số chỉ tiêu chủ yếu của TTBH PNT từ 1994 đến 2012 ..................................................................................................... 81 Bảng 2.5. Hoạt động tái bảo hiểm với nước ngoài của các DNBH phi nhân thọ VN ................................................................... 88 Bảng 2.6. Tình hình bồi thường của các DNBH phi nhân thọ thông qua hoạt động tái bảo hiểm với nước ngoài .................... 90 Bảng 2.7. Hoạt động tái bảo hiểm PNT với nước ngoài của VINARE ............................................................................................. 95 Bảng 2.8. Phí bảo hiểm thu xếp qua môi giới từ 1994 2012 97 .... Bảng 2.9. Tình hình bồi thường bảo hiểm PNT từ năm 1994 đến 2012 ........................................................................................... 111 Bảng 3. Số liệu tăng trưởng GDP thực tế và dự báo của Việt Nam 20112020 ................................................................................ 133
DANH MỤC CÁC BIỂU, SƠ ĐỒ TRONG LUẬN ÁN Số hiệu Nội dung Trang Biểu đồ 2.1. Thị phần theo khối doanh nghiệp từ năm 1994 2012 ..................................................................................................... 76 Biểu đồ 2.2. Biểu đồ nhận tái bảo hiểm từ nước ngoài của các DNBH PNT ........................................................................................ 89 Biểu đồ 2.3. Tốc độ tăng trưởng doanh thu phí bảo hiểm toàn TTBH PNT và tốc độ tăng trưởng của các DNBH có vốn đầu tư nước ngoài từ 1996 2012 .................................................................................... 92 Biểu đồ 2.4. Tổng nguồn vốn đầu tư trở lại nền kinh tế của các DNBH phi nhân thọ một số năm giai đoạn 19942012 112 Sơ đồ 3. Mối quan hệ các giải pháp phát triển TTBH phi nhân thọ với các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển TTBH trong quá trình hội nhập ................................................................................. 152
1 MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu Thị trường bảo hiểm phi nhân thọ đóng vai trò rất quan trọng và cần thiết trong nền kinh tế đặc biệt là nền kinh tế hội nhập, bởi một mặt nó tạo ra sự an toàn về tài chính từ đó tạo nên sự ổn định cho xã hội, mặt khác bảo hiểm phi nhân thọ cũng góp phần thúc đẩy nhanh hơn tiến trình hội nhập. Đồng thời là một trong những yếu tố tạo ra môi trường đầu tư hấp dẫn và kích thích kinh tế xã hội phát triển. Trong quá trình hội nhập, thị trường bảo hiểm các nước chịu tác động lẫn nhau, vừa hợp tác, vừa cạnh tranh với nhau. Bảo hiểm phi nhân thọ là một ngành dịch vụ tài chính mang tính toàn cầu, rủi ro bảo hiểm không giới hạn trong phạm vi một nước, vì vậy các các doanh nghiệp bảo hiểm có thể sẽ phải phối hợp với nhau trong quá trình hoạt động. Bên cạnh đó giá trị của cải vật chất của toàn xã hội cũng như nhu cầu về bảo hiểm con người là rất lớn, trong khi khả năng nhận bảo hiểm của mỗi doanh nghiệp thì có giới hạn. Do đó các doanh nghiệp bảo hiểm phải thực hiện liên kết đồng bảo hiểm, tái bảo hiểm không chỉ ở trong nước mà với cả nước ngoài để phân tán rủi ro và cùng nhau gánh chịu tổn thất xảy ra. Với những lý do trên, bảo hiểm là một trong những nội dung quan trọng trong việc đàm phán và thực hiện các cam kết hội nhập kinh tế quốc tế. Vì vậy phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ cho phù hợp với các chuẩn mực, các cam kết quốc tế là đòi hỏi khách quan của quá trình hội nhập. Trong những năm gần đây, thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam đã có những bước phát triển đáng ghi nhận. Tuy nhiên nó vẫn được đánh giá là thị trường chưa phát triển ở khu vực, chưa tương xứng với tiềm năng và chưa đáp ứng tốt được yêu cầu phát triển kinh tế xã hội trong điều kiện Việt Nam đang hội nhập ngày càng sâu rộng với nền kinh tế thế giới. Thế nhưng cho đến nay chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu toàn diện tổng thể về thị trường bảo hiểm phi nhân thọ trong điều kiện hội nhập. Xuất phát từ thực tế đó, tác giả đã chọn đề tài: “Phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế” làm để tài nghiên cứu luận án tiến sĩ. 2. Mục đích nghiên cứu
2 Về mặt lý luận: Làm rõ nh ững vấn đ ề l ý luận cơ bản về hội nhập KTQT trong phát triển TTBH PNT, làm sáng tỏ những yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển TTBH PNT trong quá trình hội nhập KTQT. Từ những lý luận đó sẽ vận dụng vào điều kiện thực tế Việt Nam. Về mặt thực tiễn: Bên cạnh việc khảo sát sự phát triển TTBH PNT một số nước trong quá trình hội nhập KTQT để rút ra kinh nghiệm cho TTBH PNT Việt Nam, mục đích của luận án là tổng hợp, phân tích đánh giá thực trạng phát triển TTBH PNT Việt Nam trong quá trình hội nhập từ 1994 đến 2012. Mặc dù chỉ lựa chọn đánh giá những thực trạng phát triển gắn liền với quá trình hội nhập TTBH PNT Việt Nam, tuy nhiên việc tổng hợp phân tích đánh giá vẫn toàn diện, đầy đủ các yếu tố cấu thành của TTBH PNT (Người tổ chức thị trường, người bán, người mua, yếu tố cạnh tranh, cung cầu, sản phẩm). Đồng thời cũng đầy đủ trên các phương diện KDBH, tái BH, môi giới BH và đầu tư vốn vào nền KT. Trên cơ sở lý luận và thực tiễn nêu trên, luận án sẽ đưa ra 3 nhóm định hướng, tương ứng với 3 nhóm giải pháp đó là: Môi trường pháp lý Môi trường kinh doanh và Các thành viên tham gia thị trường. Mục đích của những định hướng và các giải pháp này là phải toàn diện, đồng bộ có cơ sở khoa học và tất nhiên nó luôn gắn với “phát triển trong điều kiện hội nhập KTQT”. Đồng thời phải mang tính đột phá và có tính khả thi cao nhằm phát triển TTBH PNT Việt Nam toàn diện, vững chắc, đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế xã hội (KTXH) trong quá trình hội nhập. 3. Đối tượng, phạm vi và phương pháp nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Là những vấn đề lý luận về phát triển TTBH PNT, những vấn đề lý luận chung về hội nhập KTQT và hội nhập TTBH PNT bao gồm các yếu tố cấu thành TTBH PNT, nội dung phát triển TTBH PNT, những yếu tố cơ bản tác động đến sự phát triển TTBHPNT trong điều kiện hội nhập, những cơ hội và thách thức của TTBH PNT trong quá trình hội nhập... những vấn đề lý luận chung về hội nhập KTQT và hội nhập TTBH PNT. Nghiên cứu kinh nghiệm phát triển TTBH PNT một số nước và thực trạng phát triển TTBH PNT Việt Nam trong quá trình hội nhập KTQT. Ngoài ra tiềm năng và triển vọng phát triển của TTBH PNT Việt Nam trong thời gian tới cũng là đối tượng nghiên cứu của luận án.
3 Phương pháp nghiên cứu: Luận án vận dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Sử dụng và kết hợp chặt chẽ phương pháp tổng hợp, thống kê với phương pháp phân tích; phương pháp lịch sử và phương pháp logic. Ngoài ra luận án còn sử dụng phương pháp so sánh, phương pháp hệ thống hóa. Phạm vi nghiên cứu: Về lý luận: Luận án sẽ không đi nghiên cứu toàn bộ các vấn đề lý luận về TTBH phi nhân thọ mà chỉ nghiên cứu về sự phát triển TTBH PNT gắn liền với quá trình hội nhập KTQT. Về thực tiễn: Nghiên cứu sự phát triển của TTBH PNT Việt Nam từ 1994 đến 2012, tuy nhiên luận án sẽ không đi nghiên cứu toàn bộ quá trình phát triển mà chỉ tập trung chủ yếu về những vấn đề liên quan đến sự phát triển TTBH PNT Việt Nam trong quá trình hội nhập KTQT. 4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu Một số vấn đề lý luận đã được luận án làm sáng tỏ như: Quan điểm nguyên tắc nội dung và phân tích cụ thể những yếu tố cơ bản bao gồm cả yếu tố bên trong và yếu tố bên ngoài tác động đến sự phát triển TTBH PNT trong điều kiện hội nhập KTQT. Đồng thời chỉ ra những cơ hội và thách thức đối với sự phát triển TTBH PNT trong quá trình hội nhập. Bên cạnh đó luận án cũng có một phần lý luận về tác động của quá trình hội nhập đối với TTBH PNT các nước đang phát triển và kém phát triển (vì Việt Nam nằm trong số các nước này. Đó sẽ là một trong những tài liệu phục vụ cho việc nghiên cứu về TTBH PNT trong điều kiện hội nhập nói chung và ở Việt Nam nói riêng vì chưa có một tài liệu hay giáo trình nào nghiên cứu một cách toàn diện và hệ thống như trong luận án. Các số liệu được luận án thu thập, tổng hợp phân tích là nguồn số liệu rất đáng tin cậy và có độ chính xác cao. Việc lựa chọn, thiết kế bảng biểu minh họa cũng được cân nhắc kỹ lưỡng sao cho phục vụ tốt nhất cho mục đích nghiên cứu. Vì vậy luận án sẽ giúp người đọc thấy được một cách toàn diện, khách quan và chân thực bức tranh toàn cảnh của TTBH PNT Việt Nam trong quá trình hội nhập. Những đánh giá phân tích, những định hướng và giải pháp mà luận án đề xuất sẽ góp phần đưa TTBH PNT Việt Nam trở thành một trong những TTBH phát triển lớn mạnh, có tên tuổi và uy tín trong khu vực và trên thế giới. 5. Kết cấu của luận án
4 Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục các tài liệu tham khảo và phụ lục, luận án được chia thành 3 chương: Chương 1: Những vấn đề cơ bản về phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ trong nền kinh tế hội nhập. Chương 2: Thực trạng phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Chương 3: Định hướng và giải pháp tăng cường hội nhập quốc tế trong phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam đến năm 2020.
5 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI Hiện nay đã có một số công trình nghiên cứu liên quan đến thị trường bảo hiểm (TTBH) phi nhân thọ (PNT) Việt Nam. Cụ thể: 1. Một số luận văn và luận án có liên quan đến thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Đề tài luận văn thạc sĩ của tác giả Lê Tiến Phúc (2006) Học viện Tài chính là: “Phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam trong điều kiện gia nhập WTO”. Luận văn đề cập đến TTBH nói chung (trong đó có cả PNT và nhân thọ). Mặt khác tác giả cũng chỉ đặt vấn đề nghiên cứu trong điều kiện Việt Nam gia nhập WTO và đã cách đây 7 năm. Đây chỉ là một trong nhiều hình thức hội nhập, vì vậy nó không đại diện cho quá trình hội nhập. Trong quá trình hội nhập, ngoài cam kết mở cửa TTBH với WTO, Việt Nam còn cam kết mở cửa với nhiều quốc gia, nhiều tổ chức khác ở khu vực và trên thế giới, ví dụ: ASEAN; Hiệp định thương mại Việt Mỹ… Về phần lý luận: Luận văn mới chủ yếu là hệ thống hóa lại một số vấn đề về BH PNT và TTBH PNT (như khái niệm, vai trò, đặc điểm...) chứ chưa tập trung nghiên cứu về những yếu tố tác động đến TTBH, hay những cơ hội và thách thức của TTBH trong điều kiện gia nhập WTO. Về phần thực trạng luận văn mới chỉ đánh giá chung về TTBH Việt Nam chứ không đánh giá trong điều kiện hội nhập hay gia nhập WTO (vì tại thời điểm nghiên cứu (2006) TTBH Việt Nam đã hội nhập nhưng Việt Nam chưa gia nhập WTO) và cũng chủ yếu đánh giá các doanh nghiệp bảo hiểm (DNBH). Vì vậy các giải pháp đưa ra là chưa toàn diện và chưa đồng bộ, đồng thời các giải pháp đó chỉ là giải pháp chung chứ thực thực sự là giải pháp phát triển trong điều kiện gia nhập WTO. Luận văn thạc sỹ “Phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam” (2007), của tác giả Lê Đăng Khánh, Đại học quốc gia Hà Nội. Luận văn tập trung nghiên cứu: Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận và thực tiễn phát triển TTBH PNT: Khái niệm bảo hiểm, TTBH, các nhân tố tác động đến TTBH và kinh nghiệm của một số nước về phát triển TTBH PNT.
6 Đánh giá thực trạng TTBH PNT Việt Nam: Số lượng các DNBH, doanh thu, thị phần, bồi thường, đầu tư vốn ở thời điểm cách đây 6 năm. Đề xuất các giải pháp và đưa ra một số kiến nghị nhằm thúc đẩy phát triển TTBH PNT Việt Nam. Các giải pháp chỉ tập trung nâng cao năng lực của các DNBH PNT như: chất lượng sản phẩm, kênh phân phối, khả năng cạnh tranh và một phần nhỏ về đổi mới tăng cường quản lý nhà nước về kinh doanh bảo hiểm (KDBH). Luận văn thạc sĩ của tác giả Nguyễn Thị Quỳnh Nga Đại học Ngoại thương (2008) đã nghiên cứu về đề tài: “Phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam giai đoạn 2007 2015”. Tác giả nghiên cứu về TTBH PNT cách đây 5 năm và không đặt vấn đề nghiên cứu trong điều kiện hội nhập. Cơ sở lý luận trong luận văn là những lý chung về bảo hiểm (BH) và TTBH bao gồm sự hình thành và phát triển của BH PNT, khái niệm, đặc điểm, vai trò, phân loại.. Luận văn đã trình bày thực trạng của TTBH PNT cách đây 5 năm và chủ yếu tập trung vào hoạt động của các DNBH và một phần về quản lý nhà nước về hoạt động KDBH. Luận văn chưa đánh giá đầy đủ về môi trường KDBH cũng như chưa đánh giá toàn diện cả DNBH, tái BH, hoạt động trung gian BH và người tiêu dùng BH. Do cách đặt vấn đề nghiên cứu và đánh giá thực trạng TTBH PNT Việt Nam nên các giải pháp phát triển TTBH PNT chỉ chủ yếu là tập trung phát triển các DNBH và một phần về các chính sách phát triển TTBH. Vì vậy các giải pháp của luận văn là chưa thực sự đồng bộ. Mặt khác do phạm vi nghiên cứu của đề tài nên các giải pháp cũng không đề cập tới phát triển TTBH PNT Việt Nam trong điều kiện hội nhập. Luận án tiến sĩ của tác giả Hoàng Mạnh Cừ (2007) Học Viện tài chính về đề tài: “Các giải pháp tài chính nhằm thúc đẩy phát triển thị trường bảo hiểm ở Việt Nam”. Luận án đã tập trung đi sâu nghiên cứu về các giải pháp tài chính, chứ không đặt vấn đề nghiên cứu toàn bộ các giải pháp để phát triển TTBH ở Việt Nam. Luận án đã nghiên cứu về TTBH nói chung (bao gồm cả PNT và nhân thọ). Do phạm vi và thời điểm nghiên cứu của đề tài nên phần thực trạng luận án chỉ tập trung đánh giá về các giải pháp tài chính nhằm phát TTBH Việt Nam tại thời
7 điểm nghiên cứu. Từ đó đưa ra một số các giải pháp về tài chính nhằm thúc đẩy TTBH Việt Nam phát triển. Phạm vi nghiên cứu của luận án cũng không đặt vấn đề về phát triển TTBH Việt Nam trong điều kiện hội nhập. Đề tài luận án tiến sĩ của tác giả Trịnh Xuân Dung (2011) Đại học kinh tế quốc dân là:“Giải pháp phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam”. Luận án đã tập trung nghiên cứu các vấn đề sau: Hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển TTBH phi nhân thọ: Đặc điểm, vai trò của bảo hiểm phi nhân thọ, TTBH phi nhân thọ và các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển của TTBH phi nhân thọ. Một số bài học kinh nghiệm quốc tế về phát triển TTBH phi nhân thọ. Thực trạng TTBH phi nhân thọ Việt Nam giai đoạn 20062010: Trước khi đi đánh giá thực trạng, luận án nêu khái quát quá trình hình thành phát triển của TTBH phi nhân thọ Việt Nam từ 1964 đến 2010, điều kiện KTXH Việt Nam trong giai đoạn nghiên cứu. Phân tích, đánh giá thực trạng về số lượng DNBH, doanh thu, bồi thường, tốc độ tăng trưởng… của các DNBH PNT Việt Nam. Đề xuất hệ thống các giải pháp: Hoàn thiện khung pháp lý, chiến lược phát triển TTBH 20102020, nâng cao năng lực quản lý giám sát nhà nước về KDBH, nâng cao năng lực của các DNBH, Một số các giải pháp khác như nâng cao nhận thức của người dân và vai trò của hiệp hội bảo hiểm Việt Nam. 2. Những vấn đề chưa được nghiên cứu về thị trường bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam Trong số các công trình nghiên cứu nêu trên có 2 công trình có cách tiếp cận gần nhất với đề tài phát triển TTBH PNT Việt Nam đó là: 2.1. Luận văn thạc sĩ “Phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam” (2007), của tác giả Lê Đăng Khánh, Đại học quốc gia Hà Nội Tác giả chỉ chú trọng đến nghiên cứu các DNBH PNT (cách đây 6 năm). Vì vậy các giải pháp để phát triển TTBH hoàn toàn là giải pháp để phát triển các DNBH PNT Việt Nam và có 1 phần rất nhỏ về tăng cường quản lý nhà nước. Như vậy là chưa bao quát, chưa đồng bộ vì để phát triển TTBH, không chỉ các DNBH mà còn có các DN tái BH, các hoạt động trung gian BH và quan trọng hơn cả là hệ thống chính sách pháp luật.
8 Một số vấn đề chưa được luận văn nghiên cứu: Hệ thống pháp luật, các chính sách cho phát triển TTBH PNT, tác động của nó và giải pháp để hoàn thiện khung pháp lý về hoạt động KDBH. Chưa nghiên cứu toàn diện, đồng bộ các thành viên tham gia TTBH (còn thiếu doanh nghiệp (DN) tái BH, các tổ chức trung gian, trình độ dân trí, tiềm năng của TTBH). Luận văn cũng không đặt vấn đề nghiên cứu phát triển TTBH PNT Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế (KTQT). 2.2. Luận án tiến sĩ “Giải pháp phát triển thị trường bảo hiểm phi nhân thọ ở Việt Nam” (2011) của tác giả Trịnh Xuân Dung Đại học kinh tế quốc dân Với những khái quát về nội dung của luận án đã nêu ở phần 2.1, các vấn đề chưa được luận án nghiên cứu là: Phạm vi nghiên cứu của luận án là không nghiên cứu TTBH PNT Việt Nam trong điều kiện hội nhập. Phần lý luận của luận án chưa đề cập đến nội dung phát triển TTBH PNT cũng như sự cần thiết khách quan phải phát triển TTBH PNT. Phần thực trạng cũng như giải pháp của luận án chủ yếu tập trung vào các DNBH, chưa đề cập hoạt động tái BH cũng như hoạt động môi giới BH đây là hai hoạt động quan trọng không thể thiếu của sự phát triển TTBH PNT. 3. Những vấn đề luận án sẽ tập trung nghiên cứu giải quyết Về cơ sở lý luận Trong phần khái quát về TTBH PNT, luận án nghiên cứu cấu thành của TTBH PNT và nhấn mạnh vị trí vài trò của TTBH PNT trong nền kinh tế (KT) hội nhập. Với quan điểm muốn nghiên cứu một vấn đề trong điều kiện hội nhập KTQT cần phải hiểu nó một cách tổng quát, đồng thời phải tổng hợp phân tích cụ thể các vấn đề cơ bản có liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu. Vì vậy luận án sẽ có một phần tổng quan về hội nhập KTQT. Trọng tâm nghiên cứu của luận án là: Quan điểm, nguyên tắc và nội dung, phát triển TTBH PNT trong điều kiện hội nhập, đồng thời luận án cũng sẽ nghiên cứu những tác động của hội nhập KTQT đối với TTBH các nước đang phát triển và kém phát triển. Tiếp theo đó là tính tất yếu khách quan phải phát triển TTBH PNT trong nền KT hội nhập. Đồng thời xác định một số yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến sự phát triển TTBH PNT và những cơ hội và thách thức của TTBH PNT trong quá trình hội nhập.
9 Những lý luận trên có liên quan trực tiếp và quan hệ biện chứng với sự phát triển TTBH PNT trong nền KT hội nhập. Đó là những cơ sở quan trọng, là tiền đề cho việc nghiên cứu các phần tiếp theo của luận án. Về thực tiễn Luận án sẽ tổng hợp, phân tích, đánh giá thực trạng về TTBH PNT Việt Nam trong quá trình hội nhập KTQT. Đồng thời khảo sát quá trình hội nhập và phát triển TTBH PNT của một số nước và rút ra kinh nghiệm áp dụng cho Việt Nam. Đánh giá về TTBH không chỉ đơn thuần là đánh giá các hoạt động kinh doanh của các DNBH PNT mà còn đề cập đến các DN tái BH, hoạt động trung gian BH. Vì đề tài là nghiên cứu trong điều kiện hội nhập nên phần này không chỉ đánh giá các hoạt động của DN ở thị trường trong nước mà còn ở nước ngoài. Sự tham gia của các DNBH có vốn nước ngoài đã ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển của TTBH PNT Việt Nam. Hơn thế nữa luận án còn giành riêng một phần đánh giá, phân tích về hệ thống pháp luật, các chính sách của nhà nước về vấn đề mở cửa hội nhập, các yếu tố khác về môi trường KDBH cũng như những tác động của nó đến quá trình phát triển và hội nhập của TTBH PNT Việt Nam. Để có những cơ sở thực tiễn xác thực phục vụ cho mục đích nghiên cứu, luận án sẽ không đi liệt kê toàn bộ những kết quả mà TTBH PNT đã đạt được, mà tập trung phân tích đánh giá những vấn đề có liên quan trực tiếp, hay có ảnh hưởng đến quá trình hội nhập của TTBH PNT. Đồng thời nghiên cứu, phát hiện những vấn đề mới phát sinh trong quá trình hội nhập. Tất nhiên, luận án cũng sẽ xem xét, đánh giá đầy đủ các hoạt động của thị trường như: KDBH, tái BH, trung gian BH và hoạt động đầu tư vốn nhàn rỗi vào nền KT. Đồng thời cũng đề cập đến các quan hệ quốc tế trong lĩnh vực BH của Việt Nam, cũng như đánh giá cả hoạt động của các DNBH có vốn nước ngoài tại Việt Nam. Bên cạnh đó luận án cũng sẽ chỉ ra những tồn tại hạn chế và một số nguyên nhân chính dẫn đến những tồn tại đó của TTBH PNT Việt Nam. Nghiên cứu, đề xuất một số giải pháp phát triển TTBH phi nhân thọ Việt Nam Từ những cơ sở lý luận và thực tiễn trên, luận án sẽ đưa ra những định hướng, những giải pháp để phát triển TTBH PNT Việt Nam trong thời gian tới.