Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội

Chia sẻ: Nu Na | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:222

Thêm vào BST

Báo xấu

79
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung của luận án này trình bày thực trạng quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội; giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH DOANH VÀ CÔNG NGHỆ HÀ NỘI NGUYỄN TUẤN ANH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA KHU VỰC KINH TẾ TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
HÀ NỘI NĂM 2021 2
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH DOANH VÀ CÔNG NGHỆ HÀ NỘI NGUYỄN TUẤN ANH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA KHU VỰC KINH TẾ TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI Ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 9.34.01.01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa TS. Trịnh Thanh Hà học: TS. Phùng Văn Hiền
HÀ NỘI NĂM 2021
LỜI CAM ĐOAN NCS xin cam đoan luận án này là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân NCS, chưa được công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào. Các số liệu, nội dung được trình bày trong luận án này là hoàn toàn trung thực và đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. NCS xin chịu trách nhiệm về đề tài luận án của mình. Hà Nội, ngày tháng năm 2021 Nghiên cứu sinh
LỜI CẢM ƠN Trước hết, cho phép NCS cảm ơn TS. Trịnh Thanh Hà; cảm ơn TS. Phùng Văn Hiền, các thầy đã toàn tâm, toàn ý hướng dẫn NCS về mặt khoa học để hoàn thành bản luận án này. NCS cũng xin trân trọng cảm ơn Ban chủ nhiệm; các cán bộ, giảng viên Khoa Quản trị kinh doanh, Khoa Quản lý kinh tế, Khoa Quản lý nhà nước, Viện Đào tạo sau đại học Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội về những ý kiến đóng góp thẳng thắn, sâu sắc và giúp đỡ đầy nhiệt huyết để NCS hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu của mình. NCS xin tỏ lòng biết ơn gia đình, người thân, bạn bè và đồng nghiệp nơi đã động viên NCS những lúc khó khăn nhất để NCS vượt qua và hoàn thành luận án. Nhân đây, NCS xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới lãnh đạo Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội đã quan tâm và chỉ bảo cụ thể, bạn bè và đồng nghiệp, những người đã kề vai sát cánh và thường xuyên động viên NCS để hoàn thành bản luận án này. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2021 Nghiên cứu sinh
MỤC LỤC MỞ ĐẦU......................................................................................................................1 Chương 1.....................................................................................................................9 TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU .............................................9 ĐÃ CÔNG BỐ VỀ DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA KHU VỰC .......................9 KINH TẾ TƯ NHÂN...................................................................................................9 1.1.1. Các công trình nghiên cứu nước ngoài...........................................................9 1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước..........................................................11 1.2.2. Những nội dung các công trình chưa đề cập...............................................21 1.2.3. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu.......................................................21 Chương 2...................................................................................................................24 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA KHU VỰC KINH TẾ TƯ NHÂN..................................................24 2.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân.............................................24 2.1.1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa..............................................................................24 2.1.2. Đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nền kinh tế.....................27 2.1.3. Vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nền kinh tế..........................29 2.1.4. Một số hạn chế của doanh nghiệp vừa và nhỏ..........................................30 2.2.1. Khái niệm.........................................................................................................32 2.2.2. Bản chất, đặc điểm của khu vực kinh tế tư nhân.....................................34 2.2.3. Vai trò của khu vực kinh tế tư nhân nói chung trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay..................................................................................35 2.3. Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân.......................................................................................................................38 2.3.2. Sự cần thiết của quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân...........................................................................................41 2.3.5. Nội dung quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân..................................................................................................52 2.3.6. Tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân......................................................................59
2.3.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân.............................................62 2.4.2. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân một số tỉnh ở Việt Nam...............................................75 2.4.3. Bài học rút ra cho thành phố Hà Nội...........................................................78 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..........................................................................................80 Chương 3...................................................................................................................82 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA KHU VỰC KINH TẾ TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ..................................................................................................................................... 82 3.1.1. Giới thiệu chung về thành phố Hà Nội.......................................................82 3.1.2. Đặc điểm kinh tế, xã hội...............................................................................83 3.1.3. Những thuận lợi và khó khăn cho phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn thành phố Hà Nội................................................................................84 3.2.1. Giai đoạn trước năm 1986.............................................................................86 3.2.2. Giai đoạn từ năm 1986 1999........................................................................87 3.2.3. Giai đoạn từ 1999 nay...................................................................................88 3.3.1. Quy mô tăng trưởng doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân ..................................................................................................................................... 91 3.3.3. Quy mô về vốn đối với loại hình doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân..................................................................................................................99 3.3.5. Doanh thu và hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân.................................................................................101 3.6.1. Về cơ chế, chính sách của nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội..................................124 3.6.2. Về cải cách hành chính, tăng cường hiệu quả hoạt động của các cơ quan..........................................................................................................................127 3.6.3. Về hoàn thiện pháp luật về chế độ sở hữu..............................................129 3.6.4. Hoạt động về đào tạo nguồn nhân lực......................................................130 Chương 4.................................................................................................................152 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA KHU VỰC KINH TẾ TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI...........................................................................................152 4.1.2. Bối cảnh trong nước....................................................................................153
4.1.3. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân trong giai đoạn 20202025 tầm nhìn 2035................................................................................................................... 155 4.1.5. Định hướng phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2035.................................160 4.2.2. Hoàn thiện xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện các chính sách, giải pháp cụ thể nhằm khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân phát triển..............................................................................164 4.2.3. Đổi mới tổ chức bộ máy quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân.................................................................................165 4.2.4. Cải cách hành chính, tăng cường hiệu quả hoạt động của các cơ quan quản lý theo hướng tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân....................................166 4.2.5. Hoàn thiện pháp luật về chế độ kiểm tra, sở hữu rõ ràng.....................168 4.2.6. Nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm soát việc chấp hành các quy định của pháp luật đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân................................................................................................171 4.2.7. Các giải pháp nhằm khác tăng cường thực hiện tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp...........................................................................................................175 4.3. Các điều kiện để thực hiện giải pháp..........................................................178 4.4. Kiến nghị..........................................................................................................179 KẾT LUẬN .............................................................................................................184 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................187 PHỤ LỤC 2................................................................................................................ 91 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT Từ viết tắt Từ viết đầy đủ DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa DN Doanh nghiệp DNTN Doanh nghiệp tư nhân KT XH Kinh tế xã hội KTTN Kinh tế tư nhân KVTN Khu vự tư nhân
KTTT Kinh tế thị trường CNTB Chủ nghĩa Tư bản CN Công nghiệp NCS Nghiên cứu sinh NĐCP Nghị định Chính phủ NN Nhà nước SXKD Sản xuất kinh doanh TBCN Tư bản chủ nghĩa TNHH Trách nhiệm hữu hạn TP Hà Nội Thành phố Hà Nội DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG ANH Từ viết tắt Từ viết đầy đủ GDP Tổng sản phẩm quốc nội FED Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ APEC Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á Thái Bình Dương WB Ngân hàng thế giới WTO Tổ chức thương mại thế giới ASEAN Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á EC Ủy ban Châu Âu OECD Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế Ngân hàng OverseaChinese Banking Corporation OCBC LTD DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ, HÌNH VẼ MỞ ĐẦU......................................................................................................................1 Chương 1.....................................................................................................................9 TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU .............................................9 ĐÃ CÔNG BỐ VỀ DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA KHU VỰC .......................9 KINH TẾ TƯ NHÂN...................................................................................................9
1.1.1. Các công trình nghiên cứu nước ngoài...........................................................9 1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước..........................................................11 1.2.2. Những nội dung các công trình chưa đề cập...............................................21 1.2.3. Những vấn đề cần tiếp tục nghiên cứu.......................................................21 Chương 2...................................................................................................................24 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA KHU VỰC KINH TẾ TƯ NHÂN..................................................24 2.1. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân.............................................24 2.1.1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa..............................................................................24 2.1.2. Đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nền kinh tế.....................27 2.1.3. Vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nền kinh tế..........................29 2.1.4. Một số hạn chế của doanh nghiệp vừa và nhỏ..........................................30 2.2.1. Khái niệm.........................................................................................................32 2.2.2. Bản chất, đặc điểm của khu vực kinh tế tư nhân.....................................34 2.2.3. Vai trò của khu vực kinh tế tư nhân nói chung trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay..................................................................................35 2.3. Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân.......................................................................................................................38 2.3.2. Sự cần thiết của quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân...........................................................................................41 2.3.5. Nội dung quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân..................................................................................................52 2.3.6. Tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân......................................................................59 2.3.7. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân.............................................62 2.4.2. Kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân một số tỉnh ở Việt Nam...............................................75 2.4.3. Bài học rút ra cho thành phố Hà Nội...........................................................78 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..........................................................................................80 Chương 3...................................................................................................................82 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA KHU VỰC KINH TẾ TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ..................................................................................................................................... 82
3.1.1. Giới thiệu chung về thành phố Hà Nội.......................................................82 3.1.2. Đặc điểm kinh tế, xã hội...............................................................................83 3.1.3. Những thuận lợi và khó khăn cho phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn thành phố Hà Nội................................................................................84 3.2.1. Giai đoạn trước năm 1986.............................................................................86 3.2.2. Giai đoạn từ năm 1986 1999........................................................................87 3.2.3. Giai đoạn từ 1999 nay...................................................................................88 3.3.1. Quy mô tăng trưởng doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân ..................................................................................................................................... 91 3.3.3. Quy mô về vốn đối với loại hình doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân..................................................................................................................99 3.3.5. Doanh thu và hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân.................................................................................101 3.6.1. Về cơ chế, chính sách của nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội..................................124 3.6.2. Về cải cách hành chính, tăng cường hiệu quả hoạt động của các cơ quan..........................................................................................................................127 3.6.3. Về hoàn thiện pháp luật về chế độ sở hữu..............................................129 3.6.4. Hoạt động về đào tạo nguồn nhân lực......................................................130 Chương 4.................................................................................................................152 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA KHU VỰC KINH TẾ TƯ NHÂN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI...........................................................................................152 4.1.2. Bối cảnh trong nước....................................................................................153 4.1.3. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân trong giai đoạn 20202025 tầm nhìn 2035................................................................................................................... 155 4.1.5. Định hướng phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2035.................................160 4.2.2. Hoàn thiện xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện các chính sách, giải pháp cụ thể nhằm khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân phát triển..............................................................................164 4.2.3. Đổi mới tổ chức bộ máy quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân.................................................................................165 4.2.4. Cải cách hành chính, tăng cường hiệu quả hoạt động của các cơ quan quản lý theo hướng tạo điều kiện cho kinh tế tư nhân....................................166
4.2.5. Hoàn thiện pháp luật về chế độ kiểm tra, sở hữu rõ ràng.....................168 4.2.6. Nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm soát việc chấp hành các quy định của pháp luật đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân................................................................................................171 4.2.7. Các giải pháp nhằm khác tăng cường thực hiện tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp...........................................................................................................175 4.3. Các điều kiện để thực hiện giải pháp..........................................................178 4.4. Kiến nghị..........................................................................................................179 KẾT LUẬN .............................................................................................................184 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................187 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................187 PHỤ LỤC 2................................................................................................................ 91
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận án Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam là một loại hình doanh nghiệp kinh tế đặc biệt. Đặc biệt ở chỗ đây là thành phần đóng góp to lớn cho sự nghiệp phát triển kinh tế ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Sự đóng góp của các DNNVV đối với nền kinh tế đang trở nên ngày càng quan trọng, ngay cả đối với các nền kinh tế phát triển. DNNVV không những tạo ra một tỷ lệ GDP đáng kể mà còn là một động lực tạo việc làm và gia tăng kim ngạch xuất nhập khẩu cho nền kinh tế. Nhà nước rất quan tâm đến loại hình doanh nghiệp này vì nó chiếm một tỷ trọng không nhỏ trong các thành phần kinh tế. Hiện tại, ở Việt Nam có hơn 758.610 DNNVV đang hoạt động, theo Cục Phát triển doanh nghiệp Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Khối doanh nghiệp này đóng góp khoảng 45% vào GDP, 31% vào tổng số thu ngân sách và chiếm khoảng 35% vốn đầu tư của cộng đồng DN nói chung, thu hút hơn 4 triệu việc làm và đóng góp gần 50% vào tốc độ tăng trưởng kinh tế quốc gia hằng năm. Sự đóng góp đã hỗ trợ lớn cho việc chi tiêu vào các công tác xã hội và các chương trình phát triển khác. Tuy nhiên, trong quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế tập trung bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế, các DNNVV đã bộc lộ những bất cập, hạn chế khi đứng trước các cơ hội và thách thức mới. Cho đến nay, năng lực cạnh tranh của phần lớn các DNNVV còn thấp so với các DN nhà nước, DN liên doanh nước ngoài, sở dĩ vẫn còn những hạn chế đó là do Nhà nước chưa có được những chính sách, những cơ chế đặc biệt để tạo điều kiện hỗ trợ cho cácDN này. Do nhiều lý do khác nhau dẫn đến DNNVV của chúng ta yếu kém trong cạnh tranh thị trường, nhất là đối với hàng hóa nhập khẩu từ các nước khác. DNNVV chưa tích cực nâng cao chất lượng, hạ giá thành và đa dạng hoá sản phẩm, không chủ động tìm kiếm thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế. Mặt khác giá các sản phẩm, dịch vụ còn cao hơn so với thị trường mặc dù chất lượng còn thấp; sản phẩm muốn xuất khẩu thì chưa đủ khả năng để cạnh tranh trên thị trường thế giới. Theo báo cáo của Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội đến ngày 31/12/2019, tổng số doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội là 155.940 doanh nghiệp, bình quân cứ 51 người dân/doanh nghiệp, cao gấp 3,8 lần mức bình quân chung của cả nước. 1
Số lượng DNNVV đa số là doanh nghiệp tư nhân chiếm trên 97,2% số doanh nghiệp trên địa bàn. Các doanh nghiệp tư nhân của Hà Nội đã không ngừng phát triển, đổi mới, đóng góp hơn 40% GDP cho thành phố, cũng như tạo công ăn việc làm cho hơn 50% lao động. Qua đó có thể thấy, DNNVV khu vực kinh tế tư nhân của thành phố Hà Nội đã và đang ngày càng có vai trò nòng cốt, tiên phong trong công cuộc xây dựng và phát triển Thủ đô và đất nước. Mặc dù đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế của Thủ đô, nhưng khi nền kinh tế càng phát triển và hội nhập sâu với thế giới, hoạt động quản lý nhà nước khu vực kinh tế tư nhân đang ngày càng bộc lộ những điểm yếu và hạn chế, cụ thể là: còn nhiều bất cập trong thực thi pháp luật doanh nghiệp; Công tác cải cách hành chính vẫn còn chậm, thiếu đồng bộ, nhiều văn bản đã ban hành nhưng chậm trễ trong khâu thực thi khi áp dụng vào thực tế; Chính sách trợ giúp đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho DNNVV còn nhiều hạn chế do cách thức tổ chức, triển khai, nội dung đào tạo vẫn chủ yếu là lý thuyết, thiếu tính thực tiễn, nhiều chương trình đào tạo chưa chú trọng đến quản trị doanh nghiệp chuyên sâu, quản trị sản xuất, các tiêu chuẩn quản lý trong sản xuất; Một số chính sách, chương trình trợ giúp DNNVV có nội dung chồng chéo, trùng lặp dẫn đến hiệu quả chưa cao, lãng phí nguồn lực; Tỷ lệ các DNNVV tiếp cận được các nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước còn hạn chế,năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp vẫn ở mức thấp, khu vực tư nhân đã phát triển, song quy mô vẫn còn nhỏ. Chính vì vậy, khu vực KTTN gặp nhiều hạn chế về năng lực tài chính, quản trị, công nghệ. Xuất phát từ các lý do nêu trên, tác giả chọn đề tài: “Quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội” làm luận án tiến sĩ chuyên ngành Quản trị kinh doanh tại Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Đề tài luận án thực hiện nhằm đưa ra những phương hướng và đề xuất một số giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện QLNN đối với DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luậnvà pháp lý về QLNN đối với DNNVV qua việc 2
làm rõ khái niệm, nội dung của QLNN đối với DNNVV khu vực kinh tế tư nhân; phân tích kinh nghiệm về QLNN đối với DNNVV của một số thành phố tại Việt Nam và một số thành phố tại các nước trên thế giới và rút ra những bài học kinh nghiệm về QLNN đối với DNNVV trên địa bàn thành phố Hà Nội có giá trị tham khảo cho Việt Nam. Phân tích, đánh giá thực trạng QLNN đối với DNNVV tại một số thành phố trong và ngoài nước để chỉ ra những kết quả đã đạt được, những mặt còn hạn chế và nguyên nhân những hạn chế trong QLNN đối với DNNVV tại thành phố Hà Nội hiện nay. Xác định phương hướng và đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện QLNN đối với DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội trong thời gian tới. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội; những DN không phải là kinh tế tư nhân, không phải là DNNVV thì không thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài này. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Về không gian: Nghiên cứu trên địa bàn thành phố Hà Nội Về thời gian: Luận án nghiên cứu QLNN đối với DNNVV tại thành phố Hà Nội từ sau 1986 đến nay là giai đoạn kinh tế Việt Nam hội nhập sâu, rộng vào nền kinh tế quốc tế, đặc biệt tác giả phân tích sâu các khía cạnh thực trạng QLNN đối với DNNVV khu vực KTTN giai đoạn 2015 2019, định hướng đến năm 2025 và tầm nhìn chiến lược đến năm 2035. Về nội dung: Luận án nghiên cứu nội dung của QLNN đối với DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội theo quá trình quản lý. 4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp luận Tiếp cận dựa trên cơ sở những nguyên lý và phương pháp luận duy vật biện chứng của chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối chủ trương của Đảng. 3
4.2. Phương pháp nghiên cứu 4.2.1. Phương pháp phân tích hệ thống Tác giả phân chia nội dung quản lý nhả nước đối với DNNVV khu vực kinh tế tư nhân thành các nhóm vấn đề một cách hệ thống. Ở mỗi nhóm vấn đề, tác giả cố gắng hệ thống hóa tài liệu, số liệu cụ thể. Sự phân nhóm theo hệ thống này giúp cho vấn đề được xem xét, phân tích đa chiều hơn, toàn diện hơn. Phương pháp này được sử dụng chủ yếu ở chương 1 và chương 2 khi tiến hành tổng quan và đưa ra cơ sở lý luận cho nghiên cứu. 4.2.2. Phương pháp thống kê, so sánh, tổng hợp, phân tích a. Phương pháp thống kê: Tác giả sử dụng phương pháp này để phân tích các số liệu thống kê bao gồm cả số liệu sơ cấp và số liệu thứ cấp để rút ra các kết luận khoa học. Phương pháp này sử dụng chủ yếu ở chương 3 khi phân tích thực trạng quản lý nhả nước đối với phát triển DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn TP Hà Nội. b. Phương pháp so sánh: Chủ yếu được tác giả sử dụng để so sánh mức độ kết quả, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhả nước đối với DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn TP Hà Nội giữa các năm khác nhau để khái quát xu hướng biến động của nó trong một khoảng thời gian nhất định. Đồng thời, so sánh đối chiếu giữa TP Hà Nội với địa phương khác nhau để rút ra kinh nghiệm trong phát triển DNNVV khu vực kinh tế tư nhân. Phương pháp này được sử dụng chủ yếu ở chương 2 khi trình bày kinh nghiệm thực tiễn và chương 3 khi so sánh về quá trình biến động của số liệu nghiên cứu qua các giai đoạn. 4.2.3. Phương pháp chuyên gia Các quan điểm của chuyên gia về vấn đề liên quan trong các báo cáo, hội thảo, bài nghiên cứu liên quan đến QLNN đối với phát triển DNNVV khu vực kinh tế tư nhân được tác giả thu thập và trích dẫn nguồn rõ ràng. Từ nhận xét sâu sắc, xác đáng của các chuyên gia là cơ sở để đối chiếu với kết quả nghiên cứu mà tác giả thu thập được từ thực tiễn. Phương pháp này được sử dụng ở chương 3 và chương 4 khi phân tích thực trạng và định hướng giải pháp cho vấn đề nghiên cứu. 4.2.4. Phương pháp phân tích chính sách Phương pháp phân tích chính sách là một trong những phương pháp nghiên 4
cứu của quản lý nhà nước, phương pháp phân tích chính sách có mục đích là xác định mức độ đạt được về mục tiêu của chính sách, đánh giá lợi ích, đo lường hiệu lực, hiệu quả của chính sách hỗ trợ phát triển DNNVV khu vực kinh tế tư nhân. Phương pháp này cũng dựa trên phân tích các nguồn lực và công cụ bảo đảm thực hiện để đánh giá các tác động của chính sách đến các đối tượng được điều chỉnh chủ yếu là các DNNVV khu vực kinh tế tư nhân. 4.2.5. Phương pháp điều tra xã hội học a. Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn trực tiếp cán bộ chuyên môn có kinh nghiệm thực tiễn trong vấn đề QLNN đối với các DNNVV khu vực kinh tế tư nhân TP Hà Nội. Tác giả tiến hành phỏng vấn 20 cán bộ quản lý trực tiếp thực hiện nhiệm vụ QLNN đối với các DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn TP Hà Nội. Nội dung câu hỏi nghiên cứu gồm 6 câu hỏi được sắp xếp tập trung vào 02 nhóm vấn đề (chi tiết trong phụ lục 1): + Nhóm câu hỏi về thực trạng QLNN đối với các DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn TP Hà Nội giai đoạn 2015 2019. + Nhóm câu hỏi về phương hướng, giải pháp hoàn thiện QLNN đối với các DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn TP Hà Nội đến năm 2035. b. Phương pháp điều tra xã hội học: Phiếu khảo sát doanh nghiệp đánh giá quản lý nhà nước đối với các DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn Thành Phố Hà Nội. Các tổ chức, cá nhân là đơn vị tư vấn, chuyên gia và cộng tác viên hỗ trợ NCS trong quá trình tham gia điều tra, khảo sát, phỏng vấn, xin ý kiến chuyên gia, cán bộ, viên chức, người lao động trong quá trình thực hiện Luận án. Phương pháp khảo sát: điều tra chọn mẫu, sử dụng bảng hỏi về điều tra xã hội học. Số lượng phiếu khảo sát: Mẫu phiếu khảo sát về quản lý nhà nước đối với các DNNVV khu vực KTTN trên địa bàn thành phố Hà Nội được xây dựng gồm các câu hỏi, tập trung vào một số vấn đề chính như sau: * Phần I. Thông tin chung của doanh nghiệp. * Phần II. Các nội dung đánh giá QLNN đối với các DNNVV khu vực KTTN trên địa bàn thành phố Hà Nội. + Tính hiệu lực của QLNN đối với các DNNVV khu vực KTTN trên địa 5
bàn thành phố Hà Nội được đánh giá thông qua các câu hỏi từ 1 đến 7. + Tính hiệu quả của QLNN đối với các DNNVV khu vực KTTN trên địa bàn thành phố Hà Nội được đánh giá thông qua các câu hỏi 8 đến 11. + Tính phù hợp của QLNN đối với các DNNVV khu vực KTTN trên địa bàn thành phố Hà Nội được đánh giá thông qua các câu hỏi 12 đến 14. + Tính bền vững của QLNN đối với các DNNVV khu vực KTTN trên địa bàn thành phố Hà Nội được đánh giá thông qua các câu hỏi 15 đến 18. * Phần III. Những bất cập trong QLNN đối với các DNNVV khu vực KTTN trên địa bàn thành phố Hà Nội. * Phần IV. Nguyên nhân của những bất cập trong QLNN đối với các DNNVV khu vực KTTN trên địa bàn thành phố Hà Nội. * Phần V. Một số giải pháp đột phá nhằm đổi mới QLNN đối với các DNNVV khu vực KTTN trên địa bàn thành phố Hà Nội. Các câu hỏi được thiết kế theo dạng câu hỏi đóng, sử dụng thang đo Liker bao gồm 05 mức độ: Rất đồng ý; Tương đối đồng ý; Không ý kiến; Không đồng ý; Rất không đồng ý. Mỗi câu hỏi được thiết kế theo các mệnh đề tích cực để người được điều tra có thể dễ dàng thể hiện quan điểm có hay không của mình và ở mức độ nào trong việc đánh giá. Số liệu thu thập được từ điều tra xã hội học được tác giả xử lý bằng phần mềm SPSS phiên bản IBM Statistics 20, lượng hóa kết quả nghiên cứu để từ đó rút ra những kết luận khoa học. 5. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết khoa học 5.1. Câu hỏi nghiên cứu Thứ nhất, Nội dung công tác quản lý nhà nước đối với DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn TP Hà Nội như thế nào? Tiêu chí nào được dùng để đánh hiệu quả quả QLNN đối với DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn cấp tỉnh? Thứ hai, Thực trạng công tác công tác quản lý nhà nước đối với các DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn TP Hà Nội diễn biến như thế nào? Có những hạn chế, yếu kém gì trong công tác này và những nguyên nhân của hạn chế. Những nhân tố nào ảnh hưởng đến kết quả công tác quản lý nhà nước đối với các DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn TP Hà Nội, sự hài lòng của các DNNVV đối với các cơ quan quản lý nhà nước trên địa bàn TP Hà Nội? Thứ ba, Những giải pháp nào khả thi cho việc triển khai một cách hiệu 6
quả nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước đối với các DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn TP Hà Nội đến năm 2025 tầm nhìn 2035. Khuyến nghị với Đảng, Nhà nước, và các tổ chức, cá nhân có liên quan để thực thi các giải pháp trên. 5.2. Giả thuyết khoa học Kết quả QLNN đối với các DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn TP Hà Nội sẽ được cải thiện tích cực, nếu đảm bảo được hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước đối với khu vực doanh nghiệp này. Nếu không QLNN tốt đối với các DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn TP Hà Nội thì không tận dụng được tiềm năng và cơ hội để phát triển kinh tế xã hội của thành phố có hiệu quả. 6. Đóng góp mới của đề tài Về mặt lý luận: Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản và pháp lý về QLNN đối với các DNNVV khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội. Kế thừa các tài liệu đã có của Việt Nam và các nước trên thế giới, luận án đã hệ thống hóa có cơ sở khoa học, phân tích toàn diện, làm rõ nội dung, nội hàm, bổ sung về mặt lý luận về khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa, khu vực kinh tế tư nhân, quản lý nhà nước đối với các doanh nhiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân, nội dung quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân, bao gồm hoạch định phát triển hệ thống doanh nghiệp nhỏ và vừa; xây dựng, ban hành, phổ biến và hướng dẫn thực hiện các văn bản pháp luật về doanh nghiệp nhỏ và vừa; hệ thống tổ chức bộ máy quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại thành phố Hà Nội và kiểm soát hoạt động doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trên cơ sở phân tích kinh nghiệm quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở một số thành phố của các nước trên thế giới, luận án rút ra một số bài học kinh nghiệm có giá trị tham khảo cho thành phố Hà Nội. Về mặt thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận án có thể làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy và học tập về quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân. Là một trong những tài liệu có giá trị về kiến thức cũng như những thông tin quý giá cho cán bộ làm công tác trong quản lý nhà nước nhất là trong việc hoạch định và thực thi chính sách về doanh nghiệp nhỏ và vừa khu vực kinh tế tư nhân và quản lý nhà nước đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa để phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa khu 7