Luận án Tiến sĩ Quản lý công: Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh của nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:188

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở lý luận, luận án phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh của CHDCND Lào hiện nay. Từ hạn chế và nguyên nhân của hạn chế, luận án "Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh của nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào" đề xuất những quan điểm và giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh của CHDCND Lào phù hợp với điều kiện thực tiễn của CHDCND Lào.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Quản lý công: Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh của nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BOUNKHAM PHONMANY TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH CỦA NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, NĂM 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BOUNKHAM PHONMANY TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH CỦA NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 9 34 04 03 Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Vân 2. TS. Nguyễn Thị Hà HÀ NỘI, NĂM 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: 1. công trình nghiên cứu này là của riêng tôi, các số liệu, kết quả được sử dùng minh họa trong luận án này là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Những kết luận khoa học của luận án chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. 2. Bản luận án này đã hoàn thiện theo quyết nghị của hội đồng đánh giá luận án tiến sĩ cấp Học viện thành lập theo quyết định số 3033/QĐ-HCQG ngày 25/10/2021 của giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, họp ngày 24/11/2021. NGHIÊN CỨU SINH BOUNKHAM PHONMANY XÁC NHẬN CỦA NGƯỜI HƯỚNG DẪN NGƯỜI HƯỚNG DẪN 1 NGƯỜI HƯỚNG DẪN 2 PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Vân TS. Nguyễn Thị Hà XÁC NHẬN CỦA HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TL. GIÁM ĐỐC TRƯỞNG BAN QLĐT SAU ĐẠI HỌC PGS.TS. Hoàng Mai
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận án này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo của Học viện Hành chính quốc gia, các tổ chức, cá nhân có liên quan ở Việt Nam và CHDCND Lào. Tôi bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất tới 2 nhà khoa học là PGS.TS. Nguyễn Thị Thu Vân và TS. Nguyễn Thị Hà đã nhiệt tình hướng dẫn, chỉ bảo tôi viết luận án. Tôi gửi lời cảm ơn trân trọng tới lãnh đạo Học viện Hành chính quốc gia, Ban Quản lý đào tạo Sau đại học và các thầy giáo, cô giáo tại Học viện Hành chính quốc gia đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ, góp ý về chuyên môn trong suốt quá trình tôi học tập và nghiên cứu tại Việt Nam. Tôi cũng xin cảm ơn gia đình, bạn bè và các đồng nghiệp đã chia sẻ, hỗ trợ, động viên tôi trong quá trình nghiên cứu. Tác giả luận án
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................ 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................. 4 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................... 4 4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .......................................... 5 5. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết khoa học ................................................ 7 6. Những đóng góp mới của đề tài .................................................................. 8 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .................................................... 8 8. Cấu trúc của Luận án .................................................................................. 9 Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU ............................... 10 1.1. CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN........................ 10 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về tổ chức bộ máy nhà nước ..................... 10 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về tổ chức bộ máy hành chính nhà nước ... 15 1.1.3. Các công trình nghiên cứu về tổ chức bộ máy chính quyền địa phương ........................................................................................................... 21 1.2. ĐÁNH GIÁ CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐỀ TÀI VÀ ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI ........................... 29 1.2.1. Đánh giá các công trình đã nghiên cứu liên quan đề tài ...................... 29 1.2.2. Định hướng nghiên cứu của đề tài ...................................................... 34 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................ 35 Chương 2 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH.................................................................... 37 2.1. KHÁI NIỆM, VỊ TRÍ, CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ, QUYỀN HẠN CỦA BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH.......................... 37 2.1.1. Khái niệm tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh ................... 37
2.1.2. Vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh ...................................................................................... 42 2.2. ĐẶC ĐIỂM VÀ NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH.................................................................... 44 2.2.1. Đặc điểm tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh .................... 44 2.2.2. Nguyên tắc tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh ................. 49 2.3. PHƯƠNG THỨC TỔ CHỨC, HOẠT ĐỘNG VÀ PHÂN CẤP CỦA TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH.............. 51 2.3.1. Phương thức tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh ............... 51 2.3.2. Phương thức hoạt động của tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh ..................................................................................................... 58 2.3.3. Phân cấp quản lý giữa chính quyền trung ương và chính quyền cấp tỉnh, giữa chính quyền cấp tỉnh với chính quyền cấp huyện........................ 60 2.4. NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH ...................................................... 62 2.4.1. Chủ trương, đường lối của đảng cầm quyền........................................ 62 2.4.2. Thể chế, chính sách quản lý ................................................................ 64 2.4.3. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên ........................................................... 67 2.4.4. Truyền thống lịch sử, văn hoá dân tộc ................................................ 68 2.4.5. Sự phát triển kinh tế - xã hội............................................................... 69 2.4.6. Sự phát triển của khoa học và công nghệ ............................................ 70 2.4.7. Bối cảnh hội nhập ............................................................................... 71 2.5. TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH CỦA VIỆT NAM VÀ GIÁ TRỊ THAM KHẢO CHO CỘNG HOÀ DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO .................................................................... 72 2.5.1. Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh của Việt Nam ............ 72 2.5.2. Giá trị tham khảo cho Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào ...................... 80 Tiểu kết chương 2 ........................................................................................ 85
Chương 3 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH CỦA NƯỚC CỘNG HOÀ DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO.......................................................................................... 87 3.1. KHÁI QUÁT TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO ................................................. 87 3.1.1. Giới thiệu tổ chức bộ máy hành chính nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào ..................................................................................................... 87 3.1.2. Giới thiệu tổ chức bộ máy hành chính nước cấp tỉnh nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào......................................................................... 90 3.2. TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO ..................................... 98 3.2.1. Mô hình tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh ...................... 98 3.2.2. Phương thức hoạt động của tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh ................................................................................................... 102 3.2.3. Cơ chế phân cấp giữa chính quyền trung ương và chính quyền cấp tỉnh ......................................................................................................... 108 3.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO ................................................................................................. 111 3.3.1. Ưu điểm............................................................................................ 111 3.3.2. Một số hạn chế ................................................................................. 114 3.3.3. Nguyên nhân của hạn chế ................................................................. 117 Tiểu kết chương 3 ...................................................................................... 119 Chương 4 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH CỦA NƯỚC CỘNG HOÀ DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO ............................................... 121 4.1. QUAN ĐIỂM HOÀN THIỆN TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH CỦA NƯỚC CỘNG HOÀ DÂN CHỦ NHÂN LÀO ..................................................................................... 121
4.1.1. Hoàn thiện tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh phải đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng NDCM Lào.................................................... 121 4.1.2. Hoàn thiện tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh đảm bảo quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân ............................................. 123 4.1.3. Hoàn thiện tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh phải nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước ................................................. 125 4.1.4. Hoàn thiện tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh phải được thực hiện đồng bộ với cải cách hệ thống chính trị địa phương .......... 129 4.1.5. Hoàn thiện tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh phải phù hợp với điều kiện thực tiễn ...................................................................... 132 4.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC BỘ MÁY HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC CẤP TỈNH CỦA CHDCND LÀO ................. 134 4.2.1. Hoàn thiện thể chế về tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh 134 4.2.2. Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền giữa cơ quan hành chính nhà nước trung ương và cơ quan hành chính nhà nước địa phương.................. 137 4.2.3. Kiện toàn tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh .................. 140 4.2.4. Đổi mới lề lối làm việc của các tổ chức hành chính nhà nước cấp tỉnh ......................................................................................................... 146 4.2.5. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ, công chức của tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh.................................................................... 155 4.2.6. Hiện đại hóa cơ sở vật chất của các tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh .................................................................................... 160 Tiểu kết chương 4 ...................................................................................... 162 KẾT LUẬN................................................................................................ 164 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ........................................... 167 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................... 168 PHỤ LỤC .................................................................................................. 177
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT 1. CBCC: Cán bộ, công chức 2. CHDCND: Cộng hòa dân chủ nhân dân 3. HCNN: Hành chính nhà nước 4. HĐND: Hội đồng nhân dân 5. NDCM: Nhân dân cách mạng 6. TCBMHCNN: Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước 7. UBND: Ủy ban nhân dân
DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước địa phương theo mô hình thứ bậc (phân cấp) ................................................................................ 55 Sơ đồ 2.2: Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước địa phương theo mô hình nằm ngang (tập trung) .......................................................................... 56 Sơ đồ 2.3: Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước địa phương ............ 57 Sơ đồ 3.1: Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh của CHDCND Lào.............................................................................................. 97
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong nền hành chính nhà nước, với tính cách là một thể thống nhất về mặt cơ cấu tổ chức, các cơ quan hành chính nhà nước (HCNN), là các bộ phận hợp thành giữ vị trí vô cùng quan trọng. Trên phương diện lý luận về nhà nước, bộ máy hành chính nhà nước là các cơ quan nhà nước thực hiện chức năng của nền hành chính nhà nước, chức năng chấp hành và điều hành. Chính quyền địa phương là chính quyền được tổ chức trên phạm vi một đơn vị hành chính lãnh thổ nhất định của một quốc gia. Tùy thực tiễn của mỗi quốc gia, chính quyền địa phương được chia thành những cấp khác nhau, trong đó cấp tỉnh là chính quyền cao nhất ở địa phương. Đây là cấp thực hiện Hiến pháp, pháp luật và các quy định của trung ương, lập và thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Cộng hòa Dân chủ Nhân dân (CHDCND) Lào giành được độc lập vào ngày 2 tháng 12 năm 1975. Khi đó, quyền quản lý đất nước tập trung ở trung ương, chưa có sự phân cấp quản lý rõ ràng giữa chính quyền địa phương và trung ương, mọi hoạt động quản lý chủ yếu tập trung ở trung ương. Năm 1991, bản Hiến pháp đầu tiên được ban hành, theo bản Hiến pháp này, bộ máy nhà nước đã được tổ chức lại từ Trung ương đến cơ sở một cách có hệ thống. Tiếp đó các bản Hiến pháp 2003 và Hiến pháp 2015, tổ chức bộ máy hành chính nhà nước của CHDCND Lào đã từng bước được hoàn thiện. Hiện nay tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh của CHDCND Lào được thực hiện theo Hiến pháp năm 2015 và Luật hành chính địa phương năm 2015. Theo đó, HCNN cấp tỉnh thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước ở địa phương về mặt chính trị, hành chính, kinh tế, văn hóa - xã hội, bảo vệ tổ quốc - bảo vệ an ninh, việc ngoại giao, đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực, bảo vệ giữ gìn và sử dụng tài nguyên thiên nhiên, môi trường và tài 1
nguyên khác trong địa phương, chỉ đạo, kiểm tra về việc tổ chức thực hiện kế hoạch chiến lược phát triển huyện, thị trấn, thành phố trong khu vực quản lý của mình, thực hiện nghị quyết cuộc họp HĐND tỉnh. Việc tổ chức và hoạt động của các cơ quan HCNN cấp tỉnh sẽ ảnh hưởng đến hiệu quả, hiệu lực quản lý ở địa phương. Thực hiện cải cách hành chính, những năm gần đây bộ máy HCNN cấp tỉnh đã có những thay đổi tích cực. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều bất cập, mâu thuẫn: - Quy định về tổ chức và hoạt động của tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh chưa thực sự hoàn thiện. Mặc dù có Hiến pháp và Luật hành chính địa phương (ban hành năm 2015) nhưng ở CHDCND Lào chưa có quy định về cơ quan chuyên môn HCNN địa phương; về sự phối hợp trong tổ chức và hiệp thương nhân sự giữa bộ quản lý chuyên môn ở trung ương và địa phương. Điều này gây khó khăn cho công tác nhân sự, công tác quản lý điều hành ở địa phương. - Tổ chức bộ máy HCNN tương đối nhiều, các cơ quan HCNN cấp tỉnh, CHDCND Lào có 16 sở và cơ quan ngang sở. So với CHDCND Lào, dân số chưa đến 10 triệu dân, đội ngũ cán bộ, công chức (CBCC) chưa đến 500 nghìn người, thì với 16 sở và cơ quan ngang sở là con số tương đối lớn. - Những năm gần đây CHDCND Lào đã chú ý đến việc phân cấp, phân quyền từ chính phủ trung ương cho chính quyền địa phương. Tuy nhiên, trên thực tế sự phân cấp, phân quyền quản lý giữa trung ương và địa phương vẫn còn nhiều vấn đề. Ở một số nội dung, việc phân cấp, phân quyền chưa rõ ràng dẫn đến tình trạng chồng lấn, hoặc bỏ trống trong hoạt động giữa trung ương và địa phương. - Trình độ dân trí của CHDCND Lào hiện nay chưa cao, dẫn đến trình độ, năng lực của đội ngũ CBCC nói chung, CBCC của chính quyền cấp tỉnh còn hạn chế; bên cạnh đó việc bố trí, sắp xếp CBCC cũng chưa thực sự hợp 2
lý. Chính vì vậy, chất lượng, hiệu quả làm việc của đội ngũ CBCC của các cơ quan HCNN không cao. - CHDCND Lào vẫn là nước nghèo, thu nhập bình quân thấp, do đó chưa có điều kiện để đầu tư hiện đại cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, phương tiện làm việc. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng, hiệu quả thực thi công vụ của đội ngũ CBCC nói chung trong đó có CBCC của cơ quan HCNN cấp tỉnh nói riêng. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, CHDCND Lào đang ngày càng tham gia sâu vào đời sống quốc tế, đòi hỏi phải có bộ máy HCNN cấp tỉnh đồng bộ, gọn nhẹ đáp ứng với yêu cầu đổi mới và hội nhập. Trong quá trình phát triển đất nước, tổ chức hành chính nhà nước đã có nhiều sự thay đổi đáp ứng các yêu cầu thực tiễn, đặc biệt khi tiến hành công cuộc đổi mới, hội nhập quốc tế sẽ có nhiều vấn đề về quản lý hành nhà nước mà chính quyền địa phương phải học hỏi các nước có nền hành chính tiên tiến. Do CHDCND Lào vừa tiến hành đổi mới, vừa nghiên cứu, vừa rút kinh nghiệm cho nên tổ chức và hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước vẫn còn những yếu kém. Về phương diện lý luận, ở CHDCND Lào, vấn đề tổ chức bộ máy nhà nước đã được nhiều tác giả nghiên cứu với những khía cạnh và các mức độ khác nhau. Những nghiên cứu đó được công bố qua sách, bài báo khoa học, luận án. Tuy nhiên, nghiên cứu một cách bài bản về tổ chức bộ máy HCNN địa phương nói chung và HCNN cấp tỉnh nói riêng thì chưa có nhiều công trình nghiên cứu. Riêng về vấn đề tổ chức chính quyền cấp tỉnh thì chưa có công trình nào nghiên cứu theo cách tiếp cận quản lý công. Chính vì thế cơ sở lý luận về tổ chức và hoạt động của bộ máy HCNN địa phương chưa được hoàn thiện. Xuất phát từ cơ sở lý luận thực tiễn về tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh của CHDCND Lào, tác giả lựa chọn vấn đề “Tổ chức bộ máy hành chính 3
nhà nước cấp tỉnh của nước Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào” để làm đề tài nghiên cứu luận án tiến sĩ chuyên ngành quản lý công. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở lý luận, luận án phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh của CHDCND Lào hiện nay. Từ hạn chế và nguyên nhân của hạn chế, luận án đề xuất những quan điểm và giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh của CHDCND Lào phù hợp với điều kiện thực tiễn của CHDCND Lào. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu nêu trên, đề tài phải thực hiện các nhiệm vụ sau: - Nghiên cứu, hệ thống hóa những công trình liên quan đến đề tài, từ đó kế thừa những nội dung, kết quả mà các công trình đã đạt được. Đồng thời tìm kiếm những khoảng trống để đề tài có thể tiếp tục nghiên cứu. - Xây dựng khung lý thuyết về tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh. - Phân tích, đánh giá thực trạng tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh của nước CHDCND Lào, chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế để làm cơ sở cho việc đề xuất giải pháp hoàn thiện. - Đề xuất quan điểm và giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh của nước CHDCND Lào. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu những vấn đề lý luận về tổ chức bộ máy HCNN và thực tiễn tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh của nước CHDCND Lào. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: Đề tài nghiên cứu tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh. 4
- Phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu trên phạm vi 18 tỉnh, thành phố của CHDCND Lào. Ngoài ra, đề tài có tham khảo kinh nghiệm ở một số quốc gia qua các công trình đã công bố, tập trung vào mô hình, cơ chế vận hành, phân cấp. - Phạm vi thời gian: Đề tài nghiên cứu từ năm 2015 đến nay và tầm nhìn đến năm 2030. Tác giả chọn mốc thời gian năm 2015 là bởi năm 2015, Quốc hội CHDCND Lào ban hành Hiến pháp mới và Luật Tổ chức chính quyền địa phương mới. 4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp luận Luận án nghiên cứu trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Các phương pháp nghiên cứu cụ thể được sử dụng khi tiến hành nghiên cứu bao gồm: - Phương pháp phân loại và hệ thống hóa: Với phương pháp này, tác giả sắp xếp các tài liệu khoa học theo từng mặt, từng đơn vị, từng vấn đề có cùng dấu hiệu bản chất, cùng một hướng phát triển hệ thống hóa là chuẩn bị tri thức thành một hệ thống trên cơ sở một mô hình lý thuyết làm sự hiểu biết về đối tượng. Trong đề tài, tác giả phân loại các công trình nghiên cứu khoa học có liên quan vấn đề tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh theo những tiêu chí khác nhau, như công trình nghiên cứu về tổ chức bộ máy HCNN, về cách thức tổ chức, phương thức hoạt động… để có những đánh giá chính xác hơn. - Phương pháp phân tích, tổng hợp: Trên cơ sở các văn bản, công trình nghiên cứu có liên quan đến tổ chức và hoạt động của bộ máy HCNN, các số liệu, dữ liệu liên quan đề tài luận án, tác giả tìm kiếm những nội dung có thể kế thừa, tham khảo. 5
Việc tổ chức bộ máy chính quyền địa phương, còn nhiều ý kiến khác nhau, chưa có sự thống nhất. Hơn nữa, kinh nghiệm tổ chức chính quyền địa phương của một số nước trên thế giới cũng rất khác nhau. Từ những tri thức, kiến thức, dữ liệu, tác giả phân tích, lý giải để làm rõ vấn đề, đồng thời làm căn cứ cho những nhận định, đánh giá. Mặt khác, từ những nội dung được phân tích, lý giải cụ thể, tác giả tổng hợp thành những nội dung mang tính khái quát, làm cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu vấn đề. Phương pháp này được tác giả dùng nhiều ở chương lý luận và chương thực trạng. - Phương pháp tổng kết thực tiễn: Đây là phương pháp nghiên cứu và xem xét lại những thành quả thực tiễn trong quá khứ để rút ra tóm lại bổ ích cho thực tiễn và khoa học. Trên cơ sở thực tế tổ chức và hoạt động của bộ máy HCNN của CHDCND Lào, tác giả tổng kết, rút ra những quy luật. Qua nghiên cứu tổ chức và hoạt động của bộ máy HCNN của quốc gia khác, tác giả tham khảo kinh nghiệm để rút ra những bài học có thể vận dụng vào điều kiện cụ thể của CHDCND Lào. Sử dụng phương pháp tổng kết thực tiễn, tác giả đánh giá thực trạng việc tổ chức và hoạt động của bộ máy HCNN cấp tỉnh của CHDCND Lào hiện nay, rút ra những vấn đề cần giải quyết để làm căn cứ cho việc đề xuất giải pháp. - Phương pháp phỏng vấn chuyên gia: Sử dụng phương pháp này, tác giả trao đổi, phỏng vấn một số chuyên gia có kinh nghiệm và am hiểu lĩnh vực tổ chức nhà nước, tổ chức chính quyền địa phương, quản lý hành chính để tìm kiếm những tri thức phục vụ cho luận án. Thực hiện phương pháp này, tác giả không thiết kế bảng hỏi với những câu hỏi và trả lời định sẵn, mà tác giả sẽ hỏi theo 4 nội dung mà tác giả cần làm rõ. Một số chuyên gia ở xa hoặc tác giả không có điều kiện gặp trực tiếp, tác giả trao đổi qua thư điện tử để nhận câu trả lời. Một số chuyên gia mà 6
tác giả có thể gặp trực tiếp, tác giả đối thoại và ghi lại nội dung chính; cũng có chuyên gia, tác giả gửi câu hỏi và nhận câu trả lời sau đó ít ngày. Chuyên gia mà tác giả hỏi, có thể là lãnh đạo, quản lý hoặc chuyên viên của cơ quan hành chính nhà nước; có thể là nhà khoa học đang thực hiện việc giảng dạy, nghiên cứu ở các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng. Theo đó, tác giả đã hỏi 100 chuyên gia là các nhà khoa học của Học viện Chính trị và Hành chính quốc gia Lào, một số trường Chính trị và Hành chính tỉnh; một số huyện trưởng, phó huyện trưởng; một số giám đốc sở, phó giám đốc sở; chuyên viên sở, ngành ở địa phương của nước CHDCND Lào; một số giảng viên của Học viện Hành chính quốc gia, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (Việt Nam). Các thông tin mà những chuyên gia cung cấp có thể để bổ sung, củng cố cho những nhận định, phân tích, đánh giá của tác giả, cũng có thể là những gợi ý, gợi mở cho tác giả đề xuất quan điểm, giải pháp giải quyết vấn đề. 5. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết khoa học 5.1. Câu hỏi nghiên cứu Câu hỏi 1. Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh là gì? gồm những những nội dung nào? Câu hỏi 2. Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh của CHDCND Lào được tổ chức và hoạt động như thế nào? Câu hỏi 3. Tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh của CHDCND Lào cần hoàn thiện những nội dung gì? 5.2. Giả thuyết khoa học Tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh của CHDCND Lào hiện nay hoạt động chưa thực sự hiệu quả. Điều đó là do quy định về chức năng, nhiệm vụ của bộ máy HCNN cấp tỉnh còn bất cập, chồng chéo về thẩm quyền quản lý của trung ương và chính quyền cấp tỉnh đối với một số cơ quan HCNN cấp tỉnh; cơ cấu bộ máy cơ quan HCNN cấp tỉnh còn khá cồng kềnh so với quy mô dân số và số lượng CBCC của tỉnh. Nếu tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh 7
của CHDCND Lào được hoàn thiện thì hoạt động của chính quyền cấp tỉnh sẽ hiệu quả, hiệu lực hơn rất nhiều. 6. Những đóng góp mới của đề tài 6.1. Về mặt lý luận - Xây dựng được khung lý thuyết về tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh: khái niệm, mô hình tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh, phương thức hoạt động, các yếu tố ảnh hưởng tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh. - Tổng kết được một số giá trị tham khảo cho tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh của CHDCND Lào trên cơ sở nghiên cứu tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh của quốc gia khác. 6.2. Về mặt thực tiễn - Cung cấp những phân tích, đánh giá về thực trạng mô hình tổ chức, phương thức hoạt động, cơ chế phân cấp của tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh của CHDCND Lào theo Hiến pháp 2015 và Luật hành chính địa phương 2015. - Cung cấp một số quan điểm và giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh của CHDCND Lào hiện nay. 7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 7.1. Ý nghĩa khoa học Kết quả nghiên cứu của Luận án làm phong phú thêm cơ sở lý luận về tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh. 7.2. Ý nghĩa thực tiễn - Các kết quả nghiên cứu của Luận án sẽ cung cấp thêm cơ sở về tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh để giúp các nhà quản lý, nhà hoạch định chính sách xây dựng, ban hành thể chế liên quan đến tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh ngày càng chặt chẽ, đầy đủ và phù hợp với thực tiễn của địa phương. - Luận án sẽ có thể làm tài liệu tham khảo cho các tổ chức và cá nhân nghiên cứu về tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh của CHDCND Lào; phục vụ cho công tác giảng dạy và nghiên cứu trong lĩnh vực khoa học hành chính; 8
cung cấp cho các học viên cao học, nghiên cứu sinh và những cá nhân, tổ chức quan tâm nghiên cứu về tổ chức bộ máy HCNN cấp tỉnh. 8. Cấu trúc của Luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 4 chương: Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Chương 2. Cơ sở khoa học về tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh Chương 3. Thực trạng tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh của nước Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào Chương 4. Định hướng và giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy hành chính nhà nước cấp tỉnh của nước Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào 9
Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 1.1. CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về tổ chức bộ máy nhà nước Nghiên cứu về tổ chức bộ máy nhà nước có khá nhiều công trình với các thể loại khác nhau, có thể kể đến: - Về sách: + Đào Trí Úc (Chủ biên) (2006), “Mô hình tổ chức và hoạt động của nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, Nxb Tư pháp, Hà Nội. Trên cơ sở khái quát về mô hình tổ chức bộ máy nhà nước trên thế giới, nhóm tác giả nêu bật sự khác biệt và tính phổ quát về nhà nước pháp quyền. Các tác giả khẳng định xây dựng nhà nước pháp quyền là yêu cầu, giá trị cơ bản của chế độ dân chủ, tạo nên sự đồng thuận xã hội. Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền, nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Các tác giả chỉ ra những đặc điểm của nhà nước pháp quyền, những đặc trưng của nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa, đồng thời đề xuất mô hình tổng thể tổ chức cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp ở Việt Nam. + Hoàng Xiêu Yong (2007), “Tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước Trung Quốc”, Tài liệu phục vụ học, bồi dưỡng cho cán bộ chủ chốt Lào, Khoa nhà nước và pháp luật, Trường Đảng Trung ương Trung Quốc. Trong công trình nghiên cứu của mình, tác giả đã đề cập tới các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước Trung Quốc, đã chứng minh cơ sở lý luận và thực tiễn về tổ chức và hoạt động của bộ máy. Trong đó tác giả có nêu các nội dung có liên quan đến bộ máy hành chính nhà nước như: việc phân chia khu hành chính và cơ quan ngành dọc của Chính phủ Trung Quốc; tình hình việc phân chia khu hành chính thành các cấp khác nhau từ 10