Luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:245

Thêm vào BST

Báo xấu

78
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là hệ thống QLCL (ở cấp độ ĐBCL) dạy học tiếng Anh chuyên ngành sẽ bao gồm các quy trình cùng với các chuẩn mực đã được thiết lập từ trước nhằm đảm bảo và nâng cao chất lượng cơ sở vật chất, chương trình đào tạo môn Tiếng Anh chuyên ngành khối kỹ thuật công nghệ, đội ngũ GV, NV, CBQL và năng lực tiếng Anh chuyên ngành cho SV chung quy hướng tới một mục đích chung nhất, đó là đào tạo nguồn nhân lực lao động khối ngành kỹ thuật công nghệ đạt chất lượng cao có đủ năng lực ngoại ngữ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ĐINH THỊ HỒNG THẮM QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG DẠY HỌC TIẾNG ANH CHUYÊN NGÀNH TẠI CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG KHỐI KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2019
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC ĐINH THỊ HỒNG THẮM QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG DẠY HỌC TIẾNG ANH CHUYÊN NGÀNH TẠI CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG KHỐI KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 9 14 01 14 Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. TRẦN KHÁNH ĐỨC HÀ NỘI - 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các số liệu, kết quả khảo sát và thực nghiệm trong luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các tài liệu tham khảo, trích dẫn đều có nguồn gốc xác thực. Tác giả luận án Đinh Thị Hồng Thắm i
LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS. Trần Khánh Đức - Thầy hướng dẫn kính yêu đã hết lòng hướng dẫn, chỉ bảo và định hướng phát triển hướng nghiên cứu của luận án. Tôi xin trân trọng cám ơn GS. TS. Nguyễn Thị Mỹ Lộc, GS. TS. Nguyễn Đức Chính, PGS. TS. Phạm Văn Thuần, PGS. TS. Lê Thị Hoàng Yến, PGS. TS. Võ Thị Xuân, TS. Vũ Minh Hùng, TS. Nguyễn Thị Hằng và TS. Trần Thị Thanh Phương đã tận tình giúp đỡ và động viên tôi rất nhiều trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận án. Tôi xin chân thành cám ơn Ban Giám hiệu cùng toàn thể các thầy cô giáo, các cán bộ công nhân viên chức Trường Đại học Giáo dục đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi nhất để tôi hoàn thành xong Chương trình đào tạo Tiến sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục. Tôi xin trân trọng cám ơn Ban Giám hiệu cùng toàn thể quý thầy cô, các anh chị đồng nghiệp và các em sinh viên Trường Cao đẳng Kỹ nghệ II, Trường Cao đẳng Xây dựng TP. HCM, Trường Cao đẳng Công nghệ Thủ Đức, Trường Cao đẳng Kỹ thuật Lý Tự Trọng TP. HCM, đã giúp đỡ tôi trong suốt thời gian điều tra khảo sát, lấy số liệu làm minh chứng cho luận án. Tôi cũng xin tri ân sự động viên và khích lệ của gia đình, bạn bè và người thân đã dành cho tôi trong suốt thời gian học tập và thực hiện luận án. Tác giả luận án Đinh Thị Hồng Thắm ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii DANH MỤC TỪ VIẾT TĂT................................................................................. vii DANH MỤC BẢNG .............................................................................................. viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ .............................................................................................x DANH MỤC HÌNH VẼ .......................................................................................... xi MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG DẠY HỌC TIẾNG ANH CHUYÊN NGÀNH TẠI CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG KHỐI KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ ...........................................................................................12 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................................12 1.1.1. Các nghiên cứu về quản lý chất lượng trong giáo dục và đào tạo ..................12 1.1.2. Các nghiên cứu về quản lý dạy học. ...............................................................15 1.1.3. Các nghiên cứu về quản lý chất lượng dạy học ..............................................16 1.1.4. Các nghiên cứu về quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành ......18 1.2. Dạy học tiếng Anh chuyên ngành ......................................................................21 1.2.1. Dạy học ...........................................................................................................21 1.2.2. Tiếng Anh chuyên ngành ................................................................................29 1.3. Quản lý dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ ..................................................................................................................31 1.3.1. Quản lý dạy học ..............................................................................................31 1.3.2. Trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ ......................................................31 1.3.3. Tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ ..32 1.4. Quản lý chất lượng .............................................................................................36 1.4.1. Chất lượng và chất lượng đào tạo ...................................................................36 1.4.2. Quản lý chất lượng ..........................................................................................38 1.5. Quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ ............................................................................................57 iii
1.5.1. Chất lượng dạy học .........................................................................................57 1.5.2. Quản lý chất lượng dạy học ............................................................................57 1.5.3. Cấu trúc hệ thống quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành .......57 1.5.4. Tổ chức vận hành hệ thống quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành66 1.5.5. Đánh giá, cải tiến hệ thống quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành ...67 1.6. Những yếu tố tác động đến quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ ......................................................68 1.6.1. Những yếu tố khách quan ...............................................................................68 1.6.2. Những yếu tố chủ quan ...................................................................................70 Tiểu kết chƣơng 1 ....................................................................................................73 CHƢƠNG 2 CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG DẠY HỌC TIẾNG ANH CHUYÊN NGÀNH TẠI CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG KHỐI KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ ...........................................................................................75 2.1. Kinh nghiệm quốc tế ..........................................................................................75 2.1.1. Kinh nghiệm tại Singapre................................................................................76 2.1.2. Kinh nghiệm tại Úc .........................................................................................77 2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ ...........................................84 2.2.1. Mục đích khảo sát ...........................................................................................84 2.2.2. Đối tượng và phạm vi khảo sát .......................................................................84 2.2.3. Phương pháp khảo sát .....................................................................................92 2.2.4. Nội dung khảo sát............................................................................................93 2.2.5. Xử lý và phân tích dữ liệu bằng SPSS ............................................................95 2.3. Thực trạng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ .........................................................................................................98 2.4.1. Thực trạng quản lý quá trình dạy học theo tiếp cận Đảm bảo chất lượng ....103 2.4.2. Thực trạng quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành ................113 2.5. Thực trạng những yếu tố tác động đến quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ ............................119 iv
2.6. Đánh giá chung về thực trạng dạy học và quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ hiện nay .............122 2.6.1. Điểm mạnh ....................................................................................................122 2.6.2. Điểm yếu .......................................................................................................122 2.6.3. Nguyên nhân .................................................................................................123 Tiểu kết chƣơng 2 ..................................................................................................127 CHƢƠNG 3 CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG DẠY HỌC TIẾNG ANH CHUYÊN NGÀNH TẠI CÁC TRƢỜNG CAO ĐẲNG KHỐI KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ .........................................................................................128 3.1. Các nguyên tắc xây dựng và điều kiện triển khai hệ thống quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ .........128 3.1.1. Các nguyên tắc xây dựng hệ thống quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ ............................128 3.1.2. Điều kiện để triển khai hệ thống quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ ............................130 3.2. Các biện pháp xây dựng và triển khai hệ thống quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ ....................131 3.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức đánh giá nhu cầu của khách hàng về quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ ..131 3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng hệ thống các quy trình quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ ...........131 3.2.3. Biện pháp 3: Xây dựng các tiêu chí, tiêu chuẩn đánh giá cho hệ thống quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ .......................................................................................................147 3.2.4. Biện pháp 4: Xây dựng văn hóa chất lượng nhà trường tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ .................................................................................154 3.2.5. Biện pháp 5: Biện pháp hỗ trợ để quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ ............................156 3.2.6. Biện pháp 6: Tổ chức vận hành hệ thống quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ ....................160 v
3.2.7. Biện pháp 7: Đánh giá, cải tiến hệ thống quản lý chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ ....................164 3.3. Tổ chức thử nghiệm .........................................................................................165 3.3.1. Cơ sở lựa chọn giải pháp ...............................................................................165 3.3.2. Mục đích thử nghiệm ....................................................................................165 3.3.3. Đối tượng thử nghiệm ...................................................................................166 3.3.4. Thời gian và phạm vi thử nghiệm .................................................................166 3.3.5. Nội dung thử nghiệm ....................................................................................166 3.3.6. Công cụ tiến hành thử nghiệm ......................................................................166 3.3.7. Quy trình thử nghiệm ....................................................................................167 3.3.8. Kết quả thử nghiệm .......................................................................................167 Tiểu kết chƣơng 3 ..................................................................................................174 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................176 1. Kết luận ...............................................................................................................176 2. Khuyến nghị ........................................................................................................177 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................178 PHỤ LỤC ...............................................................................................................189 vi
DANH MỤC TỪ VIẾT TĂT CB Cán bộ CBQL Cán bộ quản lý CĐ Cao đẳng CBVC Cán bộ viên chức CSVC Cơ sở vật chất ĐBCL Đảm bảo chất lượng ĐH Đại học GD Giáo dục GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GDĐH Giáo dục đại học GDNN Giáo dục nghề nghiệp GV Giáo viên HSSV Học sinh sinh viên KNLNN Khung năng lực ngoại ngữ KSCL Kiểm soát chất lượng KT-XH Kinh tế - xã hội LĐ-TB&XH Lao động – Thương binh & Xã hội PPDH Phương pháp dạy học QL Quản lý QLCL Quản lý chất lượng QLGD Quản lý giáo dục THPT Trung học phổ thông SV Sinh viên TC Trung cấp TQM Quản lý chất lượng tổng thể XH Xã hội vii
DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Các lĩnh vực cần đánh giá của hệ thống ĐBCL bên trong .......................52 Bảng 1.2. Nội dung bản báo cáo tự đánh giá cấp chương trình ................................54 Bảng 2.1. Tên và địa chỉ các trường đi khảo sát .......................................................85 Bảng 2.2. Các bước thực hiện, các chỉ số cho phép trong phân tích dữ liệu SPSS theo mô hình EFA .....................................................................................................95 Bảng 2.3. Các bước kiểm định và phân tích MRA, phương pháp Enter ..................96 Bảng 2.4. Cấu trúc và sự phù hợp của bài giảng của GV .........................................98 Bảng 2.5. Nội dung bài giảng....................................................................................98 Bảng 2.6. Phong cách dạy học và phương pháp dạy học ........................................100 Bảng 2.7. Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và tài liệu tiếng Anh chuyên ngành .101 Bảng 2.8. Cách thức kiểm tra-đánh giá ...................................................................102 Bảng 2.9. Mức độ nhận thức của CBQL về hệ thống QL và các quy trình QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL...........................................................................103 Bảng 2.10. Mức độ quan tâm của CBQL về hệ thống QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL ................................................................................................................105 Bảng 2.11. Mức độ cần thiết của hệ thống QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL ......................................................................................................................106 Bảng 2.12. Sự hiện diện của hệ thống QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL 109 Bảng 2.13. Sự vận hành các quy trình quản lý quá trình dạy học theo tiếp cận Đảm bảo chất lượng .........................................................................................................111 Bảng 2.14. Đánh giá hiệu quả của hệ thống QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL ......................................................................................................................112 Bảng 2.15. QLCL đầu vào quá trình dạy học tiếng Anh chuyên ngành .................113 Bảng 2.16. Đánh giá hoạt động QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành của Hiệu trưởng ................................................................................................ 114 Bảng 2.17. Đánh giá hoạt động tự QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành của GV – Khâu chuẩn bị ......................................................................................................117 viii
Bảng 2.18. Đánh giá hoạt động tự QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành của GV – Khâu thực thi ........................................................................................................118 Bảng 2.19. Đánh giá hoạt động tự QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành của GV - Khâu đánh giá cải tiến .............................................................................................118 Bảng 2.20. QLCL các yếu tố đầu ra quá trình dạy học tiếng Anh chuyên ngành ..119 Bảng 3.1. Khung năng lực tiếng Anh chi tiết (ĐHQG-HCM, 2013 a) ...................149 Bảng 3.2 Khung năng lực tiếng Anh chuyên ngành để đánh giá chất lượng đầu ra cho SV .....................................................................................................................153 Bảng 3.3. Đánh giá hoạt động QLCL quá trình dạy học tiếng Anh chuyên ngành của Hiệu trưởng .............................................................................................................168 Bảng 3.4. Đánh giá hoạt động tự QLCL quá trình dạy học tiếng Anh chuyên ngành của GV.....................................................................................................................171 ix
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Nhận thức về hệ thống QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL ...104 Biểu đồ 2.2. Mức độ nhận thức của CBQL về các quy trình QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL .................................................................................................104 Biểu đồ 2.3. Mức độ quan tâm của CBQL về hệ thống QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL ................................................................................................................105 Biểu đồ 2.4. Mức độ cần thiết của quy trình QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL ......................................................................................................................106 Biểu đồ 2.5. Mức độ cần thiết của sự vận hành quy trình QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL.........................................................................................................107 Biểu đồ 2.6. Mức độ cần thiết của hệ thống QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL ......................................................................................................................107 Biểu đồ 2.7. Mối tương quan về nhu cầu của các lĩnh vực quản lý quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL .................................................................................................108 Biểu đồ 2.8. Sự hiện diện của hệ thống QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL .....109 Biểu đồ 2.9. Sự hiện diện của các quy trình QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL ......................................................................................................................110 Biểu đồ 2.10. Sự vận hành các quy trình QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL ...112 Biểu đồ 2.11. Hiệu quả của hệ thống QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL ..112 x
DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1. Sơ đồ mối quan hệ giữa các thành tố trong quá trình dạy học ..................26 Hình 1.2. Sơ đồ mối quan hệ giữa dạy và học ..........................................................27 Hình 1.3. Sơ đồ quy trình dạy học (Bài học) ............................................................29 Hình 1.4. Quan niệm về chất lượng ..........................................................................38 Hình 1.5. Các cấp độ của QLCL (Theo Edward Sallis, 2002) .................................39 Hình 1.6. Mô hình CIPO ...........................................................................................45 Hình 1.7. Mô hình ĐBCL AUN cho GDĐH ............................................................46 Hình 1.8. Mô hình chất lượng của hệ thống ĐBCL bên trong..................................48 Hình 1.9. Mô hình chất lượng dùng trong giảng dạy và học tập ..............................53 Hình 1.10. Hệ thống QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành .................................58 Hình 2.1. Các bước lập kế hoạch chiến lược ............................................................78 Hình 2.2. Phân tích bên trong mô hình 7S ................................................................79 Hình 2.3. Ma trận SWOT ..........................................................................................81 Hình 2.4. Sơ đồ tổ chức Trường Cao đẳng Xây dựng TP. HCM..............................86 Hình 2.5. Sơ đồ tổ chức Trường Cao đẳng Kỹ nghệ II .............................................88 Hình 2.6. Sơ đồ tổ chức Trường Cao đẳng Công nghệ Thủ Đức .............................90 Hình 2.7. Sơ đồ tổ chức Trường Cao đẳng Lý Tự Trọng TP. HCM ........................92 Hình 2.9. Quy trình sử lý dữ liệu bằng SPSS............................................................95 Hình 2.10. Quy trình kiểm định EFA và MRA .........................................................97 Hình 3.1. Quản lý chất lượng đầu vào quá trình dạy học tiếng Anh chuyên ngành ......132 Hình 3.2. Quản lý chất lượng chương trình môn Tiếng Anh chuyên ngành ..........135 Hình 3.3. Đảm bảo chất lượng giáo trình tiếng Anh chuyên ngành .......................136 Hình 3.4. Quản lý chất lượng quá trình dạy học tiếng Anh chuyên ngành .............138 Hình 3.5. Quản lý chất lượng đầu ra quá trình dạy học tiếng Anh chuyên ngành ..145 Hình 3.6. Sơ đồ các giai đoạn đánh giá hệ thống QLCL ........................................164 xi
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài “Việt Nam là quốc gia đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang mở ra nhiều cơ hội trong việc nâng cao trình độ công nghệ, nâng cao năng lực sản xuất và cạnh tranh trong các chuỗi sản phẩm cung ứng.” [19] Với sự xuất hiện của robot có trí tuệ nhân tạo, người máy làm việc thông minh, có khả năng ghi nhớ, học hỏi vô biên, trong khi khả năng đó ở con người thường chỉ có trong thời gian giới hạn thì việc các công nghệ cao và máy móc thông minh sẽ tạo cơ hội cho con người làm việc và hoạt động kinh doanh hiệu quả hơn bằng cách tận dụng những lợi thế mà cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại. Rõ ràng là công nghệ và vốn con người chính là hai yếu tố then chốt, là chìa khóa vàng và mang tính cạnh tranh, thúc đẩy các quốc gia phát triển bền vững. Riêng về vốn con người, Việt Nam là quốc gia đang sở hữu cơ cấu dân số vàng với quy mô dân số đạt 96,2 triệu người, trong đó có khoảng 56 triệu người đang tham gia thị trường lao động [57]. Đây là điều kiện vô cùng thuận lợi để phát triển nền kinh tế - xã hội của đất nước nếu chúng ta giải quyết tốt vấn đề về nguồn nhân lực. Thực tế cho thấy, đất nước ta cũng đang gặp phải những khó khăn nhất định trong việc khai thác có hiệu quả nguồn tiềm năng này trong quá trình hội nhập quốc tế, một phần là do năng lực ngoại ngữ nói chung và tiếng Anh nói riêng của đa số thanh niên Việt Nam tốt nghiệp TC, CĐ và ĐH vẫn còn bị hạn chế mặc dù trước đó Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Đề án: “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống GD quốc dân giai đoạn 2008 - 2020” số 1400/QĐ-TTg, ngày 30/9/2008 với mục tiêu phấn đấu cần phải đạt được của Đề án: “Đến năm 2020 đa số thanh niên Việt Nam tốt nghiệp TC, CĐ và ĐH có đủ năng lực ngoại ngữ sử dụng độc lập, tự tin trong giao tiếp, học tập, làm việc trong môi trường hội nhập, đa ngôn ngữ, đa văn hóa; biến ngoại ngữ trở thành thế mạnh của người dân Việt Nam, phục vụ sự nghiệp CNH HĐH” [20]; tuy nhiên, chất lượng dạy và học tiếng Anh ở các trường TC, CĐ và ĐH hiện nay vẫn còn tồn tại nhiều bất cập và vẫn chưa cải thiện được 1
bao nhiêu. Ngày 22/12/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành thêm Quyết định số 2080/QĐ-TTg về việc phê duyệt điều chỉnh, bổ sung Đề án: “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2017-2025” với mục tiêu “đổi mới việc dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, tiếp tục triển khai chương trình dạy và học ngoại ngữ mới ở các cấp học, trình độ đào tạo, nâng cao năng lực sử dụng ngoại ngữ đáp ứng nhu cầu học tập và làm việc; tăng cường năng lực cạnh tranh của nguồn nhân lực trong thời kỳ hội nhập, góp phần vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước; tạo nền tảng phổ cập ngoại ngữ cho giáo dục phổ thông vào năm 2025”. [21] Và cho đến nay vấn đề dạy và học ngoại ngữ tiếng Anh vẫn đang là một vấn đề nóng, đang được toàn XH quan tâm vì vấn đề này vẫn chưa được giải quyết một cách triệt để bởi kết quả đào tạo năng lực tiếng Anh cho SV sau khi tốt nghiệp tại các trường CĐ và ĐH không chuyên ngữ hầu như vẫn bằng không. SV không thể tự tin giao tiếp tiếng Anh trong cuộc sống hàng ngày cũng như trong công việc chuyên môn. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng nêu trên, trong đó có một nguyên nhân rất quan trọng, đó là thiếu một hệ thống QLCL phù hợp. QLCL như một phương thức quản lý mới, tiến bộ, và đã áp dụng thành công trong lĩnh vực quản lý thương mại, dịch vụ và GD. Đặc trưng của QLCL là xây dựng một hệ thống quản lý theo chuẩn hóa hướng tới chất lượng của sản phẩm, tập trung bao gồm 3 hoạt động được tiến hành đồng thời, liên tục, bao gồm: Xác lập các mục tiêu và chuẩn mực, đánh giá thực trạng đối chiếu với chuẩn và cải tiến thực trạng theo chuẩn. Nhận thức được tầm quan trọng của QLCL trong lĩnh vực GD, Bộ GD&ĐT và Bộ LĐ-TB&XH cũng đã ban hành các văn bản về kiểm định chất lượng cơ sở GD và kiểm định chất lượng chương trình đào tạo; và gần đây nhất là Thông tư số 28/TT-BLĐTBXH ngày 15/12/2017 của Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quy định hệ thống Đảm bảo chất lượng cơ sở GDNN và Thông tư này chính thức có hiệu lực từ ngày 01/02/2018. Thông tư quy định về nguyên tắc, yêu cầu, quy trình xây dựng, vận hành, đánh giá, cải tiến hệ thống đảm bảo chất lượng của cơ sở giáo dục nghề nghiệp và tự đánh giá chất lượng giáo dục nghề nghiệp, đồng thời hướng dẫn và yêu cầu cơ sở giáo dục nghề nghiệp triển khai các hoạt động bảo 2
đảm chất lượng bên trong mang tính hệ thống, khoa học, công khai, minh bạch, liên tục và không ngừng cải tiến nhằm đạt được mục tiêu chất lượng và các tiêu chí, tiêu chuẩn kiểm định chất lượng. [11] Với tinh thần và chủ trương nêu trên, các nhà GD và QLGD của các trường CĐ buộC phải ý thức được ý nghĩa sống còn của vấn đề nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là trong bối cảnh các trường CĐ đang chuyển dần sang cơ chế tự chủ. Để giải quyết tốt vấn đề nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, cần phải giải quyết tốt vấn đề QLCL dạy học tiếng Anh tại các trường CĐ và ĐH không chuyên ngữ bởi thực tế cho thấy vẫn còn tồn tại nhiều bất cập và hạn chế ở khâu tổ chức QL, khâu QLCL quá trình dạy học tiếng Anh nói chung và môn Tiếng Anh chuyên ngành nói riêng trong nhà trường cũng như khâu ban hành các tiêu chí, tiêu chuẩn để đánh giá chất lượng. Đây cũng là một trong những nguyên nhân chính làm suy giảm năng lực hội nhập quốc tế của hệ thống GD nước ta hiện nay. Mặc khác, cũng trong những năm gần đây, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu ở trong nước và ở nước ngoài nghiên cứu về QLCL trong lĩnh vực GD&ĐT; cũng có khá nhiều luận án Tiến sĩ chuyên ngành QLGD nghiên cứu về QL dạy học các môn học cụ thể ở mọi cấp bậc học; một số đề tài nghiên cứu về QL quá trình dạy học theo tiếp cận ĐBCL hay Quản lý chất lượng tổng thể (TQM); và cũng có một vài luận văn Thạc sĩ nghiên cứu về QL hoạt động dạy học tiếng Anh tại các trường ĐH. Nhưng QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành theo hướng ĐBCL còn chưa được nghiên cứu. Vì vậy nội dung nghiên cứu của luận án đã xác định được điểm mới, có sự kế thừa nhưng không trùng lặp với các công trình nghiên cứu đã được công bố trong và ngoài nước. Xuất phát từ những lý do nêu trên, và một phần bản thân tác giả đã từng làm việc tại Phòng Khảo thí và Kiểm định chất lượng dạy nghề tại trường CĐ nghề đồng thời cũng đã làm công tác quản lý Khoa Ngoại ngữ tại trường CĐ kỹ thuật công nghệ, trực tiếp tham gia giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh nên tác giả cảm thấy rất trăn trở về chất lượng đầu ra môn tiếng Anh chuyên ngành của phần lớn SV hiện nay vẫn còn rất thấp, 3
chưa đáp ứng được các yêu cầu về lĩnh vực kinh tế, khoa học kỹ thuật và công nghệ 4.0 trong quá trình hội nhập. Hơn nữa, Nhà nước ta cũng đang tập trung đầu tư cho một nhóm đối tượng đặc thù: nhóm nguồn nhân lực kỹ thuật công nghệ hiện đang chiếm số lượng khá đông trong nguồn lực XH; do đó vấn đề nâng cao năng lực ngoại ngữ tiếng Anh cho SV đang theo học tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ lại càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Vì vậy, vấn đề: “Quản lý chất lƣợng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trƣờng cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ” đã được lựa chọn làm đề tài nghiên cứu cho luận án của tác giả. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, tác giả xây dựng hệ thống QLCL (ở cấp độ ĐBCL) dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ và các biện pháp triển khai hệ thống. Hệ thống QLCL (ở cấp độ ĐBCL) dạy học tiếng Anh chuyên ngành sẽ bao gồm các quy trình cùng với các chuẩn mực đã được thiết lập từ trước nhằm đảm bảo và nâng cao chất lượng cơ sở vật chất, chương trình đào tạo môn Tiếng Anh chuyên ngành khối kỹ thuật công nghệ, đội ngũ GV, NV, CBQL và năng lực tiếng Anh chuyên ngành cho SV chung quy hướng tới một mục đích chung nhất, đó là đào tạo nguồn nhân lực lao động khối ngành kỹ thuật công nghệ đạt chất lượng cao có đủ năng lực ngoại ngữ: tiếng Anh chuyên ngành và tiếng Anh tổng quát, sử dụng độc lập, tự tin trong giao tiếp, học tập và làm việc trong môi trường hội nhập, đa ngôn ngữ, đa văn hóa, phục vụ sự nghiệp CNH HĐH đất nước. 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tƣợng nghiên cứu Hệ thống QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ. 3.2. Khách thể nghiên cứu QL dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ. 4. Câu hỏi nghiên cứu của luận án 1. QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành trong bối cảnh GD 4.0 hiện nay đang đặt ra cho các nhà QLGD những vấn đề lý luận và thực tiễn gì? 2. Các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ cần triển khai các biện pháp QL gì để QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành? 4
5. Giả thuyết khoa học Hiện nay, chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ do nhiều nguyên nhân nên chưa đáp ứng được mục tiêu đào tạo của nhà trường, nhu cầu của XH và nhà tuyển dụng. Một trong những nguyên nhân chính khiến cho chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ còn nhiều bất cập và hạn chế trong nhiều năm qua và cho đến nay đó là chưa có một hệ thống QLCL phù hợp. Nếu xây dựng và vận hành thành công hệ thống QLCL (ở cấp độ ĐBCL) dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ thì sẽ giải quyết được thực trạng nêu trên, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước trong bối cảnh toàn cầu hóa nền kinh tế tri thức và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. 6. Những luận điểm cần bảo vệ 1. Xây dựng cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về QLCL (ở cấp độ ĐBCL) dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường cao đẳng khối kỹ thuật công nghệ, đồng thời đề xuất các biện pháp QLCL (ở cấp độ ĐBCL) dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ. Đây là một yêu cầu cấp thiết và mang tính thời sự trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay khi mà cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra và chiếm vị trí thống trị trên tất cả các lĩnh vực của đời sống XH, có ý nghĩa vô cùng quan trọng và quyết định đối với một lĩnh vực đào tạo ở một khối ngành cụ thể, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực ở nước ta hiện nay, đồng thời góp phần đổi mới công tác QLCL trong nhà trường. 2. Nhấn mạnh vai trò của tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ. Đây là một môn học mang tính đặc thù riêng đối với một khối ngành cụ thể, ví dụ như khối ngành kỹ thuật công nghệ. SV theo học khối ngành kỹ thuật công nghệ chiếm tỉ lệ tương đối cao. Đây chính là nguồn nhân lực then chốt và trực tiếp, quyết định đến năng lực cạnh tranh của nền kinh tế Việt Nam so với nền kinh tế của các nước trong khu vực và trên thế giới. Bên cạnh đó, tác giả cũng muốn làm rõ một thực trạng bất cập về chất lượng dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ do thiếu một hệ thống QLCL phù hợp 5
nên chưa đáp ứng được các mục tiêu của đề án “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2017-2025” do Chính phủ ban hành cũng như các yêu cầu của XH về đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, có khả năng sử dụng tiếng Anh trong giao tiếp và trong hoạt động nghề nghiệp chuyên môn một cách lưu loát và hiệu quả. 3. Xây dựng một hệ thống QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành, trong đó phải xây dựng các quy trình QLCL qua 3 giai đoạn: đầu vào, quá trình và đầu ra; tổ chức vận hành hệ thống QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành; đánh giá và cải tiến hệ thống QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành; xây dựng văn hóa chất lượng nhà trường và đồng thời phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hệ thống QLCL. 4. Thử nghiệm để đánh giá chất lượng đầu ra môn tiếng Anh chuyên ngành của SV sau khi tốt nghiệp, thông qua đó sẽ đánh giá được: chất lượng tự QL quá trình dạy học của GV, chất lượng QL của Trưởng Khoa/ Bộ môn và chất lượng QL của Hiệu trưởng. Kết quả thử nghiệm thành công sẽ góp phần rất lớn trong việc giải quyết thực trạng bất cập hiện nay tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ về chất lượng đội ngũ GV dạy tiếng Anh, chất lượng đội ngũ CBQL và NV; chất lượng cơ sở vật chất phục vụ hoạt động dạy học; chất lượng giáo trình giảng dạy môn tiếng Anh chuyên ngành, chất lượng chương trình đào tạo môn tiếng Anh chuyên ngành, chất lượng đầu ra môn Tiếng Anh chuyên ngành của SV. Từ đó có thể khẳng định hệ thống QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành sẽ có thể được áp dụng đại trà tại các trường CĐ nói chung và tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ nói riêng bởi tính khả thi và tính hiệu quả của nó. 7. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu 7.1. Nhiệm vụ a. Nghiên cứu và xây dựng cơ sở lý luận về QLCL (ở cấp độ ĐBCL) dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ. b. Khảo sát và đánh giá thực trạng QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ khu vực miền Nam: Trường Cao đẳng Xây dựng TP. HCM (Trường Cao đẳng Xây dựng số 2), Trường Cao đẳng Kỹ nghệ 2 (Trường Cao đẳng nghề Kỹ thuật Công nghệ TP. HCM), Trường Cao đẳng Công nghệ Thủ Đức và Trường Cao đẳng Lý Tự Trọng TP. HCM. 6
c. Đề xuất và xây dựng hệ thống QLCL (ở cấp độ ĐBCL) dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ và các biện pháp triển khai hệ thống QLCL. d. Bước đầu thử nghiệm để đánh giá chất lượng đầu ra môn tiếng Anh chuyên ngành của SV sau khi tốt nghiệp, đồng thời khẳng định tính khả thi và tính hiệu quả của hệ thống QLCL (ở cấp độ ĐBCL) dạy học tiếng Anh chuyên ngành. 7.2. Phạm vi nghiên cứu a. Nội dung nghiên cứu Luận án sẽ giới hạn tập trung nghiên cứu QLCL và ĐBCL, cụ thể là nghiên cứu và tham khảo 2 mô hình ĐBCL: mô hình AUN-QA và mô hình CIPO, phân tích và đi sâu vào nội dung dạy học, QL dạy học, QLCL dạy học cũng như những đặc thù riêng của môn tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ khối công nghệ kỹ thuật; trên cơ sở đó sẽ đề xuất và xây dựng một hệ thống QLCL (ở cấp độ ĐBCL) QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ bao gồm những nhánh hệ thống các quy trình kèm theo các chuẩn đánh giá, tiếp đến là vận hành, đánh giá và cải tiến hệ thống QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ. b. Địa bàn và khách thể khảo sát Đề tài luận án giới hạn khảo sát thực trạng QLCL dạy học tiếng Anh chuyên ngành tại các trường CĐ khối kỹ thuật công nghệ khu vực miền Nam như: Trường Cao đẳng Xây dựng TP. HCM, Trường Cao đẳng Kỹ nghệ II, Trường Cao đẳng Công nghệ Thủ Đức và Trường Cao đẳng Lý Tự Trọng TP. HCM. c. Thời gian khảo sát Số liệu khảo sát thực trạng tại các trường chủ yếu được lấy từ đầu năm học mới cho đến khi kết thúc năm học (năm học 2016-2017). 8. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Phƣơng pháp luận và cách cách tiếp cận chính 8.1.1. Phương pháp luận Phương pháp luận sử dụng nghiên cứu cho đề tài này là các quan điểm như: quan điểm duy vật biện chứng, quan điểm hệ thống, quan điểm lịch sử và quan điểm 7