Luận án Tiến sĩ Quản lý hành chính công: Quản lý theo kết quả trong thực thi chính sách công ở Việt Nam

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:262

Thêm vào BST

Báo xấu

178
lượt xem 39
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của Luận án là xây dựng những luận cứ khoa học về quản lý thực thi chính sách công theo kết quả, từ đó đề xuất các giải pháp để áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Quản lý hành chính công: Quản lý theo kết quả trong thực thi chính sách công ở Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ VĂN HÒA QUẢN LÝ THEO KẾT QUẢ TRONG THỰC THI CHÍNH SÁCH CÔNG Ở VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH CÔNG HÀ NỘI – 2015 0
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỌI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ VĂN HÒA QUẢN LÝ THEO KẾT QUẢ TRONG THỰC THI CHÍNH SÁCH CÔNG Ở VIỆT NAM Chuyên ngành: Quản lý hành chính công Mã số: 62 34 82 01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC 1. PGS.TS. Lê Thị Vân Hạnh 2. PGS.TS. Nguyễn Thị Hồng Hải HÀ NỘI – 2015 1
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan Luận án này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, không sao chép của người khác. Các tài liệu trích dẫn có nguồn gốc rõ ràng. Kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực. Người cam đoan Lê Văn Hòa 1
MỤC LỤC Trang Lời cam đoan 1 Mục lục 2 Danh mục các chữ viết tắt 5 Danh mục các bảng 6 Danh mục các hình vẽ, đồ thị 7 MỞ ĐẦU 8 1. Lý do chọn đề tài luận án 8 2. Cơ sở lý luận và giả thuyết nghiên cứu 11 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án 12 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án 13 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận án 13 6. Những điểm mới của luận án 14 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án 14 8. Kết cấu của luận án 15 TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 16 1. Các công trình khoa học của các nhà khoa học trong nước 16 1.1. Các nghiên cứu về quản lý theo kết quả 16 1.2. Các nghiên cứu về thực thi chính sách công 16 2. Các công trình khoa học của các nhà khoa học nước ngoài 18 2.1. Các nghiên cứu về quản lý theo kết quả 18 2.2. Các nghiên cứu về thực thi chính sách công 22 3. Nhận xét và đánh giá về những vấn đề liên quan đến luận án 25 4. Những vấn đề cần tiếp tục giải quyết trong Luận án 34 PHẦN NỘI DUNG 35 Chương 1 - CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA QUẢN LÝ THỰC THI CHÍNH 35 SÁCH CÔNG THEO KẾT QUẢ 1.1. Quản lý theo kết quả 35 1.1.1. Khái niệm quản lý theo kết quả 35 2
1.1.2. Các đặc trưng của quản lý theo kết quả 36 1.1.3. Mục tiêu và lợi ích của quản lý theo kết quả 39 1.1.4. Quy trình quản lý theo kết quả 41 1.2. Thực thi chính sách công và quản lý thực thi chính sách công 46 1.2.1. Khái quát về thực thi chính sách công 46 1.2.2. Quy trình triển khai thực thi chính sách công 52 1.2.3. Những điều kiện để thực thi chính sách thành công 54 1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến thực thi chính sách công 57 1.2.5. Quản lý thực thi chính sách công 61 1.3. Quản lý thực thi chính sách công theo kết quả 62 1.3.1. Các phương thức quản lý khu vực công 62 1.3.2. Khái niệm quản lý thực thi chính sách công theo kết quả 65 1.3.3. Các yếu tố cấu thành quản lý thực thi chính sách công theo kết quả 66 1.3.4. Lợi ích của quản lý thực thi chính sách công theo kết quả 71 1.3.5. Các nguyên tắc quản lý thực thi chính sách công theo kết quả 72 1.4. Bài học kinh nghiệm về quản lý theo kết quả ở một số nước OECD 75 Chương 2 - THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THỰC THI CHÍNH SÁCH CÔNG 80 Ở VIỆT NAM 2.1. Chủ thể thực thi và quản lý thực thi chính sách công ở Việt Nam 80 2.1.1. Chủ thể thực thi chính sách công ở Việt Nam 80 2.1.2. Chủ thể quản lý thực thi chính sách công ở Việt Nam 85 2.1.3. Chủ thể kiểm soát bên ngoài đối với thực thi và quản lý thực thi chính 86 sách công ở Việt Nam 2.2. Nội dung quản lý thực thi chính sách công ở Việt Nam 86 2.2.1. Nội dung quản lý văn bản thực thi chính sách công 87 2.2.2. Nội dung quản lý chương trình, dự án thực thi chính công 98 2.3. Đánh giá kết quả quản lý thực thi chính sách công ở Việt Nam từ 2006 109 đến 2013 2.3.1. Kết quả quản lý văn bản thực thi chính sách công 109 2.3.2. Kết quả quản lý chương trình, dự án thực thi chính sách công 117 3
Chương 3 - ÁP DỤNG QUẢN LÝ THỰC THI CHÍNH SÁCH CÔNG 131 THEO KẾT QUẢ Ở VIỆT NAM 3.1. Sự cần thiết áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở 131 Việt Nam 3.1.1. Những đòi hỏi của quá trình thực thi chính sách công 131 3.1.2. Những yêu cầu của quản lý nhà nước 133 3.1.3. Sự sẵn sàng áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết quả 134 3.2. Những nội dung cần bổ sung và hoàn thiện để áp dụng quản lý thực thi 137 chính sách công theo kết quả ở Việt Nam 3.2.1. Về quản lý văn bản thực thi chính sách công 137 3.2.2. Về quản lý chương trình, dự án thực thi chính sách công 140 3.3. Khung quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở Việt Nam 144 3.3.1. Lập kế hoạch thực thi chính sách công 144 3.3.2. Theo dõi kết quả thực hiện và quản lý rủi ro 158 3.3.3. Đánh giá kết quả thực hiện và báo cáo 165 3.3.4. Xem xét kết quả thực hiện và đưa ra những điều chỉnh 172 3.4. Một số kiến nghị để áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết 175 quả ở Việt Nam 3.4.1. Kiến nghị đối với các cơ quan quản lý nhà nước 175 3.4.2. Kiến nghị đối với các chủ thể quản lý thực thi chính sách công 183 KẾT LUẬN 188 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIÁ 191 TÀI LIỆU THAM KHẢO 192 PHỤ LỤC I: Thực tiễn quản lý theo kết quả ở một số nước OECD 200 PHỤ LỤC II: Tổng hợp kết quả khảo sát ý kiến chuyên gia 225 PHỤ LỤC III: Các bảng sử dụng trong khung quản lý thực thi chính sách 251 công theo kết quả PHỤ LỤC IV: Minh họa về khung lô gích của dự án giảm nghèo tỉnh Điện 255 Biên giai đoạn 2010-2015 4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Các từ viết tắt Tên đầy đủ CTMTQG Chương trình Mục tiêu Quốc gia HĐND Hội đồng nhân dân UBND Ủy ban nhân dân VBQPPL Văn bản quy phạm pháp luật IDCA International Development Co-operation Agencies (Các cơ quan Hợp tác Phát triển quốc tế) LFA Logframe Approach (Phương pháp khung lô gích) MBO Management By Objectives (Quản lý theo mục tiêu) OECD Organization of Economic Co-operation and Development (Tổ chức Hợp tác kinh tế và Phát triển) RBM Results-Based Management (Quản lý theo kết quả) UNESCO United Nation’s Education, Science, Culture Oganization (Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc) 5
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1: Trọng tâm của các phương thức quản lý khu vực công 65 Bảng 2.1: Tỉ lệ văn bản có dấu hiệu vi phạm pháp luật (2008-2013) 111 Bảng 2.2: Tỉ lệ văn bản của các bộ, ngành và chính quyền cấp tỉnh vi 114 phạm quy định về tính hợp pháp (2008-2013) Bảng 2.3: Chỉ số chất lượng VBQPPL và thi hành pháp luật của Việt Nam 115 (2008-2012) Bảng 2.4: Tổng giá trị tiết kiệm cho ngân sách nhà nước thông qua đấu 119 thầu Bảng 2.5: Đóng góp của các CTMTQG lên các chỉ tiêu kế hoạch phát triển 122 kinh tế - xã hội giai đoạn 2006-2010 Bảng 3.1: Nội dung cần bổ sung và hoàn thiện trong quản lý văn bản thực 138 thi chính sách công Bảng 3.2: Nội dung cần bổ sung và hoàn thiện trong quản lý chương trình, 141 dự án thực thi chính sách công Bảng 3.3: Ma trận thể hiện các thành phần của chương trình 251 Bảng 3.4: Mối quan hệ giữa các thành phần của chương trình và các giả 251 định Bảng 3.5: Tiến hành phân tích rủi ro 150 Bảng 3.6: Các rủi ro và phương pháp giảm thiểu rủi ro 252 Bảng 3.7: Bảng đo lường kết quả thực hiện 252 Bảng 3.8: Thiết lập dữ liệu cơ sở về các chỉ số 253 Bảng 3.9: Xây dựng dữ liệu cơ sở 253 Bảng 3.10: Thiết lập chỉ tiêu kết quả thực hiện 253 Bẳng 3.11: Theo dõi kết quả thực hiện và quản lý rủi ro 254 Bảng 3.12: Tác động của thiết kế và thực hiện lên kết quả 166 Bảng 3.13: Các yêu cầu báo cáo bên trong và bên ngoài 254 6
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Trang Hình 1.1: Mô hình lô gích theo kết quả 43 Hình 1.2: Mô hình quản lý theo kết quả 44 Hình 1.3: Quy trình quản lý theo kết quả 45 Hình 1.4: Các hành động chính sách công và thực thi chính sách công 48 Hình 1.5: Sơ đồ triển khai thực thi chính sách công 52 Hình 1.6: Chuỗi các kết quả trong thực thi chính sách công 68 Hình 1.7: Mô hình quản lý thực thi chính sách công theo kết quả 68 Hình 1.8: Mối quan hệ giữa các thành tố của quản lý thực thi chính sách 71 công theo kết quả Hình 2.1: Cam kết, ký kết và giải ngân vốn ODA thời kỳ 1993-2013 120 Hình 3.1: Các câu hỏi quan trọng trong thực thi chính sách công 146 Hình 3.2: Mối quan hệ giữa các thành phần của chương trình công 147 Hình 3.3: Xác định các giả định 149 Hình 3.4: Theo dõi thực hiện và theo dõi kết quả 160 Hình 3.5: Liên kết giữa theo dõi thực hiện và theo dõi kết quả 161 Hình 3.6: Theo dõi kết quả thực hiện của các đối tác 161 Hình 3.7: Thiết kế các giải pháp nhằm đạt kết quả thực hiện chương trình 174 tối ưu Hình 3.8: Sử dụng thông tin kết quả thực hiện cho học tập và quản lý 175 7
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài của luận án Chính sách công là một trong những công cụ quản lý xã hội của Nhà nước. Thông qua việc ban hành và thực thi chính sách công thành công, các vấn đề công từng bước được giải quyết, các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước từng bước được hiện thực hóa, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững, an ninh quốc phòng được giữ vững, quan hệ đối ngoại được tăng cường và mở rộng, trật tự và an toàn xã hội được bảo đảm, quyền và nghĩa vụ của công dân được bảo đảm, đời sống nhân dân được cải thiện, xã hội ngày càng dân chủ, công bằng và văn minh. Tuy nhiên, để phát huy được vai trò của công cụ quản lý này, Nhà nước cần phải đổi mới và hoàn thiện quy trình hoạch định chính sách công, đổi mới và hoàn thiện phương thức quản lý thực thi chính sách công, cũng như đổi mới và hoàn thiện công tác đánh giá chính sách công. Luận án này chỉ tập trung vào đổi mới phương thức quản lý thực thi chính sách công ở Việt Nam. Việc lựa chọn đề tài “Quản lý theo kết quả trong thực thi chính sách công ở Việt Nam” bởi những lý do sau đây: - Xuất phát từ vai trò của thực thi chính sách công trong chu trình chính sách công. Chu trình chính sách công gồm năm giai đoạn kế tiếp nhau, đó là: thiết lập chương trình nghị sự, xây dựng chính sách công, quyết định chính sách công, thực thi chính sách công, và đánh giá chính sách công. Thực thi chính sách công là một giai đoạn quan trọng trong chu trình chính sách, bởi vì việc ban hành được một chính sách công tốt, nhưng chưa thể bảo đảm rằng chính sách công đó sẽ thành công trong thực tế nếu thực thi chính sách công không tốt. Đồng thời, thực thi chính sách công cũng giúp kiểm nghiệm tính đúng đắn của chính sách công, và cung cấp cơ sở thực tiễn cho việc hoàn thiện chính sách công trong tương lai. - Thực thi chính sách công là quá trình định hướng kết quả. Thực thi chính sách công là quá trình đưa chính sách công vào thực tiễn đời sống xã hội nhằm hiện thực hoá các mục tiêu chính sách công, là cầu nối giữa chính sách công và các kết quả mong muốn đạt được. Kết quả của giai đoạn xây dựng và quyết định chính sách công là cho ra đời một chính sách cơ sở. Chính sách công này xác định những mục 8
tiêu hay kết quả mong đợi cần đạt được, và nhiệm vụ tiếp theo của giai đoạn thực thi chính sách công là hiện thực hóa các kết quả mong đợi này. Vì vậy, quá trình thực thi chính sách công là quá trình hướng tới đạt được các kết quả. - Xuất phát từ yêu cầu quản lý và sử dụng hiệu quả nguồn lực. Quá trình thực thi chính sách cần một khối lượng nguồn lực rất lớn bao gồm tài sản công, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, ngân sách nhà nước, các nguồn lực khác từ các đối tác trong và ngoài nước. Vì vậy, nguy cơ tham nhũng, lãng phí và thất thoát trong việc quản lý và sử dụng các nguồn lực này là rất lớn, do đó, phương thức quản lý thực thi chính sách công phải bảo đảm phòng ngừa và ngăn chặn hữu hiệu tình trạng tham nhũng, góp phần vào việc thực hành tiết kiệm và chống lãng phí trong quản lý và sử dụng nguồn lực. Hơn nữa, Việt Nam đã thiết lập quan hệ đối tác với nhiều tổ chức quốc tế và quốc gia trên thế giới, và là thành viên của nhiều tổ chức quốc tế. Cùng với việc phát triển các quan hệ quốc tế song phương và đa phương, Việt Nam đã và đang nhận được sự tài trợ từ các đối tác thông qua các chương trình, dự án viện trợ phát triển chính thức (ODA) và vốn vay ưu đãi từ các nhà tài trợ trong thực hiện các chính sách phát triển kinh tế - xã hội. Đến cuối năm 2013, Việt Nam có 51 nhà tài trợ song phương và đa phương, trong đó 28 nhà tài trợ song phương và 23 nhà tài trợ đa phương có các chương trình ODA thường xuyên. Theo yêu cầu của các đối tác, việc quản lý các chương trình, dự án tài trợ này được thực hiện theo thông lệ quốc tế là quản lý theo kết quả. - Xuất phát từ yêu cầu phát huy dân chủ trong quản lý nhà nước. Trong nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, người dân được tham gia vào các quyết định của chính quyền không chỉ thông qua các thiết chế đại diện (Quốc hội, Hội đồng nhân dân), mà còn thông qua hình thức dân chủ trực tiếp (dân chủ ở cơ sở) với phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm và dân kiểm tra”. Do đó, phương thức quản lý thực thi chính sách công phải bảo đảm công khai, minh bạch; đồng thời bảo đảm trách nhiệm giải trình của các cơ quan chịu trách nhiệm thực thi chính sách công. - Quản lý theo kết quả là phương thức quản lý tiên tiến hiện nay, đã và đang được nhiều quốc gia áp dụng. Trong lịch sử phát triển, khoa học quản lý đã cung cấp nhiều phương pháp tiếp cận quản lý khác nhau như: quản lý tập trung vào 9
đầu vào, quản lý tập trung vào quá trình, quản lý theo mục tiêu, quản lý chất lượng toàn bộ, quản lý theo kết quả. Từ những năm 1980, quản lý theo kết quả đã được áp dụng rộng rãi trong cả khu vực tư và khu vực công, ở các nước phát triển và đang phát triển. Mục đích của quản lý theo kết quả là bảo đảm rằng mọi nỗ lực của cá nhân, bộ phận, tổ chức và các quá trình đều hướng tới đạt được những kết quả mong đợi. Cả về phương diện lý luận và thực tiễn áp dụng quản lý theo kết quả cho thấy các lợi ích mà nó đem lại là cải thiện kết quả thực hiện, sử dụng các nguồn lực tiết kiệm, hiệu quả, đúng mục đích, công bằng và trách nhiệm giải trình. - Xuất phát từ thực trạng thực thi chính sách công ở nước ta vẫn còn những hạn chế, bất cập. Thực tiễn Việt Nam đã cho thấy quá trình thực thi chính sách công chưa thực sự hiệu lực, hiệu quả và bảo đảm trách nhiệm giải trình. Biểu hiện ở chỗ nhiều chính sách chậm được thực thi, hoặc thực thi không đầy đủ, thậm chí bị làm méo méo, từ đó dẫn đến hệ quả là các mục tiêu chính sách đạt được ở mức độ thấp hoặc đạt nhưng chậm hơn so với yêu cầu, thậm chí không đạt được; tình trạng tham nhũng, lãng phí, trục lợi chính sách diễn ra khá phổ biến, làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với các chính sách công của Nhà nước. Nguyên nhân của thực trạng này có nhiều, trong đó một nguyên nhân quan trọng là phương thức quản lý thực thi chính sách công hiện tại chưa thực sự hiệu quả; hệ thống theo dõi và đánh giá kết quả thực hiện chưa hiệu lực; cơ chế trách nhiệm giải trình chưa đủ mạnh; mức độ công khai, minh bạch còn thấp. Do đó, việc áp dụng quản lý theo kết quả trong thực thi chính sách công sẽ góp phần gia tăng hiệu lực, hiệu quả, tăng cường trách nhiệm giải trình và phát huy dân chủ trong thực thi chính sách công; cung cấp cơ sở cho việc đo lường hiệu lực, hiệu quả của các chính sách công; góp phần hoàn thiện chính sách công. Vì vậy, đề tài luận án tiến sĩ: “Quản lý theo kết quả trong thực thi chính sách công ở Việt Nam” sẽ làm rõ bản chất của quản lý theo kết quả, bản chất của thực thi chính sách công, và quản lý thực thi chính sách công theo kết quả, đánh giá thực trạng quản lý thực thi chính sách công ở Việt Nam; từ đó đề xuất áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở Việt Nam, nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả, 10
trách nhiệm giải trình và phát huy dân chủ trong thực thi chính sách công ở Việt Nam, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa. 2. Cơ sở lý luận, câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết khoa học 2.1. Cơ sở lý luận của Luận án Cơ sở lý luận làm nền tảng cho việc tiến hành nghiên cứu của luận án là lý thuyết quản lý theo kết quả, lý thuyết thực thi chính sách công và lý thuyết quản lý thực thi chính sách công theo kết quả. 2.2. Câu hỏi nghiên cứu Luận án được tiến hành để trả lời các câu hỏi nghiên cứu sau: - Câu hỏi nghiên cứu 1: Quản lý thực thi chính sách công ở Việt Nam được thực hiện như thế nào? - Câu hỏi nghiên cứu 2: Nếu áp dụng quản lý theo kết quả trong thực thi chính sách công ở Việt Nam thì sẽ mang lại những lợi ích gì? - Câu hỏi nghiên cứu 3: Làm thế nào để có thể áp dụng được quản lý theo kết quả trong thực thi chính sách công ở Việt Nam? 2.3. Giả thuyết khoa học Luận án được tiến hành để chứng minh các giả thuyết khoa học dưới đây: - Giả thuyết 1: Việc áp dụng quản lý theo kết quả trong thực thi chính sách công sẽ góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả và trách nhiệm giải trình trong thực thi chính sách công. Dự kiến kết quả nghiên cứu: Trên cơ sở làm sáng tỏ bản chất của quản lý theo kết quả và bản chất của thực thi chính sách công, Luận án chứng minh sự cần thiết phải áp dụng quản lý theo kết quả trong quản lý thực thi chính sách công; đồng thời, chỉ ra những lợi ích của quản lý thực thi chính sách công theo kết quả. - Giả thuyết 2: Việt Nam chưa áp dụng quản lý theo kết quả trong thực thi chính sách công nên quá trình thực thi chính sách công còn nhiều hạn chế. Dự kiến kết quả nghiên cứu: Luận án đánh giá kết quả và những hạn chế của quản lý thực thi chính sách ở Việt Nam thông qua nghiên cứu thực trạng quản lý thực thi chính sách công ở Việt Nam hiện nay. 11
- Giả thuyết 3: Việt Nam đã sẵn sàng áp dụng quản lý theo kết quả trong quản lý thực thi chính sách công. Dự kiến kết quả nghiên cứu: Luận án đánh giá mức độ sẵn sàng của hệ thống quản lý thực thi chính sách ở Việt Nam thông qua việc đối chiếu thực trạng quản lý thực thi chính sách công ở Việt Nam với các yêu cầu của quản lý thực thi chính sách công theo kết quả. - Giả thuyết 4: Kinh nghiệm về quản lý theo kết quả trong khu vực công trên thế giới cung cấp những bài học hữu ích cho Việt Nam trong việc áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết quả. Dự kiến kết quả nghiên cứu: Luận án tìm kiếm những bài học kinh nghiệm về quản lý theo kết quả thông qua nghiên cứu thực tiễn áp dụng quản lý theo kết quả ở một số quốc gia thuộc OECD. - Giả thuyết 5: Để có thể áp dụng được quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở Việt Nam cần phải có những điều kiện về thể chế, tổ chức, nhân sự, và kỹ thuật. Dự kiến kết quả nghiên cứu: Luận án xác định những điều kiện cần để áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở Việt Nam, và đề xuất các giải pháp để có được các điều kiện cần thiết đó. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của Luận án là xây dựng những luận cứ khoa học về quản lý thực thi chính sách công theo kết quả, từ đó đề xuất các giải pháp để áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở Việt Nam. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt mục đích nghiên cứu nêu trên, luận án có nhiệm vụ: - Hệ thống hóa và nghiên cứu những vấn đề lý luận về quản lý theo kết quả để làm rõ được bản chất của quản lý theo kết quả; - Hệ thống hóa và nghiên cứu những vấn đề lý luận về thực thi chính sách công để làm rõ bản chất của thực thi chính sách công; - Phát triển mô hình quản lý thực thi chính sách công theo kết quả; 12
- Nghiên cứu thực tiễn áp dụng quản lý theo kết quả ở một số nước trên thế giới để rút ra những bài học kinh nghiệm cho Việt Nam; - Nghiên cứu thực trạng quản lý thực thi chính sách công ở Việt Nam hiện nay để xác định những kết quả đạt được và những hạn chế của quản lý thực thi chính sách công hiện hành, từ đó xác định những nội dung cần bổ sung và hoàn thiện để áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở Việt Nam trong thời gian tới; - Phát triển khung quản lý thực thi chính sách công theo kết quả và đề xuất những kiến nghị nhằm áp dụng nó ở Việt Nam. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là quản lý thực thi chính sách công và áp dụng quản lý theo kết quả vào quản lý thực thi chính sách công ở Việt Nam. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Luận án chỉ nghiên cứu những vấn đề lý luận về quản lý theo kết quả, thực thi chính sách công, quản lý thực thi chính sách công theo kết quả, thực trạng quản lý thực thi chính sách công ở Việt Nam từ năm 2006 đến 2013. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận án Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và phương pháp luận duy vật lịch sử; đồng thời, sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Nghiên cứu các văn kiện Đảng, văn bản pháp luật, tài liệu, giáo trình và các công trình, bài viết có liên quan nhằm xác định cơ sở lý luận và thực tiễn của đề tài. Đề tài cũng kế thừa các kết quả nghiên cứu đã có, bổ sung, phát triển các luận cứ khoa học và thực tiễn mới phù hợp với mục đích nghiên cứu của đề tài. - Phương pháp chuyên gia: Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả trực tiếp trao đổi, tham khảo ý kiến của các nhà khoa học. Đồng thời, tác giả cũng tiến hành khảo sát ý kiến của các nhà hoạt động thực tiễn có kinh nghiệm về các vấn đề liên quan tới đề tài như: các nhà quản lý và công chức trong các cơ quan thẩm định, kiểm tra và theo dõi thi hành văn bản quy phạm pháp luật; các nhà quản lý và công chức trong các ban quản lý chương trình, dự án công. 13
- Nhóm phương pháp khác như: Phương pháp so sánh, phân tích, tổng hợp. 6. Những điểm mới của luận án Luận án là kết quả nghiên cứu khoa học, độc lập của tác giả và có những đóng góp mới sau: - Luận án đã củng cố, bổ sung về mặt học thuật các khái niệm và nội dung: Khái niệm quản lý theo kết quả, đặc trưng và quy trình quản lý theo kết quả; khái niệm thực thi chính sách công, khái niệm quản lý thực thi chính sách công, khái niệm quản lý thực thi chính sách công theo kết quả, các thành tố của quản lý thực thi chính sách công theo kết quả, lợi ích và các nguyên tắc quản lý thực thi chính sách công theo kết quả. - Trên cơ sở phân tích và đánh giá thực trạng quản lý thực thi chính sách công ở nước ta, tác giả rút ra những kết quả đạt được và những hạn chế của quản lý thực thi chính sách công hiện hành. Tác giả đã chứng minh tính khả thi của việc áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở nước ta. Đồng thời, trên cơ sở đối chiếu với các yêu cầu của quản lý thực thi chính sách công theo kết quả, tác giả xác định những nội dung quản lý cần bổ sung và điều kiện để áp dụng thành công quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở nước ta trong thời gian tới. - Thông qua những nghiên cứu của mình, tác giả đề xuất khung quản lý thực thi chính sách công theo kết quả áp dụng cho Việt Nam gồm 4 nội dung chính: lập kế hoạch thực thi chính sách công; theo dõi kết quả thực hiện và quản lý rủi ro; đánh giá kết quả và báo cáo; xem xét kết quả thực hiện và đưa ra những điều chỉnh. Đồng thời, tác giả cũng kiến nghị những giải pháp để áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở Việt Nam. 7. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Những kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận án có những ý nghĩa lý luận và thực tiễn sau: - Luận án đã xây dựng được những luận cứ khoa học về quản lý thực thi chính sách công theo kết quả như khái niệm, mô hình, lợi ích và nguyên tắc quản lý thực thi chính sách công theo kết quả; khẳng định việc áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở Việt Nam là cần thiết và khả thi. - Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho những người nghiên cứu, học tập và giảng dạy về quản lý công và chính sách công. 14
- Luận án cũng có giá trị tham khảo cho các nhà lãnh đạo, quản lý trong việc thiết lập hệ thống quản lý thực thi chính sách công theo kết quả. 8. Kết cấu của luận án Ngoài phần Mở đầu có tính chất dẫn luận giới thiệu khái quát về luận án, phần Tổng quan về tình hình nghiên cứu, phần Kết luận, Tài liệu tham khảo, Phụ lục, nội dung chính của luận án được kết cấu thành 3 chương: Chương 1 - CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA QUẢN LÝ THỰC THI CHÍNH SÁCH CÔNG THEO KẾT QUẢ Trong chương này, luận án trình bày khái quát những nội dung lý luận cơ bản về quản lý theo kết quả, thực thi chính sách công, và quản lý thực thi chính sách công theo kết quả. Đồng thời, luận án cũng giới thiệu kinh nghiệm quản lý theo kết quả ở một số nước OECD. Đây chính là nền tảng lý luận cho việc phân tích và đánh giá thực trạng quản lý thực thi chính sách công ở Việt Nam trong Chương 2; đề xuất khung quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở Việt Nam và xác định những điều kiện để áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết quả trong Chương 3. Chương 2 - THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THỰC THI CHÍNH SÁCH CÔNG Ở VIỆT NAM Trong chương này, trên cơ sở lý luận về quản lý thực thi chính sách công theo kết quả, tác giả đi sâu nghiên cứu thực trạng quản lý thực thi chính sách công ở nước ta; từ đó rút ra kết luận về những kết quả đạt được và những hạn chế của phương thức quản lý thực thi chính sách công hiện hành để làm cơ sở cho việc đề xuất khung quản lý thực thi chính sách công theo kết quả và đề xuất những kiến nghị để áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở nước ta trong thời gian tới. Chương 3 – ÁP DỤNG QUẢN LÝ THỰC THI CHÍNH SÁCH CÔNG THEO KẾT QUẢ Ở VIỆT NAM Trong chương này, trên cơ sở kết quả nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý thực thi chính sách công ở nước ta đã đạt được trong Chương 1 và 2, tác giả chứng minh sự cần thiết và tính khả thi của áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở Việt Nam; đề xuất khung quản lý thực thi chính sách công theo kết quả, xác định các điều kiện để áp dụng quản lý thực thi chính sách công theo kết quả ở nước ta trong thời gian tới, và kiến nghị các giải pháp để có được các điều kiện đó. 15
TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU Thực thi chính sách công và quản lý theo kết quả đã nhận được sự quan tâm rộng rãi bởi nhiều nhà khoa học trong nước và nước ngoài, dưới đây là các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học trong và ngoài nước liên quan đến những nội dung của luận án. 1. Các công trình khoa học của các nhà khoa học trong nước 1.1. Các nghiên cứu về quản lý theo kết quả Bài viết Hệ thống quản lý theo kết quả - Một công cụ quản lý cần được tiếp cận và áp dụng của tác giả Nguyễn Văn Khoa, Trung tâm Thông tin tư liệu KH&CN, Tập san số 2/2007. Trong bài viết này, tác giả phân tích bản chất của quản lý theo kết quả, quy trình quản lý theo kết quả, lợi ích do quản lý theo kết quả mang lại. Đề tài khoa học cấp cơ sở Mô hình quản lý thực thi công vụ theo định hướng kết quả: Lý luận và thực tiễn do Tiến sĩ Nguyễn Thị Hồng Hải làm chủ nhiệm (12/2011). Liên quan đến quản lý theo kết quả, đề tài cung cấp một số vấn đề lý luận về mô hình quản lý thực thi công vụ theo định hướng kết quả như: một số khái niệm liên quan đến quản lý thực thi công vụ theo kết quả, các cấp độ quản lý thực thi công vụ theo định hướng kết quả, quy trình quản lý thực thi công vụ theo định hướng kết quả. Đề tài này cũng cung cấp một số thực tiễn áp dụng mô hình quản lý thực thi công vụ theo định hướng kết quả ở một số nước trên thế giới như Anh, Mỹ, Niu Di Lân, Pháp, Thái Lan, Úc, và đề xuất một số giải pháp để áp dụng mô hình quản lý thực thi công vụ theo định hướng kết quả ở Việt Nam. Bài viết Quản lý theo kết quả của Tiến sĩ Nguyễn Công Phú và Thạc sĩ Trần Nam Trung, Công ty Apave Việt Nam và Đông Á đăng trên trang Web htt/WWW. Apave.com.vn. Bài viết này bàn về lợi ích của quản lý theo kết quả và những điểm cần lưu ý khi vận dụng hệ thống này vào trong các tổ chức công và tư. 1.2. Các nghiên cứu về thực thi chính sách công Bài viết Chính sách công của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Chi Mai, đăng trên Tạp chí Bảo hiểm xã hội, số 4/2008. Bài viết này phân tích các quan niệm về chính sách công trên thế giới; đưa ra quan niệm của tác giả về chính sách công và các đặc trưng 16
của chính sách công, giúp phân biệt chính sách công với các chính sách của các tổ chức phi nhà nước. Cuốn giáo trình Hoạch định và phân tích chính sách công của Học viện Hành chính Quốc gia, Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật (2008), do Tiến sĩ Nguyễn Hữu Hải làm chủ biên. Cuốn sách này cung cấp nhiều nội dung liên quan trực tiếp đến luận án như: các quan niệm về chính sách công; khái niệm và vị trí của thực thi chính sách công; các bước tổ chức thực thi chính sách; các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức thực thi chính sách; những yêu cầu cơ bản đối với tổ chức thực thi chính sách; các hình thức triển khai thực hiện chính sách; các mô hình tổ chức thực thi chính sách; phương pháp thực thi chính sách. Cuốn sách Khoa học chính sách công của Khoa Chính trị học - Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, 2008. Cuốn sách này đề cập đến nhiều nội dung liên quan đến luận án như: khái niệm về chính sách công và các đặc trưng của chính sách công; khái niệm và vị trí của giai đoạn thực hiện chính sách công; điều kiện và các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách công; hình thức và phương pháp thực hiện chính sách công; công tác tổ chức thực hiện chính sách công; sự sáng tạo trong thực hiện chính sách công; đánh giá và hoàn thiện chính sách công. Cuốn sách Những vấn đề cơ bản về chính sách và quy trình chính sách của Tiến sĩ Lê Chi Mai, Nhà xuất bản Đại học quốc gia TP. Hồ Chí Minh, 2001. Đây là cuốn sách cung cấp nhiều nội dung liên quan trực tiếp đến nội dung của luận án như: khái niệm chính sách; các đặc trưng của chính sách; khái niệm và vị trí của giai đoạn thực thi chính sách; các yếu tố tác động đến việc thực thi chính sách; các hình thức thực thi chính sách; công tác tổ chức thực thi chính sách; lựa chọn phương pháp thực thi chính sách; điều kiện thực thi chính sách. Trong cuốn sách Chính sách công của Hoa Kỳ: Giai đoạn 1935-2001 của Tiến sĩ Lê Vinh Danh, Nhà xuất bản Thống kê, 2001, tác giả trình bày kết quả nghiên cứu của mình về chính sách công của nước Mỹ giai đoạn 1935 - 2001. Cuốn sách này cung cấp những thông tin về thực tiễn chính sách công của Hoa Kỳ; đặc biệt là về việc thực hiện và điều chỉnh chính sách; vấn đề quản lý việc thực thi chính sách; những công 17
nghệ chính trong việc thực hiện và quản lý chính sách; vấn đề quản trị nhân sự chính quyền trong việc thực hiện chính sách. Cuốn sách Tìm hiểu Hành chính công Hoa Kỳ: Lý thuyết và thực tiễn, Nhà xuất bản Chính trị - Hành chính, do Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Hữu Hải làm chủ biên (2009). Trong cuốn sách này, có một chương giới thiệu các công trình nghiên cứu của một số học giả trên thế giới về thực thi chính sách và đánh giá trong hành chính công, đặc biệt là công trình nghiên cứu của A. Wildavsky và J.Pressman về thực thi chính sách công của nhà hành chính cấp cơ sở (Chương 12). Báo cáo Đánh giá Chương trình Quốc gia 2005: Hướng tới cơ chế quản lý dựa trên kết quả, Tập I – Báo cáo chính, của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, 2006. Tài liệu này trình bày kết quả đánh giá kết quả thực hiện các chương trình, dự án do Ngân hàng Thế giới tài trợ cho Việt Nam nhằm thực hiện Chiến lược Hỗ trợ Quốc gia tính từ những năm 1990, đặc biệt từ 2003 - 2005. Trên cơ sở kết quả đánh giá, báo cáo đưa ra khuyến nghị cần áp dụng phương thức quản lý theo kết quả đối với các dự án do Ngân hàng Thế giới cấp vốn và hỗ trợ trong thời gian tiếp theo. Cuốn sách Tăng trưởng và xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam – Thành tựu, thách thức và giải pháp, Trung tâm Thông tin và Dự báo KT- XH Quốc gia, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, năm 2007. Tài liệu này trình bày kết quả đánh giá những ưu điểm và hạn chế của cơ chế quản lý Chương trình Mục tiêu quốc gia giai đoạn 2001 – 2005 theo Quyết định số 42/2002/QĐ -TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày 19-03-2002. 2. Các công trình khoa học của các nhà khoa học nước ngoài 2.1. Các nghiên cứu về quản lý theo kết quả Tài liệu “Overview of Performance Management: Taking Steps to Enhance Individual & Organizational Effectiveness” (Tổng quan về quản lý kết quả thực thi: các bước tiến hành để nâng cao kết quả cá nhân và tổ chức), của Trường đại học South Florida. Tài liệu này cung cấp những lý luận về quản lý kết quả thực thi; quá trình quản lý kết quả thực thi gồm 4 giai đoạn là lập kế hoạch kết quả thực thi, huấn luyện và phản hồi hàng ngày, kiểm tra kết quả quý, xem xét lại kết quả chính thức. Cuốn sách Performance Management: Key Strategies and Practical Guidelines (Quản lý kết quả thực thi: Các chiến lược chính và hướng dẫn thực hành) của Michael 18